Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 5: Văn bản Lão Hạc - Năm học 2020-2021

Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 5: Văn bản: LÃO HẠC Nam Cao I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: HS hiểu được - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực. - Sự thể hiện tinh thần nhân đạo của nhà văn. - Tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao trong việc xây dựng tình huống truyện, miêu tả, kể chuyện, khắc hoạ hình tượng nhân vật. 2. Kĩ năng: - Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm tự sự viết theo khuynh hướng hiện thực. thân. 3. Thái độ: - Giáo dục lòng yêu thương con người. 4. Năng lực: - Năng lực chung: tư duy, cảm thụ, giải quyết vấn đề - Năng lực riêng: trình bày, giao tiếp, phản biện II. Chuẩn bị: - Giáo viên: ảnh chân dung Nam Cao, tập truyện ngắn Nam Cao, Thiết kế bài giảng trên Power Point, Máy chiếu, máy vi tính. - Học sinh: học bài cũ, chuẩn bị bài mới. III. Tiến trình dạy – học: 1. Ổn định tổ chức (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ (lồng ghép trong tiết dạy) 3 . Bài mới (44 phút) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt Hoạt động khởi động (5’) Trình chiếu đoạn video về những ng nông dân trước CMT8 Dẫn vào bài Quan sát B.Hoạt động hình thành kiến thức (25 phút) Hoạt động 1: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm - Gv gọi học sinh đọc chú thích * sgk. ? Nêu những hiểu biết của em về tác giả Nam Cao? ? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. ? Xác định thể loại của văn bản. ? Câu chuyện được kể từ nhân vật nào? Thuộc ngôi thứ mấy? Tác dụng của việc chọn ngôi kể như vậy. ? Nhận xét chung về các phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản. - Tự sự + miêu tả + biểu cảm. ? Cần phải thể hiện giọng của các nhân vật như thế nào cho phù hợp. - Đọc to, rõ, thể hiện được tâm trạng, tình cảm của nhân vật qua ngôn ngữ độc thoại và đối thoại. Lão Hạc: khi chua chát, xót xa lúc lại chậm rãi, chần chừ, nằn nì ... Ông giáo: lúc từ tốn, ấm áp, lúc lại đầy xót xa thương cảm. Binh Tư: nghi ngờ, mỉa mai. Vợ ông giáo: lạnh lùng, dứt khoát. - Gv đọc mẫu một đoạn, gọi hs đọc tiếp. - Gv kiểm tra việc hiểu chú thích của hs hoặc kết hợp giải thích trong quá trình phân tích, lưu ý các chú thích: ? Văn bản có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính từng phần? ? Trong chuỗi các sự việc đó luôn có mặt những nhân vật nào? Ai là nhân vật trung tâm? Vì sao? + NV chính: Lão Hạc và ông giáo - Vì cả hai nhân vật đều xuất hiện nhiều trong tác phẩm và đều góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề của truyện. + Lão Hạc là nhân vật trung tâm vì câu chuyện xoay quanh cuộc đời khốn khó và cái chết của Lão Hạc, như tên gọi của tác phẩm. Hoạt động 2: Tìm hiểu về chi tiết của văn bản - Gv hướng hs vào phần đầu của vb ? Tìm chi tiết giới thiệu về tình cảnh của Lão Hạc? ? Nhận xét về tình cảnh ấy. - Đó cũng là đời sống nghèo đói, thê thảm của người nông dân VN trước Cánh mạng ? Con đi để lại con chó. Vậy tình cảm của LH đối với con chó như thế nào? Tìm chi tiết thể hiện cách đối xử của lão với con chó? ? Trong truyện, ta thấy lão Hạc gọi con chó là Cậu Vàng. Cách gọi ấy, cùng với việc cư xử của lão với con chó được kể ở đoạn trước cho em hiểu gì về tình cảm của lão với con chó? + Con chó Vàng với Lão Hạc có biết bao ý nghĩa: - Nó là 1 tài sản lớn (lão lẩm bẩm quy ra tiền) - 1 con vật nuôi - mang theo hi vọng nhìn thấy con hạnh phúc (định bụng con trai cưới vợ sẽ thịt). - 1 người bạn thân thiết (lão thường trò chuyện với nó), 1 thành viên trong gia đình lão -1 đứa cháu nội bé bỏng. ? Chiều sâu của tình cảm đó là gì? ? Tại sao yêu quý nó như thế mà cuối cùng lão Hạc vẫn phải bán nó đi. ? Hãy tìm những từ ngữ, hình ảnh miêu tả thái độ, tâm trạng của lão khi lão kể chuyện bán cậu Vàng với ông giáo. ? Em hiểu thế nào là “ầng ậng” ? Thể hiện tâm trạng ra sao ? - nước mắt nhiều mà cứ đọng lại trong mắt không chảy ra được -> Sự đau khổ, nghẹn ngào. ? Câu ''Những vết nhăn xô lại ... ép cho nước mắt chảy ra'' có sức gợi tả như thế nào. - Gợi lên gương mặt cũ kĩ, già nua, khô héo, một tâm hồn đau khổ đến cạn kiệt cả nước mắt, một hình hài đáng thương. ? Cái hay của cách miêu tả ở đoạn văn trên của tác giả là gì? Tác dụng. ? Vì sao lão lại đau khổ, xúc động mạnh đến như vậy khi bán con chó. * HS theo dõi đoạn từ “Khốn nạn ông giáo ơi” đến “tôi nỡ tâm lừa nó”. ? Qua đoạn văn đó, em hiểu thêm gì về tâm trạng của lão Hạc ? + Lão Hạc tự tưởng tượng ra cảnh con chó nhìn lão, trách lão -> lão Hạc luôn khổ tâm, dằn vặt về việc bán con chó. TLN-2': ? Em có suy nghĩ gì về câu nói của lão Hạc “Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hoá kiếp cho nó để nó làm kiếp người” và câu “thế thì không biết nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên làm kiếp gì cho thật sướng?" + Câu nói mang đậm màu sắc triết lí dân gian dung dị của những người nông dân nghèo khổ, thất học nhưng cũng đã bao năm tháng trải nghiệm và suy ngẫm về số phận con người qua số phận của bản thân. + Câu nói còn thể hiện nỗi buồn, sự bất lực sâu sắc của họ trước hiện tại và tương lai đều mù mịt vô vọng. ? Qua những biểu hiện trên, em có đánh giá NTN về lão Hạc? * ? Thử tưởng tượng, từ lúc định bán con chó cho đến lúc phải bán nó thật, tâm trạng lão như thế nào? * Dẫu sao, đây mới chỉ là cuộc lựa chọn thứ nhất, tiền đề cho cuộc lựa chọn thứ 2 âm thầm khốc liệt hơn. Điều này chúng ta sẽ tìm hiểu ở tiết sau. Hoạt động 3. Tìm hiểu về nội dung, nghệ thuật ? Những NT tiêu biểu đã được sd? ? Ta hiểu gì về nhân cách của LH? Trả lời cá nhân PB cá nhân HS đọc HS chia bố cục PB cá nhân Thảo luận cặp đôi PB cá nhân HS khá, giỏi Thảo luận cặp đôi I/ Tìm hiểu chung. 1/ Tác giả: (1915 - 1951) tên thật là Trần Hữu Tri, quê ở làng Đại Hoàng- Lý Nhân- Hà Nam. - Ông là nhà văn hiện thực xuất sắc viết về người nông dân nghèo bị áp bức và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. - TPC: Các truyện ngắn: "Chí phèo" (1941), Trăng sáng (1942); Đời thừa (1943); Lão Hạc (1943); Một đám cưới (1944); Truyện dài: "Sống mòn" (1944); Truyện ngắn "Đôi mắt" (1948); . - Năm 1996, Nam Cao được nhà nước truy tặng giải thưởng HCM về VH-NT. 2/ Tác phẩm. a. Hoàn cảnh ra đời: - Lão Hạc: được đăng báo lần đầu năm 1943, là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất viết về đề tài người nông dân trước CMT8. b. Thể loại: truyện ngắn - Ngôi kể thứ nhất (ông giáo). c. Đọc, tóm tắt, chú thích. * Chú thích: - Bòn: tận dụng, nhặt nhạnh một cách chi li tiết kiệm. - Ầng ậng: nước mắt dâng lên, sắp sửa tràn ra ngoài mi mắt. d. Bố cục: 2 phần. - P1: Từ đầu ... thế nào rồi cũng xong: Những việc làm của lão Hạc trước khi chết. - P2: Phần còn lại: Cái chết của lão Hạc. II. Tìm hiểu chi tiết 1/ Nhân vật lão Hạc a. Tình cảnh của lão Hạc: - Nghèo túng, làm thuê kiếm sống. - Vợ chết, con bỏ đi đồn điền cao su(nơi địa ngục trần gian). - Thui thủi một mình, làm bạn với con chó. => C/S nghèo đói, cơ cực, thiếu thốn cả vật chất lẫn tinh thần. * Đối với cậu Vàng. - gọi con chó là cậu Vàng - bắt rận, đem ra ao tắm - cho ăn bát của nhà giầu, có gì ngon cũng chia, gắp thức ăn... - nói chuyện như với người... -> Cậu Vàng là kỉ vật của con trai, là người bạn, người con cùng lão chia sẻ buồn vui. => Yêu con, nhớ con, nỗi giày vò về trách nhiệm làm cha chưa trọn. b. Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu Vàng: - Lão cố làm ra vui vẻ, cười như mếu, đôi mắt ầng ậng nước ... Mặt lão đột nhiên co rúm lại, vết nhăn xô lại, ép cho nước mắt chảy ra, đầu ngoẹo, miệng mếu máo như con nít...hu hu khóc. + NT: - Nhiều từ láy tượng hình, tượng thanh. - BPTT so sánh. => Thể hiện một cõi lòng đang vô cùng đau đớn, xót xa ân hận. - Lão Hạc luôn khổ tâm, dằn vặt về việc bán con chó. => Lão Hạc tuy nghèo khổ nhưng sống nặng nghĩa tình. III. Tiểu kết: 1. Nghệ thuật:- Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm. - Miêu tả tâm trạng thông qua ngoại hình, cử chỉ, hành động. 2. Nội dung:Lão Hạc là con người có tình cảm nhân hậu, sống tình nghĩa, thuỷ chung, thương yêu con sâu sắc. C. Hoạt động luyện tập (10’) (Gv cho hs viết -> gọi một vài hs trình bày -> nhận xét, bổ sung và chốt) Làm bài Viết đoạn văn hoàn chỉnh, đảm bảo đủ ý, văn viết có hình ảnh. D.Hoạt động vận dụng (3 phút) Suy nghĩ của em về số phận người nông dân trong xã hội cũ. E.Hoạt động tìm tòi, mở rộng (1 phút) Soạn tiếp phần bài còn lại * Rút kinh nghiệm: *********************************** Ngày soạn: Ngày dạy: Tiết 6: Văn bản:LÃO HẠC (tiếp) Nam Cao I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: HS hiểu được - Sự thể hiện tinh thần nhân đạo của nhà văn. - Tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao trong việc xây dựng tình huống truyện, miêu tả, kể chuyện, khắc hoạ hình tượng nhân vật. 2. Kĩ năng: - Đọc diễn cảm, hiểu, tóm tắt được tác phẩm truyện viết theo khuynh hướng hiện thực. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm tự sự viết theo khuynh hướng hiện thực. 3. Thái độ: - Giáo dục lòng yêu thương con người. 4. Năng lực: - Năng lực chung: cảm thụ, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm - Năng lực riêng: tư duy, đánh giá, giao tiếp II. Chuẩn bị: - Giáo viên: ảnh chân dung Nam Cao, tập truyện ngắn Nam Cao, Thiết kế bài giảng trên Power Point, Máy chiếu, máy vi tính. - Học sinh: học bài cũ, chuẩn bị bài mới. III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học: 1. Ổn định tổ chức (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ (lồng ghép trong tiết dạy) 3 . Bài mới (44 phút) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt A. Hoạt động khởi động (3’) Trình chiếu đoạn video về sự gần gũi của con người với các loài động vật Dẫn vào bài Quan sát Hoạt động hình thành kiến thức (33 phút) Hoạt động 1: Tìm hiểu chi tiết về văn bản (tiếp) - Quan sát đoạn “Mặt lão nghiêm trang lại” (Tr. 43).-> “mỗi ngày thêm một đáng buồn” (Tr. 44). ? Đoạn truyện kể về việc gì. ? Chính trong hôm sang nhà ông giáo kể về việc bán con chó, lão Lạc đã nhờ ông giáo điều gì ? ? Lão Hạc đã nhờ cậy ông giáo trông cho mảnh vườn bằng cách nào? Vì sao lão phải chọn cách đó. - Trông hộ mảnh vườn: làm văn tự giả vờ bán vườn cho ông giáo. Ông giáo nhận đứng tên trông nom mảnh vườn đó "để không ai còn tư tưởng dòm ngó đến", khi nào con lão về thì nó sẽ nhận lại. ? Vì sao lão quyết để dành vườn cho con - Vì lão thương con và lo cho tương lai của con, vì mảnh vườn đó do “mẹ nó để lại”. Mảnh vườn là tài sản duy nhất, gắn với danh dự, bổn phận của kẻ làm cha-> 1 người cha đáng kính. Trong tình phụ tử có cả tình mẫu tử. ? Không chỉ nhờ ông giáo trông hộ mảnh vườn, lão Hạc còn nhờ cậy ông giáo điều gì nữa? Mục đích của việc làm này. - Lão Hạc gửi ông giáo 30 đồng bạc để chuẩn bị ma chay cho mình, tránh phiền hàng xóm-> món tiền mang ý nghĩa danh dự của kẻ làm người. ? Sau đó, lão đã sống như thế nào? ? NX BPNT được sử dụng? em hiểu gì về cuộc sống và nhân cách của lão Hạc ? - 1 con người luôn nhìn xa, nghĩ sâu và sống chu đáo với mọi người, kể cả ông giáo -> 1 người có lòng tự trọng cao, quen sống bằng sức lao động của chính mình, không nhận của bố thí. Đó là nét đẹp nguyên sơ, mộc mạc luôn sẵn có trong mỗi con người lao động Việt Nam. * Việc lão Hạc gửi vườn và tiền cho ông giáo, thực ra là sự chuẩn bị trước cho cái chết của mình – chết để cho con có tương lai -> lão Hạc không phải là người mềm yếu mà là con người có sức sống bền bỉ, âm thầm và khoẻ mạnh. * GV: Đang trên dòng cảm xúc buồn kể về lão Hạc, ông giáo dẫn dắt người đọc đến với một nhân vật khác lạ. Đó là Binh Tư. ? Qua lời kể của ông giáo, em hiểu gì về Binh Tư ? - Là hàng xóm của “tôi” (tức ông giáo) - Làm nghề ăn trộm. - Không ưa lão Hạc vì lão lương thiện quá. ? Binh Tư xuất hiện đã đem theo tình tiết mới nào cho câu chuyện về Lão Hạc ? ? Theo lời kể của Binh Tư thì lão Hạc xin bả chó để làm gì ? - Lão Hạc xin bả chó để bẫy con chó cứ sang vườn nhã lão, nếu trúng sẽ mời Binh Tư uống rượu cùng. ? Đọc ĐV từ “Hỡi ơi lão Hạc” đến “ngày một thêm đáng buồn” ? Theo em, ĐV đó là lời của ai ? - Lời của ông giáo (ông giáo tự nói với chính lòng mình về lão Hạc). ? Những câu văn đó cho ta hiểu ông giáo đã đánh giá NTN về Lão Hạc ? - Lão Hạc không còn tự trọng, tình nghĩa nữa mà đã trở thành xấu xa (“cũng theo gót Binh Tư để có ăn”). ? Nếu chỉ đọc đến đây chắc hẳn người đọc cũng hiểu lão Hạc như thế. Nhưng theo dõi tiếp đoạn truyện cuối, ta hiểu lão Hạc xin bả chó làm gì ? - Không như Binh Tư kể, Lão Hạc xin bả chó để tự kết thúc đời mình. ? Vậy theo em, tại sao tác giả không MT ngay cái chết của Lão Hạc mà còn đưa thêm vào truyện chi tiết Lão Hạc xin bả chó? Tác dụng? (Hay nói khác đi, chi tiết lão Hạc xin bả chó có ý nghĩa gì? ) * GV: Trong truyện ngắn này, chi tiết lão Hạc xin bả chó của Binh Tư có một vị trí nghệ thuật quan trọng. Nó chứng tỏ ông lão giàu tình thương, giàu lòng tự trọng ấy đã đi đến quyết định cuối cùng. Nó có ý nghĩa “đánh lừa”- chuyển ý nghĩ tốt đẹp của ông giáo và người đọc về lão Hạc sang một hướng trái ngược (“Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết” ... “Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư?”)- nghĩa là con người lâu nay nhân ái, lương thiện, giàu lòng tự trọng đến thế mà cũng bị tha hoá. Đến đây, với câu nói đầy vẻ nghi ngờ, mỉa mai của Binh Tư, tình huống truyện được đẩy lên đỉnh điểm. Gv hướng hs vào phần 2 của văn bản. - Gv dẫn dắt: lão Hạc đã âm thầm chuẩn bị cho cái chết của mình. Tác giả đã để đoạn văn cuối miêu tả cái chết của lão. ? Hãy cho biết, lão Hạc chết bằng cách nào ? * Như vậy, cái nút buộc từ khi lão Hạc xin Binh Tư bả chó đến đây đã được cởi. Ông giáo, Binh Tư và cả chúng ta nữa đã hiểu rõ ý định xin bả chó của lão Hạc. Và điều đó càng chứng tỏ, đối với mọi người thì cái chết của lão Hạc đến thật “bất thình lình” nhưng với lão Hạc thì lão đã có chủ ý, dự định, toan tính từ trước. ? Em hãy tả lại cái chết của lão Hạc? ? NXét về cách dùng từ ngữ của tác giả khi MT cái chết của lão Hạc? Tác dụng của việc dùng các từ ngữ đó ? - sử dụng liên tiếp các từ tượng thanh, tượng hình để tạo hình ảnh cụ thể, sinh động về một cái chết dữ dội, thê thảm, làm cho người đọc có cảm giác như đang chứng kiến cái chết thảm thương của lão. ? H/ảnh cái chết của L.H khiến em liên tưởng đến điều gì ? - Cái chết của con chó. ? Việc lão Hạc chọn cách chết như vậy (chết giống con chó ) theo em có ý nghĩa gì ? - Thể hiện sự tự trừng phạt của lão đối với bản thân về việc lừa con chó. Nó càng chứng tỏ đức tính trung thực, lòng tự trọng đáng quý ở lão Hạc. Lão đã chọn cái chết thật đau đớn cùng cực về thể xác nhưng thật thanh thản về tâm hồn vì đã hoàn thành nốt công việc cuối cùng đối với đứa con trai, với hàng xóm, có lẽ cũng là để tạ lỗi cùng cậu Vàng vì nỡ lừa nó (tự chịu hình phạt như 1 con chó chết vì ăn bả). Cái chết này càng gây ấn tượng mạnh ở người đọc. TLN-2': ? Theo em, nguyên nhân nào dẫn đến việc lão Hạc phải tìm đến cái chết ? - từ lòng thương con âm thầm mà lớn lao, từ lòng tự trọng đáng kính. - Lão chọn cái chết dữ dội như vậy vì muốn tự trừng phạt mình đã trót lừa một con chó. -> Một lần nữa tính trung thực và lòng tự trọng của lão lại sáng ngời. -> Lão ý thức cao về lẽ sống chết trong còn hơn sống đục và trọng danh dự làm người hơn cả sự sống. Cái chết đau thương của lão Hạc mang tính chất bi kịch, đó là bi kịch của sự đói nghèo, bi kịch của tình phụ tử. Và hơn thế nữa, đó là bi kịch của phẩm giá làm người. ? Tại sao lão lại chọn cái chết như vậy. - Lão không tìm được con đường nào khác để tiếp tục sống mà không ăn vào tiền của con hoặc bán mảnh vườn-> đành chọn cái chết, chấp nhận sự giải thoát cho tương lai của con được đảm bảo. Cái chết giống như sự hy sinh thật lớn lao nhưng thật cay đắng. Sự bất ngờ của cái chết ấy càng làm cho câu chuyện thêm căng thẳng, xúc động, mâu thuẫn bế tắc được đẩy lên đỉnh điểm và kết thúc một cách bi đát, tất yếu. ? Vậy, cái chết của lão Hạc nói với ta điều gì. - Tố cáo xã hội phong kiến không đảm bảo cuộc sống cho con người. - Phơi bày cuộc sống khốn cùng của số phận người nông dân tự tử để giải thoát khỏi cảnh chết mòn. - Thể hiện nhân cách cao đẹp (thể hiện quan điểm “chết trong hơn sống đục”; lòng tự trọng cao; tình phụ tử thiêng liêng)- Người đọc thương cảm nhưng cũng tin vào nhân cách con người. ? Theo em, xây dựng nhân vật lão Hạc như vậy, Nam Cao muốn thể hiện điều gì ? - Lão Hạc không phải là một mà là tiêu biểu cho số phận cơ cực, đáng thương của những người nông dân nghèo trước CMT8. ? So với cách kể chuyện của NTT trong “Tắt Đèn” cách kể của Nam Cao có gì khác. - Tắt đèn kể theo ngôi thứ 3, tác giả giấu mặt còn Nam Cao kể theo ngôi thứ nhất- nhân vật ông giáo gần gũi với LH. - ông giáo vừa chứng kiến, vừa tham gia vào câu chuyện của nhân vật trung tâm. - Trực tiếp bày tỏ thái độ, tình cảm, cảm xúc của bản thân đối với NV trung tâm. ? Hãy cho biết hoàn cảnh của ông giáo ? ? Tìm từ ngữ thể hiện thái độ của ông giáo với lão Hạc ? - “Kiếp ai cũng thế thôi cụ ạ” , “Tôi vui vẻ bảo lão: . Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước”, “Sao cụ lo xa thế ?”, ... - Tôi giấu giếm vợ tôi, thỉnh thoảng giúp ngấm ngầm lão Hạc”. ? Qua những biểu hiện trên, em hiểu ông giáo có thái độ, tình cảm NTN với lão Hạc ? * HS đọc ĐV từ “Hỡi ơi lão Hạc ! ” đến “lại đáng buồn theo một nghĩa khác”. TLN-2'?Khi nghe Binh Tư cho biết LH xin hắn bả chó để bắt một con chó hàng xóm thì nhân vật "tôi" cảm thấy "cuộc đời quả thật...đáng buồn", nhưng khi chứng kiến cái chết đau đớn của LH, "tôi" lại nghĩ: "Không! Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác". Em hiểu ý nghĩđó của nhân vật "tôi" ntn? - Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày thêm một đáng buồn: nghĩa là nghèo đói có thể biến con người rất tốt thành người xấu, biến người lương thiện như lão Hạc thành kẻ trộm cắp như Binh Tư, đáng buồn vì đáng để ta thất vọng. - Cái chết của LH lại khiến ông giáo giật mình mà ngẫm nghĩ. Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn: bởi may mà ý nghĩ trước đó của mình đã không đúng, bởi còn có những con người cao qúy như LH.Vì nghèo đói không thể huỷ hoại một nhân cách cao quý như lão Hạc. Để ta có quyền hi vọng tin tưởng ở con người. - Đáng buồn theo một nghĩa khác: một nhân cách cao quý đáng nể trọng như lão Hạc lại phải chết vì thiếu đói miếng ăn hàng ngày. Sức tố cáo rất mạnh mẽ trong câu văn. ? Những ý nghĩ đó cho ta hiểu thêm điều gì về nhân cách của ông giáo ? - Ông giáo là người trọng nhân cách, không mất lòng tin vào những điều tốt đẹp ở con người. * Khi nghe vợ phàn nàn về lão Hạc, ông giáo nghĩ: “ Chao ôi!...che lấp mất”. - 44 ? Em hiểu NTN về quan điểm sống của NV ông giáo qua ĐV trên ? - Đây là lời triết lí lẫn cảm xúc trữ tình xót xa của ông giáo. Với triết lí trữ tình này, ông giáo đã khẳng định một thái độ sống, một cách xử lí mang tinh thần nhân đạo: cần phải quan sát, suy nghĩ đầy đủ về những con người hàng ngày sống quanh mình, cần phải nhìn nhận họ bằng lòng đồng cảm, bằng đôi mắt của tình thương. Khi đánh giá con người, ta cần đặt mình vào cảnh ngộ cụ thể của họ thì mới có thể hiểu đúng, cảm thông đúng. Và cô cũng hi vọng rằng sau khi tìm hiểu nv ông Giáo và quan niệm sống cao đẹp của ông thì mỗi người trong chúng ta sẽ thay đổi quan điểm khi đánh giá mọi người xung quanh chúng ta. ? Qua tất cả những điều tìm hiểu trên, em hãy nêu nhận xét chung về ông giáo ? ? Qua tìm hiểu văn bản, giúp em học tập được gì từ nghệ thuật kể chuyện của tác giả. - Tạo dựng tình huống truyện bất ngờ có sức lôi cuốn, hấp dẫn người đọc ngay từ đầu truyện. - Xây dựng nhân vật điển hình, miêu tả tâm lí nhân vật rất tài tình (đặc biệt đoạn văn MT cử chỉ, điệu bộ lão Hạc khi ân hận kể với ông giáo về việc bán chó ). - Ngôn ngữ giàu hình ảnh và gợi cảm. - Ngôi kể thứ nhất có thể kể linh hoạt những điều mình biết và rất phù hợp để bộc lộ tình cảm một cách trực tiếp, sâu đậm ? Từ những thành công về nghệ thuật đó, giúp em hiểu gì về số phận người nông dân trong XH cũ. - HS đọc. PB cá nhân Trả lời cá nhân HS khá, giỏi PB cá nhân Thảo luận cặp đôi PB cá nhân Thảo luận cặp đôi PB cá nhân PB cá nhân Thảo luận cặp đôi PB cá nhân II/ Tìm hiểu chi tiết. 1 – Nhân vật Lão Hạc: c . Cuộc sống của lão Hạc sau khi bán “cậu Vàng”: - Lão Hạc nhờ ông giáo 2 việc: 1. Trông nom hộ 3 sào vườn. 2. Gửi 30 đồng để nếu chết nhờ ông giáo lo ma khỏi liên luỵ đến xóm làng. - ăn khoai, củ chuối, sung luộc, rau má, củ ráy, bữa trai, bữa ốc - Từ chối tất cả những gì ông giáo giúp (về vật chất). + NT: liệt kê -> Lão Hạc sống vô cùng cực khổ, hết lòng vì con và giàu lòng tự trọng. - Lão Hạc xin Binh Tư bả chó: + Là một chi tiết nghệ thuật quan trọng: Có ý nghĩa “đánh lừa”- chuyển ý nghĩ tốt đẹp của ông giáo và người đọc về lão Hạc sang một hướng trái ngược. => Tình huống truyện được đẩy lên đỉnh điểm. d - Cái chết của lão Hạc: - Cách chết: ăn bả chó để tự tử. - Lão Hạc chết: vật vã, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, mắt longsòng sọc, tru tréo, bọt mép sùi ra, người bị giật mạnh ... + NT: Từ tượng hình, tượng thanh. -> thể hiện cái chết đau đớn, dữ dội, thê thảm. -> Lão Hạc tự trừng phạt mình. * Nguyên nhân cái chết của lão: - Đói khổ, túng quẫn. - Thương con, sợ sống sẽ tiêu hết tiền của con - Giàu lòng tự trong, sợ phiền hà đến xóm giềng. * Ý nghĩa: - Tố cáo XHPK thực dân tàn ác. - Khẳng định phẩm chất cao quý của lão Hạc: hi sinh vì con và giàu lòng tự trọng. => Nhân vật lão Hạc là hình ảnh tiêu biểu cho số phận cơ cực, đáng thương của những người nông dân nghèo trước CMT8. 2 . Nhân vật ông Giáo – Người kể chuyện - Là tri thức nghèo. - Sống gần gũi, thân mật, yêu quý lão Hạc. - Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày thêm một đáng buồn: nghĩa là nghèo đói có thể biến con người rất tốt thành người xấu, biến người lương thiện như lão Hạc thành kẻ trộm cắp như Binh Tư, đáng buồn vì đã để ta thất vọng. - Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn: vì nhân cách của lão Hạc được khẳng định, tô đậm thêm bởi cái chết của lão. - Đáng buồn theo một nghĩa khác: Buồn cho số phận thê thảm, không lối thoát của người nông dân nghèo. Buồn vì lão Hạc lương thiện, nhân hậu mà không được sống, đã vậy lại phải chết, chết một cách đau đớn, thảm thương ! - > Là người trọng nhân cách, không mất lòng tin vào những điều tốt đẹp ở con người. - Quan điểm sống cao đẹp: Sống gần gũi, quan sát, suy ngẫm, đặt mình vào cảnh ngộ của con người để hiểu con người. => Là người có tấm lòng yêu thương, trân trọng đối với người nông dân. III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: - Tạo dựng tình huống truyện bất ngờ, đầy kịch tính. - Miêu tả tâm lí nhân vật rất tài tình. - Ngôn ngữ giàu hình ảnh, gợi cảm. - Chọn ngôi kể thứ nhất phù hợp. 2. Nội dung: - Miêu tả chân thực, cảm động số phận đau thương của người nông dân trong XH cũ. - Khẳng định, ca ngợi phẩm chất cao quý của họ. * Ghi nhớ: SGK C.Hoạt động luyện tập (5 phút) 2. ? Qua đoạn trích ''Tức nước vỡ bờ'' và truyện ngắn “Lão Hạc” em hiểu như thế nào về cuộc đời và tính cách người nông dân trong xã hội cũ. HS làm bài tập IV. Luyện tập: Bài 2 - Cuộc đời: Nghèo khổ, bế tắc, đáng thương. - Tính cách: Có vẻ đẹp tâm hồn cao quí, lòng tận tụy hi sinh vì người thân. (''Tức nước vỡ bờ'' sức mạnh của tình thương, của tiềm năng phản kháng. ''Lão Hạc'': ý thức về nhân cách, lòng tự trọng dù nghèo khổ) D.Hoạt động vận dụng (2 phút) Em có suy nghĩ gì về tình cảnh của những người kém may mắn trong xã hội. Trả lời E.Hoạt động tìm tòi, mở rộng (1 phút) - Chuẩn bị: Từ tượng hình, từ tượng thanh * Rút kinh nghiệm: ***********************************