Giáo án Ngữ văn lớp 6 Tuần 9 Tiết 33 Bài 9 Hai cây phong

Tuần 9 Tiết 33 Ngày soạn 2 5/10/2007 Bài 9 Văn bản : hai cây phong (Trích ''Người thầy đầu tiên'') - Ai-ma-tốp- A. Mục tiêu cần đạt: - Học sinh phát hiện trong văn bản ''Hai cây phong'' có 2 mạch kể ít nhiều phân biệt lồng vào nhau dựa trên các đại từ nhân xưng khác nhau trong kể chuyện. Vì ở trong bài, người kể chuyện nói mình là hoạ sĩ nên chúng ta hướng học sinh tìm hiểu ngòi bút đậm chất hội hoạ của tác giả khi miêu tả 2 cây phong. Chúng ta cũng giúp học sinh hiểu rõ nguyên nhân khiến Hai cây phong gây xúc động cho người kể chuyện. -Học sinh cảm nhận được tấm lòng gắn bó tha thiết với cảnh vật và con người nơi quê hương yêu dấu. -Thấy được vai trò nổi bật của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự. - Rèn luyện các kĩ năng đọc văn xuôi tự sự - trữ tình. B. Chuẩn bị: - Giáo viên: Bảng phụ ghi bố cục tìm hiểu về Ai-ma-tốp và truyện ngắn ''Người thầy đầu tiên'' - Học sinh: Tìm đọc đoạn trích ''Người thày đầu tiên'' trong SGK Văn 9II (cũ) C.Tiến trình bài dạy: 1. Tổ chức lớp: (1') 2. Kiểm tra bài cũ :(6') ? Giôn-xi khỏi bệnh vì sao. ? vì sao nói bức tranh''Chiếc lá cuối cùng'' là một kiệt tác. ? Phân tích 2 lần đảo ngược tình huống của truyện? Tác dụng của nghệ thuật đó. 3. Tiến trình bài giảng: - Giới thiệu bài (1'): Đối với chúng ta, kí ức tuổi thơ thường gắn với cây đa, bến nước, sân đình, cây đa cũ bến đò xưa. Đối với nhân vật hoạ sĩ trong truyện ''Người thầy đầu tiên'' của Ai-ma-tốp là nhớ tới làng quê với hai cây phong trên đỉnh đồi đầu làng. Giáo viên giới thiệu quê hương của tác giả - đất nước Cư-rơ-gư-xtan. Hoạt động của thày Hoạt động của trò ? Em hiểu gì về tác giả Ai-ma-tốp ? Tóm tắt nội dung chính của truyện''Người thày đầu tiên'' ? Vị trí của văn bản này ? - Giáo viên đọc mẫu. ? Cần đọc với giọng như thế nào cho phù hợp. - Giáo viên nhận xét cách đọc. - Giáo viên kiểm tra việc đọc chú thích của học sinh ? Tìm hiểu bố cục đoạn trích. - Giáo viên treo bảng phụ có ghi bố cục. Trong văn bản xuất hiện 2 loại hình ảnh : Thiên nhiên và con người . Hãy chỉ rõ các hình ảnh đó ? ? Hình ảnh nào là nổi bật nhất ? ( Tôi và hai cây phong .) ? Nhân vật người kể trong văn bản xuất hiện ở mấy vai? Khi nào người kể xưng “tôi”, khi nào thì xưng “chúng tôi” ? - Tôi : khi kể những cảm xúc của mình - Chúng tôi : Khi thể hiện cảm xúc của nhiều người . ? Tác dụng của việc kể ở hai vai ? - Thể hiện cảm xúc vừa chung vừa riêng . ? Có những phương thức biểu đạt nào được sử dụng ở đây ? - TS + MTả và BCảm . ? Hai cây phong được giới thiệu qua chi tiết nào. ? Tác giả có sử dụng nghệ thuật gì. ? Tác dụng của biện pháp ấy. * Tác giả giới thiệu vị trí của 2 cây phong với niềm tự hào sâu sắc * Là tín hiệu của làng. ? Tác giả đã miêu tả đặc điểm của 2 cây phong qua những từ ngữ nào? . Gắn bó thân thuộc, gần gũi với con người . Có sự sống riêng. - Liên hệ Việt Nam ''Bão bùng... Tay ôm tay níu tre gần...'' ? Có gì đặc sắc trong cách miêu tả ? Qua đó cho em thấy tài nghệ nào của tác giả. ? Qua cách m/tả đó, n/vật “ tôi ” luôn hình dung về 2 cây phong ntn ? * GV chốt : - Bằng những h/ả m/tả, những so sánh nhân hoá độc đáo ’ N/vật “tôi ” cảm nhận về 2 cây phong như 2 anh em sinh đôi, 2 con người với sức lực dẻo dai, dũng mãnh, với tâm hồn phong phú, có cuộc sống riêng của mình. - Hai cây phong trở thành 1 h/ả kí ức trong tâm hồn tác giả , biểu hiện t/yêu và nỗi nhớ làng quê. -> Hai cây phong có sức sống mãnh liệt, biểu tượng cho con người thảo nguyên. ? Kỉ niệm tuổi thơ gắn với 2 cây phong như thế nào? ? Từ trên cao ngất, phép thần thông mở ra trước mắt lũ trẻ những điều gì ? Cảm xúc của lũ trẻ được diễn tả ntn ? ? Có gì đặc sắc về nghệ thuật trong 2 đ/v của mạch kể xưng “ chúng tôi ” này ? ? Cảnh bọn trẻ trèo lên cây để khám phá phong cảnh cho ta thấy điều gì ? * Là nơi hội tụ niềm vui tuổi thơ, nơi mở rộng chân trời hiểu biết. ? ở cuối văn bản Hai cây phong được nhắc tới người vô danh đã trồng chúng, giúp ta hiểu điều gì ? * Nơi ghi khắc biến cố của làng. ? Tại sao khi đã trưởng thành, đã hiểu được điều bí ẩn xa của 2 cây phong, nhân vật “ tôi ” vẫn k0 hề vỡ mộng xa ? có phải ai cũng có tâm trạng vậy không ? * GV chốt : - Sự gắn bó giữa 2 cây phong và lũ trẻ. - Cảnh đẹp và tình yêu quê hương. I. Tìm hiểu chung (8') 1. Tác giả : - Học sinh đọc phần chú thích trong SGK - Ông sinh năm 1928 tại Cư-rơ-gư-xtan ở Trung á (trước thuộc liên bang Xô viết). Ông tốt nghiệp đại học nông nghiệp trở thành cán bộ chăn nuôi rồi học tiếp văn học chuyển sang hoạt động báo chí, viết văn. - Tác phẩm nổi tiếng của ông:SGK 2. Tác phẩm : - Học sinh tóm tắt dựa vào SGK tr99 - Nằm ở phần đầu truyện ''Người thày...'' II. Đọc hiểu văn bản (10') 1. Đọc: - Học sinh đọc văn bản - Chú ý giọng đọc chậm rãi, hơi buồn buồn gợi nhớ nhung và nghĩ suy của người kể chuyện. Thay đổi giọng đọc giữa người kể chuyện xưng tôi và chúng tôi phân biệt ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật - Học sinh trả lời các chú thích 3, 5, 6, 7, 11, 14, 15 2. Bố cục: 4 phần - Phần 1: từ đầu phía tây: giới thiệu chung về vị trí của làng quê - Phần 2: phía bên làng thần xanh: Nhớ về hình ảnh 2 cây phong - Phần 3: vào năm học biêng biếc kia: Nhớ về tuổi thơ - Phần 4: còn lại: Nhớ về người trồng 2 cây phong gắn liền với trường. - Hình ảnh con người: nhân vật ''tôi'' và ''chúng tôi'' - Hình ảnh thiên nhiên: 2 cây phong và thảo nguyên. ’ Mở rộng cảm xúc, vừa riêng vừa chung. Cho thấy t/yêu thiên nhiên và làng quê là t/yêu sâu sắc và rộng lớn của cả 1 thế hệ. 3. Phân tích :(15') a. Hình ảnh hai cây phong - Phía trên làng, trên đỉnh đồi -> ở vị trí cao ai cũng trông thấy trước tiên . - Như những ngọn hải đăng trên núi. - Liên quan đến nghề hoạ sĩ của tác giả. - Gắn liền với những kỉ niệm thời thơ ấu mà tác giả rất trân trọng, nâng niu. - Mỗi lần về quê lại nhanh chóng đến với 2 cây phong để say sưa nhìn ngắm -> phép so sánh . ’ Khẳng định vai trò k0 thể thiếu của chúng đối với những người đi xa về làng. Thể hiện niềm tự hào của dân làng Ku - Ku - rêu về 2 cây phong. - Có tiếng nói riêng, tâm hồn riêng, chan chứa lời ca êm dịu. - Nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, tiếng rì rào theo nhiều cung bậc. - Có khi tưởng như làn sóng thuỷ triều … như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực. - >Miêu tả đặc điểm qua tiếng nói riêng, tâm hồn riêng kết hợp với các h/ả so sánh, nhân hoá. - Tác giả có năng lực cảm nhận tinh tế, trí tưởng tượng mãnh liệt. ’ Hai cây phong như 2 con người với sức lực dẻo dai với tâm hồn phong phú. Là kí ức, kỉ niệm tuổi thơ k0 thể phai nhạt. Điều này k0 phải ai cũng có được. - Như mời chào ... ngắm nhìn thảo nguyên hoang vu đẹp đẽ . - Cái thế giới đẹp đẽ vô ngần mở ra trước mắt bọn trẻ khi ngồi trên những cành cây cao. - Hai cây phong khổng lồ lại nghiêng ngả - Bóng râm mát rượi, tiếng lá xào xạc, dịu hiền. - Các mắt mấu , các cành cao ngất … - Đất rộng bao la, chuồng ngựa của nông trang thu nhỏ lại, thảo nguyên hoang vu mất hút trong sương mờ, dòng sông lấp lánh như sợi chỉ bạc … tiếng gió ảo huyền, tiếng lá cây lời gió, tiếng thì thầm to nhỏ … ’ sửng sốt , nín thở, lặng đi. -> Kết hợp kể với tả và biểu cảm đặc sắc. - Miêu tả sinh động bằng ngòi bút đậm chất hội hoạ. => Nơi hội tụ niềm vui tuổi thơ, nơi gắn bó chan hoà thân ái, nơi tiếp sức cho tuổi thơ khám phá thế giới, mở rộng tầm hiểu biết. - Chúng gắn với người trồng – thầy Đuy-sen với tấm lòng cao cả như là ân nhân của làng . Hai cây phong là chứng nhân lịch sử của trường Đuy-sen => Tình yêu quý 2 cây phong gắn liền với t/yêu quý người thầy giáo đã trồng 2 cây phong ấy với ước mơ, hi vọng cho những học trò nhỏ của mình. Chuyển tiết 34 ? Theo dõi mạch truyện được kể từ nhân vật ''tôi'' hãy cho biết: ấn tượng nổi bật của ''tôi'' trong những lần về quê là gì ? * Nhân vật ''tôi'' có tình cảm yêu quí đặc biệt đối với 2 cây phong . ? Do đâu nhân vật ''tôi'' có ấn tượng này . b) Hình ảnh con người (23') - Hai cây phong luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn đèn hải đăng trên núi. + Sự tồn tại của 2 cây phong to lớn trên đỉnh đồi phía trước làng . + Nhân vật ''tôi'' có tình cảm yêu quí đặc biệt đối với 2 cây phong . ? Mỗi lần về quê, nhân vật ''tôi'' coi bổn phận đầu tiên là gì. ? Nhân vật ''tôi'' đã tự bộc lộ tình cảm gì đối với 2 cây phong ? - Đoạn văn "Ta sắp được thấy chúng chưa, 2 cây phong sinh đôi ấy? ... ngây ngất'' sử dụng phương thức biểu đạt nào. ? Bộc lộ tình cảm nào ? * Tác giả sử dụng phương thức biểu cảm bộc lộ nỗi nhớ cây đắm say, mãnh liệt của nhân vật ''tôi'' . ? Nhân vật ''tôi'' nghe được cả tiếng nói riêng, tâm hồn riêng của 2 cây phong , điều đó cho thấy nhân vật ''tôi'' là người như thế nào (Liên hệ ''Yêu cái cây ở trước nhà...'' - Ilia Êrenbua) * Nhân vật ''tôi'' có trí tưởng tượng phong phú, tâm hồn nhạy cảm, yêu 2 cây phong cũng là yêu làng quê. ? Theo mạch kể của ''chúng tôi'' thì 2 cây phong gắn với những kỉ niệm nào ? ? Bức tranh thiên nhiên hiện ra dưới mắt nhân vật ''tôi'' khi ngồi trên cành cây cao ngất. ? Nhận xét về cách miêu tả của tác giả. ? Em hiểu gì về ''tôi'' , ''chúng tôi'' trong văn bản ? ? Qua đó thể hiện điều gì ? * Bức tranh thiên nhiên đậm chất hội hoạ được khám phá từ điểm nhìn trên 2 cây phong - bệ đỡ cho những ước mơ là kỉ niệm cơ sở cho tình yêu quê hương của những đứa trẻ làng Ku-ku-rêu . ? Cái điều nhân vật ''tôi'' chưa hề nghĩ đến thời bé: ''Ai là người đã trồng... hi vọng gì?'' gợi cho ta hiểu thêm điều gì về nhân vật ''tôi'' hiện tại. * Tình yêu thiên nhiên được mở rộng gắn bó với tình yêu con người: lòng biết ơn kính trọng thày giáo - người đã vun trồng ước mơ, hi vọng cho những học trò nhỏ của mình. - Giáo viên gọi học sinh kể lại chi tiết thầy Đuy-sen mang 2 cây phong về làng (SGK -tr99) ? Có thể liên hệ bản thân, em sẽ làm gì để hướng tới ngày 20-11. ? Em cảm nhận được những điều đáng quí nào trong tâm hồn nhân vật ''tôi'' ? - Hãy chon ý đúng ở bên ? ( H/s thảo luận – phát biểu .) ? Nhân vật kể chuyện trong văn bản này xuất hiện ở mấy vai. * Cách kể chuyện kết hợp hai vai ? Vậy sẽ có mấy mạch kể. ? Cách kể chyện 2 vai có tác dụng gì. ? Có những phương thức biểu đạt nào được sử dụng trong văn bản. * Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm . ? Nghệ thuật miêu tả qua từ ngữ hình ảnh, biện pháp tu từ ? * Cách miêu tả đậm chất hội hoạ . ? Nội dung của văn bản? ?Nếu nhân vật “ tôi” mang hình bóng của nhà văn Ai- ma- tốp thì em sẽ hiểu gì về nhà văn này từ “Hai cây phong” của ông ? ( Yêu thiên nhiên, quê hương sâu nặng;có tâm hồn nhạy cảm , kể chuyện sinh động, hấp dẫn .) - Gọi học sinh đọc ghi nhớ . ? Văn bản ''Hai cây phong'' đã thức dậy tình cảm nào trong em ? ? Hãy kể tên một bài thơ nói về tình yêu quê hương đất nước gắn với dòng sông, cánh đồng... - Giáo viên đọc một đoạn. + Nhân vật ''tôi'' là hoạ sĩ, có trí tưởng tượng mãnh liệt. - Đưa mắt nhìn 2 cây phong quen thuộc - Dù khó lòng trông thấy ngay nhưng tôi thì bao giờ cũng cảm biết được chúng, lúc nào cũng nhìn rõ. Cảm nhận như người thân yêu, coi đó là nhu cầu tình cảm không thể thiếu. -> Dùng phương thức biểu cảm => Nhớ cây đắm say, mãnh liệt, như tâm hồn nặng lòng thương nhớ con người . - Nhân vật ''tôi'' có trí tưởng tượng mãnh liệt, tâm hồn nhạy cảm, có tình yêu sâu nặng với 2 cây phong, đó cũng là yêu vẻ đẹp của làng quê. - Lũ trẻ ào lên phá tổ chim, đàn chim chao đi, chao lại . - Lũ trẻ khám phá ra thế giới đẹp đẽ vô ngần. - Chân trời xa thẳm, thảo nguyên hoang vu, dòng sông lấp lánh, làn sông mờ đục, chuồng ngựa của nông trang bé tí tẹo. - >Bức tranh được tô màu: biêng biếc, mờ đục, lấp lánh, (sợi chỉ) bạc... + Bức tranh tự nhiên sống động có hình ảnh, có màu sắc, đường nét (nghiêng ngả, chao lượn..) đậm chất hội hoạ. Tuổi thơ tinh nghịch, ham hiểu biết, khám phá vẻ đẹp của quê hương từ 2 cây phong - bệ đỡ cho những ước mơ khát vọng bay cao. - Tình yêu quí 2 cây phong gắn liền với tình yêu quí người thầy giáo đã trồng 2 cây phong ấy với ước mơ và hi vọng về sự trưởng thành của trẻ em của làng. tình yêu thiên nhiên đã được mở rộng tới tình yêu con người . - Học sinh kể lại đoạn cuối SGK (phần tóm tắt văn bản) - Học sinh tự bộc lộ ''ăn quả nhớ kể trồng cây...''; người thầy ''trồng cây, trồng người'' => A. Tình yêu thiên nhiên, con người, làng quê tha thiết, sâu nặng . B. Tâm hồn trong sáng, giàu cảm xúc cao đẹp C. Tâm hồn ấy mang bản sắc quê hương. 4. Tổng kết (7') a. Nghệ thuật - 2 mạch kể, mạch kể của người kể chuyện xưng ''tôi'' quan trọng hơn . ( Mở rộng cảm xúc vừa riêng vừa chung . Cho thấy tình yêu thiên nhiên và làng quê là tình yêu sâu sắc và rộng lớn của cả 1 thế hệ.) - Kết hợp tự sự với miêu tả, biểu cảm - So sánh nhân hoá miêu tả hình ảnh, đường nét, màu sắc sinh động đậm chất hội hoạ b) Nội dung - Tình yêu quê hương da diết . - Lòng xúc động đặc biệt vì 2 cây phong gắn liền với hình ảnh người thầy giáo cũ, người đã vun trồng mơ ước, hi vọng cho học sinh . *Ghi nhớ (SGK - tr101) III. Luyện tập (5') - Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương - Tình người, tình thày trò. - Nhớ con sông quê hương (Tế Hanh, Giang Nam) - Quê hương (Tế Hanh) - Việt Nam đất nước .. (Đất nước- Nguyễn Đình Thi) - Ca dao: ""Anh đi anh nhớ...'' D. Củng cố – Hướng dẫn : 1. Củng cố: (3') ? Nhắc lại nghệ thuật và nội dung chính của toàn bài. ? Nhận xét về bức tranh minh hoạ trong SGK, minh hoạ cho đoạn văn nào trong văn bản. 2. Hướng dẫn học ở nhà: (1') - Học thuộc ghi nhớ. - Tìm và phân tích 3 yếu tố kể, tả, biểu cảm trong đoạn văn của văn bản - Chọn 1 đoạn khoảng mươi dòng liên quan đến 2 cây phong để học thuộc lòng. - Soạn bài: ''Ôn tập truyện kí Việt Nam'' SGK - tr104 và văn bản nhật dụng ''Thông tin về trái đất năm 2000''. -------------------------------------------------------- Tuần 9 Ngày soạn 25 /10 / 2007 Tiết 35,36 Tập làm văn Viết bài Tập làm văn số 2 . A. Mục tiêu : - Học sinh biết vận dụng những kiến thức đã học, để thực hành viết một bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt, trình bày. - Giáo dục học sinh ý thức tự giác học bài , làm bài . B. Chuẩn bị: - Giáo viên: Tham khảo các đề trong sách ''Các dạng bài tập làm văn và cảm thụ thơ văn lớp 8''; ''Nâng cao ngữ văn 8'' -> Ra đề văn phù hợp . - Học sinh: Xem trước các đề trong SGK ngữ văn 8 C. Tiến trình bài dạy : 1. Tổ chức lớp: (1') 2. Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh :(1') 3. Tiến trình viết bài:(85') I. Đề bài: Kể về một việc em đã làm khiến bố mẹ rất vui lòng . II . Đáp án – Biểu điểm . 1.Yêu cầu chung : - Viết được bài văn tự sự theo yêu cầu của đề . - Xác định được đúng ngôi kể ( ngôi thứ nhất ) và trình bày theo thứ tự hợp lí . - Lời kể phải tự nhiên, chân thực , diễn biến sự việc hợp lí . - Khi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm . - Bố cục ba phần ( MB,TB,KB )chặt chẽ , khoa học . - Bài văn trình bày sạch sẽ , diễn đạt lưu loát , đúng chính tả . 2. Yêu cầu cụ thể : *Dàn bài a. Mở bài( 1 điểm) : - Giới thiệu việc làm tốt của em đã khiến bố mẹ rất vui lòng . Đó là niềm vui và kỉ niệm đáng nhớ của em . b. Thân bài ( 8 điểm): Kể cụ thể : - Thời gian , không gian, hoàn cảnh em làm được việc tốt . - Việc làmđó của em với ai và về sự việc gì . - Nguyên nhân khiến em làm việc đó . - Kể diễn biến việc em đã làm . - Kết quả của việc làm tốt . Những ấn tượng , cảm xúc của em khi làm được việc tốt đó ( vui, hạnh phúc ) . - Tâm trạng, cử chỉ, lời nói của bố mẹ em khi em làm được việc tốt : vui mừng , phấn khởi ,động viên , khích lệ . c. Kết bài ( 1 điểm) : - Cảm nhận chung của em về việc làm tốt đó : xúc động , vui sướng , thích thú ... không thể nào quên . * Biểu điểm: - Điểm giỏi: Đáp ứng tốt các yêu cầu trên . Diễn đạt tốt, đủ ý, kết hợp 3 yếu tố kể, tả, biểu cảm tốt. Kể chuyện chân thực, sinh động , cảm xúc sâu sắc . - Điểm khá: Đáp ứng tương đối đầy đủ yêu cầu; diễn đạt lưu loát, sai một số lỗi chính tả. - Điểm TB: Đảm bảo các yêu cầu cơ bản, diễn đạt khá lưu loát; có chỗ còn lủng củng, còn mắc một số lỗi chính tả ... - Điểm yếu: Bài viết chưa đáp ứng được yêu cầu, sơ sài, kém sinh động, không kết hợp kể với tả và biểu cảm, dựa nhiều vào sách, sai nhiều lỗi chính tả. - Điểm kém: Bài viết không đáp ứng được yêu cầu , quá sơ sài , lạc đề , diễn đạt yếu , mắc nhiều lỗi chính tả . D.Củng cố – Hướng dẫn : 1 . Thu bài, rút kinh nghiệm về ý thức làm bài: (2') 2. Hướng dẫn về nhà: (1') - Ôn tập kiểu bài kể kết hợp tả và biểu cảm - Chuẩn bị cho bài luyện nói: kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm . ---------------------------------------------------------------- Hợp Tiến ngày 27 tháng 10 năm 2007 Đã soạn hết tiết 36 của tuần 9 TT Lương Thị Nguyệt . ********************@********************