Giáo án Ngữ văn 8 học kỳ I Trường THCS Phương Trung

Ngày 13-8-2012 TUẦN 1 : Bài 1 TIẾT 1: T«i ®i häc (Thanh TÞnh ) I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Cảm nhận được tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên trong một đoạn trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm. II – TRỌNG T©m KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức -Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đđoạn trích Tôi đi học. - Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh. 2. Kỹ năng: - Đọc- hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm - Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân. 3.Thái độ: Biết trân trọng những tình cảm đẹp của tuổi học trò. iii- chuÈn bÞ - HS: Đọc bài và soạn bài trước theo định hướng của sgk và hướng dẫn của giáo viên - GV: + Tìm hiểu kĩ tác phẩm, chuẩn kiến thức, soạn bài + Sưu tầm tư liệu về tác giả, ảnh chân dung tác giả, tranh ảnh về ngày khai trường. iii- Ph­¬ng ph¸p, KÜ thuËt d¹y häc: Đàm thoại, thảo luận nhóm, bình giảng, nêu vấn đề, kĩ thuật khăn trải bàn IV- TiÕn tr×nh tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y- häc 1.Ổn định tổ chức : 2. Kiểm tra : vở soạn của hs (5 phút) 3. Bài mới: * Hoạt động 1: Giới thiệu bài Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho học sinh. Phương pháp: Thuyết trình Thời gian: 1 phút Trong cuộc đời của mỗi con người, những kỉ niệm tuổi thơ, nhất là tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ, càng đáng nhớ hơn là các kỉ niệm của ngày tựu trường đầu tiên. Năm lớp 7, các em đã học bài “Cổng trường mở ra” của Lí Lan, bài văn miêu tả tâm trạng một người mẹ trong đêm chuẩn bị cho con trước ngày khai trường để vào lớp một, vừa lo cho con, vừa nhớ lại tuổi thơ áo trắngù của chính mình. Tâm trạng đó của người mẹ cũng gần giống với tâm trạng nhân vật “tôi” khi hồi tưởng về “những kỉ niệm mơn man” của buổi tựu trường đầu tiên trong bài học hôm nay . Hoạt động của thầy và trò Kêt quả cần đạt * Hoạt động 2 :HD đọc- tìm hiểu chung Mục tiêu: HS nắm được những nét chính về t/g, t/p, bố cục, phương thức biểu đạt. Phương pháp: Đàm thoại, thuyết trình, Kỹ thuật: khăn phủ bàn Thời gian:15 phút - GV hướng dẫn cách đọc: Đọc giọng đều, nhỏ nhẹ theo hồi tưởng của nhân vật, nhấn mạnh những chi tiết miêu tả tâm trạng, đọc đúng ngữ điệu đối thoại của nhân vật(bà mẹ: dịu dàng, thầy hiệ trưởng: ân cần). - GV đọc mẫu một đoạn rồi gọi học sinh đọc tiếp . Gọi học sinh đọc phần chú thích ở SGK Em hãy cho biết một vài nét về tiểu sử của Thanh Tịnh? GV cho hs xem ảnh t/g Em hãy cho biết những nét đặc trưng trong bút pháp Thanh Tịnh ? Hãy xác định thể loại và nêu xuất xứ của văn bản ? - Phương thức biểu đạt chính của văn bản là gì ? Bố cục của văn bản gồm mấy phần ? Nêu nội dung từng phần ? Các ý được sắp xếp theo trình tự nào? *Hoạt động 3: HD đọc – tìm hiểu chi tiết Mục tiêu: HS nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của văn bản. Phương pháp: Gợi mở, nêu vấn đề, thảo luận chung cả lớp. Thời gian: 16 phút - HS đọc lại đoạn văn đầu văn bản - Thời điểm nào khiến cho nhân vật tôi nhớ lại kỷ niệm ngày đầu tiên đi học của mình? GV diễn giảng : Đoạn văn mở đầu với những hình ảnh thiên nhiên trong trẻo: “những đám mây bàng bạc”, “ mấy cành hoa tươi”, “ bầu trời quang đãng” và lời văn man mác chất thơ . Hình ảnh nào gợi những ấn tượng sâu sắc trong lòng nhân vật “ tôi” ? Vì sao? - Tâm trạng của nhân vật tôi khi nhớ lại kỉ niệm cũ như thế nào ? - Em có nhận xét gì về giá trị biểu cảm của 4 từ láy trên ? - Cảm giác ấy được so sánh như thế nào? Có ý nghĩa gì ? Tâm trạng “tôi” trên con đường cùng mẹ tới trường được miêu tả như thế nào? - Ngày đầu tiên đến trường, đối với “tôi” là một ngày trọng đại, đáng nhớ. Điều này đã khiến cậu bé có nhiều thay đổi . Chi tiết nào cho thấy những thay đổi trong lòng cậu bé ? Tuy đã ra vẻ chững chạc như vậy nhưng đôi lúc, cậu bé tỏ ra thật ngây thơ, rất buồn cười, hãy tìm chi tiết thể hiện những nét đáng yêu ấy? Những từ bặm , ghì ,xệch ,muốn thuộc từ loại gì ? Qua đó để nói lên tâm trạng của cậu bé như thế nào? Trong đoạn văn có h/a so sánh nào được sử dụng rất hay? Ý nghĩa của hình ảnh so sáng ấy là gì? I. Đọc - tìm hiểu chung 1. Tác giả - Thanh Tịnh ( 1911- 1988 ) - Quê ở ngoại thành Huế Cũng như Thạch Lam, truyện Thanh Tịnh ít kịch tính mà nhẹ nhàng, giàu chất thơ . 2, Tác phẩm : - Thể loại : truyện ngắn - Trích trong tập “ Quê mẹ” ( 1941 ) 3. Bố cục : 3 phần - Phần 1: Từ đầu cho đến “lướt ngang trên ngọn núi” :Tâm trạng, cảm giác nhân vật “ tôi” trên con đường cùng mẹ đến trường. - Phần 2: Tiếp đó cho đến “được nghỉ cả ngày nữa” : Tâm trạng ,cảm giác của “tôi” khi đến trường . - Phần 3 : Đoạn còn lại: “ Tôi” đón nhận giờ học đầu tiên -> Các ý được sắp xếp theo trình tự thời gian II Đọc – Tìm hiểu chi tiết 1, Tâm trạng, cảm giác của nhân vật “ tôi” trong ngày đầu tiên đi học. *Khơi nguồn kỉ niệm: - Những ngày cuối thu -> đây là thời điểm tựu trường . - Mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ khiến lòng “ tôi” thấy “ rộn rã” - Tâm trạng : nao nức , mơn man , tưng bừng, rộn rã -> Từ láy => Cảm giác thực, trong sáng a, Trên con đường cùng mẹ đến trường: - Cậu thay đổi ngay từ trong hành vi lẫn nhận thức, thấy mình đã chững chạc. - Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. - Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi. - Tôi bặm tay ghì thật chặt nhưng một quyển vở cũng xệch ra . - Tôi muốn thử sức mình … - Nghĩ: Chỉ những người thạo mới cầm nổi bút, thước. -> Từ loại động từ -> Tâm trạng hồi hộp , cảm giác mới mẻ, sự hồn nhiên , đáng yêu của cậu bé. 4. Củng cố: 5 phút Qua buổi tựu trường đầu tiên của năm học sau ba tháng nghỉ hè, em hãy phát biểu suy nghĩ của mình? 5: Hướng dẫn về nhà :3phút -Đọc kĩ văn bản - Soạn tiếp phần tìm hiểu chi tiết văn bản +Tiếp tục tìm hiểu tâm trạng của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học: khi đứng ở sân trường, nghe gọi tên vào lớp, khi đón nhận giờ học đầu tiên. + Tìm những chi tiết miêu tả thái độ, cử chỉ của phụ huynh và thầy giáo đối với các em nhỏ lần đầu tiên đi học. ************************************ Ngày 13-8-2012 Tiết 2 Văn bản :T«i ®i häc (TiÕp) Thanh TÞnh I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Cảm nhận được tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên trong một đoạn trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm. II – TRỌNG T©m KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đđoạn trích Tôi đi học. - Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh. 2. Kỹ năng: - Đọc- hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm - Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân. 3.Thái độ: Biết trân trọng những tình cảm đẹp của tuổi học trò. iii- chuÈn bÞ - HS: Đọc bài và soạn bài trước theo định hướng của sgk và hướng dẫn của giáo viên - GV: + Tìm hiểu kĩ tác phẩm, chuẩn kiến thức, soạn bài + Sưu tầm tư liệu về tác giả, ảnh chân dung tác giả, tranh ảnh về ngày khai trường. iii- Ph­¬ng ph¸p, KÜ thuËt d¹y häc: Đàm thoại, thảo luận nhóm, bình giảng, nêu vấn đề, kĩ thuật khăn trải bàn IV- TiÕn tr×nh tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y- häc ỉn ®Þnh tỉ chøc: KiĨm tra (5 ph) - T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cđa nh©n vËt “T«i”khi cïng mĐ ®Õn tr­êng nh­ thÕ nµo? - NhËn xÐt cđa em vỊ nh©n vËt t«i qua phÇn ®· ph©n tÝch ? Bµi míi: * Ho¹t ®éng 1: Giíi thiƯu bµi Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho học sinh. Phương pháp: Thuyết trình Thời gian: 1 phút Ở tiết học trước, các em đã hiểu được yếu tố khơi nguồn cho dòng cảm xúc trong trẻo thiết tha của nhận vật tôi và cũng hiểu được tâm trạng của cậu bé trên con đường cùng mẹ đến trường. Trong tiết học này, cô và các em sẽ tiếp tục tìm hiểu dòng cảm xúc đẹp đẽ ấy. Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t *Hoạt động 2: HD đọc – tìm hiểu chi tiết(tiếp ) Mục tiêu: HS nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của văn bản. Phương pháp: Gợi mở, nêu vấn đề, thảo luận chung cả lớp. Thời gian: 20 phút Gọi một học sinh đọc lại phần hai . Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng ngỡ ngàng, cảm giác mới lạ của nhân vật “tôi” khi đến trường ? Cái nhìn của cậu về ngôi trường trước và sau khi đi học có gì khác ? -> Trước kia, ngôi trường đối với “tôi” còn là nơi xa lạ , chưa để lại trong lòng cậu ấn tượng gì ngoài cảm tưởng là “ cao ráo và sạch sẽ hơn những ngôi nhà khác trong làng”. Nhưng hiện nay trong tâm trạng một cậu học trò nhỏ lần đầu tiên đi học “tôi” cảm thấy trường thật oai nghiêm, sân trường quá rộng nên cậu cảm giác mình trở nên lạc lõng và đâm ra lo sợ vẩn vơ . - TT của nhân vật “Tôi” được diễn tả qua h/a so sánh nào? Cách so sánh ấy nói lên điều gì ? ( đề cao sự hấp dẫn của nhà trường , khát vọng bay bổng của “Tôi” ) Hình ảnh những cậu học trò lần đầu tiên đi học được so sánh ntn ? em có nhận xét gì về nghệ thuật so sánh đó ? GV diễn giảng : các em vừa ngỡ ngàng, lo sợ, lại nghĩ mình sắp sửa bước sang một thế giới khác như những chú chim non phải rời tổ để bay vào khoảng trời rộng . Tâm trạng “tôi” lúc nghe thầy gọi tên và khi phải rời bàn tay mẹ để vào lớp được miêu tả ra sao ? Qua đoạn văn ta thấy nhân vật “tôi” khi đến trường có cảm giác như thế nào ? Gọi học sinh đọc lại phần 3 . Bước vào lớp , cái nhìn của nhân vật “tôi” đối với bạn bè , mọi vật xung quanh thể hiện tình cảm của cậu như thế nào ? “Tôi” đã bước vào giờ học đầu tiên trong tâm trạng ra sao ? Trình bày cảm nhận của em về thái độ , cử chỉ của những người lớn đối với các em bé lần đầu đi học ? Qua tấm lòng của các bậc phụ huynh và thầy cô giáo , chúng ta nhận ra trách nhiệm của người lớn đối với học sinh , ngoài ra , đó còn là trách nhiệm của ai đối với ai ? * Thảo luận : (ghi bảng phụ) Miêu tả tâm trạng nhân vật “tôi”, tác giả đã sử dụng những hình ảnh so sánh nào ? Em có nhận xét gì về những hình ảnh so sánh đó ? * Hoạt động 3: HD tổng kết ghi nhớ Mục tiêu: HS khái quát kiến thức Phương pháp: Khái quát hoá Thời gian: 6 phút -VB có sự kết hợp của những phương thức biểu đạt nào? - Sự kết hợp đó có tác dụng gì? Thiên nhiên trong truyện ngắn này có vai trò như thế nào? - Chất thơ của truyện thể hiện từ những yếu tố nào ? Có thể gọi truyện ngắn này là bài thơ bằng văn xuôi được không? Vì sao? Cho biết nội dung truyện ngắn này và nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm ? Gọi HS đọc ghi nhớ ở SGK trang 9. *Hoạt động 4: HD Luyện tập : Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học vào làm bài tập Phương pháp: Thảo luận nhóm Thời gian: 7 phút Phân tích dòng cảm xúc thiết tha , trong trẻo của nhân vật “tôi”. GV gợi ý : Trình bày cảm xúc , tâm trạng nhân vật theo trình tự thời gian để đảm bảo tính thống nhất cho văn bản . Cần chỉ ra sự kết hợp hài hòa giữa kể , miêu tả và bộc lộ cảm xúc ( kể : nêu sự việc , nhân vật ; miêu tả : cảnh con đường , ngôi trường , bạn bè ,lớp học ; biểu cảm : tâm trạng ngỡ ngàng , lo sợ , những hình ảnh so sánh …. ) Sau khi học sinh làm xong GV gọi một em đọc lại bài của mình , cả lớp cùng nghe để góp ý , bổ sung , GV đánh giá , cho điểm II. §oc- T×m hiĨu chi tiÕt: 1. T©m tr¹ng, c¶m gi¸c cđa nh©n vËt “t«i” trong ngµy ®Çu ®Çu tiªn ®i häc: a Trªn con ®­êng cïng mĐ ®Õn tr­êng b, Khi đến trường : - Sân trường Mĩ Lí dày đặc cả người. - Người nào áo quần cũng sạch sẽ , tươm tất . - Trường vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm hơn cái đình làng Hoà Ấp. - Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ. - Hình ảnh các cậu học trò nhỏ được ví như những chú chim non . -> Nghệ thuật so sánh rất giàu sức gợi cảm . - Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng . - Tôi dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc theo . -> Cảm giác ngỡ ngàng , lo sợ khi sắp bước sang một môi trường khác và phải xa mẹ , xa nhà . c, Khi đón nhận giờ học đầu tiên : -Đoạn văn diễn tả rất tinh tế tâm lí trẻ thơ : Lúc đầu sợ hãi nhưng rồi cũng dễ dàng thích nghi với môi trường mới , cảm thấy gần gũi với thầy giáo , bạn bè , lớp học và “tôi” dù đã có lúc vẫn tơ tưởng đến những kỉ niệm đi bẫy chim nhưng khi bắt đầu giờ học thì rất nghiêm túc , tự tin . -> Gần gũi với lớp học , với bạn bè , tự tin nghiêm túc khi bước vào giờ học. 2, Tấm lòng của người lớn dành cho các em : - Phụ huynh chuẩn bị chu đáo cho con em , ông đốc đầy cảm thông , bao dung , thầy dạy lớp rất vui tính , ân cần . -> Tấm lòng thương yêu , tinh thần trách nhiệm của gia đình và nhà trường đối với thế hệ tương lai . * Các nhóm thảo luận: -> 3 hình ảnh so sánh tiêu biểu : những cảm giác trong sáng như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãn; ý nghĩ thoáng qua như làn mây lướt ngang trên ngọn núi; những học trò mới như những chú chim non nhìn quãng trời rộng. - Những hình ảnh ấy gắn liền với những cảnh sắc thiên nhiên sáng tươi, giàu sức gợi cảm . III, Tổng kết : 1. Nghệ thuật: + Tự sự xen miêu tả và biểu cảm +Miêu tả tâm trạng, cảm xúc tinh tế + Hình ảnh, ngôn ngữ giàu sức gợi 2. Nội dung: Tâm tạng ngỡ ngàng , lạ lẫm của một cậu bé lần đầu tiên đi học . IV. Luyện tập Học sinh tự làm từ 7 đến 10 phút . Cđng cè : Trong truyƯn “T«i ®i häc” t¸c gض sư dơng biƯn ph¸p nghƯ thuËt so s¸nh rÊt hiƯu qu¶. ChÐp l¹i c¸c so s¸nh vµ ph©n tÝch c¸c so s¸nh ®ã ? H­íng dÉn vỊ nhµ: Häc bµi theo vë ghi, ®äc v¨n b¶n SGK ViÕt bµi v¨n ng¾n ghi l¹i Ên t­ỵng cđa em trong buỉi ®Õn tr­êng khai gi¶ng lÇn ®Çu tiªn. ChuÈn bÞ bµi: “CÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷ “ theo c¸c c©u hái sgk **************************** Ngày 15/8/2011 TIẾT 3: «n tËp v¨n b¶n “t«i ®i häc” Thanh Tịnh A. Mơc tiªu cÇn ®¹t: - ¤n tËp l¹i c¸c kiÕn thøc vỊ v¨n b¶n “T«i ®i häc” cđa Thanh TÞnh - RÌn kÜ n¨ng c¶m thơ v¨n häc cho hs B. TiÕn tr×nh «n tËp Ho¹t ®éng cđa GV&HS Néi dung cÇn ®¹t - Yªu cÇu hs nh¾c l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n cđa v¨n b¶n T«i ®i häc - Ph©n tÝch t©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn. HD hs ph©n tÝch t©m tr¹ng cđa nv t«i ë tõng thêi ®iĨm kh¸c nhau : + Trªn con ®­êng cïng mĐ tíi tr­êng +Khi ®øng tr­íc s©n tr­êng +Khi ngåi trong líp ®ãn nhËn giê häc ®Çu tiªn - Tr×nh bµy c¶m nhËn cđa em vỊ h×nh ¶nh ng­êi mĐ trong v¨n b¶n T«i ®i häc. - Nªu mét sè h/a so s¸nh hay vµ ®Ỉc s¾c trong truyƯn. T¸c dơng cđa nh÷ng h.a so s¸nh Êy lµ g× ? Suy nghÜ cđa em vỊ chÊt th¬ trong truyƯn T«i ®i häc. - ChÊt th¬ thĨ hiƯn ë nh÷ng yÕu tè nµo trong truyƯn ? I. KiÕn thøc c¬ b¶n: 1. T¸c gi¶- t¸c phÈm 2. ThĨ lo¹i, ph­¬ng thøc biĨu ®¹t 3. Néi dung : Nh÷ng t©m tr¹ng, rung ®éng trong s¸ng cđa tuỉi häc trß; nh÷ng kØ niƯm ®Đp ®Ï, ®¸ng nhí cđa buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn trong cuéc ®êi mçi con ng­êi ®­ỵc Thanh TÞnh thĨ hiƯn ch©n thùc, râ nÐt trong truyƯn ng¾n T«i ®i häc. 4. NghƯ thuËt: - Miªu t¶ tinh tÕ diƠn biÕn t©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i ngµy ®Çu tiªn ®i häc - Ng«n ng÷ giµu yÕu tè biĨu c¶m, h×nh ¶nh so s¸nh ®éc ®¸o ghi l¹i dßng liªn t­ëng, håi t­ëng cđa nh©n vËt t«i. - Giäng ®iƯu tr÷ t×nh trong s¸ng. II/ C©u hái vµ bµi tËp 1. T©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i trong buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn. Gỵi ý : a.T©m tr¹ng cđa nv t«i trªn con ®­êng cïng mĐ tíi tr­êng: - Xĩc ®éng, bì ngì, l¹ lïng - C¶m thÊy m×nh trang träng vµ ®øng ®¾n trong chiÕc ¸o v¶i dï ®en dµi - Chĩ b©ng khu©ng thÊy m×nh ®· lín. b. T©m tr¹ng cđa cËu bÐ khi ®øng tr­íc s©n tr­êng - Ng¹c nhiªn, bì ngì, v× s©n tr­êng h«m nay thËt kh¸c l¹, ®«ng vui qu¸. - Nhí l¹i tr­íc ®©ythÊy ng«i tr­êng cao r¸o s¹ch sÏ h¬n c¸c nhµ trong lµng. Nh­ng lÇn nµy l¹i thÊy ng«i tr­êng võa xinh x¾n, oai nghiªm ®Ünh ®¹c h¬n -> lo sỵ vÈn v¬, sỵ h·i khÐp nÐp bªn ng­êi th©n - Chĩ c¶m thÊy tr¬ träi, lĩng tĩng, vơng vỊ.... - Khi nghe «ng ®èc gäi tªn, chĩ bÐ giËt m×nh, lĩng tĩng , tim nh­ ngõng ®Ëp … oµ khãc nøc në. c. T©m tr¹ng cđa cËu bÐ khi dù buỉi häc ®Çu tiªn. - Khi vµo líp häc, c¶m xĩc b©ng khu©ng, håi hép d©ng lªn man m¸c trong lßng cËu . Cëu c¶m thÊy mét mïi h­¬ng l¹ bay lªn. ThÊy g× trong líp cịng l¹ l¹ hay hay råi nh×n bµn ghÕ råi l¹m nhËn ®ã lµ cđa m×nh. - Võa ngì ngµng võa tù tin, nghiªm trang b­íc vµo giê häc ®Çu tiªn. 2. C¶m nhËn vỊ h×nh ¶nh ng­êi mĐ trong v¨n b¶n. Gỵi ý: H×nh ¶nh ng­êi mĐ lµ h×nh ¶nh th©n th­¬ng nhÊt cđa em bÐ trong buỉi tùu tr­êng. Ng­êi mĐ ®· in ®Ëm trong nh÷ng kû niƯm m¬n man cđa tuỉi th¬ khiÕn cËu bÐ nhí m·i. H×nh ¶nh ng­êi mĐ lu«n s¸nh ®«i cïng nh©n vËt t«i trong buỉi tùu tr­êng. Khi thÊy c¸c b¹n mang s¸ch vë, t«i thÌm thuång muån thư søc m×nh th× ng­êi mĐ cĩi ®Çu nh×n con, cỈp m¾t ©u yÕm, giäng nãi dÞu dµng “th«i ®Ĩ mĐ cÇm cho ” lµm cËu bÐ v« cïng h¹nh phĩc. Bµn tay mĐ lµ biĨu t­ỵng cho t×nh th­¬ng, sù s¨n sãc ®éng viªn khÝch lƯ . MĐ lu«n ®i s¸t bªn con trai , lĩc th× cÇm tay, mĐ ®Èy con lªn phÝa tr­íc , lĩc bµn tay mĐ nhĐ nhµng xoa m¸i tãc cđa con…. 3. Trong truyƯn t¸c gi¶ ®· dïng rÊt nhiỊu nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh hay vµ ®Ỉc s¾c ®Ĩ nãi lªn kÝ øc tu«n trµo cđa tuỉi th¬. Em h·y t×m 1 sè nh÷ng h×nh ¶nh mµ em cho lµ tiªu biĨu vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ bĨu c¶m cđa chĩng? Yªu cÇu TL: Cã 3 h×nh ¶nh so s¸nh ®Ỉc s¾c: T«i quªn thÕ nµo ®­ỵc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. ý nghÜ Êy tho¸ng qua trong trÝ t«i nhĐ nhµng nh­ mét lµn m©y l­ít ngang trªn ngän nĩi. Hä nh­ con chim con ®øng bªn bê tỉ, nh×n qu·ng trêi réng muèn bay nh­ng cßn ngËp ngõng e sỵ. Yªu cÇu TL: - C¸c h/a so s¸nh thĨ hiƯn c¸c nÐt c¶m xĩc, t©m tr¹ng cđa nh©n vËt t«i trong tõng thêi ®iĨm cơ thĨ vµ quan träng. - C¸c h/a so s¸nh ®· kh¬i gỵi ®­ỵc sù ®ång c¶m cđa ng­êi ®äc vỊ nh÷ng tr¹ng th¸i t©m lÝ cđa nh÷ng c« cËu häc trß nhá lÇn ®Çu ®Õn líp. - Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®éc ®¸o Êy gãp phÇn lµm cho c©u v¨n trë lªn nhĐ nhµng, l·ng m¹n, phï hỵp víi viƯc thĨ hiƯn mét dßng c¶m xĩc thÊm ®Ém nh÷ng kØ niƯm th¬ ng©y. 4. H×nh ¶nh “ Mét con chim con liƯng ®Õn ®øng bªn bê cđa sỉ, hãt mÊy tiÕng rơt rÌ råi vç c¸nh bay cao” cã ý nghÜa g×? Gỵi ý: §©y lµ h×nh ¶nh kh¸ch quan võa t¶ thùc võa lµ h×nh ¶nh so s¸nh ngÇm cã ý nghÜa t­ỵng tr­ng. Con chim Êy hay chÝnh lµ ng­êi häc trß Êy, trong mét buỉi mai “ ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh” ®· ngËp ngõng cÊt c¸nh vµo bÇu trêi cao réng víi nh÷ng ­íc m¬ vµ hi väng. 5. H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ghi l¹i suy nghÜ cđa em vỊ chÊt th¬ trong truyƯn T«i ®i häc? GV gỵi ý: §o¹n v¨n HS viÕt ph¶i chØ ra ®­ỵc biĨu hiƯn cđa chÊt th¬ trong truyƯn: chÊt th¬ chøa ®ùng ngay trong t×nh huèng truyƯn: Buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn; chÊt th¬ trong dßng håi t­ëng ®Đp ®Ï, m¬n man; chÊt th¬ trong t×nh c¶m Êm ¸p, tr×u mÕn cđa mäi ng­êi dµnh cho c¸c em nhá lÇn ®Çu tiªn ®Õn tr­êng( phơ huynh, «ng ®èc, thÇy gi¸o trỴ); vµ chÊt th¬ ®­ỵc thĨ hiƯn qua nh÷ng dßng viÕt vỊ c¶nh thiªn nhiªn, h×nh ¶nh ng«i tr­êng, h×nh ¶nh c¸c em häc sinh, ë giäng v¨n nhĐ nhµng, trong s¸ng, gỵi c¶m, ë nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh t­¬i míi giµu c¶m xĩc… - C¶m nghÜ ph¶i ch©n thµnh, tha thiÕt tr¸nh liƯt kª dÉn chøng mét c¸ch m¸y mãc( cã thĨ liªn hƯ chĩt Ýt vỊ buỉi tùu tr­êng ®Çu tiªn cđa m×nh) - ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n kh«ng nªn triĨn khai thµnh bµi v¨n nªu c¶m nghÜ vỊ c¶ t¸c phÈm T«i ®i häc. Vui vµ tù hµo v× m×nh ®· lµ häc sinh líp mét. Rơt rÌ lµm quen víi c¸c b¹n míi. 3. KÕt bµi: C¶m xĩc cđa em: ThÊy r»ng m×nh ®· kh«n lín. Tù nhđ ph¶i ch¨m ngoan, häc giái ®Ĩ cha mĐ vui lßng. 4. Cđng cè - Kh¸i qu¸t néi dung bµi häc b»ng s¬ ®å t­ duy 5. H­íng dÉn vỊ nhµ - Hoµn thµnh c¸c bµi tËp - ChuÈn bÞ bµi : TÝnh thèng nhÊt vỊ chđ ®Ị v¨n b¶n + §äc vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK ************************************* TUẦN 1 : Bài 1 Ngày soạn: 16/8/2011 TIẾT 4: TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN i. Møc ®é cÇn ®¹t: - Thấy được tính thống nhất về chủ đề của văn bản và xác định được chủ đề của một văn bản cụ thể. - Biết viết một bài văn bảo đảm tính thống nhất về chủ đe.à ii. Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng Kiến thức: Chủ đề văn bản, những thể hiện của chủ đề trong một văn bản Kỹ năng: Đọc- hiểu và có khả năng bao quát toàn bộ văn bản, trình bày một văn bản (nói, viết) thống nhất về chủ đề. Thái độ: Có ý thức viết văn bản có tính thống nhất về chủ đề iii. chuÈn bÞ cđa thÇy vµ trß Giáo viên: Soạn giáo án Học sinh: Chuẩn bị bài theo định hướng của gv và câu hỏi sgk iv. Ph­¬ng ph¸p - Vấn đáp, phân tích mẫu v. TiÕn tr×nh tỉ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y- häc 1. Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ 3. Bài mới: Hoạt động 1:Giới thiệu bài : Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho học sinh Phương pháp: Thuyết trình, nêu vấn đề Thời gian: 1 phút Một văn bản khác hẳn với những câu hỗn độn do nó có tính mạch lạc và tính liên kết . Chính những điều này sẽ làm cho văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề . Thế nào là chủ đề và tính thống nhất về chủ đề của văn bản ? Tính thống nhất về chủ đề của văn bản được biểu hiện qua những bình diện nào ? Bài học hôm nay sẽ làm rõ những điều ấy . Hoạt động của thầy và trò Kết quả cần đạt Hoạt động 2: Tìm hiểu về chủ đề của văn bản Mục tiêu: HS nắm được khái niệm chủ đề văn bản Phương pháp: Vấn đáp, phân tích mẫu Thời gian: 10phút Gọi học sinh đọc lại văn bản “ tôi đi học” của Thanh Tịnh . Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thuở thiếu thời của mình ? - Những hồi tưởng ấy gợi lên những cảm giác như thế nào trong lòng tác giả ? Như vậy, vấn đề trọng tâm được tác giả đặt ra qua nội dung cụ thể của văn bản là gì ? GV nói : Nội dung trả lời các câu hỏi trên chính là chủ đề của văn bản: “Tôi đi học” Vậy, em hiểu thế nào là chủ đề của văn bản? Hoạt động 3: Tìm hiểu về tính thống nhất của chủ đề văn bản Mục tiêu: HS hiểu được tính thống nhất về chủ đề của văn bản. Phương pháp: Vấn đáp, phân tích mẫu Thời gian: 15 phút 1, Những căn cứ để xác định : văn bản “ Tôi đi học” nói lên những kỉ niệm của tác giả trong ngày đầu tiên đi học. Căn cứ vào đâu , em biết văn bản “ Tôi đi học” nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi đầu tiên đến trường ? 2, Những chi tiết miêu tả “ cảm giác trong sáng” của nhân vật “ tôi” : Hãy tìm những chi tiết miêu tả “ cảm giác trong sáng” của nhân vật “ tôi” ở buổi đầu tiên đến trường. Những từ ngữ nào chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật “tôi” suốt cả cuộc đời ? GV nói : Tất cả những chi tiết trên đều tập trung để biểu hiện chủ đề văn bản ( đó là những “ cảm giác trong sáng” của “ tôi” ngày đầu đến trường ) .Đó chính là tính thống nhất của chủ đề văn bản . Từ việc phân tích trên , em hãy cho biết thế n