Giáo án Ngữ văn lớp 10 Tiết 69 làm văn- Phương pháp thuyết minh

Tiết 69. Làm văn phương pháp thuyết minh Ngày soạn: 19.02.08 Ngày giảng: ...................08 Lớp giảng: 10B1, B5 Sĩ số: A. Mục tiêu bài bài Qua bài giảng, nhằm giúp HS: Nắm được nhưng kiến thức cơ bản về một số phương pháp thuyết minh thường gặp Bước đầu vận dụng được những kiến thức đã học để viết được những văn bản thuyết minh có sức thuyết phục cao Thấy được việc nắm vững phương pháp thuyết minh là cần thiết không chỉ cho những bài tập làm văn trước mắt mà còn cho cuộc sống sau này. B. Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Thiết kế bài giảng - Để học tốt C. Cách thức tiến hành - Đọc hiểu - Thảo luận - Luyện tập thực hành D. Tiến trình giờ giảng 1. ổn định 2. KTBC 3. GTBM 4. Hoạt động dạy học Hoạt động của Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt GV: yêu cầu HS đọc SGK, thảo luận theo nhóm (5 phút) - Nhóm 1: Yêu cầu để viết 1 bài văn thuyết minh là gì? - Nhóm 2: điều kiện để viết được 1 văn bản thuyết minh? - Nhóm 3: cần chú ý gì về mối quan hệ giữa phương pháp thuyết minh với mục đích thuyết minh? GV: lấy kết quả, ghi bảng GV: hãy nhắc lại những phương pháp thuyết minh đã học? HS nhắc lại GV ghi bảng GV: yêu cầu HS đọc đoạn trích SGK, xác định mục đích thuyết minh, phương pháp thuyết minh? Tác dụng cảu phương pháp đó? GV: ngoài các phương pháp đã học ở THCS, chúng ta sẽ được giới thiệu về một số phương pháp mới. GV: hướng dẫn HS trả lời 2 câu hỏi trong SGK GV: chưa nêu được những đặc điểm bản chất giúp người đọc phân biệt Ba sô với các nhà văn, nhà thơ khác. Nếu sử dụn Ba sô là một thi sĩ nổi tiếng -> phân biệt được Ba sô với các nhà văn nhà thơ khác GV: yêu cầu HS trả lời câu hỏi SGK GV: căn cứ để lựa chọn phương pháp thuyết minh? GV: mục đích của việc sử dụng phương pháp thuyết minh? GV: yêu cầu HS làm bài tập 1 I. Tầm quan trọng cảu phương pháp thuyết minh 1. Yêu cầu của một bài văn thuyết minh - Đảm bảo cung cấp thông tin về đối tượng 1 cách trung thực, chính xác và khách quan - Nội dung thuyết minh phải chuẩn xác, hấp dẫn và sinh động - Trình tự thuyết minh pahỉ hợp lí, khoa học và nhất quán (theo không gian, thời gian hay sự việc...) 2. Điều kiện để viết được 1 văn bản thuyết minh - Có tri thức về đối tượng cần thuyết minh - Có nhu cầu - Có phương pháp thuyết minh phù hợp 3. Mối quan hệ giữa phương pháp thuyết minh với mục đích thuyết minh - Mục đích thuyết minh thường được hiện thực hoá thành bài văn thông qua các phương pháp thuyết minh, còn các phương pháp thuyết minh bao giờ cũng gắn liền với 1 mục đích thuyết minh cụ thể. -> có mối quan hệ, gắn bó chặt chẽ với nhau. II. Một số phương pháp thuyết minh. 1. ôn lại các phương pháp thuyết minh đã học. a. Các phương pháp thuyết minh Nêu định nghĩa, liệt kê, nêu ví dụ, dùng các số liệu, so sánh, phân loại, phân tích... b. Luyện tập - Đoạn trích 1: + Mục đích thuyết minh: công lao tiến cử người tài giỏi cho đất nước của Trần Quốc Tuấn + Phương pháp thuyết minh: liệt kê, giải thích + Tác dụng: đảm bảo tính chuẩn xác và tính thuyết phục - Đoạn trích 2: + Mục đích thuyết minh: lí do (nguyên nhân) thay đổi bút danh của thi sĩ Ba sô. + Phương pháp thuyết minh: phân tích và giải thích. + Tác dụng: cung cấp những hiểu biết mới, bất ngờ thú vị - Đoạn trích 3: + Mục đích thuyết minh: giúp người đcọ hiểu về cấu tạo của tế bào + Phương pháp thuyết minh: nêu số liệu và so sánh + Tác dụng: hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh - Đoạn trích 4: + Mục đích thuyết minh: giúp người đọc hiểu về 1 loại hình nghệ thuật dân gian + Phương pháp thuyết minh: phân tích, giải thích + Tác dụng: cung cấp những tri thức mới 2. Tìm hiểu thêm 1 số phương pháp thuyết minh. a. Thuyết minh bằng cách chú thích - Câu 1: câu: "Basô là bút danh" - tác giả đã chú thích cho danh xưng Basô, Ba sô là bút danh của một thi sĩ nổi tiếng - Câu 2: + Khái niệm: là phương pháp thuyết minh cùng có mô hình A là B (giống phương pháp định nghĩa); nêu ra 1 tên gọi khác hoặc 1 cách nhận biết khác + Ưu điểm và hạn chế của phương pháp: có tính linh hoạt mềm dẻo, có tác dụng đa dạng hoá văn bản và phương pháp diễn đạt; tuy nhiên chưa phản ánh đầy đủ những thuộc tính bản chất của đối tượng. b. Thuyết minh bằng cách giảng giải nguyên nhân - kết quả. - Câu 1: mục đích 1 là chủ yếu vì đấy mới chính là bức chân dung tâm hồn của thi sĩ Ba sô - Câi 2: + Các ý trong đoạn văn có quan hệ nhân quả với nhau vì từ niềm say mê cây chuối (nguyên nhân) mới dẫn đến việc ra đời (kết quả) bút danh Ba sô. + Các ý được trình bày hợp lí, sinh động, bất ngờ, thú vị, hấp dẫn. III. Yêu cầu đối với việc vận dụng phương pháp thuyết minh. 1. Căn cứ để lựa chọn phương pháp thuyết minh: mục đích thuyết minh 2. Mục đích của việc sử dụng phương pháp thuyết minh. - Cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan về đối tượng được thuyết minh - Góp phần sinh động hoá văn bản thuyết minh để gây hứng thú cho người đọc. IV. Luyện tập 1. Phương pháp chú thích: - Hoa lan đã được người phương Đông tôn là: loài hoa vương giả - Còn với người phương Tây, lan là: nữ hoàng của các loại... 2. Phương pháp phân tích, giải thích - Hoa lan thường được chia làm 2 nhóm 3. Phương pháp nêu số liệu: chỉ riêng 10 loài của chi lan... 4. Sử dụng yếu tố miêu tả hấp dẫn Với cánh môi cong lượn..dang bay lượn 5. Củng cố và dặn dò Soạn bài: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (Nguyễn Dữ)