Giáo án Ngữ văn 8 trường THCS Quảng Đông

TUẦN 1 Tiết 1 Ngày soạn: 16/8/ 2013 Tôi đi học (Thanh Tịnh) i. mục tiêu: 1. Kiến thức: -Cốt truyện, nhõn vật, sự kiện trong đoạn trớch Tụi đi học. -Nghệ thuật miờu tả tõm lớ trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngũi bỳt của Thanh Tịnh. 2. Kĩ năng: -Đọc-hiểu đoạn trích có yếu tố miêu tả và biểu cảm -Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân 3. Thái độ: Giáo dục HS biết rung động, cảm xúc với những kỉ niệm thời học trò và biết trân trọng, ghi nhớ những kỉ niệm ấy. ii. chuẩn bị: 1.Giáo viên: nghiên cứu tài liệu, soạn bài 2. Học sinh: Đọc kĩ văn bản, soạn bài theo hệ thống câu hỏi sgk iii. tiến trình dạy học: Hoạt động 1:Khởi động 1. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của hs 2. Giới thiệu bài: Trong cuộc đời mỗi con người, những kỉ niệm của tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về buổi đến trường đầu tiên. Tiết học đầu tiên của năm học mới này, cô và các em sẽ tìm hiểu một truyện ngắn rất hay của nhà văn Thanh Tịnh. Truyện ngắn " Tôi đi học " Thanh Tịnh đã diễn tả những kỉ niệm mơn man, bâng khuâng của một thời thơ ấy. Hoạt động 2: Tìm hiểu chung Hoạt động của thầy và trò Nội dung ?Trình bày những hiểu biết của em về Thanh Tịnh? ? Đặc điểm thơ, truyện? GV: Dựa vào những điều cần lưu ý trong SGV để mở rộng thờm cho HS về tỏc giả. ? Xuất xứ tác phẩm “Tôi đi học”? GV: Truyện ngắn Tụi đi học bố cục theo dũng hồi tưởng của nhõn vật “tụi”. Qua dũng hồi tưởng ấy mà diễn tả cảm giỏc, tõm trạng theo trỡnh tự thời gian của buổi tựu trường. Vỡ vậy cần đọc với giọng nhẹ nhàng thể hiện được tõm trạng hồi hộp, cảm giỏc bỡ ngỡ và trang trọng của nhõn vật “tụi” ở từng bước, từng thời điểm. HS đọc thầm và chú ý ở SGK GV hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích ? Bất giác có nghĩa là gì? ? Lạm nhận có phải là nhận bừa nhận vơ không? ? Lớp 5 ở dây có phải là lớp năm em học cách đây 3 năm? ? Xét về mặt thể loại VB, có thể xếp bài này vào kiểu loại VB nào? Có thể gọi đây là VB nhật dụng, VBBC được không? vì sao? (Có thể xếp vào kiểu văn bản biểu cảm. vì toàn truyện là cảm xúc tâm trạng của nhân vật trong buổi tựu trường đầu tiên.) ?Truyện ngắn này cú sự kết hợp những phương thức biểu đạt nào? ->Kết hợp hài hoà cỏc phương thức: tự sự, miờu tả, biểu cảm. ?Chỉ ra ngụi kể được sử dụng trong văn bản? Tỏc dụng của nú? ->Sử dụng ngụi kể thứ nhất, người kể xưng tụi. Với cỏch sử dụng ngụi kể này, người kể sẽ trực tiếp núi ra tỡnh cảm, ý nghĩ của mỡnh. ? Mạch truyện được kể theo dòng hồi tưởng của nvật “tôi” theo trình tự thời gian của buổi tựu trường đầu tiên, vậy ta có thể tạm ngắt bằng những đoạn như thế nào? G/V: Như vậy, từ những biến chuyển của đất trời vào dịp cuối thu và hỡnh ảnh những em nhỏ rụt rố nỳp dưới nún mẹ lần đầu tiờn tới trường gọi cho nhõn vật “ tụi” nhớ lại mỡnh ngày ấy với những kỷ niệm trong sỏng, được tỏi hiện theo trỡnh tự thời gian. Kỷ niệm ấy đó sống dậy ào ạt trong lũng tỏc giả để thành truyện ngắn này I. Tìm hiểu chung 1.Tác giả - Thanh Tịnh (1911 - 1988) tên khai sinh là Trần Văn Ninh, lên 6 tuổi đổi là Trần Thanh Tịnh. Quê: Gia Lạc, ven sông Hương (Huế). 1933 đi làm rồi vào nghề dạy học và bắt đầu sáng tác văn chương. - Thanh Tịnh sáng tác nhiều thể loại: Truyện ngắn, dài, thơ, cac dao, bút ký, giáo khoa. - Đậm chất trữ tình, toát lên vẽ đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo. 2.Tác phẩm - In trong “Quê mẹ” - xuất bản 1941 3.Đọc - chú thích 4. Thể loại - Thể loại :Truyện ngắn đậm chất trữ tình, cốt truyện đơn giản. 5. Bố cục Truyện có 5 đoạn cụ thể: Đ1. Từ đầu - rộn rã: Khơi nguồn nổi nhớ Đ2. Tiếp -ngọn núi: Tâm trạng hoặc cảm giác của nhân vật tôi trên đường cùng mẹ đến trường Đ3. Tiếp- các lớp: Khi đứng giữa sân trường, khi nhìn mọi người, các bạn Đ4. Tiếp - nào hết: Khi nghe gọi tên và rời mẹ vào lớp. Đ5: Khi ngồi vào chổ và đón nhận tiết học. Hoạt động 3: Tìm hiểu văn bản Hoạt động của thầy và trò Nội dung - Hs đọc 4 câu đầu. ? Nỗi nhớ buổi tựu trường được khơi nguồn từ thời điểm nào? ? Cảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt hiện lên như thế nào? ?Tâm trạng của nhân vật tôi khi nhớ lại những kĩ niệm cũ như thế nào? ? Những từ đó thuộc từ loại gì? tác dụng của những từ loại đó? - >Từ láy diễn tả cảm xúc, góp phần rút ngắn khoảng cách thời gian giữa hiện tại và quá khứ. g Những từ láy được sử dụng để tả tâm trạng, cảm xúc của tôi khi nhớ lại kỷ niệm tựu trường: Náo nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã. Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng.Nó không >< nhau, trái ngược nhau mà gần gũi, bổ sung cho nhau nhằm diễn tả 1 cách cụ thể tâm trạng khi nhứ lại và cảm xúc thực của tôi khi ấy. GV:Vậy trên con đường cùng mẹ đến trường, nhân vật tôi có tâm trạng như thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp ở đoạn 2. HS đọc diễn cảm toàn đoạn. ?Tỡm những hỡnh ảnh, chi tiết núi về tõm trạng chỳ bộ khi cựng mẹ đi trờn đường tới trường? ->Buổi mai hụm ấy, một buổi mai đầy sương thu và giú lạnh, mẹ tụi õu yếm nắm tay tụi dẫn đi trờn con đường làng dài và hẹp… - Cảnh vật chung quanh tụi đều thay đổi… í nghĩ ấy thoỏng qua trong trớ tụi nhẹ nhàng như một làn mõy lướt trờn ngọn nỳi. ?Nhận xột nghệ thuật miờu tả của tỏc giả ở đoạn này? ->Tỏc giả chỳ trọng miờu tả những cảm giỏc trong sỏng nảy nở trong lũng nhõn vật bằng lời văn giàu chất thơ và lối so sỏnh đầy thơ mộng gắn với hỡnh ảnh thiờn nhiờn đẹp. ?Từ cỏch tả đú cho thấy điều gỡ đang diễn ra trong tõm hồn chỳ bộ lần đầu đi học? ?Em hiểu như thế nào về cảm giỏc quen mà lạ của nhõn vật “tụi”? ->Đú là dấu hiệu đổi khỏc trong tỡnh cảm và nhận thức của một cậu bộ ngày đầu tới trường tự thấy như đó lớn. Cậu đang đi trờn con đường quen thuộc hằng ngày nhưng là đi học, là bước vào một thế giới rộng lớn, mới mẻ. ?Việc “tụi” muốn thử sức mỡnh tự cầm bỳt thước và hỡnh ảnh so sỏnh ngay sau đú thể hiện điều gỡ? ->Tụi cú chớ học ngay từ đầu, muốn tự mỡnh đảm nhiệm việc học tập, muốn được chững chạc như bạn, khụng thua kộm bạn. Hỡnh ảnh so sỏnh nhấn mạnh đú là kỉ niệm đẹp đồng thời đề cao sự học của con người. ?Nhận xột về nhõn vật “tụi” ở đoạn này? ->Tụi hónh diện cảm thấy mỡnh đó lớn muốn được khẳng định bản thõn. II. Tìm hiểu văn bản 1.Tâm trạng của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên a. Khơi nguồn kỷ niệm: - Thời điểm gợi nhớ: cuối thu Cảnh thiên nhiên: Lá rụng nhiều, mây bàng bạc Cảnh sinh hoạt: Mấy em nhỏ rụt rè cùng mẹ đến trường. => Liên tưởng tương đồng, tự nhiên giữa hiện tại - quá khứ. - Tâm trạng: Nao nức, mơn man, tưng bừng rộn rã...... b. Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đi cùng mẹ đến trường buổi đầu tiên - Con đường cảnh vật vốn rất quen nhưng lần này tự nhiờn thấy lạ đ tự cảm thấy cú sự thay đổi lớn trong lũng. - Cảm thấy đứng đắn, trang trọng với bộ quần ỏo dài, với mấy quyển vở mới trờn tay. - Cẩn thận nõng niu mấy quyển vở. Vừa lỳng tỳng, vừa muốn khẳng định mỡnh khi xin mẹ được cầm bỳt thước như cỏc bạn khỏc ị Sự kiện quan trọng : Hụm nay tụi đi học. Đú là dấu hiệu đổi khỏc trong tỡnh cảm và nhận thức của một cậu bộ giàu cảm xỳc trong ngày đầu tới trường, tự thấy mỡnh như đó lớn lờn 3. Củng cố -Nhớ lại những chi tiết làm em xúc động nhất trong buổi tựu trường. 4. Hướng dẫn về nhà: -Đọc văn bản. -Nắm vài nột về tỏc giả , tỏc phẩm. -Xem laị nội dung đó phõn tớch. -Tìm hiểu tâm trạng của nhân vật “ tôi” khi đến trường,khi nghe ông Đốc gọi tên và rời tay mẹ vào lớp và khi ngồi vào chỗ của mình đón nhận tiết học đầu tiên. iv. Rút kinh nghiệm: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ --------------------------------------------------- Ngày soạn: 16/8/ 2013 Tiết 2 Tôi đi học (Thanh Tịnh) Hoạt động 1: Khởi động 1. Kiểm tra bài cũ: ?Nêu một vài nét về tác giả-tác phẩm? ?Phõn tớch tõm trạng và cảm giỏc của nhõn vật tụi khi đi cựng mẹ đến trường buổi đầu tiờn. 2. Bài mới: Tiết học trước, chỳng ta đó tỡm hiểu xong tõm trạng của nhõn vật “tụi” trờn con đường cựng mẹ đến trường. Tiết học này, ta cựng tỡm hiểu phần cũn lại. Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản Hoạt động của thầy và trò Nội dung GV đọc đoạn văn và nêu vấn đề: ?Khi cựng mẹ đến trước trường làng Mĩ Lĩ, chỳ bộ đó nhỡn thấy cảnh tượng gỡ với tõm trạng ra sao? -> Trước sõn trường làng Mĩ Lớ dày đặc cả người… - Trước đú mấy hụm, trường đối với tụi là một nơi xa lạ. Nhưng lần này… trường Mĩ Lớ trụng vừa xinh xắn vừa oai nghiờm… Lũng tụi đõm ra lo sợ vẩn vơ. - Mấy cậu học trũ mới bỡ ngỡ đứng nộp bờn người thõn…Họ như con chim non đứng bờn bờ tổ…Họ thốm vụng và ước ao thầm được như những người học trũ cũ… ?Chỉ ra nghệ thuật đặc sắc sử dụng trong đoạn này? ->Tỏc giả vẫn tập trung miờu tả những diễn biến trong tõm hồn nhõn vật bằng lời văn giàu chất thơ và lối so sỏnh giàu sức gợi. ?Cảnh tượng sõn trường Mĩ Lớ được nhớ lại cú ý nghĩa gỡ? ->Phản ỏnh khụng khớ đặc biệt của ngày hội khai trường thường gặp ở nước ta, thể hiện tinh thần hiếu học của nhõn dõn ta và bộc lộ tỡnh cảm sõu nặng của tỏc giả đối với mỏi trường tuổi thơ. ?Vỡ sao tỏc giả lại dựng hỡnh ảnh so sỏnh trường Mĩ Lớ với đỡnh làng Hoà Ấp? ->Phộp so sỏnh này diễn tả xỳc cảm trang nghiờm của cậu bộ về mỏi trường, đề cao tri thức của con người trong trường học. Chớnh vỡ thế mà cậu bộ cú tõm trạng lo sợ vẩn vơ trước những gỡ lớn lao đang chờ đún mỡnh bờn trong mỏi trường. ?Núi rừ cỏi hay của phộp so sỏnh những học trũ nhỏ tuổi lần đầu đến trường với con chim non đứng bờn bờ tổ…? ->Miờu tả sinh động hỡnh ảnh và tõm trạng cỏc em nhỏ lần đầu tới trường học. Đề cao sức hấp dẫn của nhà trường, thể hiện khỏt vọng bay bổng của tỏc giả đối với trường học. ? Khi hồi trống trường vang lờn gọi học trũ vào lớp, và khi nghe gọi đến tờn mỡnh, tõm trạng chỳ bộ diễn ra như thế nào? ?Ở đoạn này, tỏc giả đó khắc hoạ tõm lớ nhõn vật bằng mấy cỏch? Núi rừ sự tinh tế trong cỏch khắc hoạ đú? ->Khắc hoạ bằng hai cỏch: tả trực tiếp tõm trạng, tả giỏn tiếp qua hành vi cử chỉ. Khao khỏt, hónh diện đấy nhưng là lần đầu đi học nờn bỗng cảm thấy chơ vơ khi nghe tiếng trống trường bỏo hiệu vào lớp. Hồi hộp chờ đến khi nghe gọi tờn lại giật mỡnh và lỳng tỳng. Bỗng càng cảm thấy sợ khi sắp phải rời bàn tay dịu dàng của mẹ. Những tiếng khúc nức nở hay thỳt thớt bật ra rất tự nhiờn như phản ứng dõy chuyền lỳc ấy. Cảm thấy mỡnh bước vào một thế giới khỏc và cỏch xa mẹ hơn bao giờ hết. GV: Những chi tiết này khiến ta nhớ tới kớ ức của người mẹ về ngày đầu tiờn trong đời đến trường trong bài Cổng trường mở ra ở sỏch Ngữ văn 7: “Mẹ cũn nhớ sự nụn nao, hồi hộp khi cựng bà ngoại đi tới gần ngụi trường và nỗi chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đúng lại, bà ngoại đứng ngoài cỏnh cổng…”. ?Cú thể núi gỡ về tõm trạng “tụi” lỳc này? GV: Đú là những dấu hiệu trưởng thành trong nhận thức và tỡnh cảm của “tụi” ngay từ ngày đầu tiờn đi học. ?Điều gỡ diễn ra trong tõm hồn chỳ bộ khi rời hẳn bàn tay mẹ để cựng với cỏc bạn sắp hàng đi vào lớp? ?Nhận xột cỏch diễn tả của tỏc giả trong đoạn văn? ->Tỏc giả tập trung vào việc miờu tả tõm lớ trẻ thơ rất tinh tế và chõn thực. ?Lớ do nào khiến “tụi” nhận ra trong thời thơ ấu chưa lần nào thấy xa mẹ như lần này? ->Vỡ “tụi” bắt đầu cảm nhận được sự độc lập của mỡnh khi đi học và nhận thức rằng bước vào lớp học là bước vào thế giới riờng của mỡnh, phải tự mỡnh làm tất cả, khụng cũn cú mẹ bờn cạnh như ở nhà. ?Tại sao “tụi” lại cú cảm giỏc vừa lạ vừa khụng xa lạ chỳt nào khi bước vào lớp học? ->Cảm giỏc lạ vỡ lần đầu được vào lớp học, một mụi trường sạch sẽ, ngay ngắn. Khụng cảm thấy sự xa lạ với bàn ghế và bạn bố, vỡ bắt đầu ý thức được những thứ đú sẽ gắn bú thõn thiết với mỡnh bõy giờ và mói mói. ?Chi tiết “một kỉ niệm cũ sống lại… nhưng tiếng phấn của thầy đó đưa tụi về cảnh thật” núi thờm điều gỡ về chỳ bộ lần đầu đến trường? ->Cho thấy “tụi” cú một chỳt buồn khi từ gió tuổi thơ, bắt đầu trưởng thành trong nhận thức với việc học hành của bản thõn. Điều đú cũn thể hiện “tụi” yờu thiờn nhiờn, yờu tuổi thơ, nhưng yờu cả sự học hành để trưởng thành. ?Cảm nghĩ của em về nhõn vật “tụi” ở đoạn văn này? ?Hỡnh ảnh những người lớn hiện lờn như thế nào trong kớ ức của “tụi” trong ngày đến trường đầu tiờn? - ễng đốc nhỡn chỳng tụi với cặp mắt hiền từ và cảm động. - Chỳng tụi được người ta ngắm nhỡn nhiều hơn hết. - Một thầy trẻ tuổi, gương mặt tươi cười, đang đún chỳng tụi trước cửa lớp. - …sau lưng tụi cú một bàn tay dịu dàng đẩy tụi tới trước. ? Những chi tiết trờn gợi cho em suy nghĩ gỡ? GV: Qua cỏc hỡnh ảnh về người lớn, chỳng ta nhận ra trỏch nhiệm, tấm lũng của gia đỡnh, nhà trường đối với thế hệ tương lai. Đú là một mụi trường giỏo dục ấm ỏp, là một nguồn nuụi dưỡng cỏc em trưởng thành. Cú thể núi: Mọi người đều thể hiện sự quan tõm sõu sắc tới thế hệ tương lai. II. Tìm hiểu văn bản c. Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đến trường -Sân trường đặc cả người, ngôi trường to rộng, không khí trang nghiêm->tôi lo sợ vẩn vơ. -Bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, như con chim con muốn bay nhưng còn e sợ, thèm đựơc như những người học trò cũ. -Nghe tiếng trống trường vang lên thấy chơ vơ, vụng về lúng túng, chân dềnh dàng, toàn thân run run. d. Khi nghe ông Đốc gọi tên và rời tay mẹ vào lớp: - Cảm thấy quả tim ngừng đập, giật mỡnh lỳng tỳng khi nghe gọi đến tờn . - Cảm thấy sợ khi sắp phải xa mẹ, dỳi đầu vào lũng mẹ nức nở khúc theo bạn. Thấy mỡnh bước vào thế giới khỏc và cỏch xa mẹ hơn bao giờ hết đ vừa lo sợ vừa cảm thấy sung sướng. => Tụi hồi hộp, ngỡ ngàng, ngập tràn cảm xỳc tốt đẹp, xốn xang với mỏi trường, với mọi người và một chỳt lưu luyến với người thõn. e. Khi ngồi vào chỗ của mình đón nhận tiết học đầu tiên: -Trong thời thơ ấu tụi chưa lần nào thấy xa mẹ tụi như lần này. - Trụng hỡnh gỡ treo trờn tường tụi cũng thấy lạ và hay. - Tụi nhỡn người bạn chưa hề quen vẫn khụng cảm thấy xa lạ. - Một kỉ niệm cũ sống lại.Nhưng tiếng phấn của thầy đó đưa tụi về cảnh thật. => Tụi thấy gần gũi, gắn bú với lớp học với bạn bố, cú chớ học tập ngay từ buổi đầu. 2. Cảm nhận về thỏi độ, cử chỉ của người lớn đối với cỏc em bộ lần đầu tiờn đi học : - Cỏc PHHS: Chuẩn bị chu đỏo cho con em; trõn trọng tham dự buổi lễ quan trọng này: cựng lo lắng, hồi hộp cựng con - ễng đốc : là hình ảnh người thầy, người lãnh đạo từ tốn, bao dung, nhân hậu. - Thấy giỏo trẻ : vui tớnh, giàu tỡnh thương. ị Nhà trường và gia đỡnh rất cú trỏch nhiệm với thế hệ tương lai. Ngụi trường của nhõn vật “tụi” là một ngụi trường giỏo dục ấm ỏp, là nguồn nuụi dưỡng cỏc em trưởng thành. Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết ? Nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn này là gỡ? (chỳ ý bố cục, phương thức biểu đạt III. Tổng kết 1.NT - Bố cục theo dũng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhõn vật “tụi” theo trỡnh tự thời gian. - Kết hợp hài hũa giữa kể –miờu tả-biểu cảm 2. ND -Kỉ niệm trong sáng, đẹp đẽ,ấm áp như còn tươi mới của tuổi học trò khi nhớ về ngày đầu tiên cắp sách đi học. -Cảm xúc chân thành tha thiết của tác giả qua đó thấy được tình cảm đối với người mẹ, với thầy cô, bạn bè… của tác giả. 3. Củng cố ?Trong truyện ngắn “Tôi đi học” tác giả sử dụng bao nhiêu biện pháp NT so sánh? g Có 12 lần Thanh Tịnh sử dụng biện pháp NT so sánh ? Tỡm và phõn tớch cỏc hỡnh ảnh so sỏnh trong VB? ->Tỏc dụng : Những hỡnh ảnh so sỏnh nờn thơ, tinh tế hoặc gần gũi dễ hiểu khiến người đọc thấy được tõm trạng của nhõn vật và cõu chuyện buổi tựu trường đầu tiờn của tuổi học trũ thờm giàu chất thơ, trong sỏng hồn nhiờn và đẹp đẽ 4. Hướng dẫn về nhà -Nắm kĩ nội dung bài học. -Đọc lại các vb viết về chủ đề gia đình và nhà trường đã học - Viết một đoạn văn ngắn phát biểu cảm nghĩ của bản thân ngày đầu đến trường. -Soạn bài: Tớnh thống nhất về chủ đề của văn bản. Đọc kĩ vbản Tôi đi học và trả lời các câu hỏi: +Tìm hiểu chủ đề của văn bản +Tính thống nhất về chủ đề của văn bản iv. Rút kinh nghiệm: ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ --------------------------------------------------- Ngày soạn:17/8/2013 Tiết 3 tính thống nhất về chủ đề của văn bản i. mục tiêu 1. Kiến thức: - Nắm được chủ đề của văn bản. - Những thể hiện của chủ đề trong văn bản. 2. Kĩ năng: - Đọc-hiểu và có khả năng bao quát toàn bộ văn bản -Trình bày một vb(nói, viết) thống nhất về chủ đề 3. Thái độ: -H S có ý thức xác định chủ đề và có tính nhất quán khi xác định chủ đề của văn bản.. ii. chuẩn bị 1. Giáo viên: Nghiên cứu tài liệu soạn bài 2. Học sinh: Đọc kĩ vb Tôi đi học và trả loài các câu hỏi mục I,II sgk iii. tiến trình dạy học hoạt động 1: Khởi động 1. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của hs 2. Bài mới: Chương trỡnh Ngữ văn 7, cỏc em đó tỡm hiểu một số kiến thức về văn bản như liờn kết văn bản, mạch lạc trong văn bản, bố cục của văn bản. Cỏc phương diện ấy gúp phần tạo nờn một văn bản hoàn chỉnh. Một phương diện nữa rất quan trọng để cấu thành văn bản đú là tớnh thống nhất về chủ đề của văn bản. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hs đọc lại văn bản Tôi đi học sau đó trả lời các câu hỏi. ? VB miêu tả những việc đang xẩy ra hay đã xảy ra? (Hiện tại, quá khứ)? - >VB miêu tả những việc đã xẩy ra, đó là những hồi tưởng của tác giả về ngày đầu tiên đi học. ?Tác giả đã nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình? ?Những kỉ niệm đó gợi lên cảm giác ntn trong lòng tác giả? ->Đó là những kỉ niệm đẹp, sống mãi trong lòng tg ->Nội dung trả lời các câu hởi trên chính là chủ đề của văn bản Tôi đi học. Qua đó em hãy phát biểu chủ đề của văn bản? ? Tg viết VB này nhằm mục đích gì? - >Để phát biểu ý kiến và bộc lộ cảm xúc của mình về một kỷ niệm sâu sắc từ thủa thiếu thời. ?Qua vdụ cho biết chủ đề của văn bản là gì? GV chốt: Chủ đề của VB là vấn đề chủ chốt, những ý kiến, những cảm xúc của tác giả được thể hiện một cách nhất quán trong VB. Vớ dụ bài Bỏnh trụi nước đối tượng là chiếc bỏnh trụi, người phụ nữ trong xó hội phong kiến; vấn đề chớnh là số phận, cuộc đời của nhõn vật. Trong văn bản, tất cả cỏc sự việc, ngụn ngữ đều tập trung thể hiện rừ chủ đề của văn bản. *Trong 1 văn bản bao giờ cũng yêu cầu vbản đó phải có tính thống nhất về chủ đề của văn bản. Vậy làm thế nào để tạo ra tính thống nhất về chủ đề trong 1 văn bản, ta tìm hiểu... Hs đọc v bản Tôi đi học Những kỉ niệm và tõm trạng của "tụi” trong buổi tựu trường đầu tiờn là chủ đề của văn bản Tụi đi học. ?Căn cứ vào đâu mà em biết v bản Tôi đi học nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên? GV: Cú thể thấy từ nhan đề đến cỏc từ ngữ, cỏc cõu trong văn bản đều tập trung núi về những kỉ niệm của tỏc giả ở buổi tựu trường đầu tiờn. Điều này biểu hiện tớnh thống nhất về nội dung hỡnh thức, thống nhất về chủ đề văn bản. *V bản Tôi đi học tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” buổi tựu trường đầu tiên. ? Hãy tìm các từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng nhân vật “tôi” suốt cuộc đời?( Hằng năm cứ vào cuối thu...lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. +Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy. +Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng. +Tôi bặm tay ghì thật chặt.... đất.) ?Tìm các từ ngữ, các chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” khi đi cùng mẹ đến trường, khi cùng các bạn đi vào lớp?(ptichs sự thay đổi tâm trạng của nhv?) HĐN (- Trên đường đi học: +cảm nhận về con đường: quen đi lại lắm lần ->thấy lạ, cảnh vật chung quanh đều thay đổi. +Thay đổi hành vi: lội qua sông thả diều, đi ra đồng nô đùa-> đi học,cố làm như một học trò thật sự. - Trên sân trường: +Cảm nhận về ngôi trường: nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng-> xinh xắn, oai nghiêm như đình làng, sân rộng,cao hơn và “lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ” +cảm giác bỡ ngỡ, lúng túng khi xếp hàng vào lớp:đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa, dám đi từng bước nhẹ, muốn bay nhưng còn ngập ngừng e sợ, tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ, nức nở khóc theo. -Trong lớp học +Cảm thấy xa mẹ. Trước đây có thể đi chơi cả ngày cũng ko thấy xa nhà, xa mẹ chút nào hết->giờ đây mới bước vào lớp đã thấy xa mẹ, nhớ nhà. GV: Sự thay đổi tõm trạng núi trờn là biểu hiện của những cảm giỏc trong sỏng nảy nở trong lũng nhõn vật “tụi” ở buổi tựu trường đầu tiờn. Tất cả cỏc chi tiết, cỏc phương tiện ngụn từ trong văn bản đều tập trung khắc hoạ tụ đậm cảm giỏc này. Như vậy, kỉ niệm và tõm trạng của “tụi” trong buổi tựu trường đầu tiờn được thể hiện xuyờn suốt toàn bộ tỏc phẩm=>thể hiện của tớnh liờn kết nội dung, liờn kết hỡnh thức=>tớnh thống nhất của chủ đề văn bản. ?Qua đó hãy cho biết thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản? -GV liên hệ với bài viết TLV của hs, tính thống nhất về chủ đề chưa cao. ?Qua tìm hiểu văn bản Tôi đi học hãy cho biết tính thống nhất về chủ đề được thể hiện ở những phương diện nào trong văn bản. ->Thể hiện ở hai phương diện: nội dung và cấu trỳc- hỡnh thức. GV: Về nội dung văn bản thể hiện rừ đối tượng phản ỏnh, bộc lộ được ý đồ của nhà văn. Về cấu trỳc- hỡnh thức tớnh thống nhất thể hiện qua nhan đề, sự sắp xếp cỏc phần mục, tớnh thống nhất của cỏc đơn vị ngụn ngữ nhằm hướng tới làm rừ chủ đề. ? Làm thế nào để cú thể viết một văn bản bảo đảm tớnh thống nhất về chủ đề? ?Một văn bản ko có tính mạch lạc, ko có sự liên kết thì vưn bản đó có tính thống nhất về chủ đề ko? ->ko GV: Tớnh thống nhất về chủ đề của văn bản là một trong những đặc trưng quan trọng tạo nờn văn bản, phõn biệt văn bản với những cõu hỗn độn, với những chuỗi bất thường về nghĩa. Đặc trưng này của văn bản liờn hệ mật thiết với tớnh mạch lạc, tớnh liờn kết. Một văn bản khụng mạch lạc và khụng cú tớnh liờn kết là văn bản khụng bỏ đảm tớnh thống nhất về chủ đề. Mặt khỏc, chớnh đặc trưng thống nhất về chủ đề làm cho văn bản mạch lạc và liờn kết chặt chẽ hơn -Gọi hs đọc phần ghi nhớ. I. Chủ đề của văn bản 1. Ví dụ: 2. Nhận xét: -Những kỉ niệm trong buổi tựu trường đầu tiên: mẹ dẫn đi học, đến trường, ông đốc gọi tên, xếp hàng vào lớp, bài học đầu tiên. ->thấy mình đã là người lớn, đến trường lạ, bỡ ngỡ , rụt rè, sợ hãi, xếp hàng vào lớp cảm thấy xa mẹ nhưng dần dần lại thấy quen thân với lớp mới, bạn mới, thầy mới. *Chủ đề: Sự hồi tưởng những kỉ niệm sâu sắc, trong sáng của nhân vật tôi ngày đầu tiên đi học,cắp sách đến trường 3. Kết luận Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt. II. Tính thống nhất về chủ đề văn bản 1. Ví dụ 2. Nhận xét: -Căn cứ vào nhan đề vb: Tôi đi học -Đó là những kỉ niệm về buổi đầu đi học của “tôi”, nên đai từ “tôi”, các từ ngữ biểu thị ý nghĩa đi học được lặp đi lặp lại nhiều lần(tựu trường, lần đầu tiên đến trường, đi học...) -Các câu đều nhắc đến kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên trong đời: +Hôm nay tôi đi học +Hằng năm cứ vào cuối thu...lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường. +Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy. +Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng. +Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng xệch ra và chờnh đầu chỳi xuống đất,.. 3. Kết luận - Văn bản cú tớnh thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đó định, khụng xa rời hay lạc sang chủ đề khỏc. - Để viết hoặc hiểu một văn bản, cần xỏc định chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa cỏc phần của văn bản và cỏc từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại. Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập ?Văn bản viết về đối tượng nào và về vấn đề gỡ? ?Cỏc đoạn văn đó trỡnh bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự nào? Cú thể thay đổi trật tự sắp xếp này được khụng? Vỡ sao? ? Nờu chủ đề của văn bản trờn? ?Chủ đề được thể hiện rừ trong văn bản, em hóy chứng minh điều đú? ? Tỡm cỏc từ ngữ, cỏc cõu tiờu biểu thể hiện chủ đề của văn bản? ii. Luyện tập BT 1: - Đối tượng rừng cọ sụng Thao. Vấn đề chớnh sự gắn bú giữa người dõn sụng Thao với rừng cọ. - Trỡnh bày theo thứ tự sau: giới thiệu chung về rừng cọ; đặc điểm của rừng cọ, cõy cọ; những kỉ niệm với rừng cọ; sự gắn bú giữa rừng cọ với đời sống; tỡnh cảm của người dõn sụng Thao. Đú là một thứ tự hợp lớ, khụng