Giáo án ngữ văn 8 Tuần 18 Tiết 69- 70: Làm thơ bảy chữ

Tuần 18 Tiết 69- 70 Hoạt động ngữ văn : Làm thơ bảy chữ Ngày soạn : 26/12/2007 Ngày dạy: I Mục tiêu cần đạt : - Tích hợp với các văn bản văn về thể thơ bảy chữ đã họ. - Bước đầu nhận ra đặc điểm của thể thơ bảy chữ, phân biệt với thơ 5 chữ, thơ lục bát và song thất lục bát. - Tạo hứng thú cho việc học ngữ văn và sáng tác thơ văn. II Chuẩn bị: 1, Thầy : Ngiên cứu soạn bài và hướng dẫn học sinh làm thơ 2, Trò : Chuẩn bị theo sự hướng dẫn của thầy III Tiến trình lên lớp Hoạt động 1 1, ổn định lớp(1’) 2, Kiểm tra bài cũ: Xen trong giờ 3, Bài mới Hoạt động 2 Giới thiệu bài: Hoạt động 3 (20’) GV: ở bài phương pháp thuyết minh về một thể loại văn học ta đã biết về thể thơ thất ngôn bát cú . ? Số tiếng và số dòng thơ được quy định như thế nào? ? Ta phaỉo xác định luật bằng trắc ra sao? ? Ta còn phải cxác định những yếu tố nào nữa trong dòng thơ? ? Vần được gieo theo quy định như thế nào? - Có vầ bằng hoặc có vần trắc. ? Ta còn phải xác định yếu tố nào nữa? ( ngắt nhịp ra sao? GV: Luật cơ bản là : Nhất tam ngũ bất luận , Nhị tứ lục phân minh.Tức là : Các tiếng 1-3 -5 có thể là bằng hay là trắc tuỳ ý; còn các tiếng 2-4-6 phải chính xác rõ ràng . * Bảng phụ hoặc máy chiếu có ghi bài thơ ? Đọc bài thơ ? bài thơ có bao nhiêu dòng? ? mỗi dòng có bao nhiêu chữ ? hãy chỉ ra luật bằng trắc ở bài thơ? Thân em vừa trắng lại vừa trong B b b t t b b Bảy nổi ba chìm với nước non. T t b b t t b Rắn nát mặc dầu tay kẻ lặn T t t b b t t Mà em vẫn giữ tấm lòng son B b t t t b b ? Chỉ ra luật đối về liêm vầ thanh? * Đọc diễn cảm bài thơ? ? Nhận xét về nhịp thơ ? Chỉ ra cách gieo vần ở bài thơ? ? Bài thơ gieo vần thanh gì? Hoạt động 4 (22’) Gv Treo bảng phụ Đi, bạn ơi, đi!Sống đủ đầy. T b t b Sống trào sinh lực, bốc men say b t b Sống tung sóng gió thanh cao mới b t b sống mạnh, dù trong một phút giây t b t ? So sánh luật bằng trắc với “ Bánh trôi nước” GV: Bài bánh trôi nước theo luật bằng Bài “ Đi” theo luật trắc ? Đọc bài thơ “ Tết quê nhà “ Anh Thơ? Bài thơ được viết theo lụat bằng hay trắc ? Vì sao? - Bài thơ được viết theo luật bằng . Vì tiếng thớ hai ciủa câu thớ nhất là thanh bằng ? Bài thơ ngắt theo nhịp mấy mấy? 4/ 3 ? Mối quan hệ bằng trắc ở đây như thế nào? Học sinh nhìn vào bài đẻ chỉ ra ? Bài thơ gieo vần gì? ? Nghệ thuật đối được thể hiện như thế nào? ? Niêm được thể hiện ra sao? ? Đọc bài thơ? Bài thơ chép sai ở chỗ nào? - Bài thơ chép sai vần ? Sửa lại cho đúng ? Chuyển ý Tiết 2 ? Nhắc lại những quy định của thể thơ thất ngôn bát cú ? ? Nhắc lại những quy định của thể thơ thơ thất ngôn tứ tuyệt ? ? Đọc bài tập a/166? ? Nêu yêu cầu của bài tập? ? Đọc nêu nội dung của hai câu đề? - Hai câu là lời kể trên cung trằng có chú Cuội ? Trong truyện dân gian , chú cuội có đặc điểm gì? - Mải chơi để trâu ăn lúa - hay nói dốiư ( người ta thường bào nói như Cuội ) ? Vậy em có thể làm tiếp hai câu cuối sao cho phù hợp với nội dung và luật của thơ thất ngôn tứ tuyệt ? - học sinh đưa ra những ý kiến của mình *GV: Đưa ra đáp án Ví dụ : Tôi thấy người ta bảo rằng Bảo rằng chú Cuội ở cùng trăng Cuội ơi, đừng để trâu ăn lúa Buồn lòng cha mẹ Cuội thấu chăng ? Kiểm tra luật bằng trắc ở hai câu cuối Cuội ơi đừng để trâu ăn lúa B t b Buồn lòng cha mẹ Cuội thấu chăng B t t ? Hai cau cuối làm như vậy đã đúng luật bằng trắc chưa? Bài thơ viết theo luật nào? - Không theo luật nào? ? Cũng ý thơ ấy có thể thay như thế nào cho đúng luật bằng trắc? ? Có thể thay câu cuối? Cha mẹ buồn lòng Cuội thấy chằng? T b t ? Đọc và nêu yêu cầu bài tập b/166? ? Đọc hai câu thơ trong bài tập ? ? Hai câu có nội dung gì? - Hai câu nói về không khí những ngày hè ở trường với: màu đỏ của hoa phượng và âm thanh rộ rã của tiếng ve. ? Hãy viết tiếp hai câu cuối cảu bài thơ, sao cho phù hợp với nội dung và luật thơ? - Hs làm GV: đưa ra ví dụ: Vui sao những ngày đã chuyển sang hè Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve Mùa thi đã đến cần chăm chỉ Điểm thi mà thấp bạn cười chê! ? Bài thơ viết theo luật gì? - luật bằng ?Vì sao? - Tiếng thứ hai của câu thứ nhất là thanh bằng ? Đối chiếu hai câu cuối của bài thơ đã đúng luật bằng trắc chưa? Mùa thi đã đến cần chăm chỉ B t b Điểm thi mà thấp bạn cười chê B t t ? Câu 3 chưa đúng luật ? Thay thế nào cho đúng ý đúng luật bằng trắc ? Đã đến mùa thi cần chăm chỉ T b b GV: So về luật bằng trắc tiếng thứ sáu vẫn chưa hợp ? Có thể thay từ khác vừa giưc đúng ý , đảm bảo luật đúng được không? Đã đến mùa thi cần chịu khó T b t ? Đọc lại bài thơ, nhận xét nội dung và luật? ? Nêu yêu cầu của bài tập Học sinh tự làm , tự bộc lộ cảm xúc của minh. Gọi học sinh trình bày , giáo viên dựa vào bài của học sinh để sửa 4, Củng cố(1’) GV :Nhắc lại khái quát yêu cầu chung của thơ bày chữ 5, Hướng dẫn về nhà : (1’) Tập làm thơ ghi lại cảm xúc củaình trước cảnh đẹp của quê hương. -Chuẩn bị bài tiếp theo * Rút kinh nghiệm: I những quy định về thể thơ bày chữ 1, Số dòng , số chữ trong một bài - Một bài có tám dòng - Mỗi dòng có bảy chữ( tiếng) 2, Xác định bằng trắc cho từng tiếng 3, Xác định đối niêm , luật giữa các dòng thơ 4, Nhịp và vần: - Vần thường gieo ở tiếng cuối của câu 1,2,4,6,8 - Nhịp thường ngắt theo nhịp 2-2-4. 4-3 II Thể thơ bảy chữ bốn câu Ví dụ : Bánh trôi nước 1, Số dòng , số chữ - bài thơ gồm 4 dòng - Mỗi dòng có 7 chữ 2. luật bằng trắc 3, Đối và niêm 4. Nhịp thơ - 4/3 ; 2/2/3 5, Vần : Vần chân , gieo ở tiếng thứ 7 của câu 1. câu 2, câu 4. III Luyện tập Bài tập Chỉ ra luật bằng trắc của bài thơ “ Đi “ của Tố Hữu Bài tập a/ Đọc , gạch nhịp và chỉ ra tiếng gieo vần . mối quan hệ bằng trắc của hai câu thơ kề nhau của bài “ Chiều” - Đoàn Văn Cừ Chiều hôm thằng bé cưỡi trâu về B b t t t b b Nó ngẩng đầu lên hớn hở nghe T t b b t t b Tiếng sáo diều cao vòi vọi rót T t b b b t t Vòm trời trong vắt ánh pha lê B b b t t b b b, Bài thơ sau của Đoàn Văn Cừ đã bị chép sai. Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và tìm cách sửa lại cho đúng. Tối Trong túp lều tranh cánh liếp che, Ngọn đèn mờ, toả ánh xanh xanh, Tiếng chày nhịp một trong đêm vắng Như bước thời gian đếm quãng khuya. 3, Tập làm thơ (42’) a, Tôi thấy người ta có bảo rằng: Bảo rằng chú Cuội ở cung trăng! …………………………………. ……………………………… b, Vui sao ngày đã chuyển sang hè Phượng đỏ sân trường rộn tiếng ve …………………………………….. …………………………………… Hãy tự làm bài thơ bảy chữ ghi lại cảm xúc của mình trong buổi đầu đến trường