Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 128: Nghĩa tường minh và hàm ý

Tiết 128 NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý A) Mục tiêu bài dạy ( SGV/96) B) Chuẩn bị của giáo viên - học sinh - Giáo viên: SGK, SGV, giáo án - HS: SGK, bài soạn C) Tiến trình các HĐDH: 1/ Khởi động (4’) - Ổn định - Bài cũ : Thế nào là nghĩa tường minh và hàm ý ( cho VD) - Bài mới: Tìm hiểu những điều kiện sử dụng hàm ý 2. Hình thành kiến thức mới ( 24) ND bài giảng Hoạt động của giáo viên – HS Đọc VD SGK/90 A/ Thân bài Nêu hàm ý của câu, in đậm, vì sao chị Dậu không dám nói thẳng với I/ ĐK sử dụng hàm con mà phải dùng hàm ý. Ý. Câu 1: Con chỉ được ăn ở nhà bửa này nữa thôi Hàm ý: Sau bửa ăn này con không còn được ở nhà với thầy mẹ và các VD: 1/90 em nữa. Mẹ đã bán con. Đây là điều đau lòng nên chị Dậu tránh nói thẳng ra. Câu 2: Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài Hàm ý: Mẹ đã bán con cho nhà cụ Nghị thôn Đoài. Hàm ý trong câu nào rõ hơn? Vì sao chị Dậu phải nói rõ hơn như vậy? Chi tiết nào trong đoạn trích cho thấy cáiTý đã hiểu hàm ý trong câu nói của mẹ. - Hàm ý câu 2 rõ hơn - Chị Dậu phái nói rõ hơn vì cái Tý chưa hiểu được hàm ý của câu thứ nhất. -Chi tiết: + Sự giảy nảy + Câu nói: U bán con đấy ư ? Cho thấy Tý đã hiểu được ý mẹ Chốt: Để sử dụng hàm ý cần có điều kiện gì? - Người nói có ý thức đưa hàm ý vào câu nói - Người nghe có năng lực giải đoán hàm ý ( HS đọc ghi nhớ) II/ Ghi nhớ/91 3. Luyện tập ( 15’) Btập 1: Câu chè đã ngấm rồi đấy a) Người nói: anh thanh niên B. Luyện tập Người nghe: Nhà hoạ sỹ, cô gái Hàm ý : Mời bác và cô vào uống nước Btập 1/91 Người nghe hiểu được hàm ý câu nói : chi tiết “ ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà ... ngồi xuống ghế.” Câu: chúng tôicần phải bán các thứ này đi để... Người nói: Anh tấn Người nghe : Chị hàng Đậu Hàm ý: chúng tôi không thể cho được Người nghe hiểu được hàm ý chi tiết “ thật là càng giàu có... càng giàu có”. Câu: Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây Càng cay nghiệt... trái nhiều Người nói : Thuý Kiều Người nghe: Hoạn Thư Hàm ý câu 1: Quyền quý như tiểu thư cũng có lúc phải đến trước “ Hoa nô” này ư ? ( Hoa nô: cách gọi của Hoạn Thư chỉ Thuý Kiều). - Hàm ý câu 2: Hãy chuẩn bị nhân sự báo oán thích đáng. - Hoạn Thư hiểu được hàm ý “ Hồn lạc phách xiêu, khấu đầu... kêu ca” Bài tập 2: Câu: Cơm sôi rồi, nhão bây giờ! Btập 2/92 Hàm ý: chắt nước giùm để cơm khỏi nhão. Em bé dùng hàm ý vì: Lần trước đã nói thẳng rồi mà không có hiệu quả, và vì vậy bực mình. Vả lại, lần thứ hai này có thêm yếu tố thời gian bức bách ( tránh để lâu cơm nhão) Việc sử dụng hàm ý không thành công vì “ anh Sáu vẫn ngồi im” tức là anh tỏ ra không cộng tác ( vờ như không nghe, không hiểu). Btập 3: 3/92 Có thể nêu lên việc phải làm ngày mai ( nên không thể đi được) VD bận ông thi, phải đi thăm người ốm... Chú ý phải dùng câu chứa hàm ý “ từ chối” theo yêu cầu của bài tập, Không dùng những câu không rõ chủ định như “ để mình xem đã”, “ mai hẵng hay”... Bài tập 4: 4*92 Qua sự so sánh của Lổ Tấn có thể nhận ra hàm ý : tuy hy vọng chưa thể nói là thực hay hư, nhưng nếu cố gắng thực hiện thì có thể đạt được. Bài tập 5: Câu có hàm ý mời mọc là hai câu mở đầu bằng “ bọn tớ chơi...” 5/92 Câu có hàm ý từ chối là 2 câu “ mẹ mình đang đợi mình ở nhà” và “ làm sao có thể rời mẹ mà đến được “. Có thể viết thêm câu có hàm ý mời mọc : không biết có ai muốn chơi với bọn tớ không ? hoặc chơi với bọn tớ thích lắm đấy. 4. Củng cố - dặn dò (2) - Học ghi nhớ - Chuẩn bị kiểm tra 1 tiết, kiểm tra về thơ hiện đại.