Giáo án Ngữ văn 8 Tuần 6 Tiết 21 Cô bé bán diêm

Ngày soạn: 16/ 9/2013 TUẦN 6: TIẾT 21 CÔ BÉ BÁN DIÊM (Trích) (Tác giả : An - ®Ðc – xen) A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Biết đọc – hiểu một đoạn trích trong tác phẩm truyện. - Sự thể hiện của tinh thần nhân đạo, tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn An-đéc-xen qua một tác phẩm tiêu biểu. 1. Kiến thức - Những hiểu biết bước đầu về “người kể chuyện cổ tích” An-đéc-xen. - Nghệ thuật kể chuyện, các tổ chức các yếu tố hiện thực và mộng tưởng trong tác phẩm. - Lòng thương cảm của tác giả đối với em bé bất hạnh. 2. Kỹ năng: - Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm. - Phân tích được một số hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau). - Phát biểu cảm nghĩ về một đoạn truyện. - Giáo dục kÜ n¨ng giao tiÕp: Trao ®æi, tr×nh bµy suy nghÜ , ph¶n håi, l¾ng nghe tÝch cùc vÒ t×nh c¶nh ®¸ng th­¬ng cña c« bÐ bÊt h¹nh. - Giáo dục kÜ n¨ng suy nghÜ s¸ng t¹o: ph©n tÝch, b×nh luËn vÒ c¸c t×nh tiÕt trong v¨n b¶n. - Giáo dục kÜ n¨ng tù nhËn thøc: x¸c ®Þnh lèi sèng nh©n ¸i, yªu th­¬ng vµ chia sÎ víi mäi ng­êi xung quanh 3. Thái độ:- Bồi dưỡng lòng nhân ái,cảm thông những số phận bất hạnh. B. CHUẨN BỊ : 1/ Gíao viên : SGK, giáo án,bảng phụ 2/ Học sinh : chuẩn bị bài, tóm tắt tác phẩm C. PHƯƠNG PHÁP - Th¶o luËn nhãm:tr×nh bµy vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. - ViÕt s¸ng t¹o: C¶m nghÜ vÒ nçi bÊt h¹nh cña c« bÐ b¸n diªm. D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC: 1/ Ổn định : kiểm tra sỉ số 2/ Kiểm tra bài cũ: -Tóm tắt tác hẩm Lão Hạc? Cái chết của Lão Hạc có ý nghĩ gì? * Giíi thiÖu bµi míi : Trªn thÕ giíi kh«ng Ýt nhiÒu nh÷ng nhµ v¨n chuyªn viÕt truyÖn vµ cæ tÝch dµnh riªng cho trÎ em. Nh÷ng truyÖn cæ tÝch do nhµ v¨n §an M¹ch (B¾c ¢u) An - ®Ðc – xen s¸ng t¹o th× thËt tuyÖt vêi kh«ng nh÷ng kh¾p n¬I v« cïng yªu thÝch yªu thÝch, say mª ®ãn ®äc mµ ng­êi lín ®ñ mäi løa tuæi cóng ®äc m·I kh«ng ch¸n. “C« bÐ b¸n diªm” lµ mét trong nh÷ng truyÖn ng¾n nh­ thÕ 3/ Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ An- ®Ðc- xen? ? Em hiÓu g× vÒ ®o¹n trÝch “c« bÐ b¸n diªm”? H/s ®äc vµ h·y tãm t¾t ng¾n gän v¨n b¶n nµy Giải thích từ khó C©y th«ng N« - en, Phuèc sÐt... ? Tìm hiểu bố cục văn bản? PhÇn 2 lµ phÇn träng t©m (cã thÓ chia lµm 5 ®o¹n nhá c¨n cø vµo c¸c lÇn quÑt diªm) ? Nh×n vµo bè côc cña v¨n b¶n em cã nhËn xÐt g× ? Theo dâi phÇn ®Çu v¨n b¶n ? Gia c¶nh c« bÐ cã g× ®Æc biÖt? ? Gia c¶nh Êy ®· ®Èy em bÐ ®Õn t×nh tr¹ng nh­ thÕ nµo? ? H×nh ¶nh c« bÐ b¸n diªm trong ®ªm giao thõa ®­îc t¸c giả kh¾c ho¹ b»ng nghÖ thuËt g×? Tìm các chi tiết? (Đất n­íc §an M¹ch vµo dÞp gi¸ng sinh thêi tiÕt rÊt l¹nh, nhiÖt ®é cã khi xuèng tíi ©m vµi chôc ®é) ? BiÖn ph¸p Êy ®­îc thÓ hiÖn ë phần 1 nh­ thÕ nµo? §· ®em l¹i hiÖu qu¶ nghÖ thuËt ra sao? §Æc biÖt lµ h×nh ¶nh : C¸i xã tèi t¨m > Næi khæ vËt chÊt lÉn t­ t­ëng I. T×m hiÓu chung 1. T¸c gi¶ : - An - ®Ðc – xen (1805 – 1875) - Lµ nhµ v¨n §an M¹ch - Chuyªn viÕt truyÖn dµnh cho trÎ em - Næi tiÕng víi truyÖn : C« bÐ b¸n diªm; BÇy chim thiªn nga 2.Vị trí đo¹n trÝch: GÇn hÕt truyÖn ng¾n “C« bÐ b¸n diªm”. §©y còng lµ mét phÇn träng t©m cña truyÖn II. Đọc - hiểu văn bản 1. §äc - tãm t¾t : + Đọc văn bản + Tóm tắt văn bản - Em bÐ må c«i mÑ ph¶i ®i b¸n diªm trong ®ªm giao thõa rÐt buèt. Em ch¼ng d¸m vÒ nhµ v× sî bè ®¸nh, ®µnh ngåi nÐp vµo gãc t­êng, liªn tôc quÑt diªm ®Ó s­ëi. HÕt 1 bao diªm th× em bÐ chÕt cãng trong giÊc m¬ cïng bµ néi lªn trêi. S¸ng h«m sau- mång 1 tÕt, mäi ng­êi qua ®­êng vÉn th¶n nhiªn nh×n c¶nh t­îng th­¬ng t©m. 2. Chú thích : - C©y th«ng N« - en - Phuèc sÐt … 3. Bè côc: 3 phần - PhÇn 1 : Tõ ®Çu… cøng ®ê ra : Hoµn c¶nh cña c« bÐ b¸n diªm - PhÇn 2:TiÕp theo…chÇu th­îng ®Õ: C¸c lÇn quÑt diªm vµ nh÷ng méng t­ëng - PhÇn 3 : Cßn l¹i: C¸i chÕt th­¬ng t©m cña em bÐ => TruyÖn diÔn biÕn theo tr×nh tù 3 phÇn lµ m¹ch l¹c, hîp lý 4. Ph©n tÝch 4.1 Em bÐ ®ªm giao thõa * Gia c¶nh : MÑ mÊt, sèng víi bè, bµ néi qua ®êi, nhµ nghÌo, n¬i ë “chui xóc trong mét n¬i tèi t¨m, lu«n ph¶i nghe lêi m¾ng nhiÕc cña bè” - Hoµn toµn c« ®¬n, ®ãi r¸ch - Lu«n bÞ bè ®¸nh - Ph¶i ®i b¸n diªm ®Ó kiÕm sèng + Em bÐ ®i b¸n diªm vµo ®ªm giao thõa >< mäi ng­êi chuÈn bÞ ®ãn tÕt + Trêi giã rÐt, v¾ng vÎ >< em bÐ phong phanh, ch©n trÇn + Ngoµi ®­êng l¹nh buèt tèi t¨m >< bong ®ãi => NghÖ thuËt ®èi lËp, t­¬ng ph¶n => T¸c dông : Næi bËt t×nh c¶nh hÕt téi nghiÖp (®ãi rÐt, khæ) cña em bÐ. Gîi sù th­¬ng t©m, ®ång c¶m trong lßng ng­êi ®äc. C¶m th­¬ng s©u s¾c ®Õn nh÷ng con ng­êi nghÌo khæ G/v b×nh Em ®· rÐt, ®· khæ, cã lÏ cµng rÐt vµ khæ h¬n khi thÊy mäi nhµ rùc ¸nh ®Ìn vµ cµng ®ãi h¬n khi ngöi thÊy mïi ngçng quay H×nh ¶nh em bÐ b¸n diªm nhá nhoi,c« ®éc,®ãi rÐt, bÞ ®Çy ¶i, kh«ng ®­îc ai ®o¸i hoµi – mét em bÐ hÕt søc khèn khæ vµ ®¸ng th­¬ng. C¸i rÐt, c¸i ®ãi, c«ng viÖc kiÕm sèng gµy vß , ®Çy ®o¹ em. Em ®· ®ãi , cã lÏ cµng ®ãi h¬n khi thÊy mäi nhµ rùc ¸nh ®Ìn. Em ®· ®ãi, cã lÏ cµng ®ãi h¬n khi ngöi thÊy mïi ngçng quay sùc nøc.... nh÷ng h×nh ¶nh trªn khiÕn ta chît thÊy nhí mÊy c©u th¬ trong bµi Må c«i cña Tè H÷u:  Con chim non rò c¸nh §i t×m tæ b¬ v¬ Quanh nÎo rõng hiu qu¹nh L­ít m­ít d­íi dßng m­a... C¶nh em bÐ §an M¹ch trong ®ªm giao thõa vÉn ph¶i ®i kiÕm sèng tuy cã kh¸c c¶nh ngé em bÐ Việt Nam må c«i t×m mÑ, nh­ng ®äc v¨n, nhí l¹i th¬, h×nh dung th©n phËn hai kiÕp ng­êi th¬ d¹i Êy, ai mµ ch¼ng nao lßng, rím lÖ ! 5. LuyÖn tËp - Tóm tắt lại văn bản E.H­íng dÉn häc ë nhµ - Em h·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ An- ®Ðc- xen vµ t¸c phÈm C« b¸n diªm. - Em h·y ph©n tÝch t×nh c¶nh cña c« b¸n diªm trong ®ªm giao thõa. - Tãm t¾t truyÖn C« b¸n diªm. - So¹n tiÕp phÇn bµi qua c©u hái phÇn §äc - HiÓu v¨n b¶n. ------------------------------------------- Ngày soạn: 16/ 9/2013 TUẦN 6: TIẾT 22 CÔ BÉ BÁN DIÊM (Trích) (Tác giả : An - ®Ðc – xen) (Tiếp tiết 2) A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Biết đọc – hiểu một đoạn trích trong tác phẩm truyện. - Sự thể hiện của tinh thần nhân đạo, tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn An-đéc-xen qua một tác phẩm tiêu biểu. 1. Kiến thức - Những hiểu biết bước đầu về “người kể chuyện cổ tích” An-đéc-xen. - Nghệ thuật kể chuyện, các tổ chức các yếu tố hiện thực và mộng tưởng trong tác phẩm. - Lòng thương cảm của tác giả đối với em bé bất hạnh. 2. Kỹ năng: - Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm. - Phân tích được một số hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau). - Phát biểu cảm nghĩ về một đoạn truyện. - Giáo dục kÜ n¨ng giao tiÕp: Trao ®æi, tr×nh bµy suy nghÜ , ph¶n håi, l¾ng nghe tÝch cùc vÒ t×nh c¶nh ®¸ng th­¬ng cña c« bÐ bÊt h¹nh. - Giáo dục kÜ n¨ng suy nghÜ s¸ng t¹o: ph©n tÝch, b×nh luËn vÒ c¸c t×nh tiÕt trong v¨n b¶n. - Giáo dục kÜ n¨ng tù nhËn thøc: x¸c ®Þnh lèi sèng nh©n ¸i, yªu th­¬ng vµ chia sÎ víi mäi ng­êi xung quanh 3. Thái độ:- Bồi dưỡng lòng nhân ái,cảm thông những số phận bất hạnh. B. CHUẨN BỊ : 1/ Gíao viên : SGK, giáo án,bảng phụ 2/ Học sinh : chuẩn bị bài, tóm tắt tác phẩm C. PHƯƠNG PHÁP - Th¶o luËn nhãm:tr×nh bµy vÒ gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. - ViÕt s¸ng t¹o: C¶m nghÜ vÒ nçi bÊt h¹nh cña c« bÐ b¸n diªm. D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC: 1/ Ổn định : kiểm tra sỉ số 2/ Kiểm tra bài cũ: - Tãm t¾t truyÖn C« bÐ b¸n diªm, Gia c¶nh cña c« bÐ b¸n diªm cã g× ®Æc biÖt? 3/ Bài mới: GV: Kh¸i qu¸t néi dung -> chuyÓn Trong ®ªm rÐt buèt ®ã em bÐ ®· thÊy nh÷ng ®iÒu k× diÖu g× ? - > T×m hiÓu tiÕp Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt II. Đọc - hiểu văn bản 1. §äc - tãm t¾t : 2. Chú thích : 3. Bố cục 4. Phân tích 4.1 Em bÐ ®ªm giao thõa H/s ®äc phÇn 2 ? Chi tiÕt nµo ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i trong bµi? V× sao em ph¶i quÑt diªm? Khi ¸nh löa bỗng loÐ lªn, còng lµ lóc thÕ giíi m¬ ­íc t­ëng t­îng xuÊt hiÖn, lóc diªm t¾t th× em l¹i trë vÒ víi c¶nh thùc. 5 lÇn bËt diªm lµ 5 lÇn béc lé ­íc m¬ ch¸y bỏng cña em ? Trong lÇn quÑt diªm thø nhÊt em bÐ thấy nh÷ng g×? ? §ã lµ 1 c¶nh t­îng nh­ thÕ nµo? ? §iÒu ®ã cho thấy mong ­íc nµo cña cô bÐ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ lÇn méng t­ëng nµy? ? ë lÇn thø hai em ®· thấy g×? ? C¶m nhËn cña em vÒ méng t­ëng cña c« bÐ b¸n diªm, sau lÇn quÑt diªm thø hai ? ? Sù s¾p xÕp ®Æt song song c¶nh méng t­ëng vµ thùc tÕ ®ã cã ý nghÜa g×? ? Thùc tÕ ®· thay ®æi méng t­ëng nh­ thÕ nµo sau lÇn quÑt diªm thø hai? ? Trong lÇn quÑt diªm thø ba em cã thấy g×? ? Em ®äc m¬ ­íc nµo tõ c¶nh t­îng Êy? G/v gi¶i thÝch phong tôc ®ãn tÕt N« en ë c¸c n­íc ch©u ©u ? Cã g× ®Æc biÖt trong lÇn quÑt diªm thø t­? ? Em bÐ ®· mong ­íc ®iÒu g× vµ v× sao nh­ vËy? ? Em cã suy nghÜ g× vÒ nh÷ng mong ­íc cña c« bÐ qua 4 lÇn quÑt diªm? ? LÇn quÑt diªm thø 5 cã g× kh¸c so víi 4 lÇn tr­íc ? ? Em ®· nh×n thÊy nh÷ng g×? ? Khi tÊt c¶ nh÷ng que diªm cßn l¹i ch¸y lªn lµ lóc c« bÐ b¸n diªm thÊy m×nh ®­îc bay lªn cïng bµ ch½ng cßn ®ãi rÐt,®au buån nµo ®e do¹ n÷a. §iÒu ®ã cã ý nghÜa g×?(H/s th¶o luËn nhãm) => Cuéc sèng ®èi víi nh÷ng ng­êi nghÌo khæ chØ lµ buån ®au, ®ãi rÐt; c¸i chÕt ®· gi¶i tho¸t cho hä khái bÊt h¹nh. C¸i chÕt ®· gi¶i tho¸t bÊt h¹nh cho em ? TÊt c¶ ®iÒu kÓ trªn ®· nãi víi chóng ta vÒ em bÐ nh­ thÕ nµo? ? T×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi em bÐ? Em ®· ra ®i vÜnh viÔn trong ®ãi kh¸t, rÐt buèt, trong niÒm hy vong tan biÕn cïng ¶o ¶nh vÒ mét ng­êi th©n yªu ®· mÊt ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt kÓ truyÖn cña t¸c gi¶ ? 4.2 Thùc tÕ vµ méng t­ëng - Chi tiÕt quẹt diêm: 5 lÇn em bÐ quÑt diªm - QuÑt diªm : S­ëi Êm + ®Ó ®­îc ®¾m ch×m trong thÕ giíi ¶o ¶nh do em t­ëng t­îng ra (thùc + ¶o ®an xen => thÕ giíi cæ tÝch) a, LÇn thø nhÊt : - Méng t­ëng : Diªm ch¸y => lß s­ëi rùc hồng…=> s¸ng sña, Êm ¸p, th©n mËt => mong ­íc ®­îc s­ëi Êm trong mét m¸i nhµ quen thuéc => GÇn víi thùc tÕ, hîp lý : V× lóc nµy em ®ang rÐt, em l¹i võa quÑt diªm, ngän löa Ýt ái cã thÓ lµm em Êm lªn mét chót b, LÇn hai : - Bµn ¨n sang träng, ®Çy ®ñ, sung tóc - H×nh ¶nh con ngçng quay : Gîi ra tõ c¶nh thùc - H×nh ¶nh con ngçng l­ng c¾m th×a…tiÕn vÒ em lµ mét ®iÒu kú diÖu => t­ëng t­îng => Méng t­ëng, xen kÏ thùc tÕ => thÓ hiÖn ­íc m¬ ch¸y bỏng cña em lµ ®ãi, lµ khao kh¸t ®­îc ¨n => ý nghÜa : + Lµm næi râ mong ­íc, h¹nh phóc chÝnh ®¸ng cña em bÐ b¸n diªm vµ th©n phËn bÊt h¹nh cña em + Cho thấy sù thê ¬, v« nh©n ®¹o cña x· héi ®èi víi ng­êi nghÌo c, LÇn thø ba : - C©y th«ng N« en => mong ­íc ®­îc vui ®ãn N« en - Méng t­ëng ®ã nhanh chãng biÕn mÊt cïng víi que diªm - C¶nh thËt: Ngän nÕn bay lªn… ng«i sao trªn trêi nhËp vµo c¶nh thùc vµ ¶o ¶nh tăng trÝ t­ëng t­îng cña em thÕ lµ h×nh ¶nh bµ em xuÊt hiÖn d, LÇn thø t­ : - Bµ néi hiÖn vÒ. - Em bÐ cÊt lêi nãi víi bµ => Mong ®­îc ë m·i cïng bµ (ng­êi yªu th­¬ng em nhÊt, => sù th­¬ng nhí bµ ®­îc che chë, yªu th­¬ng => chuÈn bÞ cho lÇn thø n¨m ) * C¶ 4 lÇn : §Òu lµ nh÷ng mong ­íc ch©n thµnh, chÝnh ®¸ng, gi¶n dÞ, cña bÊt cø ®øa trÎ nµo trªn thÕ gian nµy e, LÇn thø n¨m : - Em quÑt hèi h¶, liªn tôc… k× hÕt bao diªm… - H×nh ¶nh bµ hiÖn lªn cao lín, ®Ñp - Em muèn nÝu gi÷ bµ em l¹i víi em - Em ®· bay lªn cïng bµ + H/s th¶o luËn nhãm - Cuéc sèng chØ lµ buån ®au, ®ãi rÐt - ChØ cã c¸i chÕt míi gi¶i tho¸t hä - ThÕ gian kh«ng cã h¹nh phóc. H¹nh phóc chØ cã ë th­îng ®Õ chÝ nh©n * C« bÐ b¸n diªm bÞ bá r¬i, ®ãi rÐt, c« ®ộc.Lu«n khao kh¸t ®­îc Êm no yªn vui, th­¬ng yªu => T¸c gi¶ bµy tá niÒm c¶m th«ng, th­¬ng yªu s©u nÆng cña m×nh ®èi víi em bÐ ®¸ng th­¬ng, bÊt h¹nh Tãm l¹i: HiÖn thùc, méng t­ëng xen kÏ nhau, s¾p xÕp hîp lý, khÐo lÐo gîi lªn tr­íc ng­êi ®äc vÎ ®Ñp hån nhiªn t­¬i t¾n cña em bÐ ®¸ng th­¬ng. Ngßi bót nh©n ¸i vµ l·ng m¹n cña nhµ v¨n ®· lµm cho c©u chuyÖn c¶m ®éng ®au th­¬ng mµ vÉn nhÑ nhµng ®Çy chÊt th¬ GV: b×nh gi¶ng: Râ rµng, mçi lÇn quÑt diªm, ®èt löa lµ mét lÇn c« bÕ ®ãi khæ kia ­íc m¬, kh¸t väng. Nh÷ng ­íc m¬ cña em thËt gi¶n dÞ vµ ng©y th¬, g¾n liÒn víi tuæi th¬ trong s¸ng vµ nh©n hËu vña em. Em khao kh¸t cã cuéc sèng vËt chÊt ®Çy ®­îc h­ëng nh÷ng thó vui tinh thÇn, ®­îc sèng trong h¹nh phóc gia ®×nh, ®­îc bµ - ng­êi th©n yªu nhÊt – ch¨m sãc, chiÒu chuéng. §ã còng lµ nh÷ng ­íc m¬ kh¸t väng chÝnh ®¸ng cña c¸c em bÐ nãi riªng vµ cña con ng­êi nãi chung.GV: ChuyÓn ý: Nh­ng thùc tÕ phò phµng – thùc tÕ cuéc sèng n­íc §an M¹ch nh÷ng n¨m gi÷a thÕ kØ XIX, khi nhµ v¨n viÕt t¸c phÈm nµy vµ thùc tÕ ngµy nay kh«ng Ýt ®Êt n­íc nghÌo ®ãi trªn tr¸i ®Êt, ®· xo¸ ®i méng t­ëng cña em bÐ b¸n diªm vµ biÕt bao ng­êi nghÌo khæ kh¸c n÷a. V× thÕ, khi em bÐ gÆp l¹i bµ còng lµ lóc em tõ gi· câi ®êi. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt HS quan s¸t ®o¹n 3 Trong buæi s¸ng ®Çu tiªn cña n¨m míi, ng­êi ®i ®­êng nh×n thÊy c¶nh t­îng g×? - Trong buæi s¸ng l¹nh lÏo Êy, em bÐ b¸n diªm ®· chÕt v× gi¸ rÐt trong ®ªm giao thõa, dï ®· chÕt nh­ng em bÐ vÉn cã ®«i m¸ hång vµ ®«i m«i ®ang mØm c­êi cã lÏ v× nh÷ng ®iÒu k× diÖu em ®· nh×n thÊy trong tèi h«m qua. Chi tiÕt nµy gîi cho em c¶m xóc g×? - Em bÐ thËt téi nghiÖp Th¸i ®é cña mäi ng­êi khi nh×n thÊy c¶nh t­îng Êy nh­ thÕ nµo? - Mäi ng­êi b¶o nhau''Ch¾c nã s­ëi cho Êm''. -> V« c¶m, l¹nh lïng, thê ¬ víi nçi bÊt h¹nh cña ng­êi nghÌo. C¸i chÕt cña em bÐ cã ý nghÜa g×? (lªn ¸n, tè c¸o ®iÒu g×?) - C¸i chÕt lµ sù gi¶i tho¸t cho em bÐ khái c¶nh ®ãi rÐt, c« ®éc. - C¸i chÕt tè c¸o sù ®éc ¸c cña ng­êi cha. - C¸i chÕt lªn ¸n sù thê ¬, v« nh©n ®¹o cña ng­êi ®êi tr­íc mét em bÐ khèn khæ. GV b×nh: Em bÐ thËt téi nghiÖp. Ng­êi ®êi ®èi xö víi em qu¸ l¹nh lïng, chØ cã bµ vµ mÑ lµ yªu th­¬ng em nh­ng ®Òu ®· qua ®êi. Cha em cã lÏ v× qu¸ nghÌo khæ nªn còng ®èi xö víi em thiÕu t×nh th­¬ng. Ng­êi qua ®­êng ch¼ng ai ®o¸i hoµi ®Õn, thÊy thi thÓ em trªn gãc phè vµo s¸ng mång mét tÕt, hä vÉn l¹nh lïng , döng d­ng, kh«ng ®éng lßng tr¾c Èn. NÕu hä cã thÓ cho em mét miÕng b¸nh m×, mét b¸t c¬m, mét manh ¸o Êm th× cã lÏ em bÐ ®· kh«ng chÕt v× ®ãi, v× l¹nh -> §ã lµ mét XH thiÕu t×nh th­¬ng ®Õn tµn nhÉn, kh«ng cã chç tró ch©n cho nh÷ng trÎ th¬ nghÌo. Qua v¨n b¶n em thÊy, t×nh c¶m vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ dµnh cho em bÐ? - Lßng c¶m th­¬ng cña t¸c gi¶ ®èi víi em bÐ bÊt h¹nh: ®ång c¶m víi khao kh¸t h¹nh phóc cña em. (qua nh÷ng méng t­ëng cña em vÒ chiÕc lß s­ëi Êm ¸p, b÷a ¨n ngon, c¶nh gia ®×nh ®Çm Êm…) T×nh yªu th­¬ng víi tÊt c¶ niÒm c¶m th«ng cña t¸c gi¶ . Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ phÇn kÕt truyÖn? - PhÇn kÕt lµ mét c¶nh th­¬ng t©m. thÓ hiÖn nçi day døt, nçi xãt xa cña nhµ v¨n ®èi víi em bÐ bÊt h¹nh. X· héi ngµy nay cßn nh÷ng c¶nh ®êi th­¬ng t©m nh­ em bÐ b¸n diªm kh«ng? Qua ®ã em cã th¸i ®é g×? - HS tù béc lé - Kh«ng cã c¶nh ®êi y nh­ em bÐ b¸n diªm nh­ng cuéc sèng nghÌo khæ th× cßn rÊt nhiÒu. Cßn v« sè trÎ em ph¶i sèng cuéc sèng khæ cùc kh«ng ®­îc häc hµnh, ¨n no, mÆc Êm, sèng thiÕu t×nh yªu th­¬ng. v× thÕ chóng ta cÇn chia sÎ c¶m th«ng víi nh÷ng c¶nh ®êi thiÕu may m¾n. Kh¸i qu¸t vÒ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña truyÖn? Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. Qua t×m hiÓu, em h·y nªu ý nghÜa cña v¨n b¶n? - Gäi häc sinh ®äc ghi nhí. - G/v nhÊn m¹nh ghi nhí. T¹i sao cã thÓ nãi truyÖn lµ bµi ca vÒ lßng nh©n ¸i víi con ng­êi nãi chung, trÎ em nãi riªng? - TruyÖn ®Ó l¹i cho ta lßng th­¬ng c¶m s©u s¾c ®èi víi 1 em bÐ bÊt h¹nh. H×nh ¶nh nµo khiÕn em c¶m ®éng nhÊt? V× sao. - C¸i chÕt cña em bÐ: víi nô c­êi vµ ®«i m¸ hång. V× nã cho thÊy tÊm lßng cña t¸c gi¶ víi nh©n vËt bÊt h¹nh vµ niÒm tin vµo h¹nh phóc cña con ng­êi. Qua ®ã em thÊy tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lín trÎ em vµ ng­îc l¹i trong x· héi ngµy nay - Häc sinh tù béc lé 4.3 C¸i chÕt cña em bÐ b¸n diªm - Em bÐ chÕt trong ®ªm giao thõa v× rÐt buèt vµ ®ãi kh¸t - Ch¼ng ai biÕt nh÷ng ®iÒu kú diÖu em ®· tr«ng thÊy => Em chÕt trong ®ãi, rÐt=> H×nh ¶nh ®Ñp nh­ tiªn ®ång ngäc n÷ >< giã l¹nh, bÇu trêi xanh nh¹t cña ngµy ®Çu n¨m - C¶nh th­¬ng t©m >< th¸i ®é thê ¬ cña mäi ng­êi * Em thËt téi nghiÖp. Ng­êi ®êi ®èi sö víi em qu¸ l¹nh lùng, thờ ơ, chØ cã mÑ, bµ em lµ th­¬ng em, nh­ng ®Òu ®· mÊt. Ng­êi cha ®èi sö víi em thiÕu t×nh th­¬ng, kh¸ch qua ®­êng ch¼ng ®ãai hoµi nªn em ch¼ng b¸n ®­îc diªm, nh÷ng ng­êi nh×n thÊy thi thÓ em vµo ngµy mång 1 tÕt còng l¹nh lùng, thờ ơ nh­ thÕ. c¸i chÕt téi nghiÖp vµ th­¬ng t©m. - Th¸i ®é cña mäi ng­êi: V« c¶m, l¹nh lïng, thê ¬. T¸c gi¶ ®· dµnh cho em tÊt c¶ niÒm c¶m th«ng vµ t×nh yªu th­¬ng. Lªn ¸n x· héi tµn nhÉn , v« c¶m, thiÕu t×nh ng­êi. - PhÇn kÕt lµ mét c¶nh th­¬ng t©m (thÓ hiÖn nçi day døt, nçi xãt xa cña nhµ v¨n ®èi víi em bÐ bÊt h¹nh.) III. Tæng kÕt 1) NghÖ thuËt: - C¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn ®an xen gi÷a hiÖn thùc vµ méng t­ëng. - S¾p xÕp c¸c t×nh tiÕt hîp lÝ. - KÕt hîp tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m (lÇn quÑt diªm lÇn 2, kÕt...) - KÕt cÊu ®èi lËp, t­¬ng ph¶n - TrÝ t­ëng t­îng bay bæng. 2) Néi dung: * ý nghÜa cña v¨n b¶n: TruyÖn thÓ hiÖn niÒm th­¬ng c¶m s©u s¾c cña nhµ v¨n ®èi víi nh÷ng sè phËn bÊt h¹nh. * Ghi nhí SGK trang 68 IV. LuyÖn tËp - Häc sinh ph¸t biÓu c¶m nghÜ. - Häc sinh tù béc lé. - Häc sinh th¶o luËn vµ tr×nh bµy ý kiÕn 4. Cñng cè: ? Nh¾c l¹i néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. ? Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ nh©n vËt ''c« bÐ'' trong truyÖn. E. H­íng dÉn häc ë nhµ - H×nh ¶nh, chi tiÕt nµo trong truyÖn lµm em c¶m ®éng nhÊt? V× sao? - Tõ truyÖn nµy, chóng ta thÊy tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lín ®èi víi trÎ em nh­ thÕ nµo? Ng­îc l¹i Lµm c©u hái sè 4 (sgk) So¹n bµi tiÕp theo: ''§¸nh nhau víi cèi xay giã''. -------------------------------------------- Ngày soạn: 16/ 9/2013 TUẦN 6: TIẾT 23 Trî tõ, th¸n tõ A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : - HiÓu ®­îc thÕ nµo lµ trî tõ vµ th¸n tõ, c¸c lo¹i th¸n tõ. - NhËn biÕt vµ hiÓu t¸c dông cña trî tõ, th¸n tõ trong v¨n b¶n. - BiÕt c¸ch sö dông trî tõ vµ th¸n tõ trong c¸c tr­êng hîp giao tiÕp cô thÓ. 1. KiÕn thøc: - Kh¸i niÖm trî tõ, th¸n tõ. - §Æc ®iÓm vµ c¸ch sö dông trî tõ, th¸n tõ. 2. KÜ n¨ng: - Dïng trî tõ vµ th¸n tõ phï hîp trong nãi vµ viÕt. - Rèn c¸c kÜ n¨ng sèng: + KÜ n¨ng ra quyÕt ®Þnh: Sö dông trî tõ, th¸n tõ phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. + KÜ n¨ng giao tiÕp: Tr×nh bµy suy nghÜ, ý t­ëng, th¶o luËn vµ chia sÎ kinh nghiÖm c¸ nh©n vÒ c¸ch sö dông trî tõ vµ th¸n tõ tiÕng ViÖt. 3. Th¸i ®é. Cã ý thøc vËn dông vµo giao tiÕp B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - T×m hiÓu chuÈn kiÕn thøc, bµi so¹n - Tư liệu tham khảo (SGV, Nâng cao NV8, ...) - H­íng dÉn HS chuÈn bÞ bµi 2. Học sinh: - Soạn bµi theo ®Þnh h­íng cña SGK vµ sù h­íng dÉn cña GV, bảng nhóm, phấn màu ... C. PHƯƠNG PHÁP + Ph©n tÝch c¸c t×nh huèng mÉu: ®Ó nhËn ra trî tõ, th¸n tõ vµ gi¸ trÞ, t¸c dông cña viÖc sö dông trî tõ, th¸n tõ phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. + §éng n·o: Suy nghÜ, ph©n tÝch c¸c vÝ dô ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc thiÕt thùc vÒ sö dông trî tõ, th¸n tõ phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. +Thùc hµnh cã h­íng dÉn: Sö dông trî tõ, th¸n tõ tiÕng ViÖt theo nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp cô thÓ. D. TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1 Ổn định tổ chức: 8C: 2 Kiểm tra bài cũ: - ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi? - Sö dông tõ ng÷ ®Þa ph­¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi cÇn l­u ý g×? - Lµm bµi tËp 2 trang 59 3. Bài mới: Ho¹t ®éng cña GV-HS NéI DUNG CẦN ĐẠT - Cho h/s ®äc quan s¸t so s¸nh 3 c©u trong SGK tr 69 - Cho h/s th¶o luËn trong bµn vµ tr¶ lêi c©u hái NghÜa cña c¸c c©u cã g× kh¸c nhau ? V× sao cã sù kh¸c nhau ®ã? C¸c tõ nh÷ng vµ cã trong vÝ dô trªn ®i kÌm tõ ng÷ nµo trong c©u vµ biÓu thÞ th¸i ®é g× cña ng­êi nãi ®èi víi sù viÖc? => C1: th«ng b¸o kh¸ch quan (nã ¨n, sè l­îng: 2 b¸t c¬m) => C2: Thªm ''nh÷ng'', ngoµi viÖc diÔn ®¹t kh¸ch quan cßn cã ý nghÜa nhÊn m¹nh, ®¸nh gi¸ viÖc nã ¨n hai b¸t c¬m lµ nhiÒu, v­ît qu¸ møc b×nh th­êng. => C3: Thªm tõ ''cã'', ngoµi viÖc diÔn ®¹t kh¸ch quan, cßn cã ý nhÊn m¹nh, ®¸nh gi¸ ¨n 2 b¸t lµ Ýt kh«ng ®¹t møc ®é b×nh th­êng. Em thÊy ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a 3 c©u lµ g×? - Ngoµi th«ng tin sù kiÖn nh­ ë c©u 1, c©u 2,3 cßn cã th«ng b¸o chñ quan (bµy tá th¸i ®é, sù ®¸nh gi¸). ? Tõ nh÷ng, cã biÓu thÞ th¸i ®é g× cña ng­êi nãi ®èi víi sù viÖc ®­îc nãi ®Õn trong c©u? ? C¸c tõ : th×, chÝnh, ngay trong c¸c c©u sau dïng ®Ó nhÊn m¹nh tõ ng÷ nµo trong c©u vµ cã t¸c dông ®¸nh gi¸ thai ®é cña ng­êi nãi ®èi víi sù viÖc ®­îc nãi ®Õn trong c©u? C¸c tõ nh÷ng, cã, thì, chính, ngay trong VD ®­îc gäi lµ trî tõ VËy em hiÓu thÕ nµo lµ trî tõ? ? C¸c tõ : Cã, nh÷ng, th×, chÝnh… nÕu ®¸ng ®éc lËp nã thuéc tõ lo¹i nµo? ? Cã mÊy lo¹i trî tõ? GV nhÊn m¹nh ghi nhí Gäi HS ®äc ghi nhí SGK tr69 H/s lµm bµi tËp 1 Bµi tËp nhanh: Gi¸o viªn treo b¶ng phô ghi bµi tËp nhanh (phÇn bªn): X¸c ®Þnh trî tõ (nh÷ng tõ cã t¸c dông bµy tá th¸i ®é, sù ®¸nh gi¸ ) trong nh÷ng c©u sau: VËy nh÷ng “chÝnh”, “®Ých”, “ngay” cã t¸c dông g× trong c©u ? (NhÊn m¹nh ®èi t­îng ®­îc nãi ®Õn lµ: m×nh, nã, t«i.) ChuyÓn ý: Khi muèn bµy tá th¸i ®é, sù ®¸nh gi¸ th× ng­êi ta dïng trî tõ, vËy khi muèn béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc ta dïng lo¹i tõ nµo, chóng ta chuyÓn sang phÇn II HS ®äc vÝ dô sgk trg69 c¸c tõ “Nµy”, “a”, “v©ng” trong nh÷ng ®o¹n trÝch biÓu thÞ ®iÒu g×? - “Nµy”: cã t¸c dông g©y ra sù chó ý ë ng­êi ®èi tho¹i - ‘A’: biÓu thÞ th¸i ®é tøc giËn Lưu ý: “ A” cũng có thể biểu thị thái độ vui mừng hoặc sung sướng. VD: A! Mẹ đã về. Khác nhau về ngữ điệu, (cách phát âm) H·y ph¸t ©m ®Ó diÔn ®¹t 2 s¾c th¸i t×nh c¶m nµy ? - HS ®äc (GV l­u ý hs vÒ ng÷ ®iÖu) - V©ng: biÓu thÞ th¸i ®é lÔ phÐp C¸c tõ “Nµy”, “a”, “v©ng” ®­îc gäi lµ th¸n tõ. VËy em hiÓu thÕ nµo lµ th¸n tõ? - HS tr×nh bµy theo ghi nhí 2, ý 1. NhËn xÐt vÒ c¸ch dïng c¸c tõ: nµy, a, v©ng b»ng c¸ch lùa chän nh÷ng c©u tr¶ lêi ®óng? (§Æc tÝnh ng÷ ph¸p cña chóng) - HS lùa chän -> gäi nhËn xÐt -> GV chèt. - Nµy, a cã kh¶ n¨ng 1 m×nh t¹o thµnh c©u (VD cña Nam Cao) -> ý a: C¸c tõ Êy cã thÓ lµm thµnh mét c©u ®éc lËp. - Nµy, a, v©ng cã thÓ cïng nh÷ng tõ kh¸c lµm thµnh mét c©u vµ th­êng ®øng ®Çu c©u-> ý d (VD cña Ng« TÊt Tè) Qua t×m hiÓu, em thÊy cã mÊy lo¹i th¸n tõ, ®ã lµ nh÷ng lo¹i nµo? + Th¸n tõ béc lé t×nh c¶m, c/xóc: a, ¸i, ¬, «i, « hay, than «i, trêi ¬i…. + Th¸n tõ gäi - ®¸p: nµy, ¬i, v©ng, d¹, õ… Tõ nh÷ng nhËn xÐt trªn, em thÊy th¸n tõ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? - HS tr×nh bµy theo ghi nhí 2 ý 2 tr70 GV chèt: toµn ghi nhí 2 - Yªu cÇu häc sinh ®äc ghi nhí. - Yªu cÇu häc sinh ®Æt c©u cã sö dông th¸n tõ vµ cho biÕt th¸n tõ ®ã thuéc lo¹i nµo? + ¤i buæi chiÒu thËt tuyÖt. + õ ! c¸i cÆp Êy ®­îc ®Êy + ¥! Em cø t­ëng ai ho¸ ra lµ anh. Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c trî tõ in ®Ëm - Tæ chøc häc sinh lµm viÖc theo nhãm - Gi¸o viªn gäi ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - Gäi nhãm kh¸c nhËn xÐt. - Gi¸o viªn ®¸nh gi¸. ×m c¸c th¸n tõ trong c¸c c©u ®· cho. C¸c th¸n tõ in ®Ëm béc lé nh÷ng c¶m xóc g×. I. Trî tõ 1. VÝ dô - NhËn xÐt HS Đọc VD (SGK tr 69) * VÝ dô 1: - C©u 1: Th«ng b¸o kh¸ch quan : nã ăn hai b¸t c¬m - C©u 2: Thªm tõ nh÷ng => NhÊn m¹nh ®¸nh gi¸ viÖc ¨n hai b¸t c¬m lµ qu¸ møc b×nh th­êng C©u 3 : Tõ cã => ngoµi viÖc diÔn ®¹t kÕt qu¶ cßn cã ý nghÜa nhËn m¹nh, ®¸nh gi¸ viÖc ¨n hai b¸t c¬m lµ kh«ng ®¹t møc ®é b×nh th­êng - C1: th«ng b¸o kh¸ch quan - C2: Thªm ''nh÷ng'' cã ý nghÜa nhÊn m¹nh, ®¸nh gi¸ - C3: Thªm tõ ''cã'' cã ý nhÊn m¹nh, ®¸nh gi¸. => Tõ “nh÷ng”, “cã” => biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ cña ng­êi nãi ®èi víi viÖc ®­îc nãi ®Õn trong c©u => trî tõ * VÝ dô 2: - T«i th× t«i xin chÞu - ChÝnh b¹n Lan nãi víi m×nh nh­ vËy - Ngay c¶ cËu còng kh«ng tin m×nh ­? => C¸c tõ : - Th× => (t«i) - ChÝnh => (b¹n Lan) - Ngay c¶ (CËu) => Trî tõ 2. Ghi nhí 1:(sgk trang 69) Trî tõ:lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm mét tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®­îc nãi ®Õn ë tõ ng÷ ®ã. + Trî tõ do c¸c tõ lo¹i kh¸c chuyÓn thµnh + Cã 2 lo¹i trợ tõ - Trî tõ ®Ó nhÊn m¹nh : Nh÷ng c¸i, th×, mµ, lµ… - Trî tõ ®Ó biÓu c¶m th¸i ®é ®¸nh gi¸ sinh vËt, sù viÖc : Cã, chÝnh, ngay, ®Ých, thÞ… * Bµi tập 1 (sgk) : Trî tõ : a, c, g, i Bµi tËp nhanh: - Nãi dèi lµ tù lµm h¹i chÝnh m×nh. - T«i ®· gäi ®Ých danh nã ra. - B¹n kh«ng tin ngay c¶ t«i n÷a µ. => T¸c dông: chÝnh, ®Ých, ngay, ... ®i kÌm 1 tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸. II. Th¸n tõ 1. VÝ dô - NhËn xÐt ( SGK trg 69) - “Nµy”: dïng ®Ó gäi (g©y ra sù chó ý ë ng­êi ®èi tho¹i) - ‘A’: Béc lé c¶m xóc - “ v©ng” : dïng ®Ó ®¸p (biÓu thÞ th¸i ®é lÔ phÐp) -> “Nµy”, “a”, “v©ng” lµ th¸n tõ. * Th¸n tõ: lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng­êi nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p. * §Æc ®iÓm: - Th¸n tõ cã thÓ lµm thµnh mét c©u ®éc lËp (c©u ®Æc biÖt) - Th­êng cã thÓ cïng nh÷ng tõ kh¸c lµm thµnh mét c©u vµ th­êng ®øng ë ®Çu c©u. - Cã 2 lo¹i th¸n tõ: + Th¸n tõ béc lé t×nh c¶m, c/xóc + Th¸n tõ gäi - ®¸p 2. Ghi nhí 2 (SGK trg 70) III. LuyÖn tËp Bµi tËp 2: Häc sinh th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy: - lÊy: nghÜa lµ kh«ng cã 1 l¸ th­, kh«ng cã lêi nh¾n göi, kh«ng cã 1 ®ång quµ. - nguyªn: nghÜa lµ chØ kÓ riªng tiÒn th¸ch c­íi ®· qu¸ cao. - ®Õn: nghÜa lµ qu¸ v« lÝ - c¶: nhÊn m¹nh viÖc ¨n qu¸ møc b×nh th­êng - cø: nhÊn m¹nh 1 viÖc lÆp l