Giáo án Ngữ văn lớp 8 tiết 44 Tìm hiểu chung về văn thuyết minh

Bài 11,Tiết CT: 44 Ngày soạn:1/11/2011 TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN THUYẾT MINH Tuần dạy:11 Tập làm văn I. Mục tiêu Giúp học sinh : 1. Kiến thức: - Đặc điểm của văn bản thuyết minh - Ý nghĩa phạm vi sử dụng của văn bản thuyết minh - Yêu cầu của bài văn thuyết minh 2. Kĩ năng: - Nhận biết văn bản thuyết minh; phân biệt văn bản thuyết minh và các kiểu văn bản đã học trước đó. - Trình bày các tri thức có tính chất khách quan, khoa học thông qua những tri thức của môn ngữ văn về các môn học khác. 3. Thái độ : Nhận biết và sử dụng văn bản thuyết minh. II .Trọng tâm:Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh III. Chuẩn bị 1. GV : Bảng phụ 2.HS : Đọc và trả lời các câu hỏi sgk . IV.Tiến trình 1. Ổn định tổ chức và kiểm diện . 2. Kiểm tra miệng : ? Kể lại câu chuyện chị Dậu chống lại tên cai lệ và người nhà lí trưởng theo ngơi kể thứ nhất? (9 đ) O . Tơi xám mặt ,vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay tên cai lệ….. ? Mục I của bài mới là gì? ( 1 đ) O. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh 3. Bài mới GBM : Lần đầu tiên văn bản thuyết minh được đưa vào chương trình Ngữ văn THCS . So với các loại văn bản tự sự , miêu tả , nghị luận , biểu cảm thì đây là một khái niệm mới mẻ đối với cả người dạy và người học . Tuy nhiên trong thực tế ,văn bản thuyết minh ngày càng trở nên thông dụng phổ biến rộng rãi trên các lĩnh vực đời sống . Ví dụ như mua một cái máy giặt ta sẽ có bản thuyết minh về tính năng cấu tạo , cách sử dụng , cách bảo quản …của máy ; xem một quyển sách người ta giới thiệu về tiểu sử một nhà văn , một nhà thơ , hoàn cảnh sáng tác , nội dung ……quyển sách .Vậy hôm nay chúng ta tìm hiểu thuyết minh là gì ? Đặc điểm chung của loại văn bản này Hoạt động 1 - GV giới thiệu và giải thích cho học sinh hiểu hai chữ “thuyết minh “ . -> Bao hàm cả ý giải thích , trình bày , giới thiệu cho được hiểu rõ ( văn bản thông dụng ) - HS đọc từng văn bản và trả lời câu hỏi . ? Ba văn bản trên trình bày và thuyết minh vấn đề gì? ¡ HS thảo luận – trả lời – GV nhận xét sửa chữa ghi bảng . ? Trong thực tế khi nào ta dùng các loại văn bản đó? ¡ Khi cần có những hiểu biết khách quan về đối tượng ( sự vật , sự việc , sự kiện …) thì ta dùng văn bản thuyết minh . ? Em thường gặp kiểu ba văn bản trên ở đâu ? ¡ Trong sách báo , tài liệu về địa lý , về sinh vật , các danh lam thắng cảnh của đất nước . Hoạt động 3 Cho HS kể thêm các văn bản thuyết minh và phân biệt văn bản thuyết minh với các văn bản đã học . ? Kể thêm một số văn bản thuyết minh em đã học ? ¡ Cầu Long Biên ….; Thông Tin trái Đất Năm 2000 ; Ôn Dịch Thuốc Lá . - GV đọc bài “ Chùa Một Cột “ sách thiết kế tập I/ 218 -219 . - HS thảo luận – GV ghi bảng phụ . I. Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh . 1. Văn bản thuyết minh trong đời sống con người a. Ích lợi của cây dừa Bình Định và sự gắn bó của nó đối với người dân Bình Định . b. Giải thích về chất diệp lục làm cho người ta thấy lá cây có màu xanh . c. Giải thích về Huế , một trung tâm văn hoá nghệ thuật lớn cuả Việt Nam . ? Các văn bản trên có phải là văn tự sự , miêu tả , biểu cảm , nghị luận không ? Tại sao ? ? Cách trình bày về các đối tượng của ba văn bản a,b,c có gì đáng chú ý ? ? Nhận xét về ngôn ngữ của ba văn bản ấy ? ¡Không phải vì: a.Văn bản tự sự phải có sự việc và nhân vật, diễn biến . b. Văn bản miêu tả phải có cảnh sắc , con người và cảm xúc ( văn bản thuyết minh cốt làm cho người ta hiểu ) . c. Văn bản nghị luận phải có luận điểm , luận cứ , luận chứng . -> Tóm lại đây là một kiểu văn bản khác , gọi là văn bản thuyết minh .Đặc điểm của văn bản thuyết minh là : + Trình bày những đặc điểm tiêu biểu của đối tượng . VD : Cây dừa : thân, lá , nước , cùi , sọ …như thế nào? Lá cây: tế bào , ánh sáng , sự hấp thụ ánh sáng ..như thế nào ? + Trình bày một cách khách quan . ? Các văn bản trên đã thuyết minh về đối tượng bằng những phương thức nào ? ¡ a. Liệt kê từ thân cây , lá , nước dừa , cơm dừa …đến sọ dừa đều ích lợi -> Gắn bó với đời sống người dân . b. Lá cây có chất diệp lục nên có màu xanh lục . c.Nêu các mặt trình tự về Huế : sông núi hài hoà , nhiều công trình nghệ thuật cổ kính , món ăn đặc sản trở thành trung tâm văn hoá nghệ thuật lớn -> Văn bản nào cũng trình bày đặc điểm tiêu biểu của đối tượng thuyết minh của nó . 2. Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh - Cung cấp tri thức xác thực không hư cấu . ? Em hãy nhận xét về ngôn ngữ của văn bản thuyết minh trên ? ¡ Cô động , đơn giản , chính xác . ? Qua tìm hiểu em hiểu thế nào là văn bản thuyết minh ? - HS đọc ghi nhớ Hoạt động 2 - Hướng dẫn học sinh luyện tập - HS thảo luận bài tập 1 BT1 : Tìm xem có phải là văn bản thuyết minh và giải thích . BT2 : Xác định thể loại văn bản “ Thông Tin Trái Đất Năm 2000 “ và nêu tác dụng . BT3 : Xem văn bản tự sự , nghị luận , biểu cảm , miêu tả có cần yếu tố thuyết minh không ? Giải thích? -Trình bày đặc điểm tiêu biểu của đối tượng . * Ghi nhớ sgk/117 II. Luyện tập BT1 a.Cung cấp kiến thức lịch sử . b. Cung cấp kiến thức sinh vật . -> Văn bản thuyết minh . BT2 - Văn bản nhật dụng , thuộc kiểu văn nghị luận . - Có sử dụng thyết minh khi nói về tác hại của bao ni lông . BT3 Cần sử dụng yếu tố thuyết minh . - Tự sự : Giới thiệu sự vật, nhân vật . - Miêu tả : Giới thiệu cảnh vật con người , thời gian , không gian . - Biểu cảm :Giới thiệu đối tượng gây cảm xúc là con người hay sự vật . - Nghị luận : Giới thiệu luận điểm , luận cứ … 4. Câu hỏi bài tập củng cố ? HS đọc lại ghi nhớ -> GVù nhấn mạnh ý trung tâm . O. Văn bản thuyết minh có nhiệm vụ cung cấp tri thức khách quan về một sự vật , giúp con người có được hiểu biết về sự vật một cách đúng đắn , đầy đủ . 5. Hướng dẫn học sinh tự học: ( GV treo bảng phụ) - Học thuộc ghi nhớ tr/ 117- Đọc lại văn bản . - Sưu tầm những văn bản thuyết minh giới thiệu về đất nước con người , sự vật , sự việc - Chuẩn bị : Ôn Dịch Thuốc Lá + Tác hại của việc hút thuốc lá + Đọc và trả lời các câu hỏi sgk . V. Rút kinh nghiệm --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------