Giáo án Ngữ Văn 8 TRƯỜNG THCS HẢI VÂN

Tiết 28 Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với văn miêu tả biểu cảm A. Mục tiêu cần đạt : - Cũng cố lại kiến thức về đạon văn : Cấu trúc, liên kết, chuyển đoạn - Rèn luyện kỹ năng viết đoạn văn theo những yêu cầu cho trước B. Tổ chức các hoạt động dạy học : * Kiểm tra bài củ - Tìm và chỉ ra yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản “Cô bé bán diêm” - Từ đó rút ra nhận xét của em trong việc kết hợp miêu tả, biểu cảm trong văn tự sự * Giới thiệu bài mới Hoạt động của h/s (Dưới sự hướng dẫn của g/v) Hoạt động 1 : Tìm hiểu quy trình xây dung đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm H/s tìm hiểu các dự kiện ở mục I ? Những yếu tố cần thiết để xây dung đoạn văn tự sự ? Vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong đoạn văn tự sự? ? Quy trình xây dung một đoạn văn tự sự gồm mấy bước? Nhiệm vụ từng bước là gì? ? Dựa vào quy trình trên hãy xây dựng đoạn văn có sử dụng các yếu tố miêu tả, biểu cảm cho sự việc và nhân vật ở đề sau: Chẳng may em đánh vở một lọ hoa đẹp Riêng bước 5 viết đoạn văn theo nhóm Kết quả các hoạt động (Nội dung bài học) I. Quy trình xây dung đoạn văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm + Đoạn văn tự sự cần có các yếu tố - Sự việc : Các hành vi, hành động... - Nhân vật chính * Vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong đoạn văn tự sự - Làm cho sự việc trở nên dễ hiểu hấp dẫn, nhân vật chính trở nên gần gủi sinh động - Giữ vai trò hổ trợ cho nhân vật chính * Quy trình xây dung đoạn văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm:5 bước - Bước 1: Lựa chọn sự việc chính - Bước 2 : Lựa chọn ngôi kể - Bước 3 : Xác định thứ tự kể (mở đầu, diễn biến, kết thúc) - Bước 4 : Xác định yếu tố miêu tả biểu cảm sẽ dùng để viết đoạn văn tự sự - Bước 5 : Viết thành đoạn văn * Viết đoạn văn cho sự việc : Chẳng may…. đẹp - Sự việc chính : Chiếu lọ hoa bị vở - Ngôi kể : Ngôi kể thứ nhất số ít - Thứ tự kể : + Mở đầu : Cảm tưởng, nhận xétvề hành động VD : Thế là cái lọ hoa đẹp bố em rất thích đã bị vở tan, chắc là bố em buồn lắm ! + Diễn biến : Kể lại sự việc một cách chi tiết có xen miêu tả, biểu cảm + Kết thúc : Suy nghĩ cảm xúc cảu bản thân hoặc tháI độ tình cảm của người thân bạn bế khi sự việc xảy ra. BàI học kinh nghiệm về tính cẩn then - Xác định liều lượng miêu tả, biểu cảm + Miêu tả : Hình dáng, màu sắc, chất lượng, vẻ đẹp của lọ hoa + Biểu cảm : Trân trọng, ngưỡng mộ, nuối tiếc, ân hận - Viết đoạn văn : Diễn dịch (song hành, quy nạp) Hoạt động 2 : Hướng dẫn luyện tập BàI tập 1 : G/v chuẩn bị một đoạn văn mẫu đọc trước lớp H/s viết theo nhóm, sau đó trình bày trước lớp BàI tập 2 : + Đoạn văn trong truyện “Lão Hạc” của Nam Cao. “Hôm sau lão Hạc….. hu hu khóc” *Các yếu tố miêu tả, biểu cảm - Miêu tả : Cố làm ra vui vẻ… hu hu khóc - Biểu cảm : Không xót xa…. á ngại cho lão Hạc - Sự việc : Lão Hạc báo tin đã bán con vàng - Ngôi kể : Tôi (Thứ nhất, số ít) * Rút kinh nghiệm ngờ dạy H/s học sôi nổi hiểu bài Tuần 8 Bài 8 Tiết 29 – 30 Chiếc lá cuối cùng A. Mục tiêu cần đạt : Hiểu rõ sức mạnh của tình yêu thương con người, thương yêu những người nghèo khổ, sức mạnh cái đẹp, của tình yêu cuộc sống đã kết thành một tác phẩm hội hoạ kiệt tác. Tư tưởng chủ đề sâu sắc ấy được thể hiện bằng nghệ thuật đọc đáo. Sự sắp xếp các tình huống khoé léo dẫn đến sự đảo ngược tình huống hai lần. Đó chính là sự hấp dẫn đặc biệt của đoạn tríhc này - Rèn kỹ năng đọc, kể chuyện diên cảm, phân tích các nhân vật và tình huống truyện B. Tổ chức hoạt động dạy học : * Kiểm tra bài cũ : ? Biện pháp nghệ thuật đối sánh – tương phản và song song giữa hai nhân vật được thể hiện một cách triệt để và toàn diện trong đoạn trích như thế nào và có tác dụng gì? * Giới thiệu bài mới : Văn học nữ là một nền văn học trẻ nhưng đã xuất hiện những nhà văn kiệt xuất như Hê – ming – guây, Giắc – lơn - đơn …. Trong số đó tên tuổi của OHenri nổi bật lên như một tác giả truyện ngắn tài danh. “Chiếc lá cuối cùng” là một trong những truyện ngắn hướng vào cuộc sống nghèo khổ bất hạnh của nhân dân Mĩ , vào sức mạnh của nghệ thuật chân chính đem lại niềm tin cho con người Hoạt động của h/s (Dưới sự hướng dẫn của g/v) Hoạt động 1 : Hướng dẫn tìm hiểu chung văn bản ? Nêu hiểu biết của em về tác giả ? G/v tóm tắt truyện ngắn “chiếc lá cuối cùng” dẫn đến đoạn trích G/v hướng dẫn h/s đọc G/v cùng 3 – 4 h/s nối nhau đọc ? Hãy tóm tắt đoạn trích bằng một đoạn văn ngắn ? ? Từ đó xác định nhân vật chính của văn bản này? ? Văn bản này đã sử dụng các phương thức biểu đạt nào? ? Phương thức làm nên sức hấp dẫn của truyện ngắn này Hoạt động 2 : Hướng dẫn phân tích văn bản ? Trong đoạn trích em thấy Giôn– xi ở trong tình trạng như thế nào? ? Tình trạng ấy khiến cô hoạ sĩ này có tâm trnạg như thế nào? ? Suy nghĩ của Giôn– xi khi chiếc lá cuối cùng rụng thì cùng lúc đó sẽ chết… nói lên điều gì ? ? Theo dõi phần tiếp theo, cho biết. Sau một đêm mưa gió dữ dội khi chiếc mành được kéo lên lúc trời vừa hửng sáng. Giôn– xi phát hiện ra điều gì? ? Theo em Giôn– xi nhận được gì từ chiếc lá… còn đó ? Sau đó Giôn – xi đã có những biểu hiện gì? Điều đó cho thấy ở cô có những biểu hiện gì? ? G/v bình : ? Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn–xi ? Việc Giôn – xi khỏi bệnh nói lên điều gì? ? Tại sao khi nghe Xiu kể chuyện về cái chết của cụ Bơ - Men, tác giả không để Giôn - xi có thái độ gì ? (H/s thảo luận nhóm) G/v tiểu kết chuẩn ý ? Trong đoạn trích tình yêu thương của Xiu đối với Giôn – xi biểu hiện như thế nào? ? Tại sao Xiu cùng cụ Bơ - Men sợ rệt ngó ra ngoài cửa sổ nhìn cây thường xuân, rồi nhìn nhau chảng nói năng gì? ? Vậy sáng hôm sau Xiu có biết chiếc lá cuối cùng là lá giả, lá vẽ hay không? Vì sao? ? Nếu Xiu biết lá giả thì truyện có bớt sức hấp dẫn không? Vì sao? ? Vậy Xiu biết rõ sự thật nào, lúc nào? Vì sao em biết ? H/s suy đoán, thảo luận ? Tại sao tác giả lại để lại cho Xiu kể lại chuyện về cái chết và nghuên nhân cái chết của cụ Bơ - men? Qua đó người đọc thấy rõ hơn phong cách gì của cô hoạ sĩ trẻ này? G/v Tiểu kết : ở nhân vật Xiu ta thấy cô hiện thân với tấm lòng vị tha, một con người giàu đức hy sinh thầm lặng, có trái tim nhân hậu mênh mông. Xiu là một nhân vật đẹp làm ta xúc động ngưỡng mộ về một tình bạn thuỷ chung cao quý Cụ Bơ - Men là một hoạ sĩ đã ngoài 60 tuổi, kiếm ăn bằng cách ngồi làm mẫu vẽ cho các hoạ sĩ trẻ. Cụ mơ ước vẽ một kiệt tác, nhưng đã 40 năm nay cụ vẫn chưa thực hiện được ? Những chi tiết nào nói lên tấm lòng thương yêu và hành động cao cả của cụ Bơ - men đối với Giôn – xi? ? Vì sao tác giả không trực tiếp tả cảnh cụ Bơ - men vẽ tranh trong đêm gió rét, tả cảnh cụ bị bệnh, phải vào viện và qua đời ở đó? (H/s thảo luận nhóm) ? Vì sao có thể nói “chiếc lá cuối cùng” của cụ Bơ - men là một kiệt tác? (G/v thống nhất tiêu chuẩn một kiệt tác nghệ thuật) Sau đó h/s thảo luận nhóm Nó được hình thành trong gió rét, tuyết rơi, dưới ánh sáng vàng vọt run rẫy của ngọn đèn bão. Bên chiếc thang lênh khênh, là cụ hoạ sĩ già cũng đang run run miệt mài tô đậm từng nhát cọ vào bức tường gạch, đúng vào dây thường xuân đã rụng chiếc lá cuối cùng G/v : Với kiệt tác “chiếc lá cuối cùng” của mình cụ Bơ Men đã ra đi mãi mãi, nhưng hành động caoi cả xả thân vì cuộc sống của Giôn - xi, vì hạnh phúc của con người thì hình ảnh của cụ đã khiến giôn – xi xúc động, cảm phục với lòng biết ơn vô hạn. Hơn một thế kỷ nay, hàng triệu người đọc trên hành tinh đã cúi đầu nghiêng mình trước nghĩa cử và cái chết của hoạ sĩ già Bơ - Men Hoạt động 3 : Hướng dẫn tổng kết và luyện tập ? Theo em điều gì gây hứng thú cho người đọc khi đọc đoạn trích này (nghệ thuật đảo ngược tình huống) ? Hãy phân tích và chứng minh? G/v : Chiếc lá cũng có hai mặt : Mặt phải : Cứu người Mặt trái : Hại người => Đây là hai mặt của kiệt tác này Vậy thể khái quát chủ đề của tác phẩm này là gì? H/s đọc to ghi nhớ Kết quả cần đạt (Nội dung bài học) I . Tìm hiểu chung 1, Tác giả : - OHenri : (1862 – 1910) - Là nhà văn chuyên viết truyện ngắn - Đề tài miêu tả cuộc sống nghèo khổ của nhân dân Mĩ - Tác phẩm của ông toát lên tư tưởng nhân đậôc cả, tình yêu thương nghèo khổ… * Đoạn trích nằm ở đạon cuối của truyện “chiếc lá cuối cùng” 2, Đọc : 3, Từ khó : Đọc kỹ đoạn trích 2,3,4,5,7 4, Tóm tắt đoạn trích Giôn – xi, ốm nặng và nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thông xuân bên cửa sổ rụng xuống, khi đó cô sẽ chết. Nhưng qua một buổi sáng và một đêm mưa phủ phàng, chiếc lá cuối cùng vẫn không rụng. Điều đó khiến cô có ý nghĩ thoát khỏi cái chết Một người bạn đã cho Giôn – xi , hay chiếc lá cuói cùng chính là bức tranh hoạ sĩ già Bơ - Men đã bí mật vẽ trong một đêm mưa gió để cứu Giôn – xi, trong khi chính cụ biết chết vì xưng phổi * Nhân vật chính : Giôn – xi - Phương thức : Tự kết hợp miêu tả và biểu cảm - Tự sự II. Phân tích : 1, Diễn biến tâm trạng của Giôn– xi - Giôn– xi, hoạ sĩ nghèo, bị xưng phổi nặng - Bệnh tật + nghèo túng => chán nản mở to mắt then thờ…. => Tâm trạng chán nản, thất vọng. Cô lại gắn sự kéo dàisự sống của mình với chiếc là rụng trên dây thừơng xuân bám vào bức tường gạch …. Lúc chiếc lá cuối cùng chưa rụng trong buổi sáng hôm sau thì Giôn– xi chỉ hơi ngạc nhiên một chút ròi nhanh chóng trở về ý nghĩ và niềm tin bệnh hoạn rằng nhất định đêm tới nó sẽ rụng và sẽ qua đời như chiếc lá lìa cành => Đó là ý nghĩ xuất hiện từ một cô gái yếu đuối, bệnh tật, ít nghị lực, thật ngớ ngẩn, đáng thương => Chứng tỏ Giôn– xi đã chán sống lắm rồi - Sau một đêm mưa gió… chiếc lá thường xuân vẫn còn đó - Trong chiếc lá mỏng manh, nhỏ nhoi ấy chứa đựng một sức sống thật mảnh liệt, bền bỉ - Giôn – xi : Xin cháo, sữa, đồi soi gương, ngồi dậy, hy vọng vẽ vịnh Na – plơ => Thay đổi : người cầu sống đã trở lại, tình yêu bạn, thình yêu nghệ thuật hội hoạ trở lại với cô => cô đã vượt qua được cái chết - Đó là nhờ sự gan góc của chiếc lá (cô không biết đấy là lá vẽ), chống trọi kiên cường với thiên khắc nghiệt, bám lấy cuộc sống, trái ngược với nghị lực yếu đuối buông xuôi muốn chết của Giôn – xi => Người ta có thể tự chữa bệnh bằng nghị lực, bằng tuình yêu cuộc sống, bằng sự đấu tranh và chiến thắng bệnh tật… => Truyện sẽ có dư âm để lại trong lòng người đọc suy nghĩ, đự đáon. Truyện sẽ kém hay nếu nhà văn cho chúng ta biết cụ thể Giôn – xi là gì, hành động gì khi nghe Xiu kể lại cái chết về việc làm cao cả của cụ Bơn – men 2, Tình yêu thương của Xiu - Lo sợ khi nhìn thấy chiếc lá thường xuân ít ỏi bám trên tường… - Cô sẽ ra sao nếu Giôn – xi chết đi… - Động viên chăm sóc đối với người bệnh => Vì lo cho tính mệnh, bệnh tật của Giôn – xi và nhớ đến ý định sẽ chết cùng với chiếc lá cuối cùng của bạn. - Cô không hề biết chiếc lá cuối cùng là lá giả, lá vẻ vì cô kéo mành lên một cách chán nản => cô ngạc nhiên : Ô kìa… cô không hề biết ý định của Bơ - Men … Sau đó cô còn cúi gương mặt hốc hác xuống người bệnh và nói những lời não nuột, cô càng lo lắng bất lực hơn vì không biết phảI làm gì mới có thể cứu được bạn - Nếu cô biết ý định của cụ Bơ-Men thì truyện sẽ kém hay đi và ta sẽ không được thưởng thức cả đạon văn nói lên tâm trạng lo lắng them đượm tình người của cô. - Khi kéo mành lên, Giôn – xi ngạc nhiên hơn khi thấy chiếc lá kì lạ gan lì vẫn chưa rụng, nhưng Xiu thì không có thái đọ gì (có thể cô dễ dàng kiểm tra…). Nhưng chính Xiu đã giấu bạn để cứu bạn. Tác giả đã nhiều lần tả thời tiết khắc nghiệt mưa vẫn lạnh lẽo… suốt đêm ! Vậy mà chiếc lá vẫn không rụng. Giôn – xi không nghi ngờ vì cô đang yếu mệt, vì chiếc lá giống y như thật, vì tiềm thức muốn sống đã bong tỉnh. Còn Xiu có thể cô đã biết đó là lá vẽ trong ngày hôm sau đó, có điều cô chưa biết ai là tác giả của bức tranh kiệt tác đó => Làm cho câu truyện diễn ra một cách tự nhiên mà còn góp phần bộc lộ rõ hơn phẩm chất của Xiu : Kính phục nhớ tiếc cụ hoạ sĩ, hết lòng vì bạn 3. Kiệt tác của Bơ - Men - Cụ Bơ - men rợ rệt nhìn ra cửa sổ, nhìn Xiu và chẳng nói năng gì? => Cụ đang nghĩ đến vẽ chiếc lá cuối cùng để cứu Giôn - xi => Cụ thật cao thượng, cứ lẳng lặng mà làm, quên mình vì người khác, chẳng hé răng ngay cả Xiu biết ý định của mình Tạo được bất ngờ cho Gion – xi và gây hứng thú bất ngờ cho cả bạn đọc chúng ta * Kiệt tác nghệ thuật (hội hoạ) - Có giá trị tư tưởng va gnhệ thuật rất cao, đem lại niềm vui và khoái cảm them mĩ cho người xem, người nghe, người đọc * Kiệt tác chiếc lá cuối cùng của cụ Bơ - Men là vì - Rất đẹp (giống lá thật… đến nổi con mắt chuyên môn của cả hai hoạ sĩ mà cũng không phân biệt nổi là thật hay giả) - Nó có giá trị nhân sinh rất cao : Vì nó đem lại sự sống cho Giôn – xi. Chiếc lá không chỉ được vẽ bằng bút lông, bột màu mà bằng cả ytình thương bao la và lòng hy sinh cao thượng - Nó là một kiệt tác, bởi cái giá quá đắt : Nó cứu được một người nhưng lại cướp đi một người khác chính người đã sinh ra nó - Nó cho thấy một quy luật nghiệt nghã của nghệ thuật - Kiệt tác là hiếm hoi, bất ngờ ngoài ý muốn con người - Kiệt tác thực sự khi nó có giá trị nhân sinh và nghệ thuật rất cao - Kiệt tác nhất thiết phảI hướng tới, phục vụ cuộc sống con người III. Tổng kết – ghi nhớ 1, Nghệ thuật đảo ngược tình huống a, Lần 1 : - Giôn – xi ngày càng tiến đến cáI chết => khiến đọc giả thương cảm , lo lắng - Kết truyện : Cô lại yêu đời, khỏi bệnh => Nhân vật + độc giả đều bất ngờ b, Lần 2 : - Cụ Bơ - men đang khoẻ => bị bệnh sưng phổi mà chết + Giôn – xi bị bệnh xưng phổi, gắn sự sống với chiếc lá cuối cùng + Bơ - men vẽ chiếc lá cuối cùng trong đêm mưa rét => chết vì sưng phổi 2, Chủ đề của tác phẩm - Tình yêu thương cao cả của những con người nghèo khổ với nhau - Sức mạnh của tình yêu cuộc sống chiến thắng bệnh tật - Sức mạnh và giá trị nhân sinh, nhân bản của nghệ thuật Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà ? Qua “chiếc lá cuối cùng” em hiểu gì về tư tưởng và tài của OHenri? Yêu thương, quý trọng người nghèo khổ Tài viết truyện với những kết thúc độc đáo, bất ghờ * Đọc diễn cảm toàn bài * Nghĩ và viết một kết truyện khác cho chuyện ngắn này * Soạn bài : Hai cây phong Tiết 31 Chương trinh địa phương A. Mục tiêu cần đạt - H/s hiểu được thê nào là từ ngữ địa phương, phân biệt được từ ngữ địa phương với từ ngữ toàn dân - Rèn kỹ năng giải nghiã từ địa phương bằng cách đối chiếu với từ ngữ toàn dân B. Tổ chức các hoạt động dạy học * Kiểm tra bài cũ : lồng vào tiết dạy * Bài mới Hoạt động 1 : Ôn tập khái niệm “từ ngữ địa phương” ? Thế nào là từ ngữ đại phương ? ? Hãy so sánh từ ngữ địa phương với từ ngữ toàn dân? ? Hãy chỉ ra một vài sự khác biệt cơ bản về mặt ngữ âm ngữa các địa phương? ? Chỉ ra sự khác biệt về từ vựng? G/v chốt : Từ ngữ đại phương thường được dùng ở một vùng, miền nào đó trên lãnh thổ Việt Nam nó có một số khác biệt về từ ngữ toàn dân, nhưng vẫn có thể hiểu được trên cơ sở đối chiếu với từ ngữ toàn dân Hoạt động 2 : Hướng dẫn lập bảng đối chiếu giữa từ ngữ địa phương với từ ngữ toàn dân H/s thảo luận theo 3 nhóm G/v kẻ bảng mẫu theo sgk vào giấy trong, phát cho mỗi nhóm một tờ. Yêu cầu thảo luận theo câu hỏi 1 : ? Từ đó hãy chỉ ra cách gọi của miền Bắc (Hà Nội), Bắc Ninh, Bắc Giang, Nam Bộ cho các từ sau : Cha, mẹ, anh đầu, chị đầu, bác… I. Từ ngữ địa phương H/s trình bày hiểu biết của mình - Từ ngữ địa phương vẫn có điểm chung so với ngôn ngữ toàn dân về các mặt từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp. Nó chỉ có một số khác biệt về ngữ âm và từ vựng, ngữ âm, ngữ pháp. Nó chỉ có một số khác biệt về ngữ âm và từ vựng, nhưng có thể hiểu được trên cơ sở của ngôn ngữ toàn dân 1, Sự khác biệt về ngữ âm Phụ âm đầu, thanh điệu a, Bắc bộ : Lẫn các cặp phụ âm c/n; d/r/gi; s/x; tr/ch b, ở Nam Bộ : - Lẫn các cặp phụ âm v/d ; n/ng ; c/t c, Các vùng Nam Bộ, Trung Bộ, Nghệ tĩnh - Lẫn các thanh điệu : hỏi / ngã, Sắc/ hỏi, ngã / huyền. 2, Sự khác biệt về từ vựng - Từ ngữ địa phương có những đơn vị mà từ ngữ toàn dân không có VD : Sầu riêng, măng cụt, mnãg cầu, xiêm, chôm chôm. - Từ ngữ đại phương có các đơn vị song song tồn tại với từ ngữ toàn dân VD : Vô - vào, ba – bố, ghe–thuyền Ngái – xa, mận - đào …. II. Lập bảng đối chiếu từ ngữ đại phương với từ ngữ toàn dân * Hà Nội : - Cha : Người sinh ra tôi (nam giới, cùng huyết thống) - Mẹ : Người đẻ ra tôi (nữ giới, cùng huyết thống) - Bác : Anh, chị ruột của cha mẹ - Anh đầu : Người con đầu (nam giới) của cha mẹ đẻ - Chị cả : Con đầu của cha mẹ đẻ (nữ giới) * Bắc Ninh, Bắc Giang: - Cha : Gọi là thầy - Mẹ : U, bầm, bủ - Bác : Bá * Nam Bộ : - Cha : Ba, tía - Mẹ : Má - Anh cả : Anh hai - Chị cả : Chị hai Hoạt động 3 : hướng dẫn luyện tập III. Luyện tập H/s trình bày theo nhóm bài tập 2,3 Bài tập : Phân tích ý nghĩa của các câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ sau 1, Anh em như thể chân tay 2, Chị ngã em nâng 3, Anh em như khúc ruột trên, khúc ruột dưới 4, Sẩy cha còn chú, sẩy mẹ bú dì 5, Công cha như…. Chảy ra. 6, Sẩy cha ăn cơm với cá, sẩy mẹ gặm đá dọc đường 7, Con chó cha thì hơn. Không không mẹ như đờn đứt dây 8, Người dưng có ngãi, ta đãi người dưng Chị em bất ngãi, ta đừng chị em Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà - Sưu tầm câu ca dao, tục ngữ, thơ ca có sử dụng từ ngữ chỉ quan hệ ruột thịt, thân thích ở địa phương em - Chuẩn bị bài : Lập dàn ý ….. biểu cảm * Rút kinh nghiệm giờ dạy Tiết 32 Tập làm văn Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm A. Mục tiêu cần đạt : - Nhận diện được dàn ý ba phần (mở bài, thân bài, kết bài) của văn bản tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm - Rèn kỹ năng sắp xếp các ý trong văn bản tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm B. Tiến trình các hoạt động tổ chức dạy học * Kiểm tra bài cũ : ? Những yếu tố cần thiết để tạo lập một văn bản tự sự ? Hãy nêu dàn ý của một bài văn tự sự mà em đã học ở lớp 6 * Bài mới Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu dàn ý của bài văn tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm Thao tác 1 : Phân tích ví dụ mẫu “Món quà sinh nhật” H/s chuẩn bị trước ở nhà dưới sự hướng dẫn của g/v ? Hãy xác định phương thức biểu đạt của văn bản? ? Hãy chỉ ra yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm trong văn bản (H/s làm việc theo nhóm) Gợi ý : Tìm yếu tố tự sự : ? Truyện kể về việc gì? ? Ngôi kể ? ? Xác định sự việc chính? Nhân vật chính? ? Truyện xoay quanh những nhân vật nào? Tính cách mỗi nhân vật ? Diễn biến câu truyện như thế nào? (Chỉ ra và nêu tác dụng của yếu tố miêu tả trong bài) (Chỉ ra và nêu tác dụng của yếu tố biểu cảm…) ? Em Hãy chỉ ra bố cục ba phần của văn bản này và nêu nội dung chính của mỗi phần ? Từ phân tích ví dụ mẫu trên em hãy nêu lên nhận xét về dàn ý của 1 bài văn tự sự không hợp với miêu tả và biểu cảm? (Dàn ý của bài văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm gồm mấy phần? Nội dung từng phần) So sánh với dàn ý của bài văn tự sự đã học ở lớp 6, dàn ý của bài văn tự sự không kết hộp với miêu tả, biểu cảm, ở lớp 8 này có gì giống và khác nhau G/v chốt lại vấn đề cho h/s Đọc phần ghi nhớ Hoạt động 2 : Hướng dẫn rút ra bài học H/s đọc to ghi nhớ Hoạt động 3 : Hướng dẫn luyện tập H/s làm theo nhóm Nhóm 1 : hãy chỉ ra bố cục 3 phần lập dàn ý của văn bản “Cô bé bán diêm” và nêu rõ yếu tố miêu tả, biểu cảm, kể thể hiện trong văn bản Nhóm 2 : Chỉ ra bố cục 3 phần và lập dàn ý cho văn bản “Chiếc lá cuối cùng”, nêu rõ yếu tố kể, miêu tả, biểu cảm thể hiện như thế nào trong văn bản ? H/s tự tìm yếu tố miêu tả, biểu cảm ? Nhóm 3 : Nếu bỏ các yếu tố miêu tả, biểu cảm thì sẽ như thế nào? Vậy tác dụng của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn tự sự là gì ? I. Dàn ý của bàI văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm 1, Ví dụ mẫu : “món quà sinh nhật” * Phương thức biểu đạt : Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm => Đây là vân bản tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm * Yếu tố tự sự : - Truyện kể về diễn biến của sinh nhật - Ngôi kể : Thứ nhất (tôi = Trang) - Sự việc chính : Diễn biến của buổi sinh nhật diễn ra ở nhà Trang, có các bạn đến chúc mừng - Nhân vật chính : Trang - Ngoài ra còn có các nhân vật + Trang : Hồn nhiên, vui mừng, rốt ruột + Trinh : Kín đáo, đằm thắm, chân thành + Thanh : Hồn nhiên, nhanh nhẹn, tinh ý - Diễn biến câu chuyện : + Mở đầu : Buổi sinh nhật vui vẻ đã sắp đến hồi kết. Trang sốt ruột vì người bạn thân nhất chưa đến + Diễn biến : Trinh đến giải toả nổi băn khoăn của Trang, đỉnh điểm là món quà sinh nhật độc đáo: Một chùm ổi được Trinh chăm sóc từ khi còn là một cái nụ + Kết thúc : Cảm nghĩ của Trang về món quà sinh nhật độc đáo * Yếu tố miêu tả : - Suốt cả buổi sáng, nhà tôi tấp nập kể ra vào… các bạn ngồi chật cả nhà… nhìn thấy Trinh đang tươi cười… Trinh lom khom… Trinh lặng lẽ cười…, chỉ gật đầu không nói. - Tác dụng : Miêu tả tỉ mĩ các diễn biến của buổi sinh nhật giúp người đọc có thể hình dung ra không khí của nó, cảm nhận được tình cảm thắm thiết của Trang và Trinh * Yếu tố biểu cảm : - Tôi vãn cứ bồn chồn không yên,…bắt đầu lo… tủi thân… giận Trinh, giận mình quá…tôi run run… Cảm ơn Trinh quá… quý quá làm sao. - Tác dụng : Bộc lộ tình cảm bạn bè chân thành và sâu sắc giúp cho người đọc hiểu rằng tặng cái gì không quan trọng bằng tặng như thế này? * Bố cục : 3 phần - Mở bài : Từ đầu… la liệt trên bàn, kể và tả lại quang cảnh chung của buổi sinh nhật - Thân bài : Tiếp theo … gật đầu không nói => Kể về món quà sinh nhật độc đáo về món quà sinh nhật - Kết bài : Còn lại => Nêu cảm nghĩ của bạn về món quà sinh nhật 2, Nhận xét : Dàn ý của bài văn tự sự gồm 3 phần a, Mở bài : Giới thiệu sự việc, nhân vật, tình huống xảy ra câu truyện b, Thân bài : Kể lại diễn biến theo một troình tự nhất định (Câu truyện diễn ra ở đâu, khi nào? Với ai? Như thế nào?) - trong khi kể có thể xen miêu tả, biểu cảm c, Kết bài : Nêu kết cục và cảm nghĩ của người trong cuộc H/s thảo luận phát biểu Chỉ ra điểm khác biệt II. Bài học – ghi nhớ III. Luyện tập Nhóm 1 : Lập dàn ý cho văn bản “Cô bé bán diêm” a, Mở bài : - Giải thích quang cảnh đêm giao thừa - Giải thích nhân vật chính : em bé bán diêm - GiảI thích gia cảnh của em bé bán diêm b, Thân bài : + Lúc đầu do không bán được diêm Sợ không dám về nhà vì sợ bố đánh. Em tìm một góc tường ngồi tránh rét. Em bị gió rét hành hạ đến nổi đôI bàn tay đã cứng đờ ra + Sau đó em bật diêm để sưởi ấm - Bật que thứ nhất… dễ chịu - Bật que thứ hai… ngỗng quay - Bật que thứ ba… sáng rực - Bật que thứ tư… mỉm cười với em - Cuối cùng bật tất cả que diêm còn lại để níu giữ bà. * Miêu tả : - Hình ảnh ngọn lửa… sáng chói - Diêm cháy và sáng lên… quý giá - Diêm nối sáng… ban ngày * Biểu cảm : - Chà ! Giá quẹt… chút chỉ…trông đến vui mắt - Chà ! áng sáng… dịu dàng - Thật là dễ chịu… khoái biết bao - Em bần thần… - Chưa bao giờ em thấy bà to lớn như thế này c, Kết bài: - Cô bé bán diêm đã chết vì giá rét đêm giao thừa - Ngày đầu năm… trông thấy Nhóm 2 : Lập dàn ý cho văn bản “chiếc lá cuối cùng” * Mở bài : - GiảI thích hoàn cảnh, tâm trạng của Giôn – xi : Giôn – xi đang ngủ trong một căn gác - Giải thích tình huống xuất hiện nhân vật Xiu và cụ Bơ - men, tâm trạng của họ - Tả cảnh thời tiết khắc nghiệt * Thân bài : - Giôn – xi đang ốm nặng, nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bên cửa sổ rụng, khi đó cô sẽ chết. - Sự chăm sóc ân cần, chu đáo, đầy tình thương yêu của Xiu đối với Giôn – xi cũng chẳng có thể làm cho Giôn – xi thay đổi suy nghĩ đó. - Qua một buổi sáng và một đêm mưa gió phũ phàng, chiếc lá cuối cùng vẫn không rụng khiến Giôn – xi thoát khỏi ý nghĩ về cáI chết - Giôn – xi đòi ăn cháo, uống sữa… ngồi đậy, hy vọng sẽ được vẽ vinh Na – plơ - Bác sĩ đến khám cho Giôn – xi và cho biết cô đã thoát khỏi nguy hiểm * Kết bài : - Giôn – xi đã khỏi bệnh - Xiu đã cho cô biết chiếc lá cuối cùng là một kiệt tác của cụ Bơ- men đã vẽ trong một đêm mưa gió để cứu Giôn – xi, và cụ đã chết vì bệnh sưng phổi (H/s tự phát biểu) Hoạt động 4 : Hướng dẫn học ở nhà H/s làm bài tập số 2 . sgk * Mở bài : - Giải thích bạn mình là ai - Kỷ niệm xúc động nhất là kỷ niệm về cái gì * Thân bài : - Thời gian, không gian, hoàn cảnh… của kỷ niệm - Nhân vật chính và các nhân vật khác - Sự việc chính và các chi tiết (mở đầu, thân bài, kết thúc) - Điều gì khiến em xúc động nhất? Xúc động như thế nào? * Kết bài : Nêu cảm nghĩ về kỷ niệm đó H/s soạn bài : Hai cây phong Tuần 8 + 1 Bài 9 Tiết 33, 34 Hai cây phong T. Ai – ma – tốp A. Mục tiêu cần đ