Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 36: Lục vân tiên cứu kiều Nguyệt Nga (trích truyện lục vân tiên- Nguyễn Đình Chiểu)

Ngày soạn: 1/10/2013 Ngày giảng: 4/10/2013 TIẾT 36. LỤC VÂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA (Trích Truyện Lục Vân Tiên- Nguyễn Đình Chiểu) I. Mục tiêu cần đạt: - Hiểu và lí giải được vị trí của tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên và đóng góp của Nguyễn Đình Chiểu cho kho tàng văn học dân tộc. Giá trị nội dung và nghệ thuật của một đoạn trích trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Trân trọng vẻ đẹp lí tưởng theo quan niệm đạo đức của Nguyễn Đình Chiểu * Trọng tâm kiến thức, kỹ năng cần đạt 1. Dành cho học sinh khá, giỏi a. Kiến thức: - Trình bày những hiểu biết bước đầu về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm truyện Lục Vân Tiên. - Thể loại thơ lục bát truyền thống của dân tộc qua tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Phân biệt bước đầu về nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Phân tích hát vọng cứu người, giúp đời của tác giả và phẩm chất của hai nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. b. Kĩ năng: - Đọc- hiểu một đoạn trích truyện thơ. - Phát hiện và hiểu được tác dụng của các từ địa phương Nam Bộ được sử dụng trong đoạn trích. - Phân tích vẻ đẹp của hình tượng nhân vật lí tưởng theo quan niệm đạo đức mà Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa đoạn trích. 2. Dành cho học sinh trung bình a. Kiến thức: - Tóm tắt những hiểu biết bước đầu về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm truyện Lục Vân Tiên. - Thể loại thơ lục bát truyền thống của dân tộc qua tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Phân biệ tbước đầu về nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Lý giải khát vọng cứu người, giúp đời của tác giả và phẩm chất của hai nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. b. Kĩ năng: - Đọc- hiểu một đoạn trích truyện thơ. - Hiểu được tác dụng của các từ địa phương Nam Bộ được sử dụng trong đoạn trích. - Lý giải vẻ đẹp của hình tượng nhân vật lí tưởng theo quan niệm đạo đức mà Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa đoạn trích. 2. Dành cho học sinh yếu a. Kiến thức: - Kể về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm truyện Lục Vân Tiên. - Ghi nhớ nhể loại thơ lục bát truyền thống của dân tộc qua tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Phân biệt bước đầu về nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Lý giải khát vọng cứu người, giúp đời của tác giả và phẩm chất của hai nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. b. Kĩ năng: - Đọc- hiểu một đoạn trích truyện thơ. - Biết được tác dụng của các từ địa phương Nam Bộ được sử dụng trong đoạn trích. - Lý giải vẻ đẹp của hình tượng nhân vật lí tưởng theo quan niệm đạo đức mà Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa đoạn trích. II.Chuẩn bị: - GV: Máy chiếu, một số tư liệu về tác giả. - HS: soạn bài theo yêu cầu. III.Phương pháp: Phân tích, trao đổi đàm thoại IV. Tiến trình bài dạy: 1. Ổn định lớp (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: (7’) - Đọc 8 câu thơ cuối của đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích và cho biết nội dung chính của đoạn thơ nói về điều gì? 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động Hoạt động của thày và trò TG Nội dung Hoạt động 1. Khởi động (Máy chiếu) 1’ Hoạt động 2. Hướng dẫn đọc, thảo luận chú thích Mục tiêu: Hiểu và lí giải được vị trí của tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên và đóng góp của Nguyễn Đình Chiểu cho kho tàng văn học dân tộc - Cách đọc: diễn cảm, chú ý cách ngắt nhịp, sự thay đổi giọng điệu, ngôn ngữ trong từng cảnh. - Đọc mẫu từ đầu → thác rày thân vong. - Gọi 2 HS đọc đoạn còn lại và nhận xét, uốn nắn cách đọc cho HS. Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Đình Chiểu? (máy chiếu) Sự nghiệp văn thơ của ông có gì đặc biệt? (HS kể tên những tác phẩm lớn). - GV đọc bài thơ Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu cho HS nghe. Xuất xứ của truyện Lục Vân Tiên? Hãy tóm tắt tác phẩm? - Nhận xét và tóm tắt lại một lần theo các phần (máy chiếu): + Phần 1: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga. + Phần 2: Lục Vân Tiên gặp nạn được Ngư ông cứu giúp. + Phần 3: Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga gặp lại nhau. - Truyện có kết cấu theo kiểu truyền thống, theo từng chương hồi, xoay quanh diễn biến cuộc đời các nhân vật chính. - Truyện nhằm mục đích truyền dạy đạo lí làm 20’ I. Đọc, thảo luận chú thích 1. Đọc 2. Thảo luận chú thích (sgk) - Nguyễn Đình Chiểu quê ở tỉnh Gia Định, là nhà thơ Nam Bộ, sống và sáng tác ở thời kì đau thương mà anh dũng của dân tộc ta vào thế kỉ XIX - Là một nhà thơ lớn của dân tộc. - Thể loại truyện thơ Nôm. - Sáng tác khoảng đầu những năm 1950 của thế kỷ XIX. - Gồm 2082 câu thơ lục bát. Hoạt động 3. Hướng dẫn tìm hiểu bố cục Mục tiêu: Tìm hiểu mạch lạc của văn bản Đoạn trích nằm ở vị trí nào trong tác phẩm Lục Vân Tiên (nằm ở phần đầu của tác phẩm). - GV nhận xét và tóm tắt lại. Đoạn trích có bố cục như thế nào? (Máy chiếu) 5’ II. Bố cục (2 phần) Hoạt động 4. Hướng dẫn tìm hiểu văn bản Mục tiêu: Giá trị nội dung và nghệ thuật của một đoạn trích trong tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. Đoạn trích xoay quanh mấy nhân vật, đó là những nhân vật nào? Nhân vật Lục Vân Tiên được tác giả xây dựng qua những tình huống nào? (HS xác định 2 tình huống). Lục Vân Tiên gặp bọn cướp trong hoàn cảnh nào? Khi thấy cảnh bọn cướp bắt người, thái độ của Vân Tiên ra sao? Cách miêu tả như thế gợi cho em nhớ đến hình ảnh nào trong truyện Trung Hoa? Em có nhận xét gì về lực lượng giữa hai bên? - Tuy nhiên, Lục Vân Tiên không hề nao núng. Hình ảnh Lục Vân Tiên hiện ra trong trận đánh rất đẹp. Nghệ thuật nào được tác giả sử dụng giúp ta hiểu điều đó. Qua trên, em nhận như thế nào về nhân vật Lục Vân Tiên? Qua phần tìm hiểu về nhân vật Lục Vân Tiên, em học hỏi được điều gì ở Lục Vân Tiên? - GV bình về hành động của Lục Vân Tiên và giáo dục HS cần biết giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn. 9’ III. Tim hiểu văn bản 1. Nhân vật Lục Vân Tiên: a. Đánh cướp cứu Kiều Nguyệt Nga Bẻ cây............... xông vô Vân Tiên tả đột hữu xông - Nghệ thuật miêu tả, so sánh Lục vân Tiên hiện lên là người anh hùng tài năng và có lòng vì nghĩa. 4. Củng cố (1’) GV khái quát nội dung bài học 5. Hướng dẫn học bài (1’) - Học bài, đọc thuộc lòng một đoạn thơ khoảng 10 câu mà em thích. - Phân tích nhân vật Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga thông qua lời nói, hành động của nhân vật. - Soạn tiếp bài tiết 2