Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tuần1 Tiết 1 Tôi đi học (Tiết 1)

NS : 12 / 8 /2012 Tiết: 1 Tuần:1 Văn bản: Tôi đi học (Tiết1) - Thanh Tịnh - a/ Mục tiêu bài dạy: 1. Kiến thức: - Cốt truyện , nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học. - Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh. 2 Kĩ năng a. Kỹ năng bài dạy: - Đọc – Hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm, - Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân... b. Kỹ năng sống: - Suy nghĩ sáng tạo: Phân tích, bình luận về những cảm xúc của nhân vật chính trong ngày đầu đi học. - Xác định giá trị bản thân: trân trọng kỉ niệm, sống có trách nhiệm với bản thân. - Giao tiếp: trao đổi, trình bày suy nghĩ, ý tưởng, cảm nhận của bản thân về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản. 3 Thái độ: Giáo dục tình cảm tha thiết với tuổi thơ, bạn bè, mái trường quê hương. B. chuẩn bị: - GV: - Giáo án, tài liệu tham khảo có liên quan. - Tranh ảnh về ngày tựu trường - Tích hợp văn bản “ Cổng trường mở ra /Lớp 7 - HS: Đọc và soạn bài theo hệ thống câu hỏi SGK. C. phương pháp – Kỹ thuật dạy học. a. Phương pháp: giảng bình, phát vấn, phân tích, tổng hợp. - Hình thức tổ chức hoạt động độc lập và hoạt động nhóm. b. Kỹ thuật dạy học: - Kỹ thuật động não: tìm hiểu những chi tiết thể hiện cảm xúc của nhân vật chính trong ngày đầu đi học. - Thảo luận nhóm, trình bày 1 phút về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản - Viết sáng tạo: Cảm nghĩ ngày đầu tiên đi học của mình - Trình bày một phút: trình bày nhận xét khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản. D. Tiến trình giờ dạy. 1. ổn định: Ngày giảng Lớp Sĩ số 16/8/2012 8A 16/8/2012 8B 2. Kiểm tra bài cũ: GV: - Kiểm tra sơ lược sự chuẩn bị bài của học sinh. - Nhận xét, đánh giá. 3. Bài mới: GV: Đối với mỗi con người, kỉ niệm ngày đầu tiên đến trường bao giờ cũng vô cùng thiêng liêng và đáng nhớ. Cái cảm giác vừa quen vừa lạ, hồi hộp, lo lắng, bỡ ngỡ nó đã trở thành một dấu ấn không thể nào quên được trong cuộc đời mỗi chúng ta. Văn bản Tôi đi học của Thanh Tịnh sẽ đưa chúng ta về với những kỉ niệm xa xưa ấy Hoạt động của Thầy và Trò GV phát vấn- HS trình bày những hiểu biết về tác giả và tác phẩm. ? Em hãy nêu những hiểu biết của mình về tác giả Thanh Tịnh? HS: Trả lời theo hướng dẫn SGK. GV: Bổ sung: - Thanh Tịnh quê ở Huế. Mảnh đất quê hương với thiên nhiên thơ mộng buồn lặng với những điệu nam ai nam bình, mái nhì, mái đẩy trên sông nước đã ảnh hưởng sâu sắc đến các sáng tác của Thanh Tịnh. Các sáng tác của ông từ thơ đến truyện đều đậm tính chất trữ tình, toát lên vẻ đẹp đằm thắm trong sáng - Thanh Tịnh là nhà văn có sáng tác từ trước cách mạng tháng Tám có mặt ở nhiều lĩnh vực truyện ngắn, truyện dài, thơ, bút kí,... trong đó thành công nhất là ở thể loại truyện ngắn và thơ. - Đọc các tác phẩm của Thanh Tịnh ta thấy toát lên một tình cảm êm dịu, trong trẻo, văn phong nhẹ nhàng, thấm sâu, mang dư vị vừa ngậm ngùi buồn thương vừa ngọt ngào quyến luyến, tình yêu lai láng, man mác đối với làng quê thơ mộng, những đêm trăng sáng trên sông nước, niềm đồng cảm với những con người có tâm hồn mộc mạc mà đằm thắm, Những điều đó đã làm nên sức hấp dẫn riêng của nhiều tác phẩm trong văn Thanh Tịnh. “ Tôi đi học” là tác phẩm tiêu biểu cho văn phong ấy. ? Em hãy kể tên những tác phẩm chính của ông? HS: Nêu theo SGK. ? Em hãy nêu xuất xứ của văn bản “Tôi đi học” GV: Hướng dẫn H đọc: Đọc với giọng nhẹ nhàng, tình cảm, lắng sâu, chú ý những câu nói của nhân vật “tôi”, nhân vật người mẹ, ông Đốc cho phù hợp. GV: Đọc mẫu từ đầu ->như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi HS 1: Đọc tiếp...lòng tôi không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ một chút nào hết. HS 2: Đọc phần còn lại -> HS nhận xét phần đọc của bạn -> G sửa chữa, uốn nắn lỗi cho H (nếu có). G: Hướng dẫn H tìm hiểu các chú thích 1, 2, 6, 9 SGK. ? Xác định thể loại, phương thức biểu đạt của văn bản - Thể loại: Truyện ngắn - Phương thức biểu đạt: Tự sự ( đậm chất trữ tình) ? Bố cục của văn bản được xây dựng trên cơ sơ nào HS: Theo dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi”, theo trình tự thời gian của một buổi tựu trường. ? Theo dòng hồi tưởng ấy, em thấy văn bản xuất hiện những nhân vật nào HS: tôi, mẹ, ông Đốc, những cậu học trò,... ? Trong đó nhân vật chính là ai? Vì sao HS: “Tôi” là nhân vật chính vì mọi sự đều được kể từ cảm nhận của nhân vật này. ? Từ sự cảm nhận của nhân vật tôi, em hãy chia bố cục của văn bản? H: Bố cục: 3 phần + P1: Từ đầu " trên ngọn núi ND: Cảm nhận của tôi trên đường tới trường. + P2: Tiếp " cả ngày nữa. ND: Cảm nhận của tôi lúc ở sân trường. + P3: Còn lại. ND: Cảm nhận của “tôi” khi ở trong lớp học ? So với các truyện ngắn khác, em thấy truyện ngắn này có điều gì đặc biệt HS: Không có cốt truyện, xoay quanh tình huống “tôi đi học” là những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường và bộc lộ tâm trạng của nhân vật “tôi”. ? Mạch cảm xúc bắt đầu được khơi nguồn từ đâu HS: Từ hiện tại: cuối thu lá rụng, những đám mây bàng bạc trên không,... ? Lòng tôi náo nức, kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường- cảm giác ấy được diễn tả bằng chi tiết nào HS: “tôi quên thế nào được...như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng” ? Đây là một của văn rất hay và đẹp, em hãy phân tích HS: Tác giả sử dụng hình ảnh so sánh rất đẹp gắn với cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng. - Quá khứ được đánh thức, bảo kỉ niệm ùa về náo nức, tưng bừng, rộn rã-> cả một chuỗi tâm trạng lần lượt hiện lên trên từng trang truyện. GV: Ngay từ những dòng đầu của tác phẩm những câu văn thấm đẫm chất trữ tình như một cánh cửa dịu dàng mở ra dẫn người đọc vào một thế giới đầy ắp những sự việc, những con người, những cung bậc tình cảm đẹp đẽ trong sáng, đáng nhớ, đáng chia sẻ và mến thương. trung tâm của thế giới ấy là cậu học trò nhỏ ngày đầu tiên tới trường trong lòng nảy nở biết bao suy nghĩ, tình cảm xao xuyến mới lạ suốt đời không thể nào quên. ? Cảm nhận của em về buổi tựu trường đầu tiên của nhân vật “Tôi”như thế nào HS : Đọc phần 1 của VB ( từ đầu -> như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.) ? Kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên của nhân vật “tôi” được miêu tả ở những thời điểm nào ? HS: Q.sát toàn bộ TP chỉ ra các thời điểm: - Trên con đường cùng mẹ tới trường. - Lúc ở sân trường - Khi ngồi trong lớp học. ?Những kỉ niệm lần đầu tiên đi học được gắn với thời gian, không gian cụ thể nào ? Vì sao thời gian, không gian ấy lại trở thành kỉ niệm trong trí tưởng tượng của tôi HS: - Thời gian: Một buổi mai đầy sương.... - Không gian: Con đường dài và hẹp...... -> Đó là thời điểm, nơi chốn gần gũi, quen thuộc gắn liền với tuổi thơ, gắn với tình yêu quê hương. ? Đọc lại những câu văn trên và nhận xét cái đặc sắc, cái hay của những câu văn đó ? Tìm câu văn miêu tả tâm trạng, cảm xúc của nhân vật tôi * HS thảo luận : Dùng bút chì gạch chân từ ngữ quan trọng + Cảm nhận con đường làng vốn quen thuộc tự nhiên thấy lạ, cảnh vật đều thay đổi. + Cảm thấy mình đứng đắn trang trọng trong bộ quần áo với mấy quyển vở mới trên tay + Thận trọng nâng niu mấy quyển vở, vừa lúng túng, vừa muốn thử sức, muốn kiểm định mình khi xin mẹ được cầm cả bút thước như các bạn khác. ? Hãy chỉ ra ý nghĩa của 2 chi tiết sau: - Con đường quen........lạ - Cảm thấy trang trọng............ HS: Đó là dấu hiệu sự đổi khác trong tình cảm và nhận thức của cậu bé. -> Tất cả những cảm giác ấy do một sự kiện quan trọng hôm nay: tôi đi học. ? Qua những chi tiết vừa học, em cảm nhận được tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi lúc này như thế nào ? Vì sao tôi có tâm trạng đó HS: Đó là cảm giác hồi hộp lạ thường, vì đối với một em bé mới chỉ biết chơi đùa qua sông thả diều, ra đồng chạy nhảy với các bạn, hôm nay đi học quả là sự kiện lớn, một bước ngoặt của tuổi thơ. Vì thế hôm nay cậu cảm thấy mình đứng đắn chững trạc trang trọng hơn trong bộ quần áo mới, vì thế “tôi” muốn thử sức mình.Cảm giác này được tác giả ghi lại thật tinh tế, chân thực GV: ý nghĩ của một em nhỏ mới cắp sách tới trường muốn nhận thức về một nhiệm vụ trong cuộc sống được mường tượng trong hình ảnh “ một làn mây lướt ngang trên ngọn núi” như muốn biểu hiện nét đẹp dịu dàng, trong sáng và khát vọng vươn tới của một tâm hồn trẻ thơ. HS thảo luận nhóm bàn(3 phút): ? So sánh với đề tài này ở lớp 7 suy nghĩ của em HS so sánh làm nổi bật tâm trạng của hai đối tượng và vai trò của nhà trường đối với mỗi con người + Người mẹ (Cổng trường mở ra): Thao thức không ngủ, tin tưởng ở tương lai của con. + Người con (Tôi đi học):Hồi hộp, bỡ ngỡ trong ngày đầu tiên đi học -> Đều nói về vai trò của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người là quan trọng, là không thể thiếu Nội dung A.Giới thiệu chung: 1. Tác giả: - Thanh Tịnh, tên khai sinh là Trần Văn Ninh(1911- 1988), quê ở Huế - Là nhà văn có sáng tác từ trước trước cách mạng tháng Tám ở các thể loại thơ, truyện - Sáng tác của ông đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo. 2. Tác phẩm: - In trong tập “Quê mẹ” xuất bản năm 1941 - Là truỵên ngắn đậm tính chất hồi kí. B. Đọc- hiểu văn bản 1. Đọc - chú thích: a. Đọc b. Tìm hiểu chú thích. 2. Thể loại - Bố cục - Phương thức: Tự sự đậm chất trữ tình - Bố cục: 3 phần: + P1: Từ đầu " trên ngọn núi Cảm nhận của “tôi” trên đường tới trường. + P2: Tiếp " cả ngày nữa. Cảm nhận của “tôi” lúc ở sân trường. P3: Còn lại. Cảm nhận của “tôi” khi ở trong lớp học 3. Phân tích: 3.1. Khơi nguồn kỉ niệm - Thời điểm gợi nhớ: Cuối thu -> Thời điểm khai trường - Thiên nhiên: Lá rụng nhiều, mây bàng bạc - Con người: Mấy em nhỏ rụt rè cùng mẹ đến trường => Từ láy, hình ảnh so sánh , nhân hoá => Mạch cảm xúc bắt nguồn từ không gian, thời gian tinh tế nhẹ nhàng=> Diễn tả cụ thể tâm trạng cảm xúc nảy nở trong lòng tác giả 3.2.Tâm trạng của nhân vật tôi trong buổi tựu trường đầu tiên * Trên con đường cùng mẹ tới trường - Thời gian: Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. - Không gian: Con đường làng dài và hẹp tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật xung quanh đều thay đổi. - Cảm giác, tâm trạng: + Hồi hộp, phấn chấn, náo nức lạ thường + Đứng đắn chững chạc, trang trọng hơn. - Sự thay đổi lớn: tôi đi học -> Hình ảnh so sánh thú vị. Câu văn thấm đẫm chất trữ tình. -> Những cảm giác tinh tế, chân thực, biểu hiện nét dịu dàng trong sáng khát vọng vươn tới của một tâm hồn trẻ thơ. 4. Củng cố ? Nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm sau khi học tiết 1 của văn bản ? Cảm xúc của tác giả được khơi nguồn từ đâu ? Tâm trạng của nhân vật “tôi” trên đường tới trường HS trả lời, nhận xét GV (chốt ND bài): Những cảm xúc, cảm giác ấy không mâu thuẫn trái ngược mà gần gũi, bổ sung cho nhau nhằm diễn tả một cách cụ thể tâm trạng khi nhớ lại cảm xúc thực của tôi khi ấy. Các từ láy đã góp phần rút ngắn thời gian, khoảng cách giữa quá khứ và hiện tại. Chuyện xảy ra bao năm rồi mà cứ như hôm qua, hôm kia. Ngay từ những dòng đầu của tác phẩm, từ hiện tại nhớ về dĩ vãng, dòng hồi tưởng của “tôi” dần trở về với những tâm trạng cảm xúc của chính mình trong buổi đầu cắp sách tới trường. Những câu văn thấm đẫm tính chất trữ tình như một cánh cửa dịu dàng mở ra dẫn người đọc vào một thế giới đầy ắp những sự việc, những con người, những cung bậc tình cảm đẹp đẽ, trong sáng đáng nhớ. 5. Hướng dẫn học ở nhà và chuẩn bị cho bài sau * Hướng dẫn học ở nhà - Học bài theo nội dung + Nắm chắc về tác giả, tác phẩm + Khơi nguồn kỉ niệm + Cảm xúc của “tôi” trên đường tới trường - Đọc diễn cảm tác phẩm - Hoàn chỉnh các bài tập * Hướng dẫn chuẩn bị cho bài sau: Tôi đi học (Tiết 2) - Chuẩn bị các phần còn lại cho giờ sau + Đọc kĩ văn bản + Chuẩn bị theo nội dung sách giáo khoa + Sưu tầm tranh ảnh về ngày khai trường E. Rút kinh nghiệm giờ dạy: .................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... .................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... . NS: 12/ 8/ 2012 Tiết: 2 Tuần :1 Văn bản: Tôi đi học (Tiếp) - Thanh Tịnh - A. Mục tiêu bài dạy: 1 Kiến thức: - Cốt truyện , nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học. - Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh. 2 Kĩ năng: a. Kỹ năng bài dạy: - Đọc – Hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm, - Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân... b. Kỹ năng sống: - Suy nghĩ sáng tạo: Phân tích, bình luận về những cảm xúc của nhân vật chính trong ngày đầu đi học. - Xác định giá trị bản thân: trân trọng kỉ niệm, sống có trách nhiệm với bản thân. - Giao tiếp: trao đổi, trình bày suy nhĩ, ý tưởng, cảm nhận của bản thân về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản. 3 Thái độ: Giáo dục tình cảm tha thiết với tuổi thơ, bạn bè, mái trường quê hương. B. chuẩn bị: - GV: - Giáo án, tài liệu tham khảo có liên quan. - Tranh ảnh về ngày tựu trường - Tích hợp văn bản “ Cổng trường mở ra /Lớp 7 - HS: Đọc và soạn bài theo hệ thống câu hỏi SGK. C . phương pháp – Kỹ thuật dạy học. a. Phương pháp: giảng bình, phát vấn, phân tích, tổng hợp. - Hình thức tổ chức hoạt động độc lập và hoạt động nhóm. b. Kỹ thuật dạy học: - Kỹ thuật động não: tìm hiểu những chi tiết thể hiện cảm xúc của nhân vật chính trong ngày đầu đi học. - Thảo luận nhóm, trình bày 1phut về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản - Viết sáng tạo: Cảm nghĩ ngày đầu tiên đi học của mình - Trình bày một phút: trình bày nhận xét khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản. D. Tiến trình giờ dạy. 1. ổn định: Ngày giảng Lớp Sĩ số 8A 8B 2. Kiểm tra bài cũ: HS 1: (Trả lời bảng phụ): Chọn câu trả lời đúng Câu 1: Tôi đi học của Thanh Tịnh được viết theo thể loại nào ? A. Bút kí B. Truyện ngắn trữ tình C. Tiểu thuyết D. Tuỳ bút Câu 2 : Nhân vật chính trong tác phẩm là ai ? A. Người mẹ B. Ông đốc C. Người thầy giáo D. Nhân vật “ tôi ” Câu 3: Theo em, nhân vật chính trong tác phẩm được thể hiện chủ yếu ở phương diện nào ? A. Lời nói B. Tâm trạng C. Ngoại hình D. Cử chỉ Y/c : Câu 1- B ; Câu 2- D ; Câu 3- B HS 2: Trả lời miệng: ? Văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh diễn tả những kỉ niệm của nhân vật tôi theo trình tự nào? Tìm những hình ảnh, chi tiết chứng tỏ tâm trạng hồi hộp, cảm giác ngỡ ngàng của nhân vật tôi trên đường tới trường? - Yêu cầu nêu được: + Những kỉ niệm của nhân vật “tôi” được diễn tả theo trình tự thời gian của một buổi tựu trường. + Những hình ảnh, chi tiết: - Con đường, cảnh vật vốn rất quen nhưng lần này thấy lạ, tự cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng mình. - Cảm thấy trang trọng, đứng đắn,.. - Cẩn thận, nâng niu mấy quyển vở, vừa lúng túng muốn... GV: - Nhận xét - Cho điểm 3. Bài mới: GV: ở tiết trước các em đã thấy được tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi trên đường tới buổi tựu trường đầu tiên. Tâm trạng đó được bộc lộ theo dòng hồi tưởng, kết hợp hài hoà giữa kể với miêu tả và bộc lộ cảm xúc. Điều này tiếp tục được thể hiện ở phần sau của văn bản mà hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu. Hoạt động của thầy và trò Theo dõi tiếp: Trước sân trường làng Mĩ Lí...trong các lớp ? Đọc phần 2 của văn bản ? Nêu nội dung phần vừa đọc ? Cảnh sân trường Mĩ Lí lưu lại trong tâm trí “tôi” có gì nổi bật? HS: - Dày đặc cả người-> Rất đông người. - Người nào người ấy quần áo, gương mặt cũng sáng sủa, tươi vui. - Ngôi trường vừa xinh xắn vừa oai nghiêm -> Khác mọi lần ? ý nghĩa của cảnh tượng đó HS : Không khí đặc biệt của ngày khai trường. GV: Ngày khai trường trở thành ngày hội toàn dân đến trường, trở thành một nét đẹp văn hoá của một dân tộc hiếu học. ? Khi chưa đi học “tôi” thấy ngôi trường như thế nào HS: Như một nơi xa lạ, cao ráo, sạch sẽ hơn các nhà trong làng. ? Lần đâu đi học “tôi” nhận thấy điều gì ở ngôi trường HS: Vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm như cái đình làng Hoà ấp. ? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ở đây? ý nghĩa của biện pháp nghệ thuật đó HS: Đình làng, nơi thờ cúng thiêng liêng " diễn tả cảm xúc thiêng liêng, trang nghiêm về mái trường dẫn đến những lo sợ vẩn vơ. ? Từ sự lo sợ vẩn vơ, quan sát xung quanh “tôi” có cảm nhận như thế nào về những câu học trò nhỏ như mình HS: “Họ như con chim ...e sợ” GV: Mái trường giống như cái tổ ấm, mỗi học trò thơ ngây hồn nhiên như một cánh chim đầy khát vọng vừa bồi hồi lo lắng vừa thèm muốn được bay cao để khám phá chân trời học vấn mênh mang. Theo dõi đoạn tiếp theo ( Đầu T7 ) ? Khi nghe ông đốc đọc danh sách học trò lần đầu mới đến trường, tâm trạng của “ tôi” lúc đó được miêu tả như thế nào HS: Cũng như những đứa trẻ khác, “tôi ” cũng bất giác dúi đầu vào lòng mẹ và khóc nức nở vì tôi cảm thấy lo sợ bởi từ giây phút này mình sẽ bước vào một thế giới khác lạ và phải cách xa mẹ hơn bao giờ hết . Tóm lại : Những cảm giác ấy xuất hiện trong tôi là một điều tất yếu, tự nhiên. Theo dõi phần cuối văn bản ? Bước vào lớp, “ tôi” cảm nhận được những gì - Một mùi hương lạ, hình gì treo trên tường cũng cảm thấy lạ và hay hay. - Lạm nhận bàn ghế và chỗ ngồi là của riêng mình - Nhìn người bạn lạ mà cảm thấy không xa lạ chút nào. ? Qua những điều mà “tôi” cảm nhận được, em biết gì về tâm trạng và cảm giác của “tôi” lúc đó - Cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng “tôi ? Em hãy phân tích ý nghĩa của hình ảnh so sánh này HS: + Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần đầu tiên đến trường. + ước muốn, khát khao của “tôi” với trường học... ? Mặc dù được đón bằng tình cảm yêu thương của thầy, bạn, song các cậu trò mới vẫn bật lên tiếng khóc. Em nghĩ gì về tiếng khóc ấy?(vì sao các em nhỏ ấy lại khóc?). HS: Khóc vì lo sợ, vì sung sướng... GV: Những giọt nước mắt của sự trưởng thành, ngoan ngoãn.... HS: Liên hệ với bản thân. ? Tại sao “tôi” lại có cảm giác như vậy HS: Tôi cảm nhận được sự độc lập khi đi học, bước vào lớp học là bước vào thế giới riêng của mình không còn mẹ ở bên. ? Cảm giác mà “tôi” nhận được khi bước vào lớp học là gì HS: Một mùi hương lạ xông lên...thấy lạ, thấy hay...chút nào. ? Vì sao “tôi” lại có những cảm giác đó H: + lần đầu tiên được vào lớp học + ý thức được sự gắn bó thân thiết với trường, lớp. ? Điều đó bộc lộ tình cảm nào của nhân vât “tôi” HS: Trong sáng, tha thiết... HS đọc đoạn cuối văn bản ? Em có nhận xét gì về nhân vật “tôi” qua đoạn văn trên HS: Một chút buồn, lưu luyến khi phải từ giã những ngày chưa đi học và trưởng thành trong nhận thức về việc học hành của bản thân. ? (*) Hình ảnh “một con chim con liệng đến đứng bên bờ cửa sổ”có phải đơn thuần chỉ mang ý nghĩa thực không ? Vì sao Chi tiết cuối truyện là một hình ảnh đầy ý nghĩa: “một con chim non liệng đến đứng bên cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao” Đó vừa là một hình ảnh thiên nhiên cụ thể, vừa gợi liên tưởng đến tâm trạng rụt rè bỡ ngỡ của chú bé ngày đầu tiên tựu trường, lại vừa mở ra một niềm tin về ngày mai: từ ngôi trường ấy chú bé sẽ như con chim kia tung cánh bay vào bầu trời cao rộng của ước mơ. Tuy nhiên đối với chú bé bấy giờ, cánh chim kia chỉ làm cho sự hiếu động nghĩ đến những trò chơi “Tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỉ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa hay trên bờ sông Viêm sống lại đầy rẫy trong tâm trí tôi. ? Dòng chữ “Tôi đi học”cũng là bài học đầu tiên mà “Tôi”đón nhận đã kết thúc truyện. Điều đó có ý nghĩa gì? - Dòng chữ “Tôi đi học” vừa khép lại bài văn, vừa mở ra một thế giới mới, một bầu trời mới một tâm trạng tình cảm đánh dấu một giai đoạn, một bước ngoặt mới trong cuộc đời “tôi” nói riêng và của tất cả những đứa trẻ nói chung. Mặt khác, dòng chữ “ Tôi đi học” cũng thể hiện rõ tính thống nhất về chủ đề của văn bản ( Vấn đề này các em sẽ được tìm hiểu kỹ trong tiết học tới đây ). ? Trong hồi ức của “tôi” về buổi tựu trường ta còn bắt gặp cả hình ảnh của những người lớn (ông đốc, thầy giáo trẻ, các vị phụ huynh), em có cảm nhận gì về thái độ, cử chỉ của họ đối với các em nhỏ lần đầu tiên đi học - Phụ huynh: Dẫn các em đến trường cẩn thận, chu đáo, động viên các em vào lớp.( Riêng người mẹ của nhân vật “tôi” : “Tôi cảm thấy sau lưng tôi có một bàn tay dịu dàng đẩy tôi bước tới” và khi dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc thì “ một bàn tay nhẹ vuốt mái tóc tôi”. Chuẩn bị chu đáo, trân trọng tham dự buổi lễ, họ có cùng tâm trạng hồi hộp lo lắng cho con và lòng tin tưởng vào nhà trường. - Ông đốc là hình ảnh một người thầy, người lãnh đạo nhà trường rất từ tốn, bao dung. - Thầy giáo trẻ dạy học sinh lớp mới là người vui tính, giàu tình thương yêu. GV: Qua hình ảnh về người lớn, ta nhận thấy trách nhiệm, vị trí của nhà trường, gia đình đối với thế hệ tương lai. Đó chính là môi trường giáo dục ấm áp, nguồn động viên nuôi dưỡng các em trưởng thành. Liên hệ, so sánh với thái độ, tình cảm của người lớn trong các bài : Cổng trường mở ra, Mẹ tôi…-> Sự quan tâm của xã hội đối với giáo dục ? Qua đó em cảm nhận được điều gì H: trách nhiệm và tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai. G: Đó là một môi trường giáo dục ấm áp, là nguồn nuôi dưỡng các em trưởng thành... ? Qua tìm hiểu em hãy tổng kết lại những nét đặc sắc về nghệ thuật của văn bản HS nhận xét ? Sức cuốn hút của tác phẩm được tạo nên từ những yếu tố nào HS: + Tình huống truyện. + Tình cảm ấm áp, trìu mến của những người lớn đối với các em nhỏ lần đầu tiên đến trường. + Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trường và các hình ảnh so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả. ? Văn bản để lại cho em những ấn tượng sâu săc nào về nội dung - Những kỉ niệm trong sáng của buổi tựu trường đầu tiên ? Nêu kết luận chung về nội dung và nghệ thuật của văn bản HS phát biểu ? Đọc ghi nhớ: SGK / T 9 GV chốt kiến thức HS: thực hiện bài 1 – phần luyện tập ? Phát biểu cảm nghĩ của em về dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trong truyện ngắn “Tôi đi học” Gợi ý: - Nhân vật “tôi” đã kể lại những gì? Chi tiết cụ thể như thế nào? Cách kể ấy có tác dụng gì? - - Nhân vật “tôi” đã bộc lộ tâm trạng của mình trong ngày khai trường như thế nào? Gợi cho em những suy nghĩ gì? - Cách kể và cách biểu lộ cảm xúc của nhân vật “tôi” đã kết hợp như thế nào? Em có nhận xét gì về điều này? ? Qua hồi ức về ngày “Tôi đi học” của nhân vật, em nhớ ra để kể và bộc lộ cảm xúc của mình trong ngày đầu tiên đi học không - HS trình bày - HS nhận xét - GV nhận xét ? Đọc, xác định yêu cầu của bài tập 2 Gợi ý: Kể lại những chi tiết cụ thể: ? Tối hôm đó cả nhà ra sao? Em thế nào? Chuẩn bị sách vở như thế nào ? Dậy sớm hay muộn? Ai đưa mình đi học ? Trên đường thấy những gì? Có những bạn khác cũng đi học như thế nào ? Đến trường chứng kiến những sự kiện nào? Gặp gỡ thầy, cô mới ở đâu? Cụ thể thế nào ? Bộc lộ những cảm xúc của mình về những gì đã chứng kiến Vui buồn, lo âu Hạnh phúc và bâng khuâng Thấy mình đã lớn, đã tự chủ ở môi trường khác ...- HS viết trong 5 phút - HS trình bày - HS nhận xét - GV nhận xét Nội dung ... 3. Phân tích 3.1. Khơi nguồn kỉ niệm. 3.2/ Tâm trạng của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên * Khi cùng mẹ đi trên đường tới trường * Khi ở sân trường - Cảnh sân trường + Dày đặc cả người. + Người nào cũng sáng sủa, tươi vui. + Ngôi trường: vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm như cái đình làng Hoà ấp. -> Hình ảnh so sánh -> Cảm thấy mình bé nhỏ đâm ra lo sợ vẩn vơ. + Những cậu học trò nhỏ như con chim ...e sợ. -> Nghệ thuật so sánh, miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần đầu đến trường. - Nghe ông đốc gọi tên và rời tay mẹ + Cảm thấy sợ khi phải rời bàn tay dịu dàng của mẹ + Khóc nức nở thút thít tự nhiên như phản ứng dây chuyền -> lo sợ, hồi hộp * Khi ở trong lớp học. - Cảm thấy mình bước vào một thế giới khác và cách xa mẹ hơn bao giờ hết. - Cảm thấy vừa xa lạ, vừa gần gũi