Giáo án Ngữ văn 8 học kỳ I Trường THCS An Khê

Tuần: 1 Tiết: 1 Ngày soạn: Tôi đi học Thanh Tịnh A. Mục tiêu cần đạt Qua việc đọc, tóm tắt & tìm hiểu chú thích, HS nắm được một vài nét về tg TT, những nét kq về thể loại, pt biểu đạt & bố cục of vb. ôn lại cách đọc một văn bản tự sự. B. Chuẩn bị: GV: Tư liệu về tác giả, chân dung Thanh Tịnh HS : Đọc trước tác phẩm, kiến thức, văn bản nội dung C. Tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. Hướng dẫn đọc - tìm hiểu khái quát - GV giới thiệu cách đọc: chậm, lắng sâu, phân biệt các lời đối thoại. - GV + HS đọc toàn bộ tác phẩm -Yêu cầu HS đọc chú thích và tóm tắt những nét chính về tác giả - Cho HS xem chân dung Thanh Tịnh ? Theo em từ “ông đốc” là danh từ riêng hay chung ? Theo em lạm nhận có phải nhận bừa, nhận vơ không? ? Theo em đây là văn bản nhật dụng hay biểu cảm? Vì sao? ? Nêu bố cục của văn bản? Em hãy đặt tiêu đề cho mỗi phần? 1. Đọc - HS đọc diễn cảm 2. Tác giả - Chú thích (*) SGK - DT chung 3. Thể loại và bố cục - VBBC vì toàn văn bản là cảm xúc tâm trạng của nhân vật Tôi - Đ1: Đầu -> rộn rã: Khơi nguồn nỗi nhớ - Đ2: Tiếp-> ngọn núi ; Tâm trạng và cảm xúc của tôi đến trường cùng mẹ. - Đ3; Tiếp -> các lớp : Tâm trạng và cảm giác của tôi khi quan sát cảnh trường - Đ4: Tiếp -> chút nào hết: Tâm trạng của Tôi khi nghe gọi tên và rời mẹ vào lớp. - Đ5: Còn lại: Tâm trạng khi ngồi và chỗ và đón nhận tiết học đầu tiên. Hoạt động 2. Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết - Gọi HS đọc 4 câu đầu . ? Kỉ niệm ngày đầu tiên tên trường củaTôi gắn với không gian, thời gian cụ thể nào? ? Theo em vì sao thời gian, không gian ấy trở thành kỉ niệm trong tâm trí tác giả? ? Trong câu “ Con đường…lạ” , cảm giác quen mà lạ của Tôi có ý nghĩa gì? ? Chi tiết “Tôi không lội…Sơn nữa” có ý nghĩa gì? ?Việc học hành đã được tác giả nhớ lại bằng đoạn văn nào? ? Em hiểu chi tiết “Ghì chặt 2….bút thước” ntn? ?Trong những cảm nhận mới mẻ trên con đường làng tới trường Tôi đã tự bộc bạch những đức tính gì của con người? 1. Khơi nguồn kỉ niệm - HS đọc diễn cảm + Tg: buổi sáng, cuối thu + Kg : Trên đường làng dài và hẹp - Thời gian và nơi chốn quen thuộc gắn liền với tuổi thơ. - Đó là lần đầu tiên được cắp sách đến trường - Tác giả là người yêu quê hương tha thiết - Dấu hiệu đổi khác trong tình cảm và nhận thức của 1 cậu bé ngày đầu tiên đến trường - Báo hiệu sự đổi thay trong nhận thức bản thân cậu bé tự thấy mình lớn lên Nhận thức của cậu bé về sự nghiêm túc trong học hành - “Trong chiếc áo vải…ngọn núi” - Có chí học ngay từ đầu - Yêu học, yêu bạn bè và mái trường quê hương. Hoạt động 3. HD HS học ở nhà. Ôn lại các phương thức biểu đạt of vb. Tìm hiểu cảm giác of nv Tôi khi ở sân trường và khi vào lớp. Tiết 2 ngày soạn: a. mục tiêu cần đạt. Cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật Tôi ở buổi tựu trường ngày đầu tiên trong đời. Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh b. tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. kiểm tra bài cũ ? phương thức biểu đạt of vb có điều gì đáng lưu ý? ? Cảnh thiên nhiên trong phần đầu vb có ý nghiã ntn với cảm xúc of nv Tôi? Hoạt động 2. HD HS tìm hiểu vb. ? Cảnh trước sân trường làng lưu lại trong tâm trí tg có gì nổi bật? ? Cảnh tượng được nhớ lại có ý nghĩa gì? ? Hãy so sánh trường làng trước với khi đi học có ý nghĩa ntn? ? Khi tả những học trò nhỏ tuổi lần đầu tiên đến trường học tg dùng những hình ảnh so sánh nào? ? Em đọc thấy những ý nghĩa nào từ hình ảnh so sánh ấy? ? Hình ảnh ông đốc được gợi ra qua những chi tiết nào? ? Từ đó tác giả đã nhớ tới ông đốc bằng tình cảm nào? ? Em có suy nghĩ gì về tiếng khóc của các cậu học trò bé nhỏ? ?Hãy nhớ và kể lại cảm xúc của chính mình ? Đến đây em hiểu gì về nhân vật Tôi? ? Tại sao khi sắp hàng Tôi lại thấy đây là một sự kiện trong đời? ? Những cảm giác mà Tôi nhận được khi bước vào lớp là gì? ? Hãy lí giải những cảm giác đó? Những t/c đó cho thấy t/c nào của Tôi đối với lớp học? ? 2 chi tiết cuối văn bản nói thêm điều gì về nhân vật Tôi? 2. Cảm nhận của Tôi lúc ở sân trường + Rất đông người + Ai cũng đẹp -> phản ánh khó khăn đặc biệt của ngày hội trường -> Thể hiện tinh thần hiếu học của nhân dân -> Bộc lộ tình cảm -> mái trường tuổi thơ + Nơi thiêng liêng, cất giấu điều bí ẩn + Diễn tả cảm xúc trang nghiêm của tác giả về mái trường, đề cao tri thức con người - Như chim non đứng bên bờ tổ… + Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ + Đề cao sức hấp dẫn của nt + Thể hiện khát vọng bay bổngcủa tác giả đối với nt - HS phát hiện - Quý trọng , tin tưởng, biết ơn + Lo sợ +sung sướng + Báo hiệu sự trưởng thành,giọt nước mắt ngoan - HS tự bộc lộ + Giàu cảm xúc với trường lớp + Có dấu hiệu trưởng thành trong nhận thức và t/c 3. Tôi trong lớp học - Cảm nhận được sự độc lập - Lớp học là thế giới riêng của mình - HS phát hiện + Lần đầu tiên vào lớp học + ý thức được sự gán bó thân thiết - Trong sáng, tha thiết - Buồn khi từ giã tuổi thơ - Bắt đầu trưởng thành trong nhận thức và việc học - Yêu tuổi thơ, yêu tn và sự học hành Hoạt động 3. Hướng dẫn HS tổng kết VB. ? Văn bản đan xen những phương thức biểu đạt nào? phương thức nào trội hơn? ? Những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi là những cảm giác nào? ? Từ đó em cảm nhận những điều tốt đẹp nào từ Tôi và cũng chính là của tác giả? - Biểu cảm-> gần với thơ, có sức biểu cảm - Tình yêu, niềm trân trọng sách vở, bạn bè, lớp học,thế giới và quê hương. - Giàu cảm xúc với trẻ thơ và mái trường quê hương. Hoạt động 4. HD HS học ở nhà. Đọc tóm tắt và soạn “Trong lòng mẹ” BTVN: 1. Tình cảm nào được khơi gợi và bồi đắp khi em đọc truyện? Em học tập được những gì từ nghệ thuật kể chuyện của TT? ===========o0o=========== Tiết 3 Ngày soạn: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ A. Mục tiêu cần đạt Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mqh về cấp độ kết quả nghĩa từ ngữ. Thông qua bài học rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mqh giữa cái chung và cái riêng B. Chuẩn bị. GV: bài tập, bảng phụ HS : ôn lại từ đồng nghĩa, trái nghĩa C . Tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. Ôn tập về từ ĐN-TN ? Hãy nhắc lại 1 số ví dụ về từ đồng nghĩa, trái nghĩa ? Em có nhận xét gì về mqh ngữ nghĩa giữa các từ ngữ trong 2 nhóm trên? ĐN: máy bay, tàu bay, phi cơ TN: Ngày- đêm, sáng tối Các từ có quan hệ bình đẳng về ngữ nghiã + Từ đồng nghĩa trong nhóm có thể thay thế được cho nhau trong một câu văn cụ thể. + Các từ trái nghĩa trong có thể loại trừ nhau khi lựa chọn để đặt câu Hoạt động 2. Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm - Yêu cầu HS quan sát sơ đồ SGK ? Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn so với các từ thú, chim cá? Tại sao? ? Nghĩa của các từ thú, chim, cá rộng hay hẹp hơn các từ…? Tại sao? ? Nghĩa của các từ thú, chim, cá rộng hay hẹp hơn nghĩa của những từ nào? * Bài tập (bảng phụ) Cho các từ: cây, cỏ, hoa. Tìm các từ ngữ có phạm vi nghĩa hẹp hơn và từ có nghĩa rộng hơn. - Rộng hơn vì phạm vi nghĩa của từ động vật bao hàm 3 từ đó - Phạm vi nghĩa rộng hơn voi hươu…< thú chim <động vật - Thực vật > cây, cỏ, hoa > cam… ? Thế nào là một từ có nghĩa rộng và nghĩa hẹp. ? Một từ vừa có nghĩa hẹp vừa có nghĩa rộng được không? Tại sao? - Rộng khi phạm vi nghĩa của nó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác - Hẹp khi phạm vi nghĩa của nó bao hàm phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác - Có thể vì tính chất rộng, hẹp của nghĩa từ ngữ chỉ là tương đối Hoạt động 3. Hd HS luyện tập. Bài tập 1: HS dựa vào sơ đồ SGK, tìm ra một từ trong nhóm đó có phạm vi nghĩa rộng hơn cả. VD: Y phục Quần áo Quần đùi Quần dài áo dài áo sơ mi Bài tập 2: a. Chất đốt ; b. nghệ thuật ; c. thức ăn ; d . nhìn ; e. đánh Bài tập 3: Xe cộ : xe đạp : xe máy : xe hơi… Kim loại : sắt ,đồng, nhôm… Hoa quả: chanh, cam, chuối… Mang : xách, khiêng, gánh… Hoạt động 4. Hd HS học ở nhà. Đọc trước bài: Trường từ vựng BTVN : 4, 5 (t 11) ==========o0o========== Tiết 4 Ngày soạn: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản a. Mục tiêu cần đạt Giúp HS nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề,biết xác định và duy trì đối tượng trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần sao cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến cảm xúc của mình. B. Chuẩn bị GV: bài tập bảng phụ HS: Đọc lại văn bản: Tôi đi học- TT C. Tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. Tìm hiểu chủ đề of văn bản Yêu cầu HS quan sát lại văn bản: Tôi đi học- TT ? VB miêu tả những việc đang xảy ra (hiện tại) hay đã xảy ra (hồi ức, kỷ niệm)? ? Tác giả viết VB này nhằm mục đích gì? ? Đó là chủ đề của văn bản: Tôi đi học . từ đó em hiểu ntnlà chủ đề của một VB? - Đã xảy ra đó là những hồi tưởng của tác giả về ngày đầu tiên đi học. - Để phát biểu ý kiến và bộc lộ cảm xúc của mình về một kỷ niệm sâu sắc thủa thiếu thời. - Là vấn đề chủ chốt, những ý kiến, những cảm xúc của tác giả được thể hiện một cách nhất quán trong văn bản. Hoạt động 2 - Tìm hiểu tính thống nhất về chủ đề văn bản ? Để tái hiện lại những kỷ niệm về ngày đầu tiên đi học, tác giả đã đặt nhan đề của văn bản và sử dụng từ ngữ, câu ntn? ? Để tô đậm cảm giác của nhân vật Tôi trong ngày đầu tiên đi học tác giả đã sử dụng các từ ngữ và chi tiết ntn? ? Hãy tìm những chi tiết minh hoạ cho các ấn tượng trên? ? Từ việc phân tích trên em hiểu thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? ? Tính thống nhất được thể hiện ở những phương diện nào? ? Từ đó em hiểu thế nào là tính thống nhất và làm thế nào để đảm bảo? - Yêu cầu đọc phần ghi nhớ(SGK- T12) - Nhan đề: có ý nghĩa tường minh giúp chúng ta hiểu ngay nội dung của văn bản là nói về việc đi học . + Từ ngữ: những ký niệm, lần đầu tiên tới trường, đi học, hai quyển vở mới… + Câu: Hôm nay tôi đi học …, Hằng năm cứ vào cuối thu…, Tôi quên thế nào được…, Hai quyển vở mới…,Tôi bặm tay ghì chặt… Trên đường đi học Trên sân trường Trong lớp học - HS tìm - Là sự nhất quán về ý đồ, ý kiến cảm xúc của người viết được thể hiện trong văn bản. Hình thức: nhan đề của văn bản Nội dung: mạch lạc(quan hệ giữa các phần của văn bản)từ ngữ, ch i tiết (tập trung làm rõ ý đồ ,cảm xúc) Đối tượng: xung quanh nhân vật Tôi - HS dựa vào kết quả đã phân tích - HS ghi vào vở Hoạt động 3. Hd HS luyện tập. Bài tập1.Yêu cầu HS phân tích tính thống nhất về chủ đề văn bản” Rừng cọ quê tôi” Làm việc theo nhóm Hướng dẫn: Căn cứ vào: - Nhan đề của văn bản Các đoạn: Giới thiệu rừng cọ, tả cây cọ, tác dụng của cây cọ, tình cảm gắn bó với cây cọ . Các ý lớn của phần thân bài được sắp xếp hợp lí,không thay đổi. Hai câu trực tiếp nói tới tình cảm gắn bó giữa người dân Sông Thao với rừng cọ. Hoạt động 4. Hướng dẫn HS học ở nhà Đọc trước bài: Bố cục của văn bản BTVN : Bài 2 (bỏ câu b,d) Bài 3 (bỏ câu c,h) Tuần 2 Ngày soạn: Tiết 5 Trong lòng mẹ (Trích hồi kí “Những ngày thơ ấu”) Nguyên Hồng A. Mục tiêu cần đạt Qua việc đọc phần tóm tắt toàn bộ văn bản hồi kí & đoạn trích giảng HS phần nào thấy đc tính chân thực of thể loại hồi kí tự truyện. Qua chú thích SGK nắm đc đôi nét về tg NH, ptbđ của tp cũng như đoạn trích giảng & phần nào hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của Hồng trong h/c xa mẹ, phải đối mặt với bà cô. b. Chuẩn bị GV: Tư liệu về tác giả, tập hồi kí “ Những ngày thơ ấu” HS : Đọc trước đoạn trích và tóm tắt tác phẩm C . Tiến trình các hoạt động Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ ? Văn bản “Tôi đi học” được viết theo thể loại nào? Vì sao? ? Hãy tìm 3 hình ảnh so sánh trong tác phẩm và phân tích hiệu quả của nó trong việc thể hiện tâm trạng cảm xúc, tâm trạng của Tôi? Hoạt động 2. Hướng dẫn HS tìm hiểu khái quát văn bản. - GV giới thiệu cách đọc, đọc mẫu, gọi HS đọc toàn bộ đoạn trích. - Gọi HS nhận xét cách đọc - Gọi HS đọc chú thích * trong SGK ? Văn bản thuộc loại gì? ? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy, có ý nghĩa gì? - Gọi HS đọc lần lượt chú thích SGK ? So với bố cục, mạch truyện và cách kể ở văn bản trước có gì giống và khác? Theo em có thể nêu bố cục của đoạn truyện này ntn? 1. Đọc : chậm, tình cảm - HS đọc diễn cảm 2. Tác giả, tác phẩm, thể loại - HS tóm tắt kiến thức tác giả - Tiểu thuyết, tự truyện kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể chuyện , miêu tả và biểu cảm - Xưng tôi: Kể về mình một cách trung thực và chân thành Bố cục - Giống: Kể, tả theo trìh tự thời gian, trong hồi tưởng nhớ lại kí ức tuổi thơ, kể ,tả biểu hiện cảm xúc kết hợp. - Khác: TĐH: liền mạch trong truyện ngắn TKM : Không thật liền mạch - Hợp lí Hoạt động 3. Hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung văn bản ? Theo dõi phần đầu văn bản cho biết cảnh ngộ của Hồng có gì đặc biệt? ? Cảnh ngộ ấy tạo nên thân phận của Hồng ntn? 1. Bé Hồng bị hắt hủi. - Không được yêu thương, còn bị hắt hủi. - Cô độc, đau khổ, luôn khao khát tình thương của mẹ ? Theo dõi tiếp cuộc đối thoại giữa người cô và Hồng cho biết người cô có quan hệ ntn với bé Hồng? ? Nhân vật người cô hiện lên qua các chi tiết,lời nói điển hình nào? ? Vì sao Hồng cảm nhận trong lời nói của bà cô có ý nghĩa cay độc, những rắp tâm tanh bẩn? ? Những lời nói đó cho thấy bà cô là người ntn? ? Theo em trong những lời nói của bà cô lời nào là cay độc nhất? Vì sao? ? Trong cuộc đấu tranh này em hãy tìm những chi tiết bộc lộ tình cảm của H đối với người cô? ? ở đây phương thức biểu đạt nào được vận dụng, tác dụng? ? Có thể hiểu gì về bé Hồng từ trạng thái tâm hồn đó của em? ? Cảm xúc của em khi đọc những dòng tâm sự đó của Hồng? ? Em có nhận xét ntn về phương thức biểu đạt của những đoạn văn trên và tác dụng của nó? ? Cảm nhận của em về Hồng từ những cảm nhận đó - Là cô ruột - HS phát hiện - Lời nói của bà cô chứa đựng sự giả dối, mỉa mai, hắt hủi thận chí là độc ác - Hẹp hòi, tàn nhẫn - HS tự bộc lộ - Biểu cảm, bộc lộ trực tiếp và gợi cảm trạng thái, tâm hồn đau đớn của Hồng Cô độc Bị hắt hủi Tâm hồn vẫn trong sáng tràn ngập tình yêu thương Căm hờn cái xấu xa, độc ác - HS tự bộc lộ Biểu hiện trực tiếp Thể hiện xúc động của lòng người khơi gợi cảm xúc ở người đọc Nội tâm sâu sắc Yêu mẹ mãnh liệt Khát khao yêu thương Hoạt động 4. HD HS học ở nhà Đọc và tóm tắt lại đoạn trích giảng “Trong lòng mẹ”. Tìm hiểu cảm xúc of Hồng khi được ở trong lòng mẹ. Tiết 2 Ngày soạn: a. mục tiêu cần đạt. Giúp HS cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của Hồng đối với mẹ. Bước đầu hiểu được văn hồi kí và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút NH thấm đượm chất chữ tình, lời văn tự truyện rất chân thành, giàu tính truyền cảm. B. tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ. ? Nêu xuất xứ & tóm tắt đoạn trích giảng. ? Phân tích tâm trạng of H trong cuộc nói chuyện với bà cô. Hoạt động 2. HD HS tìm hiểu vb. - Y/ c HS đọc lại đoạn trích. ? Hồng đc gặp mẹ trong h/c ntn? ? Trong h/c đó tâm trạng of em ntn? ? Liên kết với fần trên, em hãy thử hình dung tâm trạng of H lúc đó ntn? ? Tại sao khi vừa thấy một người giống mẹ là H liền đuổi theo và gọi, nó diễn tả tâm trạng gì of H? ? Để diễn tả cảm xúc ấy tg đã sử dụng những biện pháp nt nào? Tác dụng of nó trong việc diễn tả tâm trạng H? ? Tại sao khoảng cách giữa H & mẹ k xa, thế mà H lại thở hồng hộc, ríu cả chân lại? ? Khi đc mẹ kéo tay, xoa đầu, hỏi han, thì H oà khóc, tiếng khóc of H lần này có gì khác so với cuộc nói chuyện với bà cô? ? Khi đc ở trong lòng mẹ cảm giác of h ntn? ? Tại sao trong giây fút sung sướng lời nói của bà cô lại hiện lên? ? Từ đó em cảm nhận ntn về tình mẫu tử? 2. Cảm xúc of H khi đc ở trong lòng mẹ. - Lúc tan học về, đang trên đg về nhà. - Cảm giác thoải mái, muốn về nhà… - Chỉ mong mẹ, không muốn về vì fải đối mặt với bà cô… - Nỗi khát khao cháy bỏng of H đc gặp mẹ. - So sánh: cái lầm - ảo ảnh trên sa mạc; nỗi mong chờ of H – người đi trên sa mạc chờ dòng nước; người mẹ – dòng nướẩmtong suốt chảy dưới bóng râm giữa sa mạc. - Cách so sánh khá mới lạ, diễn tả sự đan xen trong H. - H quá xúc động. - Tiếng khóc of sự sung sướng, hờn giận, tủi hờn - Sự giải toả những dồn nén, tủi cực… - Thấy mẹ vẫn đẹp… - Cảm giác bao lâu bị mất nay bỗng trở lại… - Tất cả các giác quan of H đều thức dậy để đón nhận những tình cảm mà người mẹ dành cho. - Đó là sự thực đau đớn không dễ gì quên ngay đc, nhưng bị niềm hạnh phúc át ngay đi. - HS tự bộc lộ. Hoạt động 3. Hướng dẫn HS tìm hiểu ý nghĩa văn bản ? Em cảm nhận được gì về bé Hồng qua đoạn trích? ? Từ số phận Hồng gợi cho em những suy nghĩ gì về số phận con người? ? Vì sao có thể xếp TĐH và TLM là hồi kí- tự truyện? - Thân phận đau khổ, tình yêu thương mẹ mãnh liệt, khát hao được yêu thương - Nạn nhân đáng thương của người nghèo đói và cổ tục. - Số phận đau khổ và bất hạnh - Một đứa trẻ biết vượt lên trên tủi cực, đau khổ bởi tình yêu trong sáng dành cho mẹ. - Tg đều kể lại thời thơ ấu của mình một cách chân thực và cảm động. Hoạt động 4. Hướng dẫn HS học ở nhà Soạn “Tức nước vỡ bờ” Đọc, tóm tắt tiểu thuyết Tắt đèn - Ngô Tất Tố BTVN: Viết một đoạn văn ghi lại những ấn tượng, cảm nhận rõ nhất của bản thân về người mẹ của mình(7 -> 12 câu) Yêu cầu: Chân thực, phù hợp với truyền thống đạo đức của người Việt =========o0o========= Tiết 7 Ngày soạn: Trường từ vựng a. Mục tiêu cần đạt Giúp HS hiểu được thế nào là trường từ vựng, biết xác lập TTV đơn giản. Bước đầu hiểu được mói liên quan giữa TLV với các hiện tượng ngôn ngữ đã học như đồng nghĩa, trái nghĩa, ẩn dụ… giúp ích cho việc học văn và làm văn. b. Chuẩn bị GV: Bài tập bảng phụ HS : Phiếu học tập C. Tiến trình các hoạt động Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ ? Giải thích sự khác nhau về phạm vi nghĩa của các cặp từ ngữ sau: bàn- bàn gỗ, thuyền- thuyền nan,đánh- cắn, chết – băng hà, tốt- xấu… Hoạt động 2. Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm Trường từ vựng Gọi HS đọc đoạn văn trong SGK ? Các từ in đậm được dùng để chỉ đối tượng là người, động vật hay sự vật? ? Tại sao em biết được điều đó? ? Nét nghĩa chung của nhóm từ trên là gì? ? Nếu tập hợp các từ in đậm ấy thành 1 nhóm từ thì ta có 1 trường từ vựng. Vậy em hiểu trường từ vựng là gì? Bài tập bảng phụ Cho nhóm từ : cao, thấp, lùn,gầy, béo, lòng khòng, lêu nghêu, xác ve, bị thịt, cá rô đực… Nếu dùng nhóm từ trên để tả người thì trường từ vựng của chúng là gì? - Chỉ người - Nằm trong những câu văn cụ thể, có ý nghĩa xác định. - Chỉ bộ phận cơ thể người - Là tập hợp các từ có ít nhất nét chung về nghĩa - Chỉ hình dáng con người Hoạt động 3. Hướng dẫn HS tìm hiểu các bậc và tác dụng của cách chuyển - Yêu cầu HS đọc mục I.2- SGK ? Trường từ vựng “mắt”có thể có những TTV nhỏ nào? VD ? Trong 1 TTV có thể tập hợp những từ có từ loại khác nhau không? Tại sao? ? Do hiện tượng nhiều nghĩa :1từ có thể thuộc nhiều TTV khác nhau không? VD. ? Tác dụng của cách chuyển TTV trong thơ văn và trong đời sống hàng ngày? cho VD minh hoạ. *GV chốt: - Thường có 2 bậc TTV: lớn và nhỏ. - Các từ trong 1 TTV có thể khác nhau về từ loại. - 1 từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều TTV khác nhau. - Cách chuyển TTV làm tăng sức gợi cảm. - Bộ phận của mắt: lông máy, con ngươi… Hoạt động : ngó, liếc, trông… - Có vì: DT chỉ sự vật: lòng đen, mí mắt. ĐT chỉ hoạt động: ngó, liếc… TT chỉ tính chất: sáng, tinh anh… Có, VD Trường mùi vị: chát, thơm… Trường âm thanh: the thé, êm dịu… Trường thời tiết: hanh, ẩm… - Làm tăng sức gợi cảm VD: Người-> động vật - Suy nghĩ của người: tưởng, ngỡ, nghĩ... Hành động: mừng, vui, buồn… Cách xưng hô: cô, cậu. tớ…. Hoạt động 4: Hướng dẫn phân biệt TTV – cấp độ khái quát của từ ngữ ? lấy VD và chỉ ra sự khác nhau giữa 2 khái niệm này? - TTV: nét chung về nghĩa, có thể khác nhau về từ loại - Cấp độ khái quát: phải cùng từ loại Hoạt động 5: Hướng dẫn luyện tập Bài 2: Gợi ý Dụng cụ đánh bắt thuỷ sản Dụng cụ để đựng Hoạt động của chân Trạng thái tâm lí của con người Dụng cụ để viết(đồ dùng học tập) Hoạt động 6: HD HS học ở nhà Bài 1: Tìm các từ chỉ quan hệ ruột thịt. Bài 3: Tìm nét nghĩa chung của các từ in đậm. Bài 7:Viết đoạn văn từ 5 đến 7 câu có ít nhất 5 từ thuộc TTV “trường học”, “môn bóng đá”- Lối viết tự nhiên - gạch chân dưới các từ cùng TTV. =========o0o========= Tiết 8 Ngày soạn: Bố cục của văn bản a. mục tiêu cần đạt. giúp HS nắm đc bố cục of vb, đặc biệt là cách sắp xếp nội dung phần thân bài. Biết xây dựng bố cục vb mạch lạc fù hợp với đối tượng & nhận thức of người đọc. B. chuẩn bị. GV: Bài tập bảng phụ HS: Phiếu học tập, bút dạ. c. tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ. ? Kt sự chuẩn bị ở nhà of HS. Hoạt động 2. HD ôn tập kt về BCVB. - Y/c HS đọc kĩ vb trong SGK. ? VB trên có thể chia làm mấy fần, chỉ rõ ranh giới of từng fần? ? Hãy cho biết nhiệm vụ of từng fần? ? Em hãy phân tích mqh giữa các phần trong vb? ? Dựa vào sự pt trên hãy rút ra kl chung về BCVB? P1: Ông Chu Văn An…danh lợi P2: Học trò…vào thăm P3: Còn lại. P1: Giới thiệu ông CVA P2: Công lao, uy tín & tính cách of ông CVA. P3: T/c of mọi người đối với ông CVA. - Gắn bó với nhau, fần trước là tiền đề cho fần sau còn fần sau là sự tiếp nối của fần trước. - Các fần đều tập trung làm rõ cho chủ đề of vb là người thầy đạo cao, đức trọng. - Thường gồm 3 fần: MB, TB, KB. - Các phần có quan hẹ với nhau để tập trung làm rõ chủ đề of vb. Hoạt động 2. HD tìm hiểu việc sắp xếp nd of fần TB. - Y/c HS đọc mục 2 trong SGK. ? Phần TB of vb Tôi đi học đc sắp xếp dựa trên cơ sở nào? ? Phân tích những diễn biến tâm lí of cậu bé Hồng? ? Hãy nêu trình tự khi mtả người, vật, con vật, phong cảnh? - Hồi tưởng & đồng hiện: + Hồi tưởng những kỉ niệm trước khi đi học. + Đồng hiện những cảm xúc trước khi đến trường -> bước vào lớp. - Liên tưởng: so sánh, đối chiếu những suy nghĩ, cảm xúc trong hồi ức & hiện tại. - Tình cảm: thương mẹ sâu sắc - Thái độ: căm ghét những kẻ nói xáu mẹ. a. Tả người, vật, con vật: - Theo kgian: xa, gần or ngược lại. - Theo tgian: qk – ht - đồng hiện. - Từ ngoại hình -> qhệ, cảm xúc & ngược lại. b- Tả phong cảnh: - Theo kgian: rộng – hẹp, xa – gần, cao – thấp. - Ngoại cảnh – cảm xúc & ngược lại. Hoạt động 3. Hướng dẫn HS luyện tập. Y/c HS làm bt 1 (HS làm việc cá nhân) Gợi ý: a. Theo không gian. Giới thiệu đàn chim từ xa đến gần; Mtả đàn chim bằng quan sát, mắt thấy, tai nghe; Xen với mtả là cảm xúc & những liên tưởng, so sánh. b. Theo kgian: ấn tượng về đàn chim từ gần đến xa c. Theo kgian hẹp: mtả Ba Vì trong mqh hài hoà với các sự vật xung quanh nó. d. Bàn về mqh giữa sự thật lịch sử & các truyền thuyết (cách lí giải mang đậm màu sắc huyền thoại dân gian về những đoạn kết bi tráng of 1 số anh hùng dân tộc đc tôn vinh, ngưỡng mộ). Luận chứng về lời bàn trên. Phát triển lời bàn or luận chứng. Hoạt động 4. HD HS học ở nhà. Đọc trước bài Xâydựng đoạn văn. Làm các bài tập 2, 3 (SGK tr 27) HD: Bài 2: Trình bày các luận điểm theo một thứ tự nhất định. Bài 3: Sửa lại dàn ý đã cho một cách hợp lí. Tuần 3. Tiết 9. Ngày soạn: Tức nước vỡ bờ (Trích Tắt đèn) Ngô Tất Tố A. mục tiêu cần đạt. Giúp HS qua đoạn trích, tháy được bộ mặt tàn ác, bất nhân of chế độ xh đương thời & tình cảnh đau thương of người nông dân cùng khổ trong xh ấy; cảm nhận đc quy luật of hthực: có áp bức có đấu tranh; thấy đc vẻ đẹp tâm hồn & sức sống tiềm tàng of người fụ nữ nông dân. Thấy đc những nét đặc sắc trong nghệ thuật viết truyện of tg. b. chuẩn bị. GV: Tóm tắt tp, tư liệu về tác giả. HS: Tìm đọc toàn bộ tp. c. tiến trình các hoạt động. Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ. ? Phân tích tâm trạng of Hồng khi đc ngồi trong vòng tay yêu thương of người mẹ? ? Qua đt cmr NH là nhà văn of fụ nữ và nhi đồng? Hoạt động 2. HD tìm hiểu khái quát văn bản. - GV giới thiệu cách đọc - đọc mẫu - Gọi 3 – 4 HS đọc hết vb. ? Dựa vào chú thích em hãy nêu những nét chính về tg, tp? ? Hãy tóm tắt nội dung đoạn trích theo bố cục của nó? 1. Đọc: làm rõ không khí hồi hộp, khẩn trương, căng thẳng; đoạn sau thể hiện sự tương phản. 2. Tác giả, tác phẩm. - HS tóm tắt. 3. Tóm tắt. Đ1: Đầu -> ngon miệng hay không: cảnh chị Dậu chăm sóc chồng. Đ2: Còn lại: cảnh chị dậu đối mặt với 2 tên tay sai. Hoạt động 3. HD tìm hiểu nội dung vb. ? Chị Dậu chăm sóc chồng trong hoàn cảnh ntn? ? Hãy tìm những chi tiết miêu tả chị Dậu chăm sóc chồng? ? Qua những lời nói và cử chỉ đó em thấy chị Dậu là người ntn? ? Việc CD chỉ có bát gạo hàng xóm để chăm sóc anh Dậu gợi cho em tình cảnh gì về người nd? ? Khi kể sự việc CD chăm sóc aD giữa vụ thuế, tg đã sử dụng bp nt nào? Hãy chỉ rõ? ? Biện pháp trên có tác dụng gì trong việc thể hiện nd vb? ? Qua chú thích SGK em hiểu gì về tên tay sai? ? Em hiểu thuế sưu là thứ thuế gì? ? Gđ CD buộc fải đóng suất thuế của người em chồng đã mất từ năm ngoái, cho thấy thực trạng xh thời đó ntn? ? Theo dõi