Giáo án Ngữ Văn 9 - Tiết 1 đến tiết 91

TiÕt 1: V¨n b¶n: Phong c¸ch Hå ChÝ Minh Lª Anh Trµ A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hóa Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỈ NĂNG: 1. Kiến thức.nang - Một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. - ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. - Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể. 2. Kĩ năng. - Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. -Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống. 3. Thái độ. Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác, có ý thức tu dưỡng rèn luyện theo gương Bác. C. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: Soạn giáo án, tranh ảnh, mẫu chuyện về cuộc đời của Bác. - Học sinh: Trả lời các câu hỏi ở SGK. D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG. 1/ Ôn định lớp. 2/ Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. 3/ Bài mới. Ho¹t ®éng d¹y häc Giíi thiÖu bµi. Cho häc sinh xem tranh nhµ sµn cña B¸c, h×nh ¶nh B¸c lµm viÖc ë hang P¸c Bã. H­íng dÉn ®äc: nhÞp ®iÖu võa, râ rµng. Gv ®äc, gäi HS ®äc. ? Nhan ®Ò v¨n b¶n lµ “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh ” , em hiÓu thÕ nµo lµ phong c¸ch? ? Theo em “uyªn th©m”, “siªu phµm”, “tiÕt chÕ”, “hiÒn triÕt” nghÜa lµ g×? ? V¨n b¶n nµy ®­îc trÝch ë ®©u? - VB ®­îc trÝch trong: Phong c¸ch Hå ChÝ Minh, c¸i vÜ ®¹i g¾n víi c¸i gi¶n dÞ trong HCM vµ v¨n ho¸ ViÖt Nam. ? Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh cña v¨n b¶n nµy lµ g×? ? Nªu bè côc cña v¨n b¶n. ? §o¹n v¨n 1 ®· kh¸i qu¸t vèn tri thøc v¨n ho¸ cña HCM nh­ thÕ nµo? - HÕt søc s©u réng, ®· th¨m nhiÒu n­íc ë ch©u Phi, ch©u ¸, ch©u MÜ, ®­îc tiÕp xóc trùc tiÕp víi v¨n ho¸ nhiÒu n­íc, nhiÒu d©n téc, nhiÒu vïng kh¸c nhau. - Nãi vµ viÕt th¹o nhiÒu thø tiÕng ngo¹i quèc vµ lµm nhiÒu nghÒ (VÝ dô: NhËt kÝ trong tï, thuÕ m¸u...) - It cã vÞ l·nh tô nµo l¹i am hiÓu nhiÒu vÒ c¸c d©n téc vµ nh©n d©n thÕ giíi, v¨n ho¸ thÕ giíi s©u s¾c nh­ B¸c. ? Cßn t¸c gi¶ bµi viÕt ®· kh¸i qu¸t nh­ thÕ nµo vÒ vèn tri thøc v¨n ho¸ cña B¸c. - Ng«n ng÷: dÔ hiÓu, cã chän läc. - Lêi v¨n: kÓ, b×nh luËn mét c¸ch tù nhiªn. - T¨ng søc thuyÕt phôc cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe. ? V× sao Ng­êi cã ®­îc vèn tri thøc v¨n ho¸ s©u réng nh­ vËy. - Nhê B¸c ®· dµy c«ng häc tËp, rÌn luyÖn kh«ng ngõng trong suèt bao n¨m: häc nhiÒu ngo¹i ng÷- ph­¬ng tiÖn giao tiÕp ®Ó tõ ®ã ng­êi häc hái, t×m hiÓu s©u s¾c v¨n ho¸ c¸c d©n téc- kh¸ uyªn th©m. Gi¸o viªn: KÓ c©u chuyÖn vÒ B¸c vµ anh Lª khi B¸c quyÕt ®Þnh ra ®i t×m ®­êng cøu n­íc. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ lèi tiÕp thu v¨n ho¸ nh©n lo¹i cña B¸c. ? Theo em ®iÒu k× l¹ nhÊt trong phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ g×? - Kh«ng ¶nh h­ëng mét c¸ch thô ®éng, cã chän läc tinh hoa, tiÕp thu c¸i ®Ñp, c¸i hay ®ång thêi phª ph¸n nh÷ng h¹n chÕ tiªu cùc. - TÊt c¶ nh÷ng ¶nh h­ëng quèc tÕ ®· nhµo nÆn víi c¸i gèc v¨n ho¸ d©n téc kh«ng g× lay chuyÓn. - Mét nh©n c¸ch rÊt ViÖt Nam, mét lèi sèng b×nh dÞ, rÊt ph­¬ng ®«ng nh­ng còng rÊt míi vµ hiÖn ®¹i. ? Lu«n lu«n cã ý thøc häc hái kh«ng chØ ®Ó trau dåi, n©ng cao vèn tri thøc v¨n ho¸ cho m×nh víi B¸c ®iÒu ®ã cßn nh»m môc ®Ých g×? HS th¶o luËn nhãm. Gv tãm t¾t: B¸c lµ ng­êi cã t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc s©u nÆng. Ng­êi lu«n ý thøc ®­îc lßng tù hµo tù tin d©n téc vµ gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc vµ quyÕt t©m t×m ra con ®­êng gi¶i phãng d©n téc tho¸t khái ¸ch n« lÖ lÇm than cña bän thùc d©n phong kiÕn. ? Em cã c¶m nhËn g× vÒ B¸c sau khi häc phÇn VB nµy? ? Em häc tËp ®­îc ®iÒu g× ë B¸c. ? H·y kÓ mét c©u chuyÖn vÒ B¸c mµ em thÝch. Gv chèt : NÐt ®Ñp trong phong c¸ch HCM chÝnh lµ sù kÕt hîp vµ thèng nhÊt hµi hoµ bËc nhÊt trong lÞch sö d©n téc ViÖt Nam tõ x­a ®Õn nay. §iÒu ®ã khiÕn ta cµng thªm kÝnh träng, tù hµo vÒ B¸c, cµng ra søc häc tËp, noi theo g­¬ng B¸c. *Cñng cè: - Vèn tri thøc v¨n ho¸ cña Hå ChÝ Minh cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, gi÷a d©n téc vµ nh©n lo¹i. - DÆn dß: VÒ nhµ chuÈn bÞ phÇn tiÕp theo cña v¨n b¶n. KiÕn thøc träng t©m I. §äc - HiÓu chó thÝch: Gi¸o viªn h­íng dÉn ®äc. Häc sinh ®äc, nhËn xÐt. Häc sinh dùa vµo c¸c chó thÝch 3,4,8,9 ®Ó tr¶ lêi. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n: 1. Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: NghÞ luËn x· héi. 2. CÊu tróc v¨n b¶n: 2 phÇn. + P1: Tõ ®Çu ®Õn "rÊt hiÖn ®¹i’’: sù tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i cña HCM. + P2: Cßn l¹i: VÎ ®Ñp trong lèi sèng cña Hå ChÝ Minh. 3. Néi dung v¨n b¶n: a) Sù tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i cña Hå ChÝ Minh: - Vèn tri thøc v¨n ho¸ s©u réng, uyªn th©m: + Cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng ®Çy gian lao, vÊt v¶: §Õn nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, lµm nhiÒu nghÒ kh¸c nhau... + Th«ng th¹o nhiÒu thø tiÕng. - Lu«n cã ý thøc häc hái (toµn diÖn, s©u s¾c, ë mäi lóc, mäi n¬i). - Phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh: cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, gi÷a d©n téc vµ quèc tÕ, gi÷a vÜ ®¹i vµ b×nh dÞ. N¨m 1990, Unesco c«ng nhËn Hå Chñ TÞch lµ danh nh©n v¨n hãa thÕ giíi. Tầng dưới nhà sàn là nơi Bác thường họp với Bộ Chính trị. Tầng trên là hai phòng nhỏ, nơi Bác làm việc và phòng ngủ với những vật dụng đơn sơ giản dị. Trước nhà là ao cá Bác nuôi, bên bờ ao là các loài hoa phong lan nở quanh năm. Nhân dân từ mọi miền đất nước cũng như du khách quốc tế đến thủ đô Hà Nội, ai cũng muốn đến viếng lăng, thăm nhà ở của Bác và đi dạo quanh Quảng trường Ba Đình lịch sử. TiÕt 2: V¨n b¶n: Phong c¸ch Hå ChÝ Minh (TiÕt 2) Lª Anh Trµ A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hóa Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỈ NĂNG: 1. Kiến thức. - Một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. - ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. - Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể. 2. Kĩ năng. - Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. -Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống. 3. Thái độ. Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác, có ý thức tu dưỡng rèn luyện theo gương Bác. C. CHUẨN BỊ : - Giáo viên: Soạn giáo án, tranh ảnh, mẫu chuyện về cuộc đời của Bác. - Học sinh: Trả lời các câu hỏi ở SGK. D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG. * ¤n ®Þnh vµ kiÓm tra: B¸c Hå ®· tiÕp thu tinh hoa v¨n hãa nh©n lo¹i nh­ thÕ nµo? * Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y häc KiÕn thøc träng t©m ? HS ®äc phÇn 2. ? Phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña B¸c ®­îc t¸c gi¶ kÓ vµ b×nh luËn trªn nh÷ng mÆt nµo. ? ë c­¬ng vÞ l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, Hå ChÝ Minh cã lèi sèng nh­ thÕ nµo ( Cho Hs th¶o luËn nhãm ). N1: N¬i ë vµ lµm viÖc. N2: Trang phôc. N3: ¨n uèng. N4: Cuéc sèng riªng t­. N5: NhËn xÐt chung vÒ lèi sèng cña B¸c. -N1 : N¬i ë vµ lµm viÖc. ChiÕc nhµ sµn nhá b»ng gç vÎn vÑn cã vµi phßng tiÕp kh¸ch häp bé chÝnh trÞ, lµm viÖc vµ ngñ. N2: Trang phôc gi¶n dÞ víi vµi bé ¸o quÇn bµ ba n©u, ¸o trÊn thñ, dÐp lèp,... -N3: ¡n uèng ®¹m b¹c víi nh÷ng mãn ¨n d©n téc: c¸ kho, rau luéc, cµ muèi, ch¸o hoa, d­a ghÐm,... -N4: B¸c sèng mét m×nh, t­ trang Ýt ái: mét chiÕc va li con víi vµi bé ¸o quÇn, vµi vËt kØ niÖm cña mét cuéc ®êi dµi. - N5: N¬i ë vµ lµm viÖc cña B¸c thËt ®¬n s¬, trang phôc thËt gi¶n dÞ, ¨n uèng ®¹m b¹c. ? Lèi sèng cña B¸c gîi cho ta nhí ®Õn lèi sèng cña c¸ vÞ hiÒn triÕt nµo trong lÞch sö. - NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm. ? Theo em t¸c gi¶ trÝch dÉn 2 c©u th¬ cña tr¹ng tr×nh NguyÔn BØnh Khiªm: "Thu ¨n m¨ng tróc, ®«ng ¨n gi¸. Xu©n t¾m hå sen, h¹ t¾m ao” ®Ó nh»m môc ®Ých g× ? - Nh»m so s¸nh lèi sèng gi¶n dÞ mµ thanh cao cña B¸c víi c¸c bËc hiÒn triÕt ngµy x­a. ? Theo t¸c gi¶, quan niÖm thÈm mÜ vÒ cuéc sèng cña chñ tÞch HCM lµ g× . Gv: B¸c ch­a hÒ nghÜ cho riªng m×nh. ? H·y kÓ 1 c©u chuyÖn hoÆc ®äc vµi c©u th¬ vÒ sù gi¶n dÞ mµ thanh cao cña B¸c. Gv: C¸ch sèng gi¶n dÞ mµ ®¹m b¹c, thanh cao lµ c¸ch sèng cã v¨n ho¸ ®· trë thµnh phong c¸ch HCM. ? Nªu nh÷ng nghÖ thuËt næi bËt cña v¨n b¶n. ? Sö dông nghÖ thuËt ®ã cã t¸c dông g×. ? V¨n b¶n “Phong c¸ch HCM” ®· cung cÊp thªm cho em nh÷ng hiÓu biÕt nµo vÒ B¸c Hå kÝnh yªu cña chóng ta. ? V¨n b¶n “Phong c¸ch HCM” ®· båi ®¾p thªm t×nh c¶m nµo cña chóng ta ®èi víi B¸c Hå. -KÝnh träng, tù hµo, biÕt ¬n, noi theo B¸c… ? Tõ VB nµy em häc tËp ®­îc g× vÒ viÖc tiÕp thu v¨n hãa nh©n lo¹i trong thêi k× héi nhËp. - Häc sinh th¶o luËn, tr¶ lêi. * Cñng cè: - §äc ghi nhí. - Häc néi dung, nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña v¨n b¶n. * H­íng dÉn vÒ nhµ: - Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng nÐt ®Ñp trong phong c¸ch HCM. - Lµm bµi luyÖn tËp. - ChuÈn bÞ bµi: C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i. b) NÐt ®Ñp trong lèi sèng cña Hå ChÝ Minh: - Chç ë, lµm viÖc: ®¬n s¬, gän gµng. - Trang phôc: gi¶n dÞ - ChuyÖn ¨n uèng: ®¹m b¹c, kh«ng cÇu k×. => Lèi sèng ®¹m b¹c, gi¶n dÞ, thanh cao. - Ca ngîi nÕp sèng gi¶n dÞ vµ thanh ®¹m cña HCM nh­ cña c¸c danh nho thêi x­a. - C¸i ®Ñp lµ sù gi¶n dÞ, tù nhiªn, thanh cao. III. Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt: - KÕt hîp kÓ vµ b×nh mét c¸ch tù nhiªn. - Chän läc chi tiÕt tiªu biÓu. - Dïng tõ H¸n ViÖt. - BiÖn ph¸p NT: liÖt kª, so s¸nh, ®èi lËp… 2. Néi dung: C¸ch sèng gi¶n dÞ, ®¹m b¹c cña HCM l¹i v« cïng thanh cao. Cã vèn v¨n ho¸ s©u s¾c, kÕt hîp d©n téc víi hiÖn ®¹i vµ cã lèi sèng b×nh dÞ, trong s¸ng vµ thanh cao. Suèt cuéc ®êi cèng hiÕn cho d©n, cho n­íc. Phong c¸ch Êy võa mang vÎ ®Ñp trÝ tuÖ vöa mang vÎ ®Ñp cña ®¹o ®øc. §äc ghi nhí. IV. LuyÖn tËp: TiÕt 3 : C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Nắm được những hiểu biết cốt yếu về hai phương châm hội thoại: phương châm về lượng, phương châm về chất. - Biết vận dụng các phương châm về lượng, phương châm về chất trong hoạt động giao tiếp. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỈ NĂNG: 1. Kiến thức. Nắm được nội dung phương châm về lượng, phương châm về chất. 2. Kĩ năng. - Nhận biết và phân tích được cách sử dụng phương châm về lượng và phương châm về chất trong một tình huống giao tiếp cụ thể. - Vận dụng phương châm về lượng, phương châm về chất trong giao tiếp. 3. Thái độ. Nhận thấy tầm quan trọng của lời nói trong giao tiếp và phải biết trung thực trong giao tiếp. III. CHUẨN BỊ. GV: Soạn giáo án, bảng phụ các đoạn hội thoại HS : Trả lời các câu hỏi ở SGK IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG. 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. Qua v¨n b¶n "Phong c¸ch Hå ChÝ Minh" cña Lª Anh Trµ, em h·y nªu c¶m nhËn vÒ phong c¸ch, lèi sèng cña B¸c Hå. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y - häc Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi, treo b¶ng phô. ? §äc vÝ dô trªn b¶ng phô. ? Khi An hái Ba: "Häc b¬i ë ®©u? ”, Ba tr¶ lêi: "ë d­íi n­íc” th× c©u tr¶ lêi ®ã cã ®¸p øng ®­îc ®iÒu mµ An muèn biÕt kh«ng? ? CÇn ph¶i tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? ? T¹i sao l¹i nãi nh­ vËy. Gi¸o viªn: Nãi kh«ng mang néi dung g× lµ mét hiÖn t­îng kh«ng b×nh th­êng. ? Tõ ®ã cã thÓ rót ra bµi häc g× khi giao tiÕp. ? H·y kÓ l¹i truyÖn "Lîn c­íi ¸o míi”. ? Theo em v× sao truyÖn l¹i g©y c­êi, g©y c­êi ë chi tiÕt nµo? ? VËy 2 nh©n vËt nµy chØ cÇn nãi nh­ thÕ nµo ®Ó ng­êi nghe ®ñ biÕt ®­îc ®iÒu cÇn nãi vµ cÇn tr¶ lêi? ? Tõ ®ã ta thÊy muèn hái ®¸p cho chuÈn mùc cÇn chó y ®iÒu g×? ? Qua phÇn I em cÇn ghi nhí nh÷ng g×. §äc ghi nhí 1. ? KÓ l¹i truyÖn "Qu¶ bÝ khæng lå”. ? TruyÖn c­êi nµy phª ph¸n ®iÒu g×? ? Tõ sù phª ph¸n ®ã em rót ra ®­îc bµi häc g× trong khi giao tiÕp? ? NÕu kh«ng biÕt ®Ých x¸c v× sao b¹n m×nh nghØ häc th× em cã tr¶ lêi thÇy c«: B¹n Êy nghØ häc v× bÞ èm kh«ng? V× sao? ? Qua néi dung 2 em thÊy trong giao tiÕp cÇn tu©n thñ ®iÒu g× n÷a? Gv: Trong giao tiÕp ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. ? §äc phÇn ghi nhí 2. ? §äc BT1 vµ nªu yªu cÇu cña BT. ? C©u a,b thõa côm tõ nµo? V× sao. ? X¸c ®Þnh y/c cña BT2. Gv : Treo b¶ng phô, Hs ®iÒn tõ a) ®Õn e). ? §äc, nªu yªu cÇu BT 3 ? §äc truyÖn ? C©u nãi : "Råi cã nu«i ®­îc kh«ng’’ ng­êi nãi cã tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng kh«ng ? V× sao? ? §äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu BT 4 - N1:a) nh­ t«i ®­îc biÕt,… - N2: b) nh­ t«i ®· tr×nh bµy,... ? V× sao ng­êi nãi ®«i khi ph¶i dïng nh÷ng c¸ch diÔn ®¹t ®ã. ? BT5 yªu cÇu g×. ? Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c thµnh ng÷. ? C¸c thµnh ng÷ nµy cã liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo. * Cñng cè: ? §äc ghi nhí. * HDVH: - Häc thuéc bµi, lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i, chuÈn bÞ bµi míi.‏‎ KiÕn thøc träng t©m I. Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng : 1) XÐt vÝ dô: §äc vÝ dô 1. - C©u tr¶ lêi ®ã kh«ng mang néi dung mµ An cÇn biÕt. - Ph¶i nãi ®Ó An biÕt mét ®Þa ®iÓm cô thÓ nh­: häc b¬i ë s«ng gÇn nhµ, ë hæ, ë quª néi, bÓ b¬i,… - V× trong giao tiÕp c©u nãi bao giê còng cÇn truyÒn t¶i mét néi dung nµo ®ã. - Khi giao tiÕp cÇn nãi cho cã néi dung, néi dung cña lêi nãi ph¶i ®¸p øng ®óng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp. - Hs kÓ - V× c¸c nh©n vËt nãi nhiÒu h¬n nh÷ng g× cÇn nãi, tr¸i víi nh÷ng c©u hái ®¸p b×nh th­êng. VD: tõ “c­íi” vµ tõ “tõ lóc t«i...”. - ChØ cÇn hái: B¸c cã thÊy con lîn nµo ch¹y qua ®©y kh«ng? - C©u tr¶ lêi: T«i ch¼ng thÊy con lîn nµo ch¹y qua ®©y c¶. - Khi giao tiÕp cÇn nãi cho ®óng, ®ñ, kh«ng thõa, kh«ng thiÕu. §äc ghi nhí. II. Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt: 1)XÐt VD: KÓ l¹i chuyÖn - Phª ph¸n tÝnh nãi kho¸c lo¸c, nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ cã thËt. - Kh«ng nªn kho¸c lo¸c, kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng. - Kh«ng, v× kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc, cô thÓ, v× b¶n th©n m×nh còng kh«ng biÕt v× lÝ do g× vµ nãi nh­ vËy lµ bÞa ®Æt. - §õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. §äc ghi nhí 2 III. LuyÖn tËp: BT 1: §äc vµ nªu yªu cÇu BT 1. a) Thõa "nu«i ë nhµ” v× gia sóc nghÜa lµ thø nu«i ë nhµ. b) Thõa "cã 2 c¸nh” v× tÊt c¶ c¸c loµi chim ®Òu cã 2 c¸nh. a) …nãi cã s¸ch, m¸ch cã chøng.”… - Ng­êi nãi kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng v× ®Î non kh«ng nu«i ®­îc th× lµm sao cã anh ta ®ang nãi. BT 4: §äc, x¸c ®Þnh yªu cÇu BT 4 - C©u a) ng­êi nãi tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt v× vÊn ®Ò m×nh ®­a ra ch­a cã b»ng chøng ch¾c ch¾n. - C©u b) ng­êi nãi tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng. Trong giao tiÕp khi cÇn dÉn ý, chuyÓn ý ng­êi nãi th­êng nh¾c l¹i néi dung nµo ®ã ®· nãi hay gi¶ ®Þnh mäi ng­êi ®Òu biÕt. - C¸ch nãi trªn nh»m b¸o cho ng­êi nghe biÕt viÖc nh¾c l¹i néi dung ®· biÕt lµ do chñ ®Þnh cña ng­êi nãi. BT 5: Hs gi¶i nghÜa. - TÊt c¶ c¸c thµnh ng÷ trªn nh»m chØ nh÷ng c¸ch nãi, néi dung nãi kh«ng tu©n thñ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt. §äc ghi nhí. TiÕt 4: Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Hiểu được vai trò của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. - Tạo lập được văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỈ NĂNG: 1. Kiến thức. - Hiểu được văn bản thuyết minh và các phương pháp thuyết minh thường dùng. - Nắm được vai trò của các biện pháp nghệ thuật trong bài văn thuyết minh. 2. Kĩ năng. - Nhận ra các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. - Vận dụng các biện pháp nghệ thuật khi viết văn thuyết minh. III. CHUẨN BỊ. - GV: Soạn giáo án, bảng phụ các đoạn văn có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật - HS: Trả lời câu hỏi ở SGK IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG. 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. ? V¨n b¶n thuyÕt minh lµ g×? Nªu ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña v¨n b¶n thuyÕt minh. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y häc Gi¸o viªn: H­íng dÉn häc sinh «n tËp kh¸i niÖm. ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n thuyÕt minh? ? VB thuyÕt minh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt nµo. ? Nªu c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh th­êng dïng. ? §äc v¨n b¶n “ H¹ Long- §¸ vµ n­íc”. ? VB nµy thuyÕt minh vÊn ®Ò g×? ? T×m c©u v¨n nªu kh¸i qu¸t sù k× l¹ cña H¹ Long. ? VB ®· ®­îc nhµ v¨n Nguyªn Ngäc dïng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo lµ chñ yÕu. Gv : Nhµ v¨n giíi thiÖu H¹ Long theo 1 ph­¬ng diÖn míi l¹: §¸ vµ n­íc H¹ Long ®em ®Õn cho du kh¸ch nh÷ng c¶m gi¸c thó vÞ. ? Sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trªn cã t¸c dông g×. ? Qua t×m hiÓu v¨n b¶n, em thÊy ®Ó VB thuyÕt minh sèng ®éng, hÊp dÉn ng­êi viÕt ph¶i chó ý g× vÒ biÖn ph¸p nghÖ thuËt. ? C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt cÇn ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo? ? §äc phÇn ghi nhí. ? §äc VB "Ngäc Hoµng xö téi ruåi xanh". Hs th¶o luËn nhãm. - Nhãm 1: VB cã tÝnh chÊt thuyÕt minh kh«ng? ? TÝnh chÊt Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo. - Nhãm 2: Nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµy ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo? Bµi thuyÕt minh nµy cã nÐt g× ®Æc biÖt ? T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p NT nµo. - Nhãm 3,4: C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ë ®©y cã t¸c dông g× ? Chóng cã g©y høng thó vµ lµm nghÖ thuËt næi bËt néi dung cÇn thuyÕt minh kh«ng. * Cñng cè: - §äc ghi nhí SGK. * DÆn dß: - H­íng dÉn häc sinh lµm BT 2. - Häc kÜ lÝ thuyÕt vµ lµm dµn ý chi tiÕt, viÕt phÇn më bµi :ThuyÕt minh vÒ c¸i qu¹t. - ChuÈn bÞ tiÕt 5: LuyÖn tËp. KiÕn thøc träng t©m I. T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh: 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh: - Lµ kiÓu v¨n b¶n th«ng dông trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng nh»m cung cÊp tri thøc vÒ ®êi sèng vËt chÊt, nguyªn nh©n cña c¸c hiÖn t­îng, sù vËt trong tù nhiªn, XH b»ng ph­¬ng ph¸p tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch... - Tri thøc trong VB thuyÕt minh ®ßi hái kh¸ch quan, x¸c thùc, h÷u Ých cho con ng­êi. - VB thuyÕt minh cÇn ®­îc tr×nh bµy chÝnh x¸c, râ rµng, chÆt chÏ, hÊp dÉn. - §Þnh nghÜa, nªu vÝ dô, liÖt kª, dïng sè liÖu, ph©n lo¹i, so s¸nh. 2. ViÕt VB thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt: §äc vÝ dô. - ThuyÕt minh vÒ sù k× l¹ cña H¹ Long. - “ ChÝnh n­íc lµm cho ®¸ sèng dËy… cã t©m hån”. - Dïng biÖn ph¸p t­ëng t­îng, liªn t­ëng ®Ó giíi thiÖu sù k× l¹ cña H¹ Long. - T­ëng t­îng nh÷ng cuéc ch¬i ®Ó kh¬i gîi nh÷ng c¶m gi¸c cô thÓ cã dïng phÐp nh©n ho¸. Nh©n ho¸: “ §¸ chen kh¾p vÞnh H¹ Long…” - Giíi thiÖu vÞnh H¹ Long kh«ng chØ lµ ®¸ vµ n­íc mµ lµ mét thÕ giíi sèng cã hån. Bµi viÕt nµy lµ mét bµi th¬ v¨n xu«i mêi gäi kh¸ch ®Õn víi H¹ Long. - Sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã lµm cho bµi viÕt sinh ®éng, hÊp dÉn vµ thÊy ®­îc sù k× l¹ cña H¹ Long. - Ng­êi viÕt ph¶i chó ý vËn dông thªm mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­: kÓ chuyÖn, tù thuËt, ®èi tho¹i theo lèi Èn dô, nh©n ho¸ hoÆc c¸c h×nh thøc vÌ, diÔn ca. - C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt cÇn ®­îc sö dông thÝch hîp gãp phÇn lµm næi bËt ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng thuyÕt minh, g©y høng thó cho ng­êi ®äc. §äc ghi nhí. II. LuyÖn tËp: B 1: §äc VB. - VB cã tÝnh chÊt thuyÕt minh v× ®· cung cÊp cho ng­êi ®äc nh÷ng tri thøc kh¸ch quan vÒ loµi ruåi. - TÝnh chÊt Êy thÓ hiÖn ë c¸c chi tiÕt sau: +“ Con ruåi xanh thuéc lo¹i c«n trïng 2 c¸nh…” + “ Bªn ngoµi ruåi mang 6 triÖu vi khuÈn…” + M¾t ruåi nh­ m¾t l­íi” - Gi¶i thÝch, nªu sè liÖu, so s¸nh. - Bµi thuyÕt minh nµy cã mét sè nÐt ®Æc biÖt: + VÒ h×nh thøc: gièng nh­ VB t­êng thuËt mét phiªn toµ. + VÒ cÊu tróc: gièng nh­ biªn b¶n vÒ mét cuéc tranh luËn ph¸p lÝ. + VÒ ND: gièng nh­ c©u chuyÖn kÓ vÒ loµi ruåi. - T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt: kÓ chuyÖn, miªu t¶, Èn dô. - C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®· lµm cho VB trë nªn sinh ®éng, hÊp dÉn vµ thó vÞ. - Nhê c¸c biÖn ph¸p NT mµ VB ®· g©y høng thó cho ng­êi ®äc. §äc l¹i ghi nhí. TiÕt 5: LuyÖn tËp sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh nghÖ thuËt I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: Nắm được cách sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỈ NĂNG: 1. Kiến thức. - Nắm được cách làm bài thuyết minh về một thứ đồ dùng (Cái quạt, cái bút, cái kéo…). - Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh. 2. Kĩ năng. - Xác định yêu cầu của đề bài thuyết minh về một thứ đồ dung cụ thể. - Lập dàn ý chi tiết và viết phận mở bài cho bài văn thuyết minh về một đồ dung. III. CHUẨN BỊ. - GV: Soạn giáo án, bảng phụ các đoạn văn có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật - HS: Trả lời câu hỏi ở SGK IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG. 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ. ? Muèn v¨n b¶n thuyÕt minh sèng ®éng, hÊp dÉn ng­êi viÕt cÇn l­u ý ®iÒu g× ? ? C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt cÇn ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo? 3. Bµi luyÖn tËp : Ho¹t ®éng d¹y häc Gi¸o viªn: kiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh. Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn nhãm. - Nhãm 1: ThuyÕt minh vÒ c¸i qu¹t trong ®ã cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt. - Nhãm 2: ThuyÕt minh vÒ chiÕc bót. ? Yªu cÇu vÒ néi dung thuyÕt minh. ? Yªu cÇu vÒ h×nh thøc v¨n b¶n thuyÕt minh. ? LËp dµn ý chi tiÕt cho ®Ò bµi “ThuyÕt minh vÒ c¸i qu¹t”. ? PhÇn më bµi cã nhiÖm vô g×? ? Th©n bµi nªu nh÷ng ý nµo? ? Nªu néi dung phÇn kÕt bµi? Cho häc sinh viÕt phÇn më bµi. Gv cho c¸c nhãm tr×nh bµy dµn ý vµ phÇn më bµi cña nhãm m×nh. ? Qua bµi tËp trªn em thÊy ®Ó bµi thuyÕt minh sinh ®éng, hÊp dÉn ta cÇn l­u ý g× vÒ nghÖ thuËt. ? §äc bµi “Hä nhµ kim”. * Cñng cè: ? T¸c dông cña mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh. * H­íng dÉn vÒ nhµ: - Häc lÝ thuyÕt, biÕt sö dông thµnh th¹o mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong VB thuyÕt minh. - Lµm bµi tËp: ThuyÕt minh chiÕc nãn (viÕt phÇn më bµi, th©n bµi cÇn sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo). - So¹n bµi: §Êu tranh cho mét thÕ giíi hßa b×nh. KiÕn thøc träng t©m II. LuyÖn tËp : 1) Dµn ý : Th¶o luËn nhãm. - Nªu ®­îc c«ng dông, cÊu t¹o, chñng lo¹i, lÞch sö cña c¸i qu¹t, chiÕc bót. - VËn dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­: kÓ chuyÖn, liÖt kª, nh©n ho¸,…®Ó bµi viÕt vui t­¬i, hÊp dÉn. a) Më bµi: Giíi thiÖu chung vÒ chiÕc qu¹t. b) Th©n bµi: Giíi thiÖu c¸c lo¹i qu¹t, cÊu t¹o, c«ng dông cña nã. - Qu¹t ®­îc lµm b»ng c¸c vËt liÖu kh¸c nhau nh­ : qu¹t giÊy, nan, mo,… - Qu¸ tr×nh lµm ra chiÕc qu¹t. - Ngµy nay khoa häc ph¸t triÓn, con ng­êi chñ yÕu sö dung qu¹t ®iÖn ... - Ých lîi cña qu¹t ®èi víi ®êi sèng con ng­êi. c) KÕt luËn: C¶m nghÜ chung vÒ chiÕc qu¹t trong ®êi sèng. 2) ViÕt bµi : - Trong c¸c vËt dông cña con ng­êi, cã lÏ chóng t«i thuéc lo¹i gÇn gòi nhÊt. C¸c b¹n cã biÕt chóng t«i lµ ai kh«ng ? Chóng t«i lµ hä nhµ qu¹t. Th¶o luËn-nhËn xÐt. ¤n l¹i kiÕn thøc. §äc bµi. Nh¾c l¹i kiÕn thøc. Nghe vµ nhí thùc hiÖn. TiÕt 6: §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh (G. M¸c-kÐt) I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT: - Nhận thức được mối nguy hại khủng khiếp của việc chạy đua vũ trang, chiến tranh hạt nhân. - Có nhận thức, hành động đúng để bảo vệ hòa bình. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỈ NĂNG: 1. Kiến thức. - Một số hiểu biết về tình hình thế giới những năm 1980 liên quan đến văn bản. - Nắm được hệ thống luận điểm, luận cứ, cách lập luận trong văn bản. 2. Kĩ năng. Đọc – hiểu văn bản nhật dụng bàn luận về một vấn đề liên quan đến nhiệm vụ đấu tranh vì hòa bình của nhân loại. 3. Thái độ. Giáo dục học sinh yêu chuộng hoà bình, ý thức đấu tranh ngăn chặn chiến tranh, giữ gìn ngôi nhà trái đất. III. CHUẨN BỊ. - Giáo viên: Soạn giáo án. - Học sinh: Trả lời câu hỏi ở SGK IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG. 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: ? Lèi sèng rÊt b×nh dÞ, rÊt ViÖt Nam, rÊt ph­¬ng §«ng cña B¸c Hå ®­îc biÓu hiÖn nh­ thÕ nµo? ? C¶m nhËn cña em vÒ con ng­êi Hå ChÝ Minh. 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y häc Giíi thiÖu bµi míi. ? Em hiÓu g× vÒ M¸c-kÐt. N¨m 1982, «ng ®­îc nhËn gi¶i N«-ben vÒ v¨n häc. ? V¨n b¶n “§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh” ®­îc trÝch tõ ®©u? ? Nªu yªu cÇu ®äc vµ gäi Hs ®äc VB. ? X¸c ®Þnh kiÓu v¨n b¶n. ? VB ®· thÓ hiÖn t­ t­ëng nµo? ? T­ t­ëng Êy ®­îc biÓu hiÖn trong 1 hÖ thèng luËn ®iÓm sau, h·y t¸ch v¨n b¶n ®ã theo c¸c luËn ®iÓm. - Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n ®e do¹ cuéc sèng trªn tr¸i ®Êt. - Sù tèn kÐm cña cuéc ch¹y ®ua chiÕn tranh h¹t nh©n. - TÝnh phi lÝ cña cuéc chiÕn tranh h¹t nh©n. - Loµi ng­êi cÇn ®oµn kÕt ®Ó ngÆn chÆn chiÕn tranh h¹t nh©n v× 1 thÕ giíi hoµ b×nh. Gi¸o viªn: Nh­ vËy VB ®­îc tr×nh bµy b»ng 1 hÖ thèng 4 luËn ®iÓm. ? T¹i sao gäi ®©y lµ v¨n nghÞ luËn chÝnh trÞ-x· héi? ? §äc phÇn 1. ? Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n ®e do¹ loµi ng­êi vµ toµn bé sù sèng cßn trªn tr¸i ®Êt ®· ®­îc t¸c gi¶ chØ ra rÊt cô thÓ b»ng c¸ch lËp luËn nh­ thÕ nµo? ? §Ó thÊy râ sù khñng khiÕp cña nguy c¬ nµy t¸c gi¶ ®· ®­a ra dÉn chøng nµo? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch ®­a ra lÝ lÏ vµ dÉn chøng. ? C¸ch vµo ®Ò trùc tiÕp víi nh÷ng chøng cø x¸c thùc cã t¸c dông nh­ thÕ nµo ®èi víi ng­êi ®äc. ? Cho Hs th¶o luËn nhãm: Qua ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, em cã thªm chøng cí nµo vÒ nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n. * Cñng cè: - N¾m luËn ®iÓm vµ hÖ thèng luËn cø. * HDVN: - Häc, lµm bµi tËp. - S­u tÇm tranh, ¶nh phª ph¸n chiÕn tranh h¹t