Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 27 Tiết 105 - Thuế máu ( trích bản án chế độ thực dân pháp )

Ngày soạn : Ngày dạy : Tuần 27 Tiết 105 - Thuế máu ( Trích Bản án chế độ thực dân Pháp ) ( Nguyễn ái Quốc ) A . Mục tiêu - Giúp học sinh hiểu được bản chất , bộ mặt giả nhân , giả nghĩa của thực dân Pháp về việc dùng người dân các sứ thuộc địa , làm vật hi sinh cho quyền lợi của mình trong cuộc chiến tàn khốc . Hình dung ra số phận bi thảm của người bị bóc lột trong " Thuế máu " theo trình tự miêu tả của tác giả . - Bút pháp lập luận sắc bén trào phúng sâu cay của Nguyễn ái Quốc trong văn chính luận - Tích hợp với phần Tiếng Việt ở bài : " Hội thoại với phần tập làm văn ở bài " Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận "" - Rèn cho học sinh kĩ năng đọc văn chính luận của Bác Hồ tìm hiểu và phân tích nghệ thuật trào phúng sắc bén , yếu tố biểu cảm trong phóng sự chính luận của Người . - Giáo dục cho các em lòng yêu thương con người nghèo khổ . B . Chuẩn bị Gv : Đọc tác phẩm , soạn giáo án Hs : Trả lời câu hỏi ở sách giáo khoa C . Các hoạt động trên lớp 1 . ổn định tổ chức ( 1 phút ) 2 . Kiểm tra ( 4 phút ) Nêu những chủ trương và ý kiến đề nghị của La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung ? 3 . Bài mới Gv ? : Trình bày hiểu biết của em về Nguyễn ái Quốc ? Gv : Nguyễn ái Quốc là vị lãnh tụ kiết xuất của phong trào cách mạng Việt Nam và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới Gv ? : Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm . Gv : Tác phẩm được Nguyễn ái Quốc dành nhiều thời gian nghiên cứu trong những năm 1922- 1925 để hoàn thành tác phẩm . Người đã đọc nhiều tài liệu , gặp gỡ nhiều nhân chứng , thống kê công phu rất nhiều con số . Mỗi chương của tác phẩm viết về một chủ đề và tất cả hợp thành một bản cáo trạng đanh thép về tội ác tày trời của thực dân về cuộc sống khốn cùng của người dân xứ thuộc địa . Sự ra đời của bản án là một đòn tiến công quyết liệt vào chủ nghĩa thực dân , vach ra con đường cách mạng và tương lai tươi sáng cho dân tộc bị áp bức . Đoạn trích " Thuế máu " là chương mở đầu của tác phẩm . Đây là chương tiêu biểu nhất , đặc sắc nhất của tác phẩm Gv : Nêu yêu cầu đọc + Đọc giọng lưu loát rõ ràng + Đọc nhấn mạnh một số từ trong ngoặc kép , từ ngữ lặp đi lặp lại để thấy thái độ giễu cợt mỉa mai , nghệ thuật trào phúng sâu cay của ngòi bút Nguyễn ái Quốc Gv : Đọc phần I Gv : Yêu cầu học sinh đọc phần II + III Gv ? : Từ " bản xứ " ; " an nam mít " có nghĩa là gì ? Gv ? : Em hiểu thành ngữ " Huynh đệ tương tiễn " có nghĩa như thế nào ? Gv ? : Người dân bản địa phải chịu rất nhiều thứ thuế . Em hãy kể lại tên một vài loại thuế mà em được nghe qua tác phẩm văn học . Gv ? : Vậy tên " Thuế máu " nói lên điều gì ? - Tên thuế máu gợi lên sự tàn nhẫn phũ phàng của nạn sưu thuế Gv : Cách đặt tên đoạn trích đó của Bác gợi lên số phận thảm thương của người dân thuộc địa và lòng cắm phẫn , thái độ mỉa mai của Bác . Gv ? : Văn bản có mấy phần ? Nêu nhận xét trình và cách đặt tên , mối quan hệ từng phần trong tác phẩm . Thuế máu Chiến tranh và người bản xứ Mộ lính tình nguyện Kết quả của sự hi sinh Gv ? : Qua sơ đồ trên em có nhận xét gì về bố cục của văn bản . - Bố cục của văn bản rất chặt chẽ , theo trình tự sự việc . Chiến tranh bùng nổ chúng đã phải bắt lính ở các thuộc địa đẩy ra chiến trường và khi chiến tranh kết thúc . Cấu trúc đó của văn bản thể hiện tinh thần chiến đấu mạnh mẽ của tác giả Nguyễn ái Quốc Gv : Bố cục của văn bản còn gợi lên một quá trình bọn thực dân đế quốc lừa bịp và bóc lột đến cùng kiệt người thuộc địa . Đay là một bố cục chặt chẽ . Gv ? : Tên tiêu đề gợi lên điều gì ? - Gơị lên số phận trách nhiệm của người bản xứ đối với cuộc chiến tranh . Chữ " người bản xứ " được đặt trong dấu ngoặc kép bởi đây là lời nhà văn nhại lại cách gọi của bọn thực dân . Gv ? : Đọc thầm đoạn văn trên sau đó nêu nội dung của đoạn văn ? - Thái độ của quan cai trị đôí với người dân bản xứ - Số phận thảm thương của người dân thuộc địa trong cuộc chiến tranh phi nghĩa . Gv ? : So sánh thái độ của các quan cai trị thực dân Pháp đối với người dân thuộc địa ở hai thời điểm trước chiến tranh và khi chiến tranh xảy ra ? Trước chiến tranh Sau chiến tranh xảy ra Họ là những người an na mít bẩn thỉu biết kéo xe tay ăn đòn cai trị - Họ biến thành đứa " con yêu " ; " người bạn hiền " của các quan cai trị - Chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do Gv ? : Người dân bản xứ có số phận như thế nào ? - Trước chiến tranh họ bị xem là giồng hạ đẳng , bị đối xử , đánh đập Gv ? : Thái độ của người dân bản xứ đối với họ như thế nào ? - Khi chiến tranh xảy ra họ được tâng bốc vỗ về , được phong danh hiệu cao quý , Gv ? : Chúng vỗ về tâng bốc người dân bản xứ nhằm mục đích gì ? - Dụ dỗ và lừa phỉnh họ Gv ? : Các từ ngữ , hình ảnh trong ngoặc kép nói lên điều gì ? - Thái độ mỉa mai phê phán của tác giả đối với những luận điệu lừa bịp của bọn thực dân . Gv : Thủ đoạn lừa bịp bỉ ổi của bọn thực dân coi người dân bản xứ là vật hi sinh cho lợi ích của chúng đã lột trần dưới ngòi bút của Nguyễn ái Quốc . Chiến tranh xảy ra số phận của người dân bản xứ như thế nào ? chúng ta sang phần 2 Gv ? : Tìm só liệu viết về số phận của người dân bản xứ khi chiến tranh xảy ra . Họ làm gì ? Tình cảm của họ ra sao ? + Họ phải rời bỏ quê hương ; gia đình + Họ phaỉ chết thảm thương trong chiến tranh " Phơi thây trên các chiến trường Châu Âu " bảo vệ tổ quốc của loài thuỷ quái , đưa thân cho người ta tàn sát , lấy màu mình tưới , lấy xương mình chạm . + ở địa phương kiệt sức trong các công xưởng . + Tám vạn người không bao giờ thấy mặt trời . Gv ? : Qua các tục ngữ hình ảnh số liệu trên gợi cho em suy nghĩ gì ? - Gợi lên trong em nỗi đau đớn xót xa cho số phận của người dân bản xứ . Họ phải xa lìa gia đình quê hương vì mục đích vô nghĩa đem nạg sống đánh đổi lấy hư vinh hão huyền . Họ đã biến thành vật hi sinh cho lợi ích danh dự của kẻ cầm quyền . Gv ? : Em có nhận xét gì về giọng điệu của tác giả trong đoạn văn này ? Giọng điệu đó có tác dụng gì ? - Giọng điệu vừa giễu cợt vừa xót xa . Thể hiện thái độ căm phẫn trước những tội ác của chính quyền thực dân , vừa xót xa thương cảm cho người dân vô tội . Gv ? : Đọ diễn cảm phần thứ nhất của văn bản và cho biết đoạn văn đã giúp em hiểu những vấn đề gì ? Gv : Giọng văn châm biếm mỉa mai nghệ thuật trào phúng đặc sắc của Nguyễn ái Quốc vạch trần thủ đoạn lừa dối bỉ ổi của chính quyền thực dân , thể hiện niềm thương xót của Người đối với số phận của người dân bản xứ Gv : Gieo vấn đề để kết thúc tiết học I . Giới thiệu vài nét về tác giả , tác phẩm ( 5 phút ) 1 . Tác giả 2 . Tác phẩm - Viết bằng tiếng Pháp - Gồm 12 chương II . Đọc tìm hiểu chú thích bố cục ( 7 phút ) III . Tìm hiểu chi tiết văn bản ( 25 phút ) Phần I : Chiến tranh và người bản xứ 1 . Thái độ của quan cai trị đôí với người dân bản xứ - Thủ đoạn lừa bịp bỉ ổi của bọn thực dân coi người dân bản xứ là vật hi sinh 2 . Số phận thảm thương của người dân thuộc đia trong cuộc chiến tranh phi nghĩa . 3 . Hướng dẫn về nhà ( 3 phút ) - Đọc dễin cảm đoạn văn - Tóm tắt nội dung của văn bản D . Rút kinh nghiệm Ngày soạn : Ngày dạy : Tiết 106 ( tiếp theo ) A . Mục tiêu B . Chuẩn bị C. Các hoạt động trên lớp 1 . ổn định tổ chức ( 1 phút ) 2 . Kiểm tra ( 4 phút ) Phân tích thái độ của bọn cai trị và số phận của người dân bản xứ trước và sau khi chiến tranh xảy ra . 3 . Bài mới Gv ? : Đọc tóm tắt nội dung của văn bản - Các thủ đoạn , mánh khoé bắt klính của bọn thực dân - Thái độ của người thực dân thuộc địa với việc bắt lính đó . Gv ? : Em có suy nghĩ gì về tiêu đề của đoạn trích . - Hai tiếng ' Tình nguyện ' gợi lên bản chất lừa bịp Gv : Thực chất của việc đó như thế nào chúng ta tìm hiểu nội dung thứ nhất của đoạn . Gv ? : Thuật lại cho cô đoạn " Đây / Chế độ lính ......xì tiền ra " Gv ? : Qua phần bạn thuật và dựng em thấy chính quyền thực dân đã mộ lính bằng cách nào ? Từ ngữ , hình ảnh nào nói lên đièu đó ? - Tóm những người khoẻ mạnh nghèo khổ - Đòi đến con cái nhà giaù - Nếu cần thì giam họ lại , xích tay , nhốt Gv ? : Những sự việc trên nói với chúng ta điều gì về việc mộ lính của chính quyền thực dân + Đây là hành động cưỡng bức + Hành động xoay sở kiếm tiền của bọn quan cai trị Gv : Đây chính là giá trị tố cáo thứ nhất của đạon trích . Tác giả NAQ tố cáo thủ đoạn cưỡng bức của chính quyền thực dân còn khéo léo che đậy những việc làm xấu xa bỉ ổi đó của mình bằng những lời lẽ hoa mỹ Gv ? : Đọc đoạn văn : " Các bạn ............lính thơ " Gv ? : Vậy em hiểu thực chất của sự việc " lính tình nguyện " ở đây là như thế nào ? - Là lừa phỉnh là cưỡng bức họ Gv ? : Trước sự lừa phỉnh , cưỡng bức đó người dân bản xứ có thái độ như thế nào ? Gv ? : Nêu những phản ứng của người dân bản xứ đối với việc mộ lính ? + Tự làm cho mình nhiễm phải các bệnh nặng nhất . + Tạo ra các cuộc biểu tình Cao Miên + Những vụ bạo động ở Sài Gòn Gv : Giới thiệu một vài cuộc đấu tranh bắt lính thời kì này Gv ? : Hành động của người bản xứ nới lên điều gì ? - Họ đã hiểu được bản chất của chiến tranh và sự lừa phỉnh của chính quỳên thực dân - Phản đối chiến tranh Gv ? : Em có nhận xét gì về giọng điệu cách lập luận của tác giả - Trình bày ý kiến + Thực tế sinh động + Lời lẽ đanh thép mỉa mai + Lập luận phản bác bằng những thực tế hùnh hồn để vạch trần bộ mặt của thực dân Gv : Chính quyền thực dân đã dùng mọi thủ đoạn lừa phỉnh cưỡng bức dụ dỗ để đẩy người dân bắn ra chiến trường làm bia đỡ đạn cho chúng . Nhưng khi chiến tranh kết thúc chúng có thực hiện lời hứa của mình không , số phận của những người " chiến sĩ bảo vệ công lí , tự do " đó như thế nào ? chúng ta sang phần III Gv ? : Tiêu đề của đoạn trích coa quan hệ như thế nào với các phần trong toàn bộ văn bản Gv : Khái quát - Tiêu đề của phần III thể hiện mối quan hệ chặt chẽ thống nhất logíc với các phần trong văn bản . Chiến tranh xảy ra của người bản xứ " tình nguyện " vào lính và kết quả của sự hi sinh ở họ là sự chờ đợi của người đọc . Gv ? : Nêu nội dung chính của phần này - Bộ mặt tráo trở tàn nhẫn của chính quyền thực dân và nỗi nhục của người bản xứ - Kêu gọi sự đồng tình ủng hộ chống chiến tranh phi nghĩa . Gv ? : Khi chiến tranh kết thúc chính quyền thực dân có thái độ như thế nào ? từ ngữ , hình ảnh nào nói lên điều đó ? - Lời tuyên bố tình tứ bông dưng im bặt + Lột hết tất cả của cải + Giáo cho bọn xúc sinh đánh đập , kiểm soát + ăn như lợn + Xếp như lợn dưới gầm tàu ẩm ướt không có ánh sáng + Cút đi + Tay không trở về Gv ? : Những hình ảnh , những tư liệu trên gợi cho em suy nghĩ gì ? Gv ? : Vậy đến đây em hiểu thuế máu là gì ? - Là thứ thuế bóc lột xương máu , tính mạng của người dân bản xứ Gv ? : Em hãy hình dung tâm trạng thái độ của tác giả khi kể những sự việc này ? - Căm thù phẫn uất đối với chính quỳên thực dân và cảm thông xót thương cho những người dân bản xứ tội nghiệp đó Gv : Đó cũng chính là tâm trạng của mỗi người đọc chúng ta . Chính vì vậy mà ngoài giá trị tố cáo các đoạn văn còn kêu gọi sự đồng tình ủng hộ cuộc chiến tranh phi nghĩa Gv : Gọi học sinh đọc " Như thế là.... đến hết " Gv ? : Lời kêu gọi của tác giả thể hiện như thế nào ? + Trình bày ý kiến + C hỉ ra bộ mặt đểu cáng , bỉ ổi của chính quyền thực dân + Thể hiện niềm tin của mình vào chính nghĩa Gv ? : Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả + Lập luận chặt chẽ bằng hình ảnh đối lập , bằng thực tế sinh động , bằng câu hỏi tu từ , bằng từ nhấn , lặp đi lặp lại Gv ?: Qua văn bản nghị luận trên em học tập được gì về cách trình bày của tác giả + Trong văn bản nghị luận để có sức thuyết phục ngời yếu tố tự sự , còn phải yếu tố biểu cảm , hai yếu tố này kết hợp chặt chẽ hài hào Gv : Yêu tố biểu cảm và yếu tố tự sự đã kết hợp hài hoà chặt chẽ với nhau trong bản thân yếu tố này chứa đựng yếu tố kia và chúng thể hiện qua nhau Ví dụ : Người đưa ra hình ảnh số liệu thực tế để tố cáo vạch trần bộ mặt thực dân , vừa thể hiện nỗi xót thương cảm thông sâu sắc của Người đối với tình cảm của người dân bản xứ Gv ? : Em có nhận xét gì về trình tự bố cục trong chương - Bố cục chặt chẽ theo trình tự sự việc thể hiện tinh thần chiến đấu mạnh mẽ , thái độ phê phán triệt để của tác giả gợi lên một quá trình bọn thực dân đế quốc đã lừa bịp bóc lột đến cùng kiệt ngươì dân thuộc địa . Gv ? : Ngoài ra văn bản " Thuế máu " còn có những thành công nổi bật nào về nghệ thuật Gv : Với cách lập luận trào phúng kết hợp với yếu tố tự sự đã làm tăng tính thuyết phục cho bài văn Gv ? : Văn bản trên nêu nên nội dung gì Gv : Đó chính là nội dung chính trong phần ghi nhớ sách giáo khoa Gv : Yêu cầu học sinh đọc phần ghi nhớ Gv : Gọi học sinh đọc bài tập 1 Thái độ của quan cai trị thực dân đối với những người dân thuộc địa sau khi chiến tranh kết thúc như thế nào ? A . Rũ bỏ mọi lời hứa hẹn , đối sử tàn tệ với người dân thuộc địa B . Rũ bỏ mọi lời hứa hẹn C . Đối sử tàn tệ với người dân thuộc địa D . Nồng nhiệt chào đón họ trở về Gv ? : Em chọn đáp án nào Phần II : Chế độ lính tình nguyện ( 15 phút ) 1 . Thủ đoạn bắt lính của chính quyền thực dân 2 . Thái độ của người dân bản xứ III . Kết quả của sự hi sinh ( 15 phút ) 1 . Bộ mặt tàn nhẫn tráo trở của bọn thực dân Hai bộ mặt đểu cáng bỉ ổi của chính quyền thực dân IV . Tổng kết ( 5 phút ) 1 . Nghệ thuật - Nghệ thuật lập luận trào phúng mỉa mai châm biến - Kết hợp yếu tố tự sự và miêu tả 2 . Nội dung : Chính quyền thực dân đã biến người dân nghèo khổ ở các xứ thuộc địa thành vật hi sinh để phục vụ lợi ích của mình trong cuộc chiến tranh tàn khốc V . Luyện tập ( 4 phút ) 1 . Bài tập1 Đáp án A 4 . Hướng dẫn về nhà ( 1 phút ) - Học nắm chắc nội dung bài - Chuẩn bị bài " Hội thoại " D . Rút kinh nghiệm Ngày soạn : Ngày dạy : Tiết 107 Hội thoại A . Mục tiêu - Giúp học sinh biết được thế nào là vai trò xã hội trong hội thoại , cách xác định vai trò xã hội - Từ đó học sinh biết vận dụng sự hiểu biết của mình về vai trò xã hội để chọn cách nói năng phù hợp khi tham gia hội thoại B . Chuẩn bị - Gv : Soạn bài - Hs : Đọc trước bài C . Tiến trình lên lớp 1 . ổn định tổ chức ( 1 phút ) 2 . Kiểm tra ( 4 phút ) Hành động nói là gì ? Nêu cách thực hiện hành động nói ? 3 . Bài mới Gv : Gọi học sinh đọc ví dụ Gv ? : Trong đoạn trích trên có những ai tham gia hội thoại ? Bé Hồng và bà cô bé Hồng Gv ? : Tìm những đại từ xưng hô mà bé Hồng và bà cô bé Hồng sử dụng khi tham gia hội thoại . - Bà cô : Tao , mày - Bé Hồng : Con , cô Gv ? : Đi kèm với những cử chỉ , hành động , cách xưng hô của hai người tham gia cuộc hội thoại trên thể hiện thái độ như thế nào ? - Bà cô : Giễu cợt mỉa mai , xúc xiểm , nói xấu về mẹ bé Hồng nhằm chia rẽ tình cảm mẹ con - Bé Hồng : Thái độ lẽ phép song đôi khi tỏ ra bất bình Gv ? : Dựa vào các đại từ xưng hô của hai nhân vật ở đoạn trích trên , em hãy chỉ ra mối quan hệ nhân vật tham gia hộ thoại ? Ai là người trên , Ai ở vị trí người dưới ? - Quan hệ giữa nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích trên là quan hệ họ tộc mà cụ thể hiện là quan hệ cô cháu Gv ? : Trong thực tế cuộc sống khi hội thoại với nhau em còn thấy xuất hiện những vị trí nào của người tham gia hội thoại ngoài 2 vai trên ? - Quan hệ ngang hàng với nhau về tuổi tác , thứ bậc - Quan hệ thân sơ ( thân thiết hoặc không thân thiết ) Gv : Như vậy vị trí của người tham gia hội thoại đới với những người khác trong hội thoại gọi là vai xã hội . Gv ? : Qua ví dụ em hiểu thế nào là vai xã hội Gv : Yêu cầu học sinh đọc phần ghi nhớ . Gv : Gọi học sinh đọc bài tập 2 sách giáo khoa . Xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên . Gv ? : Xét về địa vị xã hội ai có vai cao hơn ? Gv ? : Xét về tuổi tác ai có vị trí cao hơn - Xét về tuổi tác : Lão Hạc có vị trí cao hơn ông Giáo Gv : Như vậy cùng một người tham gia hội thoại nhưng vai xã hội lại khác nhau mà ngược lại rất đa dạng và nhiều chiều Gv ?: Vậy khi xưng hô với Lão Hạc ông giáo dùng những đại từ nào ? Ông giáo gọi Lão Hạc bằng "cụ " xưng hô bằng " tôi " chúng mình Gv ?: Theo em cách xưng hô vậy có phù hợp không ? Vì sao ? - Phù hợp vì ông giáo ít tuổi hơn Lão Hạc nên phải gọi bằng cụ và xưng " ông con mình " nhưng lị có địa vị cao hơn nên lại xưng ' tôi " khi tham gia hội thoại Gv ? : Cách xưng hô của ông giáo trên thể hiện thái độ của ông giáo với Lão Hạc như thế nào ? Kính trọng người lớn tuổi và cũng thân thiện bình đẳng . Gv ? : Qua ví dụ trên em thấy khi tham gia hội thoại ta cần chú ý điều gì về vai xã hội ? Gv : Yêu cầu học sinh đọc phần ghi nhớ Gv : Đọc bài tập 1 Gv ? : Hãy tìm những chi tiết trong bài hịch thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc , vừa khoan dung của tác giả với binh sỹ dưới quyền . Nay cáo ngươi .....biết thẹn Làm tướng phải hầu quân giặc ..... Nay ta bảo thật ..... " Binh thư yếu lược " Đó là lời nói của người trên với người dưới ( chủ tướng sỹ ) Gv : Gọi học sinh đọc bài tập 2 Gv ? : Nhận xét lời thoại của chị Dậu với cai lệ ? Lời thoại ấy thể hiện thái độ gì của chị Dậu với bọn cai lệ Cháu van ông Chồng tôi đau ốm Mày chói ..............bà Lời thoại có thể thay đổi cách xưng hô nhưng vai xã hội không thay đổi . Thái độ của chị Dậu là thái độ căm giận GV: Gọi học sinh đọc bài tập 3 Khi tham gia hội thoại thì vai xã hội quy định thái độ của người tham gia cuộc thoại .Thái độ của người tham gia cuộc thoại chỉ thay đổi khi vai xã hội tay đỏi .Nêu ý kiến của riêng em ? Cho ví dụ ? I . Vai trò xã hội trong hội thoại 1 . Thế nào là vai trò xã hội ( 10 phút ) a . Ví dụ : sgk * Kết luận : Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc hội thoại Quan hệ trên dưới ngang hàng Quan hệ thân sơ * Ghi nhớ : Sách giáo khoa 2 . Những điều cần lưu ý về vai xã hội ( 15 phút ) * Kết luận : Khi tham gia hội thoại mỗi người cần xác định đúng vai trò của mình để chọn cách nói . * Ghi nhớ : Sách giáo khoa II . Luyện tập ( 14 phút ) 1 . Bài tập 1 : 2 . Bài tập 2 : Khi tham gia cuộc thoại thì vai xã hội quy định thái độ của người tham gia cuộc thoại .Thái độ của người tham gia cuộc thoại chỉ thay đổi khi vai xã hội thay đổi xong có trường hợp chưa hoàn toàn đúng .Ví dụ "Tức nước vỡ bờ "vai xã hội không thay đổi nhưng cách xưng hô thay đổi D.Hướng dẫn về nhà Học thuộc lòng phần ghi nhớ Làm các bài tập còn lại trong sgk IV.Rút kinh nghiệm Tiết 108 Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận I.Mục tiêu -Giúp học sinh hiểu biểu cảm là yếu tố không thể thiếu trong bài văn nghị luận ,yếu tố biểu cảm làm làm lay động lòng người đọc -Nắm được những yêu cầu cần thiết của việc đa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận có thể đạt kết quả cao . -Giáo dục học sinh sử dụng yếu tố biểu cảm trong bài văn nghị để bài văn có sức thuyết phục II.Chuẩn bị GV: Soạn giáo án HS: Đọc trớc bài ở nhà III.Tiến trình lên lớp A.ổn định lớp (1phút) B.Kiểm tra (4phút ) C.Bài mới GV: Gọi học sinh đọc văn bản ? Văn bản trên được trình bày theo phương thức biểu đạt nào ? Nghị luận ? Tại sao em biết đây là văn bản nghị luận ? Bởi văn bản chủ yếu sử dụng lý lẽ để trình bày thuyết phục người nghe ? Em hãy tìm trong văn bản những từ ngữ câu văn bộc lộ cảm xúc ? Từ “ Hỡi ,muốn ,phải nhân nhượng ,lấn tới ,quyết tâm cướp không, thà ,chứ ,nhất định không chịu ,phải đứng lên ,hễ ai ,ai ,cũng phải Câu văn Hỡi đồng bào ......toàn quốc Hỡi đồng bào .....đứng lên Hỡi anh em ....dân quân Thắng lợi ....muôn năm ? Những từ ngữ câu văn biểu cảm có tác dụng gì ? - Bộc lộ tình cảm của người viết để tác động vào tình cảm của người đọc để tạo ra sự thuyết phục ? Nêu điểm giống nhau của bài hịch và “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến “ có điểm gì giống nhau ? Cả hai văn bản đều có từ ngữ câu văn có giá trị biểu cảm - Cả hai đều là văn bản nghị luận ? Vậy yếu tố biểu cảm trong văn nghị có tác dụng gì ? Nhằm nêu ra quyết định ý kiến để bàn luận phải trái đúng sai ,nêu ra suy nghĩ và nên sống như thế nào ? Theo dõi vào các câu văn trong hai cột và cho biết cột nào hay hơn ? Vì sao? - Cột hai hay hơn vì có sử dụng yếu tố biểu cảm tạo sự gần gũi tác động đến người nghe ,tạo sự thuyết phục ? Qua phân tích em thấy yếu tố yếu tố biểu cảm có tác dụng như thế nào trong bài văn nghị luận ? GV: Thiếu yếu tố biểu cảm bài văn nghị luận nhất định giảm đi tính thuyết phục .Nhưng yếu tố biểu cảm có sức thuyết phục hay không các em theo dõi vào văn bản “Hịch tướng sĩ và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” ? Nếu bỏ các yếu tố biểu cảm trong bài văn đi thay bằng câu câu văn có nội dung tương đương em thấy trình tự lập luận của bài văn có thay đổi không ? - Không ảnh hưởng tới trình tự lập luận vẫn đảm bảo mạch lạc rõ ràng ? Vậy khi yếu tố biểu cảm được tác giả đưa vào làm cho quá trình nghị luận bị đứt đoạn không ? - Không đứt đoạn GV : Như vậy yếu tố biểu cảm đóng vai trò phục vụ cho công việc nghị luận ? Qua hai văn bản nghị luận em hiểu gì về tình cảm của tác giả ? Yêu nớc căm thù giặc ?: Chính lòng yêu nớc căm thù giặc nh vậy giúp tác giả điều gì khi viết văn nghị luận ? Dễ dàng đợc bộc lộ cảm xúc ? Muốn ngời nghe cảm nhận cảm nhận đợc tình cảm cảm xúc ngời viết phải làm nh thế nào Phải sử dụng câu văn có sức truyền cảm ? Vậy có phải sử dụng nhiều từ ngữ ,câu văn biểu cảm thì bài văn có sức thuyết phục không ? Từ ngữ câu văn phải vừa đủ GV: Đây là điểm ghi nhớ thứ hai GV: Gọi học sinh đọc GV:Yêu cầu học sinh đọc và nêu yêu cầu bài tập ? ? Chỉ ra các yếu tố biểu cảm ? Tác dụng của yếu tố biểu cảm  I Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận(30phút) 1Ví dụ : Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến 2.Kết luận : Yếu tố biểu cảm làm cho bài văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn tác đọng mạnh tới tình cảm của người đọc người nghe (Ghi nhớ 2) II.Luyện tập (9phút) 1.Bài tập 1 Các yếu tố biểu cảm + Tên da đen bẩn thỉu ,tên an nam mít ,con yêu ,bạn hiền ,chiến sĩ bảo vệ tự do công lý + Nhiều ngời bản xứ ......thuỷ quái .Một số khác lại bỏ xác tại miền hoang vu ,thơ mộng - Biện pháp biểu cảm + Giễu nhại đối lập + Từ ngữ giọng điệu mỉa mai tuyên truyền của chủ nghĩa thực dân - Tác dụng : Tất cả hình ảnh châm biếm thấy được bộ mặt thật của Pháp dù chúng che đậy thế nào D Hướng dẫn về nhà (1phút) - Làm bài tập 2 - Học thuộc lòng phần ghi nhớ IV.Rút kinh nghiệm