Giáo án Ngữ Văn 9 - Trường THCS Võ Thị Sáu

Tuần 1 Tiết :1+2 VĂN BẢN : PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH Lê Anh Trà Ngày soạn : 15/08/2012 I. Mục tiêu cần đạt. - Hướng dẫn học sinh thấy được vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh- đó là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống và hiện đại,giữa dân tộc và nhân loại. - Bồi dưỡng cho Học sinh lòng kính yêu, tự hào về Bác,có ý thức tu dưỡng ,học tập,rèn luyện theo tấm gương của Bác. - Tích hợp với TV: các phương châm hội thoại. TLV: sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong bài văn thuyết minh. - Rèn kỹ năng đọc - hiểu văn bản,cảm nhận và phân tích văn bản nhật dụng. II. Chuẩn bị. - GV: soạn giáo án,tranh ảnh về Bác. - HS: soạn bài ,sưu tầm tranh ảnh ,những mẩu truyện về Bác III. Tiến trình lên lớp . 1. Ổn định tổ chức . 2. Kiểm tra bài cũ. 3. Bài mới. “Thaùp möôøi ñeïp nhaät boâng sen Vieät Nam ñeïp nhaát coù teân Baùc Hoà” Hồ Chí Minh vị cha già kính yêu của dân tộc… Bác đã đi xa nhưng nhân dân VN vẫn dành cho Bác những tình cảm nồng cháy thiết tha.Điều gì làm cho hình ảnh Người sống mãi? Phải chăng đó là nét đẹp từ chính con người Bác.Phong cách ấy ,vẻ đẹp ấy được thể hiện như thế nào chúng ta cùng đi tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung Hoạt động 1 Tác giả, tác phẩm ? Em hãy nêu thời gian và xuất sứ của văn bản. GV: chốt lại. ? Văn bản" Phong cách Hồ Chí Minh " thuộc loại văn bản nào/ Nêu chủ đề của văn bản? ? Kể tên những văn bản nhật dụng mà em dã học? Nêu chủ đề của văn bản ấy? Hoạt động 2 - GV h­íng dÉn c¸ch ®äc vµ ®äc mÉu. - Gäi HS ®äc v¨n b¶n. ? Đọc chú thích 1,2,3,6,10 ? Văn bản có thể chia thành mấy phần? Nội dung chính từng phần? Hoạt động 3 Tìm hiểu văn bản ? Nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña thÕ giíi ®Õn víi HCM trong hoµn c¶nh nµo? ? HCM tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i b»ng c¸ch nµo vµ tiÕp thu nh­ thÕ nµo? ? Em có nhận xét gì về cách tiếp thu và vốn tri thức văn hoá của Bác. ? Tại sao Bác lại đi nhiều như vậy? Việc tìm hiểu về văn hoá dân tộc khác có giúp Người thực hiện được lí tưởng đó không. ? Thái độ của Người trước những tinh hoa văn hoá của nhân loại đượcthể hiện qua những chi tiết nào? Em có nhận xét gì về thái độ của Người khi tiếp xúc với các tinh hoa văn hoá ấy. ? Đoạn văn trên được trình bày theo phương thức biểu đạt nào? Tác dụng? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶ trong ®o¹n v¨n trªn? HS: tìm hiểu SGK. - Văn bản nhật dụng. - Chủ đề: Sự hội nhập và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc. - HS: kể tên và nêu chủ đề của các văn bản. - HS chó ý l¾ng nghe - HS ®äc VB. - HS khác nhận xét. - HS đọc. - Chia bè côc, néi dung tõng phÇn. - Hoµn c¶nh: HCM ho¹t ®éng c¸ch m¹ng gian lao vÊt v¶, ®i t×m ®­êng cøu n­íc (qua nhiÒu c¶ng, nhiÒu n­íc). - C¸ch tiÕp thu: + N¾m v÷ng ng«n ng÷ cña nhiÒu n­íc. + Qua c«ng viÖc lao ®éng vµ ho¹t ®éng c¸ch m¹ng mµ häc hái. + Häc hái, t×m hiÓu ®Õn møc s©u s¾c. + TiÕp thu mét c¸ch cã chän läc tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i. + TiÕp thu c¸i hay, ®Ñp, phª ph¸n c¸i tiªu cùc, h¹n chÕ. + Trªn nÒn t¶ng v¨n ho¸ d©n téc mµ tiÕp thu v¨n ho¸ cña thÕ giíi. - HS thảo luận trả lời. - Đi nhiều để tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc. - Việc tìm hiểu văn hoá các dân tộc khác giúp Người thực hiện được lí tưởng của đời mình. - Chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hóa,tiếp thu mọi cái hay ,cái đẹp…. đồng thời phê phán những cái tiêu cực của CNTB - Tiếp thu trên nền tảng của văn hoá dân tộc,tiếp thu một cách chủ động. - HS trả lời. -HS khác ổ sung. * C¸ch lËp luËn chÆt chÏ: - Nªu dÉn chøng x¸c ®¸ng - Lèi diÔn ®¹t tinh tÕ, ®Çy søc thuyÕt phôc. I. Giới thiệu. 1. Tác giả(SGK) 2. Văn bản. - Trích " Phong cách Hồ Chí Minh cái vĩ đại gắn với cái giản dị"(1990) II. Đọc ,chú thích ,bố cục. 1. Đọc. 2. Chú thích. 3. Bố cục. - PhÇn 1:Từ đầu ….Hiện đại vốn tri thức víi sù tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i của Bác.. - PhÇn 2 : còn lại Nh÷ng nÐt ®Ñp trong lèi sèng HCM. III. Tìm hiểu văn bản. 1. Vốn tri thức và sự tiếp thu tinh hoa nhân loại của Bác. - Những chi tiết chọn lọc ,tiêu biểu"vốn tri thức văn hoá nhân loại cảu Bác sâu sắc ,uyên thâm"sự lớn lao vĩ đại của Bác. -Tiếp thu mọi cái hay ,cái đẹp tinh hoa của nhân loại đồng thời phê phán những cái tiêu cực của CNTB - Tiếp thu trên nền tảng của truyền thống văn hoá dân tộc một cách chủ động tạo nên nhân cách lối sống bình dị. - Kể+ Bình luận+ yếu tố biểu cảm+ đối lập tất cả tạo nên vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh: Sự kết hợp giữa nhân loại và dân tộc. Tiết 2 ? Lối sống của CTHCM được Lê Anh Trà thể hiện qua những khía cạnh nào. ?Em có nhận xét gì về những chi tiết này ,những chi tiết này có tác dụng gì. ? T¸c gi¶ kÓ ra hµng lo¹t dÉn chøng vÒ lèi sèng cña HCM, t¸c gi¶ cßn cã nh÷ng lêi b×nh g×? H? Tõ lèi sèng cña B¸c gîi ta nhí ®Õn c¸ch sèng cña nh÷ng vÞ hiÒn triÕt nµo trong lÞch sö? GV: C¸c nhµ hiÒn triÕt x­a cã cuéc sèng g¾n víi thó quª ®¹m b¹c mµ thanh cao. H? Qua ®©y gióp em c¶m nhËn ®­îc g× vÒ lèi sèng cña B¸c? . GV: ChÝnh lèi sèng gi¶n dÞ nµy ®· gióp B¸c dÔ gÇn gòi tiÕp xóc víi mäi ng­êi. Kh«ng chØ riªng B¸c mµ c¸c nhµ hiÒn triÕt x­a nh­: NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm còng vËy, thanh b¹ch, ®¹m b¹c mµ lµm cho ng­êi ®êi sau ph¶i nÓ phôc. GV: Quan niệm thẩm mỹ của Bác là gì? - Bác quan niệm cái đẹp là những cái đem lại niềm vui ,hành phúc cho cuộc sống của con người.Ở đây cái đẹp của cuộc sống là những cái gần gũi ,giản dị khoong phải những cai xa hoa ,mô đen. GV bình: Chúng ta đã biết sau năm 1945 bác làm chủ tịch nước ở cương vị của Người ,Người có đủ điều kiện để sống một cuộc sống vương giả như bao lãnh tụ khác nhưng Bác lại không thế khi nha nước muốn xây cho Bác một cung điện Bác đã gạt đi đề nghị xây cho mình một nhà sàn nhỏ… Th¶o luËn: Cã ý kiÕn vÒ lèi sèng cña B¸c nh­ sau: §©y lµ lèi sèng kh¾c khæ cña nh÷ng con ng­êitù vui trong c¶nh nghÌo khã. §©y lµ mét c¸ch sèng tù thÇn th¸nh ho¸, tù lµm cho kh¸c ®êi, h¬n ng­êi. §©y lµ mét c¸ch sèng cã v¨n ho¸ ®· trë thµnh mét quan niÖm thÈm mü, c¸i ®Ñp lµ sù gi¶n dÞ tù nhiªn. Em ®ång ý víi ý kiÕn nµo? GV: Qua bµi häc nµy ta thÊy B¸c cã kiÕn thøc v¨n ho¸ nh©n lo¹i s©u réng, lµ vÞ l·nh tô cã lèi sèng gi¶n dÞ. ChÝnh ®iÓm nµy ®· lµm nªn phong c¸ch riªng cña B¸c mµ Ýt vÞ l·nh tô nµo cã ®­îc ? V× sao cã thÓ nãi lèi sèng cña B¸c lµ sù kÕt hîp gi÷a gi¶n dÞ vµ thanh cao? GV: ChÝnh t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh: “ NÕp sèng.. ..thÓ x¸c” GV; chốt lại,bình ,đọc thơ Tố Hữu thể hiện lối sống của Bác Hồ: " Bác để tình thương cho chúng con Một đời thanh bạch chẳng vàng son Mênh mông áo vải hồn muôn trượng Hơn tượng đồng phơi những lối mòn ? Đọc lại 2 câu thơ của NBK nêu tác dụng của 2 câu thơ,mục đích tác giả sử dụng 2 câu thơ này. Hoạt động 4 Tổng kết ? §Ó lµm næi bËt phong c¸ch cña B¸c, t¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? ? Em nhËn xÐt g× vÒ viÖc t¸c gi¶ ®­a ra nh÷ng dÉn chứng vµ c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt? ? Tõ nh÷ng thµnh c«ng vÒ nghÖ thuËt gióp lµm næi bËt néi dung g×? G: Trong xu thế hiện nay của thế giới : Hội nhâp- Hợp tác và phát triển. ? Theo em hội nhập có ý nghĩa như thế nào. Hoạt động 5 Luyện tập H? T×m nh÷ng ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ nãi vÒ phong c¸ch cña B¸c Hå? B¸c Hå ®ã chiÕc ¸o n©u gi¶n dÞ Mµu quª h­¬ng bÒn bØ ®Ëm ®µ. - ¡n khoÎ, ngñ ngon, lµm viÖckhoÎ, TrÇn mµ nh­ thÕ kÐm g× tiªn. - Ng­êi th­êng bá l¹i ®Üa thÞt gµ mµ ¨n hÕt mÊy qu¶ cµ xø NghÖ, Tr¸nh nãi to mµ ®i rÊt nhÑ trong v­ên. - Gîi: + N¬i ë + N¬i lµm viÖc + Trang phôc + ¡n uèng + Tµi s¶n - Thể hiện lối sống của Bác giản dị, thanh cao NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm sèng ë quª nhµ víi nh÷ng thó quª thuÇn ®øc: Thu ¨n m¨ng tróc, ®«ng ăn giá Lối sống của Bác giản dị ,l¹i v« cïng thanh cao vµ sang träng - Em ®ång ý víi ý kiÕn thø ba: Sù gi¶n dÞ lµ mét nÐt ®Ñp cña con ng­êi ViÖt Nam lµm cho tù nhiªn kh«ng ph¶i cÇu kú ph« tr­¬ng. - ND : cuộc sống của họ rất thanh đạm ,giản di. - MĐ: thấy được sự khác biệt của Bác với các hiền triết danh nho xưa.Thấy được sự gần gũi của Bác với với các bậc danh nho xưa sống cách Người hàng mấy thế kỉ .Qua đó thấy được sự tiếp nối truyền thống của văn hoá dân tộc tốt đẹp trong con người chủ tịch Hồ Chí Minh. - KÕt hîp kÓ vµ b×nh luËn ®an xen nhau mét c¸ch tù nhiªn. - DÉn chøng tiªu biÓu cã chän läc, cã ®an xen th¬ NguyÔn BØnh Khiªm ®Ó thÊy ®­îc sù gÇn gòi cña B¸c c¸c bËc hiÒn triÕt. - §èi lËp: VÜ nh©n mµ hÕt søc gi¶n dÞ, gÇn gòi am hiÓu mäi nÒn v¨n ho¸ nh©n lo¹i mµ hÕt søc d©n téc, hÕt søc ViÖt Nam. - VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt hîp hoµ gi÷a truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc vµ tinh ho¸ v¨n hãa nh©n lo¹i, gi÷a thanh cao vµ gi¶n dÞ. - Hội nhập không có nghĩa là hoà tan mà vẫn phải giữ gìn và phát huy truyền thống bản sắc văn hoá dân tộc để xây dựng một nền văn hoá Vn tiên tiến đâm đà bản sắc dân tộc. 2. Lèi sèng gi¶n dÞ cña Hå ChÝ Minh - Những chi tiết chọn lọc ,trình bày rõ ràng, mạch lạc thể hiện lối sống giản dị, mộc mac,vô cùng thanh cao,trong sáng của Bác. - Nét đẹp của lối sống giản dị ,dân tộc rất VN trong phong cách HCM. IV .Tổng kết. 1. Nghệ thuật -PTBĐ; tự sự,nghị luận, biểu cảm. - NT: đối lập,so sánh,từ Hán Việt,chi tiết chọn lọc. 2. Nội dung. - Vẻ đẹp phong cách HCM : + Truyền thống văn hoá dân tộc- tri thức nhân loại. + Thanh cao ,giản dị. V. Luyện tập. Bài tập 1 4. Củng cố. ? Nêu nội dung khái quát của bài học. 5. Dặn dò . - Học bài ,làm bài tập ,chuẩn bị bài mới. Tuần 1 Tiết :3 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI Ngày soạn:15/08/2012 i- Môc tiêu cần đạt Hướng dẫn häc sinh cñng cè kiÕn thøc ®· häc vÒ héi tho¹i ë líp 8. N¾m ®­îc c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ë líp 9 lµ ph­¬ng ch©m vÒ l­îng vµ ph­¬ng ch©m vÒ chÊt. BiÕt vËn dông c¸c ph­¬ng ch©m nµy trong giao tiÕp. TÝch hîp víi phÇn V¨n qua bµi “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” vµ tËp lµm v¨n “Sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh”. II- ChuÈn bÞ GV: Nghiªn cøu so¹n bµi. HS: §äc bµi, t×m hiÓu tr­íc bµi. III- TiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định tổ chức lớp 2.KiÓm tra bài cũ. ë líp 8 ta ®· ®­îc häc vÒ héi tho¹i? Em h·y cho biÕt héi tho¹i lµ g×? Héi tho¹i lµ nãi chuyÖn víi nhau. Ng­êi tham gia héi tho¹i chñ yÕu b»ng ng«n ng÷. GV: - Nãi ®Õn héi tho¹i lµ nãi ®Õn giao tiÕp. Nãi ®Õn giao tiÕp lµ Ýt nhÊt cã ng­êi nãi, cã ng­êi nghe hoÆc ng­êi viÕt, ng­êi ®äc. Nãi ®Õn giao tiÕp lµ nãi ®Õn øng xö, nãi n¨ng. Trong giao tiÕp cã nh÷ng quy ®Þnh tuy kh«ng ®­îc nãi ra thµnh lêi nh­ng nh÷ng ng­êi tham gia giao tiÕp cÇn ph¶i tu©n thñ. NÕu kh«ng th× dï c©u nãi kh«ng m¾c lçi g× vÒ ng÷ ©m, tõ vùng vµ ng÷ ph¸p giao tiÕp còng sÏ kh«ng thµnh c«ng. Nh÷ng quy ®Þnh ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i. H«m nay chóng ta sÏ t×m hiÓu. Cã nhiÒu ph­¬ng ch©m héi tho¹i, giê nµy chóng ta sÏ t×m hiÓu hai ph­¬ng ch©m. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung Hoạt động 1 ? §äc ®o¹n ®èi tho¹i ë SGK? GV: §©y lµ ®o¹n ®èi tho¹i gi÷a hai nh©n vËt An vµ Ba ? B¹n An hái ®iÒu g× vµ b¹n Ba tr¶ lêi ra sao? ? Nh­ vËy trong cuéc ®èi tho¹i nµy c¶ An vµ Ba ®Òu nãi vÒ néi dung g×? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c©u tr¶ lêi thø hai cña Ba? ? §óng ra Ba ph¶i tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? GV: §iÒu mµ An cÇn biÕt lµ ®Þa ®iÓm tËp b¬i cña Ba cßn Ba tr¶ lêi b¬i “ ë d­íi n­íc” th× kh«ng cÇn tr¶ lêi ai ch¼ng biÕt lµ b¬i th× ph¶i di chuyÓn ë d­íi n­íc. ? Nh­ vËy khi nãi cÇn cã yªu cÇu g× vÒ néi dung? ? KÓ l¹i truyÖn Lîn c­íi ¸o míi? LÏ ra anh lîn c­íi vµ anh ¸o míi cÇn ph¶i hái vµ tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? ? Theo em truyÖn g©y c­êi ë chç nµo? (v× sao truyÖn g©y c­êi?). ? Qua c©u chuyÖn nµy em hiÓu cÇn tu©n thñ yªu cÇu g× khi giao tiÕp? ? Qua t×m hiÓu 2 vÝ dô trªn em thÊy khi giao tiÕp ta cÇn quan t©m ®Õn ®iÓm g× vÒ néi dung? GV: §¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu nµy vÒ néi dung lµ ta ®· ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ l­îng. GV:Yêu cầu HS đọc ghi nhớ (sgk) Hoạt động 2 * Bµi tËp ? §äc “Qu¶ bÝ khæng lå” ? TruyÖn kÓ cuéc ®èi tho¹i gi÷a ai víi ai? ?TruyÖn cã ®iÓm gi ®¸ng c­êi? TruyÖn phª ph¸n ai? GV: Sù thËt th× kh«ng cã qu¶ bÝ to b»ng c¸i nhµ phª ph¸n anh chµng cã tÝnh nãi kho¸c. ? Qua c©u truyÖn em thÊy trong giao tiÕp cÇn tr¸nh ®iÒu g×? GV: §­a t×nh huèng; Mét h«m b¹n A nghØ häc, c« gi¸o hái Cã ai biÕt v× sao b¹n A nghØ häc kh«ng? Em cã thÓ tr¶ lêi nh­ thÕ nµo? - B¹n A nghØ häc v× èm ¹! - Cã lÏ b¹n A nghØ häc v× èm ¹! ? NhËn xÐt xem hai c©u tr¶ lêi cña hai b¹n nµy ®· ®¸p øng ®óng yªu cÇu giao tiÕp ch­a? GV: §¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu trªn th× giao tiÕp ®· ®¶ b¶o ph­¬ng ch©m vÒ chÊt. ? Gäi mét häc sinh ®äc phÇn ghi nhí SGK/10. Hoạt động 3 ? §äc truyÖn c­êi “Cã nu«i ®­îc kh«ng” GV: §©y lµ c©u truyÖn cæ d©n gian, nh©n vËt kh«ng cã tªn riªng mµ chØ cã tªn rÊt chung: §Ó tiÖn theo dâi c« ®Æt: - Anh cã em ®Î 7 th¸ng lµ A. - Anh b¹n tèt bông ®· an ñi b¹n lµ B. ? Em hiÓu v× sao anh A l¹i lo l¾ng con anh ta ®Î cã nu«i ®­îc kh«ng? ? Anh b¹n tèt bông ®· an ñi b¹n ®iÒu g×? ? Anh A hái l¹i anh B ®iÒu g×? ? TruyÖn ®¸ng c­êi ë ®iÓm nµo? ? Trong lêi tho¹i cña anh A ®· ®¶m b¶o ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo? ? V× sao? ? §äc bµi tËp, bµi tËp gåm mÊy phÇn? Bµi tËp yªu cÇu chóng ta lµm g×? ? Theo em ®Ó gi¶i thÝch ®­îc ý a ta dùa vµo ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo? GV: §Ó tr¸nh ®iÒu nµy ta cã thÓ dïng nh÷ng côm tõ cã ý pháng ®o¸n chøng tá ý ch­a ch¾c ch¾n ®Ó th«ng b¸o tÝnh x¸c thùc hay th«ng tin m×nh ®­a ra ch­a ®­îc kiÓm chøng. b. V× sao ng­êi ta dïng c¸ch diÔn ®¹t: nh­ t«i ®· tr×nh bµy, nh­ mäi ng­êi ®iÒu biÕt. H? Muèn gi¶i bµi tËp nµy ta dùa vµo ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµo? GV: Yªu cÇu khi giao tiÕp ph¶i nãi cã néi dung- néi dung ph¶i ®óng yªu cÇu giao tiÕp, kh«ng thõa, kh«ng thiÕu- tøc lµ tu©n thñ vÒ l­îng. - Nh­ng trong giao tiÕp®«i khi ®Ó nhÊn m¹nh ý, chuyÓn ý, dÉn ý ng­êi nãi cÇn nh¾c l¹i néi dung nµo ®ã (®Ó tr¸nh thiÕu ý) ng­êi nãi dïng nh÷ng côm tõ trªn ®Ó nh¾c l¹i nh÷ng néi dung cò ®· nãi. HS: đọc sgk - An hái Ba: cã biÕt b¬i kh«ng? - Ba tr¶ lêi cã biÕt b¬i vµ b¬i giái - An hái Ba häc b¬i ë ®©u? - Ba tr¶ lêi b¹n Êy häc b¬i d­íi n­íc. - C¶ hai ®Òu nãi vÒ viÖc biÕt b¬i vµ tËp b¬i cña b¹n Ba. - C©u tr¶ lêi ch­a ®¸p øng yªu cÇu cña An. - TËp b¬i ë s«ng, ë ao hay ë hå. - C©u nãi ph¶i ®óng víi yªu cÇu giao tiÕp. Lîn c­íi: B¸c cã thÊy con lîn nµo ch¹y qua ®©y kh«ng? - ¸o míi: (N·y giê) t«i ch¼ng thÊy con lîn nµo ch¹y qua ®©y c¶. - V×: c¸c nh©n vËt ®Òu nãi nh÷ng ®iÒu kh«ng cÇn nãi, nãi thõa nh­ vËy cèt ®Ó khoe mÏ r»ng t«i cã lîn ®Ó c­íi vî, t«i cã ¸o míi. - Kh«ng nªn nãi nhiÒu h¬n nh÷ng g× cÇn nãi. HS đọc ghi nhớ (sgk) -Hai ng­êi b¹n, cã mét ng­êi hay nãi kho¸c - Kh«ng nªn nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng sù thËt - Ch­a biÕt lý do mµ b¹n 1 nãi b¹n èm th× kh«ng ®óng v× kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. -B¹n thø hai (cã lÏ) ch­a ch¾c ch¾n l¾m - ®óng. ? Tõ vÝ dô nµy em h·y cho biÕt trong giao tiÕp cÇn tr¸nh ®iÒu g×? - §õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. HS : đọc ghi nhớ (sgk) - Ng­êi ta th­êng nãi mang thai 9 th¸ng 10 ngµy. - Vî anh ta míi mang thai cã 7 th¸ng ®· sinh con th× ®øa con anh A thiÕu th¸ng, tøc lµ bÞ ®Î non -> anh A lo con m×nh khã nu«i. - §õng sî vµ ®­a ra b»ng chøng: Bµ anh B sinh ra bè anh ta còng mang thai 7 th¸ng ®Î non. - Bè anh B ®Î non cã nu«i ®­îc kh«ng? - TÊt nhiªn lµ bè anh B ph¶i nu«i ®­îc th× míi sinh ra anh B- Anh A hái vËy lµ thõa. - Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng. - Trong giao tiÕp- néi dung nãi ph¶i ®¸p øng ®­îc néi dung giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa. ? VËn dông ph­¬ng ch©m héi tho¹i vÒ chÊt vµ vÒ l­îng gi¶i thÝch v× sao khi nãi ng­êi ta dïng nh÷ng c¸ch diÔn ®¹t: a.Nh­ t«i biÕt, t«i tin r»ng, nÕu t«i kh«ng lÇm th×, t«i nghe nãi, theo t«i nghÜ, h×nh nh­ lµ, nh÷ng tõ cã ý nghÜa ch­a ch¾c ch¾n. - chÊt: Trong giao tiÕp kh«ng nªn nãi x¸c thùc - Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng. I- Ph­¬ng ch©m vÒ l­îng 1. VÝ dô: 1/8 SGK *VÝ dô 2: Lîn c­íi ¸o míi 2.Nhận xét - Khi giao tiÕp cÇn nãi cã néi dung - Néi dung cña lêi nãi ph¶i .®¸p øng ®óng yªu cÇu cña cuéc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa. 3. Ghi nhớ (sgk) II- Ph­¬ng ch©m vÒ chÊt 1. VÝ dô1: Qu¶ bÝ khæng lå 2. Nhận xét. -Trong giao tiÕp ®õng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. 3. Ghi nhớ(sgk) III- LuyÖn tËp Bµi tËp 3 Bµi tËp 4 4. Củng cố. Dặn dò - Khi giao tiếp ta cần phải vận dụng các phương châm hội thoại như thế nào -Häc thuéc phÇn ghi nhí. Tuần 1 Tiết :4 SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH Ngày soạn:16/08/2012 I. Mục tiêu cần đạt. - Hướng dẫn häc sinh cñng cè l¹i kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n thuuyÕt minh: n¾m ch¾c c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh. - Vai trß cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh. - TÝch hîp víi : V¨n b¶n “Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” TiÕng ViÖt ë bµi : Ph­¬ng ch©m héi tho¹i. - NhËn ra c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc sö dông trong c¸c v¨n b¶n thuyÕt minh - RÌn luyÖn kü n¨ng sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­ miªu t¶, so s¸nh trong v¨n b¶n thuyÕt minh. II- ChuÈn bÞ GV: Nghiªn cøu so¹n gi¸o ¸n. HS: ¤n tËp l¹i v¨n b¶n thuyÕt minh. III- Tiến trình lªn líp 1.Ổn định tổ chøc. 2.KiÓm tra bài cũ ThÕ nµo lµ v¨n b¶n thuyÕt minh? KÓ tªn c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh? Lµ kiÓu vb sö dông ph­¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch ®Ó lµm râ t/c, cÊu t¹o,c¸ch dïng, lÝ do ph¸t sinh, qui luËt ph¸t triÓn biÕn ho¸ hoÆc quy tr×nh diÔn biÕn cña ®èi t­îng, sù viÖc) -> cung cÊp th«ng tin ®Ó gióp ng­êi ®äc ng­êi nghe hiÓu râ vÒ ®èi t­îng sv. - Ph­¬ng ph¸p: Nªu ®Þnh nghÜa,gi¶i thÝch,nªu vÝ dô, so s¸nh,dïng sè liÖu,ph©n tÝch ph©n lo¹i. 3.Bµi míi Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung Hoạt động 1 ?V¨n b¶n thuyÕt minh cã tÝnh chÊt g×, môc ®Ých cña nã? Lµ kiÓu v¨n b¶n th«ng dông trong lÜnh vùc ®êi sèng nh»m cung cÊp tri thøc kh¸ch quan vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n cña c¸c hiÖn t­îng vµ sù vËt trong tù nhiªn, x· héi b»ng ph­¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch. ?Nªu c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh mµ em ®· häc líp 8? Gäi mét HS ®äc v¨n b¶n “H¹ Long §¸ vµ N­íc”. - H­íng dÉn HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái ë SGK. ? V¨n b¶n thuyÕt minh ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng nµo? ? Theo em v¨n b¶n nµy cã cung cÊp tri thøc cña ®èi t­îng kh«ng? ? Theo em viÖc cung cÊp tri thøc vÒ vÎ ®Ñp cña VÞnh H¹ Long cã dÔ thuyÕt minh kh«ng vµ v× sao? GV: Th«ng th­êng, khi giíi thiÖu vÎ ®Ñp cña H¹ Long ng­êi ta th­êng nãi ®Õn sù sèng ®éng, hÑp, bao nhiªu hßn ®¶o lín nhá, cã bao nhiªu ®éng ®¸, mang h×nh thïra sao… Cßn Nguyªn Ngäc giíi thiÖu H¹ Long víi §¸ vµ n­íc ®· ®em ®Õn cho du kh¸ch nh÷ng c¶m gi¸c thó vÞ. ? §Ó giíi thiÖu ®­îc vÎ ®Ñp k× l¹ cña H¹ Long t¸c gi¶ ph¶i lµ ng­êi nh­ thÕ nµo? ? T¸c gi¶ ®· t­ëng t­îng vµ liªn t­ëng nh­ thÕ nµo vÒ vÎ ®Ñp k× l¹ cña H¹ Long? ? §Ó lµm næi bËt vÎ ®Ñp cña §¸ vµ n­íc ë c¸c gãc ®é tõ sù di chuyÓn, h­íng ¸nh s¸ng t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p g×? ? Miªu t¶ ®­îc vÎ ®Ñp cña VÞnh H¹ Long t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo? ? ChØ râ t¸c dông cña viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt? GV: Nh­ vËy ®Ó truyÒn ®­îc c¶m xóc vµ sù thÝch thó vÒ sù k× l¹ cña VÞnh H¹ Long tíi ng­êi ®äc t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p t­ëng t­îng, liªn t­ëng, miªu t¶, dïng phÐp nh©n ho¸. Qua vÝ dô chóng ta thÊy ®Ó thuyÕt minh râ ®èi t­îng, ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh t¸c gi¶ cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt lµm cho v¨n b¶n thuyÕt minh sinh ®éng, hÊp dÉn h¬n. ? Trong v¨n b¶n thuyÕt minh, ngoµi viÖc sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ta cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? T¸c dông ? ? ViÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu g×? Hoạt động 2 ? §äc vµ nªu yªu cÇu bµi tËp? ? V¨n b¶n cã tÝnh chÊt thuyÕt minh kh«ng? ? TÝnh chÊt thuyÕt minh ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo? ? Bµi thuyÕt minh sö dông ph­¬ng ph¸p g×? ? Trong v¨n b¶n thuyÕt minh sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×?T¸c dông? GV: ViÖc t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt kÓ chuyÖn mét c©u chuyÖn vui gióp ng­êi ®äc dÔ tiÕp nhËn tri thøc h¬n. ? §äc ®o¹n v¨n sau: ? §o¹n v¨n thuyÕt minh vÒ ®èi t­îng nµo? ? Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®­îc sö dông trong ®o¹n v¨n nµy? ? Ngoµi ph­¬ng ph¸p trªn t¸c gi¶ cßn sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®Ó thuyÕt minh? GV: C©u chuyÖn kÓ l¹i mét ngé nhËn thêi th¬ Êu, sau lín lªn ®i häc míi cã dÞp nhËn thøc l¹i sù nhÇm lÉn cò. - Tr×nh bµy nh÷ng tri thøc kh¸ch quan, phæ th«ng Nªu ®Þnh nghÜa,gi¶i thÝch,nªu vÝ dô, so s¸nh,dïng sè liÖu,ph©n tÝch ph©n lo¹i - Mét HS ®äc v¨n b¶n. - HS th¶o luËn nhãm, cö ®¹i diÖn tr¶ lêi, ®¹i diÖn nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - HS tr¶ lêi c¸ nh©n. - ThuyÕt minh vÎ ®Ñp ( sù k× l¹) cña VÞnh H¹ Long - Cung cÊp tri thøc cña ®èi t­îng lµ: VÎ ®Ñp cña n­íc vµ ®¸. - ViÖc cung cÊp tri thøc vÒ vÎ ®Ñp k× l¹ rÊt khã v× kh«ng thÓ ®o ®Õm, nªu sè liÖu, liÖt kª. §Æc ®iÓm cña ®èi t­îng rÊt trõu t­îng. - Cã sù quan s¸t kÜ ë c¸c gãc ®é vµ cã sù t­ëng t­îng vµ liªn t­ëng tèt. - N­íc t¹o nªn sù di chuyÓn vµ kh¶ n¨ng di chuyÓn theo mäi c¸ch t¹o nªn sù thó vÞ cña c¶nh s¾c - Tuú theo gãc ®é vµ tèc ®é di chuyÓn cña du kh¸ch, - Tuú theo c¶ h­íng ¸nh s¸ng räi vµo cña ®¶o ®¸ mµ thiªn nhiªn t¹o nªn thÕ giíi sèng ®éng, biÕn ho¸ ®Õn l¹ lïng. - T¸c gi¶ sö dông bót ph¸p miªu t¶ sinh ®éng, nh÷ng biÕn ®æi cña h×nh ¶nh ®¶o ®¸, biÕn chóng tõ nh÷ng vËt v« tri thµnh vËt sèng ®éng cã hån Nh©n ho¸ ®Ó t¶ c¸c ®¶o ®¸: chóng lµ thËp lo¹i chóng sinh, lµ thÕ giíi ng­êi, bän ng­êi b»ng ®¸ hèi h¶ trë vÒ. - T¸c dông: giíi thiÖu H¹ Long kh«ng chØ lµ ®¸ vµ n­íc mµ lµ mét thÕ giíi sèng cã hån. + Miªu t¶ ,liªn t­ëng t­ëng t­îng sinh ®éng. + DÉn chøng x¸c thùc - Sö dông thÝch hîp, gãp phÇn lµm næi bËt đối tượng cần thuyết minh. §©y lµ mét v¨n b¶n thuyÕt minh v× ®· cung cÊp tri thøc kh¸ch quan vÒ lo¹i ruåi. ThÓ hiÖn ë chç giíi thiÖu loµi ruåi cã hÖ thèng: tÝnh chÊt chung vÒ hä, gièng, loµi, tËp tÝnh sinh sèng, ®Î, ®Æc ®iÓm cã thÓ t¸c h¹i cña loµi ruåi, ý thøc phßng vµ diÖt ruåi. - §Þnh nghÜa: thuéc hä c«n trïng - Ph©n lo¹i: c¸c lo¹i ruåi - Sè liÖu: sè vi khuÈn, sè l­îng sinh s¶n - LiÖt kª: m¾t l­íi, ch©n tiÕt ra chÊt dÝnh. - Nh©n ho¸ - Cã t×nh tiÕt nh­ mét c©u chuyÖn kÓ. - G©y høng thó cho b¹n ®äc nhá tuæi, nã nh­ mét c©u chuyÖn vui mµ vÉn cung cÊp ®­îc tri thøc. - ThuyÕt minh tËp tÝnh chim có. - Ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa - NghÖ thuËt kÓ chuyÖn I- T×m hiÓu viÖc sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong v¨n b¶n thuyÕt minh: 1. ¤n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh: - Môc ®Ých, tÝnh chÊt: - Ph­¬ng ph¸p: 2. V¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt: a. §äc v¨n b¶n: sgk/12 b. VÊn ®Ò: Sù k× l¹ cña H¹ Long: §¸ vµ N­íc. 3. Kết luận. - Muốn cho văn bản thuyết minh sinh động ,hấp dẫn ngoài việc sử dụng các phương pháp thuyết minh ta còn phải kết hợp cá biện pháp nghệ thuật…. II- LuyÖn tËp Bµi tËp 1 Bµi tËp 2 4. Củng cố. ?Em hãy nêu vai trò ,tác dụng của các biện pháp nghệ thuật trong văn thuyết minh. 5. Dặn dò - N¾m ch¾c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh vµ c¸c biÖn ph¸p nh­ trªn ®­îc sö dông v¨n b¶n thuyÕt minh - LËp dµn ý bµi v¨n thuyÕt minh vÒ c¸i bót, c¸i nãn cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­ kÓ chuyÖn, hái ®¸p theo lèi nh©n ho¸. Tuần 1 Tiết :5 LUYỆN TẤP SỦ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH Ngày soạn : 20/08/2012 I. Mục tiêu cần đạt. -Hướng dẫn häc sinh «n tËp cñng cè, hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh, vËn dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµo v¨n b¶n thuyÕt minh. - X¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò bµi TM vÒ mét ®å dïng cô thÓ.