Giáo án Ngữ văn 8 Bài 17 Tiết 69 Hướng dẫn đọc thêm: Hai chữ nước nhà

Ngày soạn: Ngày giảng: 8A: 8B: Bài 17 - Tiết 69: Hướng dẫn đọc thêm: Hai chữ nước nhà (Trần Tuấn Khải) I. Mục tiờu cần đạt: - Bổ sung kiến thức về văn học Việt Nam đầu thế kỉ XX - Cảm nhận được cảm xúc trữ tinh yêu nước trong đoạn thơ. - Cảm nhận được sức truyền cảm của ngòi bút Trần Tuấn Khải . - Tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: liên hệ với tư tưởng yêu nước và độc lập dân tộc của Bác. *Trọng tâm kiến thức, kĩ năng: 1. Kiến thức - Biết được nỗi đau mất nước và ý chí phục thù cứu nước được thể hiện trong đoạn thơ - Hiểu được sức hấp dẫn của đoạn thơ qua cách khai thác đề tài lịch sử, lựa chọn thể thơ để diễn tả xúc động tâm trạng của nhân vật lịch sử với giọng thơ thống thiết. - Phõn tớch được nội dung và nghệ thuật của bài thơ. 2. Kỹ năng - Đọc- hiểu một đoạn thơ khai thác đề tài lịch sử - Cảm thụ được cảm xúc mãnh liệt thể hiện bằng thể thơ song thất lục bát. II. Cỏc kĩ năng sống cơ bản được giỏo dục trong bài: IIi.Chuẩn bị : 1. GV: Sgk, sgv 2. HS: soạn bài theo hệ thống câu hỏi đọc hiểu, sgk. IV. Phương phỏp: - Đàm thoại, thuyết trình, gợi tìm, hoạt động cá nhân V. Cỏc bước lờn lớp: 1. ổn định tổ chức:1p 2. Kiểm tra đầu giờ: 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: HĐ của thầy và trò Tg Nội dung chính HĐ 1: Khởi động: "Hai chữ nước nhà" là bài thơ đầu tiên trong tập Bút quan hoài được xem là bài thơ hay nhất trong những bài thơ mượn đề tài lịch sử để thầm kín nói lên tư tưởng yêu nước... HĐ 2: HD đọc và thảo luận chú thích - Mục tiêu: rèn kỹ năng đọc diễn cảm thơ, nắm những nét chính về tác giả, tp. 1 10 I. Đọc và thảo luận chú thích. GV hướng dẫn cách đọc: Lưu ý nhịp thơ ở 2 câu 7 câu 6- 8 giọng thơ thống thiết, kích động. HS đọc; GV nhận xét, sửa cách đọc HS tự trao đổi thep bàn (3p) thảo luận và bổ sung cho nhau. Sau đó gv kiểm tra theo các câu hỏi sau: H: Em hãy nêu đôi nét về tác giả? 1. Đọc văn bản. 2. Thảo luận chú thích. a.Tac giả: á Nam Trần Tuấn Khải (1895-1983) - Quê: Nam Định - Ông thường mượn những đề tài lịch sử để bộc lộ nỗi đau mất nước, bày tỏ khát vọng độc lập tự do... H: Nêu vài nét về bài thơ? b.Tác phẩm : Hai chữ nước nhà trích trong Bút quan hoài I (1924) -Thể thơ song thất lục bát thích hợp để bộc lộ cảm xúc thống thiết . c. Chú thích khác: 1,3,5 Hoạt động 3: HD hs tìm hiểu bố cục - Mục tiêu: xác định được bố cục văn bản. 5 II. Bố cục. H: Theo em, VB này có bố cục như thế nào? Nội dung của mỗi phần? 3 phần. - P1: (8 câu đầu): Nối lòng người châ khi phải từ biệt con trai nơi ải bắc. - P2: (20 câu tiếp): Hiện tình đất nước và nỗi lòng người ra đi. - P3: (8 câu cuối): Lời giả sự nghiệp cho con trai. Hoạt động 4: HD tìm hiểu văn bản - Mục tiêu: hiểu được nỗi đau mất nước và ý chí phục thù cứu nước được thể hiện trong đoạn thơ * Hướng dẫn hs trả lời các câu hỏi trong sgk: HS hoạt động cá nhân (5p): đọc thầm các câu hỏi 1, 2, 4 Sgk- 162 và tự trả lời câu hỏi theo định hướng * Hướng dẫn tìm hiểu cụ thể văn bản: HS theo dõi đoạn đầu (8 câu) H: Cảnh vật trên được tác giả miêu tả như thế nào? (kg). 18 III. Tìm hiểu văn bản. 1. Nỗi lòng người cha trong cảnh ngộ rời xa đất nước. - Bối cảnh cuộc chia ly diễn ra ở H: Những từ ngữ: mây sầu ảm đạm, gió thảm đùa hiu, hổ thét chim kêu gợi cho em cảm giác gì? - Cảm giác buồn bã thế lương, đe dọa con người. nơi biên giới núi rừng ảm đạm H: Kg "chốn ải Bắc" và cõi giời Nam" được đặt trong thế tương phản đã góp phần phản ánh tâm trạng phân đôi vừa thân thiết (cõi giới Nam), vừa xa lạ (chốn ải Bắc). Đó là tâm trạng thương yêu nước buộc phải xa đất nước. H: Em hiểu nõi bất bình ở đây là như thế nào? - Đó còn là tình cảm vừa nhớ thương, vừa căm phẫn nhưng bất lực. H: Giữa khung cảnh ấy hình ảnh người cha hiện lên từ những lời thơ nào? "Hạt máu nóng ..... châu rơi" - NT ẩn dụ -> nói lên nhiệt huyết yêu nước của người cha cùng cảnh ngộ bất lực của ông H: Trong bối cảnh đau thương ấy, tâm trạng của người cha ra sao? - Con muốn đi theo tra để chăm sóc cho tròn đạo hiếu người cha phải dằn lòng khuyên con trở lại để lo tính việc cứu nước trả thù nhà H: Trong bối cảnh kg và tâm trạng như thế, lời khuyên của người cha có ý nghĩa gì? - Có ý nghĩa như 1 lời trăng trối. Nó thiêng liêng và có sức truyền cảm mạnh hơn bao giờ hết, khiến người nghe phải khắc cốt ghi xương. Học sinh đọc đoạn 2. 2. Nỗi lòng người cha trong cảnh ngộ nước mất nhà tan. H: Người cha nhắc đến l/s DT trong những lời khuyên nào? - Hai bà Trưng (T. T , T. Nhị), Bà Triệu... H: Qua những từ ngữ giống Hồng Lạc, giới Nam riêng1 cõi, anh hùng hiệp nữ, tác giả muốn nói với ta điều gì? - Đặc điểm truyền thống DT: Nói giống cao quý, lịch sử trường tồn mấy ngàn năm của dân tộc, nhiều anh hùng hào kiệt. H: Tại sao khi khuyên con trở về tìm cách cứu nước cứu nhà, người cha lại nhắc đến lịch sử anh hùng? - Vì người cha muốn khích lệ dòng máu anh hùng dân tộc ở con người - > nhớ 2 chứ nước nhà là để nâng cao lòng tự tôn, tự hào dân tộc. GV liên hệ với tư tưởng yêu nước và độc lập dân tộc của Bác: Bác Hồ cũng luôn tự hào về truyền thống dân tộc, căm ghét bọn xâm lược, luôn khát khao cho nước nhà được độc lập... Chính vì vậy mà người đã bôn ba tìm đường cứu nước... *8 câu tiếp: "Than vận nước .... còn thương đâu - > nói về tình cảm đất nước ách độ hộ của giặc Minh. H: Các chi tiết bốn phương lửa khói, xương rừng máu sông, thành trong sách vở, bỏ vợ lìa con...gợi về h/a một đất nước ntn? - Cảnh đất nước tơi bời trong khói lửa đốt phá, chết chóc của bọn xâm lược tàn bạo -> cảnh mất nước nhà tan Học sinh đọc đoạn cuối (8 câu cuối). 3. Lời trao gửi sự nghiệp cho con trai. H: Những lời thơ nào diễn rả tình cảnh thực của người cha? " Cha xót phận... vũng lầy" H: Các chi tiết: tuổi già sức yếu đành chịu bó tay thân lươn bao quả cho thấy người cha đang trong cảnh ngô ntn? - Người cha nói đến cái thế bất lực của mình: già yếu, bị bắt không còn địa vị. H: Tiếp đến người cha đã dặn con những lời cuối cùng như thế nào? "Giang sơn gánh vác sau này cậy con" - Người cha mong con nhớ đến tổ tông ngày trước đã vì nước gian lao, vì ngọn cờ độc lập của dân tộc, NPK khích lệ con tiếp nối sự nghiệp vẻ vang đó. HĐ 5: HD tổng kết rút ra ghi nhớ - Mục tiêu: khái quát nội dung và nghệ thuật của bài thơ H: Qua bài thơ em cảm nhận được ND chính & NT đặc sắc gì ? Hs đọc ghi nhớ sgk 4 IV. Ghi nhớ Hoạt động 6: HD luyện tập - Mục tiêu: củng cố thêm kiến thức trong bài học. HS đọc yêu cầu và gv hd hs về nhà làm BT. 3 V. Luyện tập. 1. Bài tập 1: 4.Củng cố: 2p H: Em cảm nhận điều quý giá nào trong tấm lòng nhà thơ TTK - người đã mượn lời ông NPK để bày tỏ lòng mình với đất nước? 5.Hướng dẫn hoc bài và chuẩn bị bài mới: 1p Bài cũ: Học ghi nhớ, nắm nội dung + NT -Soạn bài Quê hương đọc và trả lời câu hỏi cuối bài.