Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 29,30- Chiếc lá cuối cùng(gdkns)

Bài 8 Ngày soạn:29/09/2012 Tiết 29,30 Tuần 8 Văn bản: CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG(GDKNS) ( Trích) - Ô Hen-ri- I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nhân vật,sự kiện,cốt truyện trong một tác phẩm truyện ngắn hiện đại Mĩ. - Lòng cảm thông,sự chia sẻ giữa những nghệ sĩ nghèo. - Ý nghĩa của tác phẩm nghệ thuật vì cuộc sống của con người. 2. Kĩ năng : - Vận dụng các kiến thứ đã học về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để đọc hiểu tác phẩm. - Phát hiện phân tích những đặc điểm nổi bật về nghệ thuật kể truyện của nhà văn. - Cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện. - TH: Tóm tắt văn bản tự sự. 3.Thái độ : GD Lòng thương yêu con người. II. NỘI DUNG HỌC TẬP:Lòng cảm thông,sự chia sẻ giữa những nghệ sĩ nghèo. Ý nghĩa của tác phẩm nghệ thuật vì cuộc sống của con người. III. CHUẨN BỊ - GV: Tài liệu tham khảo, tranh chiếc lá - HS: Soạn bài theo gợi ý GV IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1.Ổn định tổ chức và kiểm diện : Kiểm diện HS 2. Kiểm tra miệng: - Tóm tắt văn bản “Đánh nhau với cối xay gió”?- HS tĩm tắt - Qua 2 nhân vật Đôn-ki –hô-tê và Xan-chô Pan –xa,em rút ra cho mình bài học gì? -> Bài học :+ Trong cuộc sống cần sống có lí tưởng nhưng khơng nên quá hoang đường ,mê muội. + Cần sống tỉnh táo ,thực tế nhưng khơng nên quá thực dụng. 3. Tiến trình bài học HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY - TRÒ NỘI DUNG Hoạt động 1 :GV giới thiệu: Có lẽ trong cuộc đời làm nghệ sĩ của mình, người nghệ sĩ nào cũng có khát vọng cao đẹp là vẽ được một bức tranh kiệt tác, để đời. Nhân vật Bơ-men trong tác phẩm “ Chiếc lá cuối cùng” cũng vậy… Hoạt động 2: HDTH tác giả, tác phẩm GV yêu cầu HS đọc chú thích. ?Nêu những nét nổi bật về nhà văn ÔHen-ri và văn bản “ Chiếc lá cuối cùng”. -O Hen-ri( 1862 -1910). Là nhà văn Mĩ, chuyên viết truyện ngắn. - Có lòng thông cảm đối với người nghèo bất hạnh. GV: Nhấn mạnh vài nét về nhà văn Ohen-ri và tác phẩm “ Chiếc lá cuối cùng”: OHen-ri là nhà văn Mĩ nổi tiếng thế giới.Cha ông là thầy thuốc,mẹ ông qua đời khi ông mới lên 3.Mười lame tuổi đã phải thôi học và đi làm nhiều nghề để kiếm ăn. Ông chuyên viết truyện ngắn. Các truyện ngắn của ông rất phong phú và đa dạng về đề tài nhưng phần lớn hướng vào cuộc sống nghèo khổ, bất hạnh của người dân Mĩ. Truyện ngắn của ông thường nhẹ nhàng, toát lên tinh thàâøn nhân đạo cao cả, thương yêu con người nghèo khổ, nhiều khi rất cảm động. Về nghệ thuật ông thường sử dụng kiểu đảo lộn tình tiết hai lần một cách đột ngột, bất ngờ. Hoạt động 3 : HD đọc – tìm hiểu chung GV tóm tắt phần bị lược bỏ của tác phẩm GV hdẫn HS đọc – đọc mẫu – gọi 2 HS đọc nối tiếp văn bản. ? Hãy tĩm tắt văn bản trên bằng vài câu ngắn gọn . - Giơn –xi ốm nặng và nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bên cửa sổ rụng , khi đĩ cơ sẽ chết .Nhưng qua một buổi sáng và một đêm mưa giĩ phũ phàng , chiếc lá cuối cùng vẫn khơng rụng . Điều đĩ khiến Giơn-xi thĩat khỏi ý nghĩ về cái chết . Xiu đã cho Giơn –xi biết chiếc lá cuối cùng chính là bức tranh của họa sĩ già Bơ-men đã bí mật vẽ trong một đêm mưa giĩ để cứu Giơn-xi , và cụ đã bị chết vì sưng phổi . ? Qua nội dung tóm tắt hãy xác định nhân vật chính của truyện. - Nhân vật chính: Giôn-xi ? Hãy tách văn bản theo các phần nội dung liên quan đến nhân vật chính này? Gồm 3 phần. - Phần 1:Từ đầu -> “Hà Lan”: Giôn-xi đợi chết. - Phần 2 : Tiếp theo -> “vịnh Naplơ”:Giôn-xi vượt qua cái chết. - Phần 3 :Còn lại: Bí mật của chiếc lá. ? Văn bản đã sử dụng những PTBĐ nào? PT chủ đạo nào làm nên sức hấp dẫn của tác phẩm. Hoạt động 4 : HD tìm hiểu tác phẩm ? Nội dung đoạn văn đầu kể về việc gì? HS: Trả lời. ? Tìm chi tiết mtả dáng vẻ,giọng nói của Giôn-xi? ? Hình dung của em về nhân vật Giôn-xi từ chi tiết miêu tả dáng vẻ, giọng nói? ? Việc Giôn-xi mở to cặp mắt thẫn thờ nhìn tấm mành mành và ra lệnh kéo nó lên là vì lí do gì? HS: Cô nhìn xem chiếc lá thường xuân cuối cùng bên cửa sổ đã rụng chưa. ? Em hiểu gì về trạng thái tinh thần của Giôn-xi qua câu nói: “ đó là chiếc lá cuối cùng…chết”? GV: Tâm trạng của Giôn-xi khi bị ốm là tâm trạng của một người tuyệt vọng,cô nghĩ khi chiếc lá cuối cùng trên cây dụng xuống là lúc cô cũng chết. ? Xiu đã dùng lời lẽ yêu thương để an ủi Giôn-xi. Giôn-xi đáp lại bằng thái độ và suy nghĩ gì? HS: Ko trả lời và đang chuẩn bị cho một chuyến đi xa bí ẩn của mình Điều đó cho ta hiểu thêm gì về tâm hồn con người của Giôn? Bình: Con người tuyệt vọng và bi quan thì không có gì cứu được họ. Điều đó đã được bác sĩ nói với Xiu. GV yêu cầu học sinh theo dõi phần tiếp theo của văn bản. ? Sau đêm mưa gió dữ dội, khi chiếc mành mành được kéo lên lúc trời vừa hửng sáng Giôn-xi đã phát hiện ra điều gì? - Qua đêm mưa gió chiếc lá vẫn còn. ? Theo em, Giôn-xi đã cảm nhận được điều gì từ chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó? - Chiếc lá mong manh nhưng chứa đựng một sức sống bền bỉ và mãnh liệt. ? Từ đó có những thay đổi gì đối với Giôn-xi? HS: Tìm kiếm , trả lời - Đòi ăn, soi gương, uống sữa, ngồi dậy, đặc biệt là muốn vẽ vịnh Na plơ. ? Những thay đổi ấy cho thấy nhu cầu gì đã trở lại với Giôn-xi? - Muốn được sống và hoạt động ? Chiếc lá có ý nghĩa gì đối với Giôn-xi? ? Theo em, vì sao con người có thể vựơt qua cái chết chỉ vì một chiếc lá mỏng manh vẫn còn sống ở trên cây? Bình chốt: Tình yêu cuộc sống, tình bạn, tình yêu NT đã trở lại với Giôn-xi…Chiếc lá dù mỏng manh, nhỏ nhoi ấy chứa đựng một sức sông bền bỉ, mãnh liệt,là một sự sống, thúc đẩy, kích thích tình yêu sự sống cho con người tuyệt vọng. GV chuyển ý sang mục 2 ? Tình yêu thương của Xiu với Giôn-xi được thể hiện qua những chi tiết nào? - Lo sợ khi thấy chiếc lá thường xuân đã rụng gần hết ? Vì sao Xiu lại lo sợ khi thấy những chiếc lá thường xuân đã rụng gần hết như vậy? - Sợ Giôn-xi chết. ? Ngoài ra tình thương yêu ấy còn được thể hiện ở những chi tiết nào? ( lời nói?việc làm?) ? Qua tất cả những chi tiết ấy, ta bắt gặp ở Xiu một tấm lòng như thế nào? Bình chốt: Tình cảm nhân đạo, đầy tình nghĩa ấy đã làm cho lòng người ấm lại và đây cũng chính là tấm lòng của tác giả muốn gửi gắm qua nhân vật này. Chuyển ý sang mục 3. ? Cụ Bơ-men được giới thiệu là người như thế nào. - Cụ Bơ-men: hoạ sĩ nghèo, khát vọng vẽ một bức tranh kiệt tác. ? Khi nhìn thấy chiếc lá thường xuân đua nhau rụng cụ Bơ-men có tâm trạng gì. - Nhìn Xiu chẳng nói gì-> Lo lắng vì căn bệnh hiểm nghèo có thể cướp đi tính mạng của Giôn-xi. ?Trước tâm trạng đó cụ BM đã có hđộng gì? Với mục đích gì. - Lặng lẽ vẻ bức tranh để cứu sống Giôn-xi,bất chấp gió rét và nguy hiểm. ? Vẽ chiếc lá với mục đích ấy nhưng cuối cùng như thế nào? Vì sao cụ chết? - Cụ chết vì sưng phổi. ? Cái chết ấy, đã thể hiện ở cụ một phẩm chất gì? => Cao thượng, quên mình vì người khác. GDKNS: Em học được điều gì ở cụ Bơ-men và Xiu? - Tấm lòng thương người dù đó ko phải là người thân của mình… LH:Tục ngữ - Ca dao VN: -Thương người như thể thương thân. - Nhiễu điều phủ lấy giá gương Người trong một nước phải thương nhau cùng. Bình: Sự cao thượng, quên mình vì người khác của cụ Bơ-men đã cứu sống được một con người. Đó chính là tấm lòng nhân đạo mà OHen-ri muốn thể hiện. ? Tại sao người bạn của Giôn-xi lại gọi chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác? Bình: Bức tranh của hoạ sĩ Bơ-men không phải là thần dược, nó là tác phẩm NT được tạo nên bởi tình yêu thương con người.Hơn nữa bức tranh đúng là một kiệt tác vì nó đã cứu sống một con người;là bức tranh của tình yêu thương và đức hi sinh cao cả. ? Từ đây, em hiểu gì thêm về ý nghĩa của truyện “Chiếc lá cuối cùng”? HS: NT chân chính được xuất phát từ tình yêu thương con người, là nghệ thuật vì con người. TH: Cây bút thần ( lớp 6). Hoạt động 5: HD tìm hiểu về nghệ thuật. ? Nghệ thuật đặc sắc của truyện? ? Hãy làm rõ điều này qua cách kết thúc truyện. HS: - Giôn-xi: từ sắp chết -> sống trở lại. - Bơ-men: còn khoẻ mạnh -> chết. => hai quá trình đảo ngược này lồng trong một câu chuyện => Kết thúc bất ngờ. Hoạt động 6: HD tổng kết : ? Qua văn bản “ Chiếc lá cuối cùng” của Ohen-ri, em cảm nhận được gì về tư tưởng và tài năng của Ohen-ri? LH: Em còn đọc những truyện nào của Ohen-ri ( hoặc của nhà văn khác) viết về lòng nhân ái cao cả của con người? I. Tác giả – tác phẩm 1. Tác giả - O Hen-ri( 1862 -1910) - Là nhà văn Mĩ, chuyên viết truyện ngắn. - Có lòng thông cảm đối với người nghèo bất hạnh. 2.Tác phẩm. ( sgk) - Đoạn trích là phần cuối của tác phẩm. II . Đọc- tìm hiểu chung 1 . Đọc – kể tĩm tắt 2. Nhân vật chính: Giôn-xi 3 . Bố cục 3 phần 4 . Phương thức biểu đạt: TS + MT + BC III.Phân tích văn bản 1. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi. a. Giôn-xi đợi cái chết. - Giọng thều thào, mắt thẫn thờ -> yếu đuối, cạn kiệt cả sức sống. -Chờ chiếc lá cuối cùng rụng -> chết. -> Chán nản, không còn tin vào sự sống của mình. => Tâm hồn cô đơn, tuyệt vọng. b. Giôn-xi vượt qua cái chết. - Qua đêm mưa gió chiếc lá vẫn còn. ->Thấy mình tệ, tự phê bình mình. - Đòi ăn, soi gương, uống sữa, ngồi dậy, đặc biệt là muốn vẽ vịnh Na plơ. -> Muốn được sống và hoạt động. => Chiếc lá là động lực thúc đẩy niềm tin, tình yêu sự sống cho Giôn-xi. 2 . Tình thương yêu của Xiu. - Lo sợ khi thấy chiếc lá thường xuân đã rụng gần hết. -> Sợ Giôn-xi chết. - Động viên, an ủi, chăm sóc Giôn-xi tận tình. => Tấm lòng nhân ái, thấm đượm tình người. 3 . Kiệt tác của Bơ-men. - Cụ Bơ-men: là hoạ sĩ nghèo, khát vọng vẽ một bức tranh kiệt tác. - Lo lắng cho số phận của Giôn-xi. - Lẳng lặng vẽ chiếc lá cuối cùng để cứu Giôn-xi. -> Cụ chết vì sưng phổi. => Cao thượng, quên mình vì người khác. - Chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác vì: + Sinh động, giống như thật. + Tạo ra sức mạnh, khơi dậy sức sống trong tâm hồn của Giôn-xi. => Được vẽ bằng cả tình thương bao la và lòng hi sinh cao thượng. 4 . Nghệ thuật: - Đảo ngược tình huống. + Giôn-xi: từ sắp chết -> sống trở lại. + Bơ-men: còn khoẻ mạnh -> chết. - Kết thúc độc đáo, bất ngờ. - Xây dựng tình tiết hấp dẫn, chặt chẽ, khéo léo. V. Tổng kết Ghi nhớ (sgk T 90) 4 .Tổng kết(Củng cố , rút gọn kiến thức) - Qua vbản “ Chiếc lá cuối cùng”, tác giả Ohen-ri muốn thể hiện điều gì? Nghệ thuật nổi bật của truyện? + Tình thương yêu cao cả giữa người với người. + Nghệ thuật đặc sắc:Đảo ngược tình huống, kết thúc độc đáo, bất ngờ, xây dựng tình huống khéo léo, chặt chẽ, hấp dẫn. - Tại sao chiếc lá cuối cùng lại được xem là một kiệt tác? + Chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác vì: . Sinh động, giống như thật . Tạo ra sức mạnh, khơi dậy sức sống trong tâm hồn của Giôn-xi. + Được vẽ bằng cả tình thương bao la và đức hi sinh cao thượng của cụ Bơ-men. 5. Hướng dẫn học tập( Hướng dẫn HS tự học ở nhà) * Đối với bài học ở tiết học này -về nhà học bài , học ghi nhớ , đọc và tĩm tắt lại văn bản * Đối với bài học ở tiết học tiếp theo - Chuẩn bị “ Chương tình địa phương (phần Tiếng Việt)” + Tìm từ địa phương và từ tồn dân tương ứng + Sưu tầm những câu thơ, ca dao chỉ quan hệ ruột thịt ở địa phương V. RÚT KINH NGHIỆM: a.Nội dung......................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………….............................. b.Phương pháp.......................................................................................................................................................... ……………………………………………………………………………………................................ c.Đồ dùng thiết bị dạy học ……………………………………………………………………………………………….................. ...................................................................................................................................................................