Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 6 Trong lòng mẹ ( tiết 2 )

Tiết 6 – Trong lòng mẹ ( Tiết 2 ) - Nguyên Hồng- I. Mục tiêu tiết học Về kiến thức Giúp học sinh Tiếp tục hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ Hiểu được văn hồi kí và ngòi bút tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm của Nguyên Hồng. Về kỹ năng - Rèn các kĩ năng phân tích nhân vật, khái quát đặc điểm tính cách qua lời nói, nét mặt, tâm trạng, phân tích cách kể chuyện kết hợp nhuần nhuyễn với tả tâm trạng, cảm xúc bằng lời văn thống thiết - Củng cố hiểu biết về thể loại tự truyện – hồi kí; có thể so sánh với bài “ Tôi đi học” Về thái độ Yêu thương, trân trọng những cảm thông thiêng liêng đẹp đẽ sâu nặng của cậu bé đối với mẹ, biết căm phẫn trước sự tàn nhẫn của những cổ tục đối với con người và từ đó cảm thông với thân phận của người phụ nữ, cảm nhận chủ nghĩa nhân đạo thống nhất của Nguyên Hồng dành cho phụ nữ và trẻ em. II. Chuẩn bị của thầy và trò Chuẩn bị của thầy Sách giáo khoa, sách giáo viên, Giáo án Đọc và tìm hiểu thêm những tư liệu về cuộc đời nhà văn Nguyễn Hồng Chân dung nhà văn Nguyễn Hồng Chuẩn bị của trò Sách giáo khoa, bài soạn Tóm tắt truyện III. Nội dung và tiến trình tiết dạy ổn định tổ chức ( 1 phút ) Bài mới *Dẫn vào bài: Ai chưa từng chịu cảnh mô côi cha, chỉ còn mẹ mà mẹ cũng phải xa con thì không dễ dàng đồng cảm sâu xa với tình cảm đáng thương và tâm hồn nông nàn, tình cảm mãnh liệt của chú bé Hồng đối với người mẹ khốn khổ của mình Tiết 1 Hết tiết 1 Tiết 2 GV: Trong phần đầu đoạn trích, Nguyên Hồng đã sử dụng rất nhuần nhị thủ pháp nghệ thuật đối lập, em hãy chỉ rõ HS: Phát hiện, trả lời GV:Rắp tâm tanh bẩn, sự hả hê của người cô trong trò đùa tại ác >< tâm trạng đau đớn, xót xa, tình yêu mãnh liệt của Hồng (?) Tìm những từ ngữ về phản ứng của Hồng trước những lời nói, cử chỉ của bà cô ? (?) Phân tích diễn biến tâm trạng, cảm xúc của Hồng qua những phản ứng ấy ? HS: Suy nghĩ, phân tích - > trả lời GV: Trước những câu hỏi đầu tiên, Hồng toan trả lời có những cúi đầu không đáp - > nhận ra sự lừa lọc, giả dối trong giọng nói nên cúi đầu tìm cách đối phó: từ chối với những lí do rõ ràng Trước những câu hỏi, lời khuyên như “ muối xát kim châm ” chứa đầy sự mỉa mai chua cay, lòng bé Hồng thắt lại vì đau đớn, tủi nhục, khoé mắt cay cay, nước mắt ròng ròng rớt xuống hai mép, chan hoà đầm đìa ở cổ - > xuc động vì thương mẹ, thương thân. CH gợi mở : Tại sao lại là “ cười dài trong tiếng khóc” ? GV: Trong hoàn cảnh ấy, trước bà cô, bé Hồng nhỏ bé yếu ớt mà kiên cường, đau đớn mà tự hào và vẫn dào dạt niềm tin yêu người mẹ khốn khổ của mình. Sau câu trả lời là câu chuyện về mẹ được kể với vẻ mặt tươi cười của bà cô, bé Hồng cổ đã nghẹn lại, khóc không ra tiếng - > dồn dập oán hờn, nỗi uất hận càng sâu “ giá hủ tục kia ..” (?) Theo em có thể lí phải như thế nào về những phản ứng ấy của bé Hồng ? HS: Phân tích GV: Chốt - > Chuyển ý: Và mọi dồn nét ấy bùng nổ trong lần gặp mẹ tình cờ. HS: Đọc “ Nhưng đến ngày giỗ đầu thầy tôi ... sa mạc ” ( ? ) Con hình dung, tưởng tượng như thế nào về tâm trạng của bé Hồng khi chạy theo xe kéo có người đàn bà giống mẹ ? HS: Suy nghĩ – bộc lộ ý kiến GV: Bình, chốt: tiếng gọi “ mẹ ơi ...” cuống quýt mừng tủi xót xa đau đớn, hi vọng. Tiếng gọi vang lên giữa đường thể hiện sự khát khao tình mẹ, gặp mẹ đang cháy bỏng trong tâm hồn non nớt của đứa trẻ mồ côi. ( ? ) Hi vọng ấy đã được đến trả bằng hạnh phúc bất ngờ tột cùng nhận đúng mẹ mình lúc ấy vì sao bé Hồng lại khóc ? Giọt nước mắt ấy có gì khác với giọt nước mắt khi đứng trước người cô ? HS: Suy nghĩ, so sánh, phân tích (? ) Cảm giác sung sướng đến cực điểm của đứa con khi ở trong lòng mẹ được diễn tả như thê nào ? Em hãy tìm chi tiết, hình ảnh và phân tích ? GV: Sự sung sướng vô bờ dào dạt, miên man được nằm trong lòng mẹ, được cảm nhận bằng tất cả giác quan. Chú bé Hồng bồng bềnh trong cảm giác hạnh phúc, rạo rực không mảy may nghĩ ngợi gì. Những lời cay độc của người cô, những tủi cực vừa qua chìm đi giữa dòng cảm xúc miên man ấy. -> Khát thèm, mãn nguyện, tự hào .... ( ? ) Có thể nói chương truyện “ Trong lòng mẹ” thấm đượm chất trữ tình được không ? Nhiều học sinh nêu ý kiến GV: Chốt – Tình huống, nôi dung truyện; hoàn cảnh đáng thương câu chuyện về người mẹ phải âm thầm chịu đựng nhiều cay đắng, thành kiến tàn ác, tình yêu thương, tin cậy của chú bé dành cho mẹ - Dòng cảm xúc phong phú của bé Hồng: Xót xa tủi nhục, căm giận sâu sắc, quyết liệt, tình yêu thương nồng nàn thắm thiết - Cách thể hiện của tác giả +Kết hợp kể + biểu cảm + Các hình ảnh thể hiện cảm xúc, so sánh ấn tượng giàu sức gợi cảm + Lời văn ( say mê khác thường như được viết trong dòng cảm xúc mơn man, dào dạt ) ( ? ) Em hiểu thế nào về hồi kí – tự truyện ? - > Một thể kí người viết kể lại những chuyện, những điều chỉnh đã trải qua, chứng kiến 4) Củng cố, luyện tập Bằng đoạn trích “ Trong lòng mẹ” em hãy chứng minh nhận định: Nguyễn Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng GV : - Ông viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng - Dành cho họ tấm lòng chan chứa yêu thương và thái độ năng niu trân trọng - Diễn tả thắm thía nỗi cơ cực, tủi nhục mà phụ nữ và nhi đồng phải gánh chịu - Thấu hiểu và trân trọng vẻ đẹp tâm hồn, đức tính cao quý của phụ nữ, nhi đồng 5) Dặn dò - Thuộc ghi nhớ - Viết đoạn văn nêu cảm nhận nổi bật nhất về mẹ - Soạn “ Tức nước vỡ bờ ” Giới thiệu chung Tác giả Tác phẩm Xuất xứ, vị trí đoạn trích Chủ đề Thể loại, ngôi kể Bố cục Phân tích đoạn trích 1- Nhân vật bà cô trong cuộc đối thoại với chú bé Hồng 2- Tình yêu thương mãnh liệt của bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh a- ý nghĩ, cảm xúc của bé Hồng khi trả lời người cô - Cúi đầu không đáp - Cười dài trong tiếng khóc - Nước mắt ròng ròng, chan hoà ->ý thức được vì bé là vai dưới, phận con cháu-> ngoan, đáng mến. -> hiểu được bản chất của bà cô-> chủ đông ngắt cuộc hội thoại-> yêu thương, muốn bảo vệ mẹ. - Cười dài trong tiếng khóc ->Yếu ớt mà kiên cường, đau đớn mà tự hào -> tin yêu mẹ - Cổ nghẹn lại, khóc không tiếng - Muốn nghiền, nhai, cắn những cổ tục-> nguyên nhân sâu xa làm khổ mẹ ->t/d của nói quá->tăng sức biểu cảm, nhấn mạnh -> là em bé yêu mẹ sâu sắc-> hiếu thảo - > tình yêu thương mẹ + nỗi óan hờn cổ tục phong kiến càng dồn dập -> Bé Hồng tin mẹ, thương mẹ và yêu mẹ mãnh liệt, sâu sắc ( Cách miêu tả tâm lí chân thực, sinh động, cảm xúc mạnh mẽ) b) Cảm giác sung sướng cực điểm khi được ở trong lòng mẹ. - Đuổi theo xe lập cập, bối rối - Oà lên khóc nức nở -> Dỗi hờn mà hạnh phúc, tức tưởi mà mãn nguyện. - Ngắm nhìn mẹ - Cảm giác mơn man khắp da thịt - Hương thơm vừa lạ lùng vừa gần gũi từ mẹ - Bồng bềnh trong cảm giác sung sướng không mảy may nghi ngờ ->.Tất cả các giác quan như đều thức dậy để đón nhận hơi ấm của tình mẹ - > Hồng như sống trong thế giới bừng nở hồi sinh, dịu dàng kỉ niệm, ấm áp tình mẫu tử 3) Chất trữ tình thắm đượm chương truyện - Tình huống, nội dung - Dòng cảm xúc phong phú của bé Hồng - Cách thể hiện của tác giả Tổng kết Nội dung - Kỷ niệm tuổi thơ cay đắng - Tình yêu mẹ tha thiết Nghệ thuật - Cách kể + biểu cảm nhuần nhuyễn - Cách so sánh tài tình gây ấn tượng, giàu sức gợi cảm - Lời văn say mê, dạt dào, nồng thắm tha thiết IV. Luyện tập