Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tiết 22 Cô bé bán diêm

Ngày soạn:28/9/2013 Ngày dạy:30/9/2013 Tiết 22 : CÔ BÉ BÁN DIÊM (An-đec-xen) I. Mục tiêu cần đạt. - Học sinh khám phá nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, có sự đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng với các tình tiết diễn biến hợp lý của truyện, qua đó tác giả truyền cho người đọc lòng thương cảm của ông đối với em bé bất hạnh. - Rèn các kỹ năng: tóm tắt và phân tích nhân vật qua hành động và lời kể, phân tích tác dụng của biện pháp đối lập tương phản - Giáo dục học sinh lòng đồng cảm, thương yêu. II. Chuẩn bị: 1- Giáo viên: Tập truyện An-đec-xen, ảnh chân dung An-đec-xen, bản đồ địa lí châu Âu. 2- Học sinh: Đọc thêm một số truyện cổ tích của An-đec-xen, đọc toàn văn truyện Cô bé bán diêm III.Tiến trình tổ chức các hoạt động. 1. ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ. Nguyên nhân sâu xa khiến lão Hạc phải lựa chọn cái chết ? 3.Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Gv: đọc với giọng chậm, cảm thông, cố gắng phân biệt những cảnh thực và ảo ảnh trong và sau từng lần cô bé quẹt diêm. - Học sinh giải thích các từ: gia sản, tiêu tán, diêm quẹt vào tường, Phuốc-sét, thịnh soạn, cây thông nô-en, chí nhân ? Em hiểu gì về nhà văn An-đec-xen. ? Kể tên những tác phẩm của ông mà em đã học, đọc. ? Em hiểu gì về văn bản ''Cô bé bán diêm'' ? Kể tóm tắt văn bản - Em bé mồ côi mẹ phải đi bán diêm trong đêm giao thừa rét buốt. Em chẳng dám về nhà vì sợ bố đánh, đành ngồi nép vào góc tường, liên tục quẹt diêm để sưởi. Hết 1 bao diêm thì em bé chết cóng trong giấc mơ cùng bà nội lên trời. Sáng hôm sau- mồng 1 tết, mọi người qua đường vẫn thản nhiên nhìn cảnh tượng thương tâm. ? Văn bản có thể chia làm mấy phần ? ý mỗi phần ? Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản này. - Truyện diễn biến theo trình tự 3 phần mạch lạc, hợp lý. ? Có mấy lần em bé quẹt diêm. ? Gia cảnh của cô bé bán diêm có gì đặc biệt. * Hoàn cảnh sống nghèo khổ, cô đơn, đói rét thật đáng thương. ? Cô bé bán diêm xuất hiện trong hoàn cảnh đặc biệt nào. ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật sử dụng các hình ảnh của tác giả. ? Tác dụng của các biện pháp ấy. * Nghệ thuật tương phản làm nổi bật tình cảnh tội nghiệp: đói, rét, khổ của em bé - Yêu cầu học sinh chú ý vào phần tóm tắt đầu văn bản và phần đầu văn bản ? Em còn thấy có hình ảnh tương phản nào nữa. * Hình ảnh tương phản này còn làm nổi bật nỗi khổ về vật chất mà cả sự mất mát chỗ dựa tinh thần của em bây giờ. I. Đọc, hiểu chú thích 1. Đọc 2. Chú thích. a. Tác giả - An-đec-xen(1805-1877) là nhà văn Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em - TP: Nàng tiên cá, Bầy chim thiên nga, Chú lính chì dũng cảm, Nàng công chúa và hạt đậu... b. Tác phẩm ''Cô bé bán diêm '' là 1 trong những truyện ngắn nổi tiếng của ông 3. Bố cục - 3 phần - Từ đầu cứng đờ ra: Hoàn cảnh của cô bé bán diêm - Tiếp về chầu thượng đế: Những lần quẹt diêm - Còn lại: Cái chết của cô bé bán diêm II. Đọc - hiểu văn bản 1) Cô bé bán diêm trong đêm giao thừa -Hoàn cảnh: Mẹ chết, sống với bố, bà nội cũng qua đời, nhà nghèo, sống chui rúc trong một xó tối tăm trên gác sát mái nhà, bố khó tính, em luôn luôn nghe những lời mắng nhiếc, chửi rủa, phải đi bán diêm để kiếm sống. - Đêm giao thừa ngoài đường phố rét buốt. Em bé ngồi nép trong một góc tường, giữa 2 ngôi nhà. - Nghệ thuật tương phản: Đêm giao thừa Ngoài đường Cửa sổ mọi nhà sáng rực lạnh buốt và tối đen Trong phố sực nức mùi ngỗng quay bụng đói cả ngày chưa ăn gì Trời rét tuyết rơi lạnh thấu xương, không một bóng người em bé phong phanh chân trần lang thang cái xó tối tăm ngôi nhà xinh xắn có dây trường xuân bao quanh (khi bà còn sống) 4. Củng cố: ? Em hãy nêu những nét chính về tác giả An- đéc- xen và tác phẩm Cô bán diêm. ? Em hãy phân tích tình cảnh của cô bán diêm trong đêm giao thừa. 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Học lại bài cũ. - Tóm tắt truyện Cô bán diêm. - Soạn tiếp phần bài qua câu hỏi phần Đọc - Hiểu văn bản. ================================================================= Ngày soạn: 1/10/2013 Ngày dạy : 4/10/2013 Tiết 23: CÔ BÉ BÁN DIÊM (Tiếp) An-đec-xen I. Mục tiêu. -Học sinh khám phá nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, có sự đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng với các tình tiết diễn biến hợp lý của truyện, qua đó tác giả truyền cho người đọc lòng thương cảm của ông đối với em bé bất hạnh. - Rèn các kỹ năng: tóm tắt và phân tích nhân vật qua hành động và lời kể, phân tích tác dụng của biện pháp đối lập t ương phản - Giáo dục học sinh lòng đồng cảm, thương yêu. II. Chuẩn bị. 1- Giáo viên: Soạn giáo án. 2- Học sinh: soạn bài trước ở nhà. III.Tiến trình bài dạy. 1. Tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ. ? Hãy phân tích tình cảnh của cô bán diêm trong đêm giao thừa ? 3. Bài mới. Hoạt động của thày và trò Nội dung - Kẻ bảng làm 5 phần(mỗi phần 2 ý: thực, ảo) ? Lần quẹt diêm thứ nhất em thấy gì. ? Đó là cảnh tượng như thế nào. ? Điều đó cho thấy được mong ước gì của em. * Em mong ước được sưởi ấm Đối lập với hiện thực phũ phàng ? Cảnh thực hiên lên khi que diêm tắt là gì. ? Lần quẹt diêm thứ 2 em mơ ước thấy gì. ? ý nghĩa về ước mơ nàylà gì. * Ước mơ cháy bỏng của em là được ăn thức ăn ngon lành trong cảnh sang trọng, đầy đủ, sung sướng. - Ngỗng quay: 1 món ăn ngon phổ biến ở Đanh Mạch và châu Âu. ? Thực tế đã thay cho mộng tưởng như thế nào. ? Sự sắp đặt song cảnh ở đây có ý nghĩa gì. * Mong ước hạnh phúc > < thân phận bất hạnh. ? Lần quẹt diêm thứ ba cô bé thấy gì. ? Cô bé mong ước điều gì. * Mong ước được vui đón Nô-en ? Sau khi diêm tắt, em thấy gì. * Cảnh thực không đổi hoà nhập cảnh ảo trong trí tưởng tượng của em. ? Lần thứ 4 quẹt diêm có gì đặc biệt. ? Khi đó cô bé bán diêm đã mong ước điều gì. ? Em nghĩ gì về những mong ước của em bé từ 4 lần quẹt diêm ấy ? Khi tất cả các que diêm còn lại cháy lên, em bé thấy gì. ? ý nghĩa của điều đó. ? Trong buổi sáng lạnh lẽo ấy, em đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa, gợi cho em cảm xúc gì. ? Thái độ của mọi người khi nhìn thấy cảnh tượng ấy như thế nào. ? Điều đó nói lên điều gì. ? Thái độ của tác giả trong xã hội thiếu tình yêu thươngđó, tác giả viết truyện này nhằm mục đích gì. ? Phát biểu cảm nghĩ của em về phần kết truyện. ? Khái quát về giá trị nghệ thuật của truyện ? Phương thức biểu đạt? Nội dung của văn bản Gọi học sinh đọc ghi nhớ. ? Tại sao có thể nói truyện là bài ca về lòng nhân ái với con người nói chung, trẻ em nói riêng ? Hình ảnh nào khiến em cảm động nhất? Vì sao. ? Qua đó em thấy trách nhiệm của người lớn trÎ em vµ ng­îc l¹i trong x· héi ngµy nay I. Đọc, hiểu chú thích II. Đọc, hiểu văn bản b) Thùc tÕ vµ méng t­ëng *L1: - HiÖn lªn lß s­ëi to¶ ra h¬i nãng dÞu dµng... C¶nh s¸ng sña Êm ¸p. - Em mong ­íc ®­îc s­ëi Êm trong mét m¸i nhµ th©n thuéc *LÇn 2: - Bµn ¨n ®· dän,... con ngçng quay. Em ®ang ®ãi vµ mong muèn ®­îc ¨n thøc ¨n ngon lµnh trong c¶nh sang träng, ®Çy ®ñ, sung s­íng. *LÇn 3: - C©y th«ng N«-en víi hµng ngµn ngän nÕn s¸ng rùc - Mong ­íc ®­îc vui ®ãn N«-en *LÇn 4: - H×nh ¶nh ng­êi bµ ®· mÊt l¹i xuÊt hiÖn - Mong ®­îc m·i m·i ë cïng bµ, ng­êi ruét thÞt rÊt th­¬ng yªu em, mong ®­îc che chë, yªu th­¬ng, th­¬ng nhí bµ. - ¶o ¶nh biÕn mÊt. *LÇn 5: - Em be cïng bµ bay lªn trêi Cuéc sèng ®èi víi nh÷ng ng­êi nghÌo khæ chØ lµ buån ®au, ®ãi rÐt; c¸i chÕt ®· gi¶i tho¸t cho hä khái bÊt h¹nh. niÒm c¶m th«ng, th­¬ng yªu cña t¸c gi¶ ®èi víi em bÐ ®¸ng th­¬ng c) C¸i chÕt thương tâm - Em chÕt trong ®ªm giao thõa v× rÐt buèt vµ ®ãi rÐt c¸i chÕt téi nghiÖp - Em bÐ cã ®«i m¸ hång vµ ®«i m«i ®ang mØm c­êi. T×nh yªu th­¬ng víi tÊt c¶ niÒm c¶m th«ng cña t¸c gi¶ . Lªn ¸n x· héi tµn nhÉn, thiÕu t×nh yªu th­¬ng ,c¶m th«ng. III. Tæng kÕt a) NghÖ thuËt: - C¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn ®an xen gi÷a hiÖn thùc vµ méng t­ëng. - S¾p xÕp c¸c t×nh tiÕt hîp lÝ - KÕt hîp tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m (lÇn quÑt diªm lÇn 2, kÕt...) - KÕt cÊu ®èi lËp, t­¬ng ph¶n - TrÝ t­ëng t­îng bay bæng b) Néi dung: - TruyÖn ®Ó l¹i cho ta lßng th­¬ng c¶m s©u s¾c ®èi víi 1 em bÐ bÊt h¹nh. * Ghi nhí SGK tr68 IV. LuyÖn tËp 4. Củng cố: ? Nhắc lại nội dung và nghệ thuật của văn bản. ? Phát biểu cảm nghĩ về nhân vật ''cô bé'' trong truyện. 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Soạn ''Đánh nhau với cối xay gió''. ============================================================== Ngày soạn: 1/10/2013 Ngày dạy: 4/10/2013 Tiết 24 : TRỢ TỪ, THÁN TỪ I. Mục tiêu. - Học sinh hiểu được thế nào là trợ từ, thế nào là thán từ. - Biết cách dùng trợ từ, thán từ trong các trường hợp giao tiếp cụ thể. II. Chuẩn bị: 1- Giáo viên: Soạn bài 2- Học sinh: học bài cũ và chuẩn bị bài mới III.Tiến trình bài dạy. 1. Tổ chức lớp: 2. Kiểm tra :Thế nào là từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội? 3.Bài mới. Hoạt động của thày và trò Nội dung - Cho h/s đọc quan sát so sánh 3 câu trong SGK tr 69 ? Nghĩa của các câu có gì khác nhau ? Vì sao có sự khác nhau đó. ? Em thấy điểm giống và khác nhau cơ bản giữa 3 câu là gì. - Giáo viên treo bảng phụ ghi bài tập nhanh (phần bên):Xác định những từ có tác dụng bày tỏ thái độ, sự đánh giá trong những câu sau: ? Vậy những từ có, những, chính, đích, ngay... là những từ có tác dụng gì trong câu. * Những, có, chính, đích, ngay, ...đi kèm 1 từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá. - Gọi học sinh đọc ghi nhớ trong SGK. ? các từ này, a, vâng trong những đoạn trích biểu thị điều gì. ? Hãy phát âm để diễn đạt 2 sắc thái tình cảm này. ? Nhận xét về cách dùng các từ: này, a, vâng ? Những từ này, a, vâng là những từ như thế nào. ? Đặc tính ngữ pháp của chúng ? Tìm thêm một số ví dụ khác với các từ kể trên. * Này, a, vâng biểu thị tình cảm, cảm xúc, để gọi đáp. ? Vậy thế nào là thán từ? Vị trí của nó. ? Đặc tính ngữ pháp. ? Thán từ gồm mấy loại. - Cho h/s đọc ghi nhớ. - Yêu cầu học sinh đặt câu với 3 thán từ: ôi, ừ, ơ. ? Trong các câu dưới đây, từ nào là trợ từ, từ nào không phải là trợ từ. ? Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm - Tổ chức học sinh làm việc theo nhóm - Giáo viên gọi đại diện nhóm trình bày. -Gọi nhóm khác nhận xét. - Giáo viên đánh giá ? Tìm các thán từ trong các câu đã cho. ? Các thán từ in đậm bộc lộ những cảm xúc gì. I. Trợ từ 1. Ví dụ C1: thông báo khách quan(nó ăn, số lượng: 2 bát cơm) C2: Thêm ''những'' ,ngoài việc diễn đạt khách quan còn có ý nghĩa nhấn mạnh, đánh giá việc nó ăn hai bát cơm là nhiều, vượt quá mức bình thường. C3: Thêm từ ''có'', ngoài việc diễn đạt khách quan, còn có ý nhấn mạnh, đánh giá ăn 2 bát là ít không đạt mức độ bình thường. 2. Nhận xét - Nói dối là tự làm hại chính mình. - Tôi đã gọi đích danh nó ra. - Bạn không tin ngay cả tôi nữa à - Tác dụng: Nhấn mạnh đối tượng được nói đến là: mình, nó, tôi. 3. Kết luận: * Ghi nhớ SGK tr69 II. Thán từ 1. Ví dụ 2. Nhận xét - Này: có tác dụng gây ra sự chú ý ở người đối thoại - A: biểu thị thái độ tức giận hoặc vui mừng - Vâng: biểu thị thái độ lễ phép - Này, a có khả năng 1 mình tạo thành câu (VD của Nam Cao) - Này, a, vâng cũng có thể làm thành phần biệt lập của câu (không có quan hệ ngữ pháp với các thành phần khác) (VD của Ngô Tất Tố) + A! Mẹ đã về. + Này! Nhìn kìa! + Vâng! Con lên ngay đây. 3. Kết luận * Ghi nhớ SGK tr69 III. Luyện tập 1. Bài tập 1: - Các câu có trợ từ là: a, c, g, i. 2. Bài tập 2: - lấy: nghĩa là không có 1 lá thư, không có lời nhắn gửi, không có 1 đồng quà. - nguyên: nghĩa là chỉ kể riêng tiền thách cưới đã quá cao. - đến: nghĩa là quá vô lí - cả: nhấn mạnh việc ăn quá mức bình thường - cứ: nhấn mạnh 1 việc lặp lại nhàmchán 3.Bài tập 3: - Các thán từ: này, à, ấy vâng, chao ôi, hỡi ơi 4. Bài tập 4: - Kìa: tỏ ý đắc chí - ha ha: khoái chí - ái ái: tỏ ý van xin - than ôi: tỏ ý nuối tiếc IV. Củng cố: ? Nêu khái niệm trợ từ, thán từ. ? Cách sử dụng trợ từ, thán từ trong câu? V. Hướng dẫn học ở nhà - Xem trước bài ''Tình thái từ''. ================================================================== Ngày soạn: 1/10/2013 Ngày dạy: 5/10/2013 Tiết 25: MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Mục tiêu cần đạt. - Học sinh nhận biết được sự kết hợp và tác động qua lại giữa các yếu tố kể, tả và biểu lộ tình cảm của người viết trong một văn bản tự sự. - Nắm được cách thức vận dụng các yếu tố này trong một bài văn tự sự. - Rèn luyện kỹ năng viết văn bản tự sự có đan xen các yếu tố miêu tả, biểu cảm II. Chuẩn bị. 1- Giáo viên: Soạn bài 2- Học sinh: Xem trước nội dung của bài. III.Tiến trình tổ chức các hoạt động. 1. ổn định tổ chức lớp 2. Kiểm tra bài cũ.? Cách tóm tắt văn bản tự sự. ? Kể tóm tắt 1 văn bản tự sự mà em đã học. 3.Bài mới. Hoạt động của thầy và trò Nội dung - Học sinh đọc ví dụ trong SGK, thảo luận - Tổ chức học sinh thảo luận 3 câu hỏi: ? Xác định các yếu tố tự sự (sự việc lớn và các sự việc nhỏ) trong đoạn văn. - Giáo viên giải thích cho học sinh hiểu: Kể thường tập trung nêu sự việc, hành động, nhân vật. ? Xác định các yếu tố miêu tả. - Tả thường tập trung chỉ ra tính chất, màu sắc, mức độ của sự việc, nhân vật, hành động. ? Tìm các yếu tố biểu cảm. - biểu cảm thường thể hiện ở các chi tiết bày tỏ cảm xúc, thái độ của người viết trước các sự việc, nhân vật, hành động. ? Các yếu tố này đứng riêng hay đan xen với yếu tố tự sự. * Các yếu tố này không đứng tách riêng mà đan xen vào nhau: vừa kể, vừa tả và biểu cảm. ? Nếu tước bỏ các yếu tố miêu tả, biểu cảm ta sẽ có đoạn văn như thế nào. ? So sánh với đoạn văn của Nguyên Hồng để nhận xét: Nếu không có yếu tố miêu tả và biểu cảm thì đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng như thế nào. ? Nếu bỏ hết các yếu tố kể trong đoạn văn, chỉ để lại các câu miêu tả và biểu cảm thì đoạn văn sẽ bị ảnh hưởng ra sao. ? Từ nhận xét trên em hãy kÕt luËn: khi viÕt v¨n tù sù, cÇn lµm thÕ nµo cho bµi v¨n sinh ®éng? Vai trß cña yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m trong bµi v¨n tù sù - Cho h/s th¶o luËn theo nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. ? T×m mét sè ®o¹n v¨n tù sù cã sö dông yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong c¸c v¨n b¶n: T«i ®i häc, Tøc n­íc vì bê, L·o H¹c - Häc sinh ®äc bµi tËp 1 (SGK - tr74) ? Ph©n tÝch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè ®ã I. Sù kÕt hîp c¸c yÕu tè kÓ, t¶ vµ biÓu lé t×nh c¶m trong v¨n b¶n tù sù 1. VÝ dô: 2. NhËn xÐt - Sù viÖc: KÓ l¹i cuéc gÆp gì ®Çy c¶m ®éng cña nh©n vËt ''t«i'' víi ng­êi mÑ l©u ngµy xa c¸ch. - C¸c yÕu tè kÓ: + MÑ t«i vÉy t«i + T«i ch¹y theo chiÕc xe chë mÑ + MÑ kÐo t«i lªn xe. + T«i oµ lªn khãc + MÑ t«i còng sôt sïi theo + T«i ngåi bªn mÑ, ®Çu ng¶ vµo c¸nh tay mÑ, quan s¸t g­¬ng mÆt mÑ - Miªu t¶: thë hång héc, tr¸n ®Ém må h«i, nÝu c¶ ch©n l¹i, mÑ t«i kh«ng cßm câi, g­¬ng mÆt t­¬i s¸ng víi ®«i m¾t trong, n­íc da mÞn, lµm næi bËt mµu hång cña hai gß m¸. - BiÓu c¶m: Hay t¹i sù sung s­íng bçng ®­îc tr«ng nh×n vµ «m Êp c¸i h×nh hµi m¸u mñ cña m×nh mµ mÑ t«i l¹i t­¬i ®Ñp ...sung tóc. - T«i thÊy nh÷ng c¶m gi¸c Êm ¸p ®· bao l©u... mét c¸ch l¹ th­êng. - Ph¶i bÐ l¹i vµ l¨n vµo... ªm dÞu v« cïng C¸c yÕu tè nµy kh«ng ®øng t¸ch riªng mµ ®an xen vµo nhau: võa kÓ, võa t¶ vµ biÓu c¶m. - NÕu bá yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m th× ®o¹n v¨n sÏ kh« khan kh«ng cã c¶m xóc. - C¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m nµy lµm cho ý nghÜa cña truyÖn cµng thªm thÊm thÝa, s©u s¾c. - yÕu tè kÓ gióp ng­êi nghe hiÓu ®­îc néi dung c©u chuyÖn. 3. KÕt luËn * Ghi nhí SGK tr74 II. LuyÖn tËp 1. Bµi tËp 1: - V¨n b¶n''T«i ®i häc'' ''Sau mét håi trèng... trong c¸c líp'' + Miªu t¶: ''Sau mét håi trèng... s¾p hµng ®i vµo líp, kh«ng ®i... co lªn mét ch©n... t­ëng t­îng. + BiÓu c¶m: vang déi c¶ lßng t«i, c¶m thÊy m×nh ch¬ v¬, vông vÒ lóng tóng, run run... - V¨n b¶n''L·o H¹c'' ''Chao «i... xa t«i dÇn dÇn''. + Miªu t¶: T«i giÊu giÕm vî t«i, thØnh tho¶ng ngÊm ngÇm, l·o tõ chèi... xa t«i dÇn dÇn... + BiÓu c¶m: Chao «i... kh«ng nì giËn. 4. Củng cố: ? Nhắc lại nôi dung cần ghi nhớ của bài 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Học thuộc ghi nhớ, làm bài tập 2 trong SGK trang 74. - Xem trước bài''Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm''