Giáo án Sinh học 10 bài 44: Sự nhân lên của virút trong tế bào chủ

Bài soạn số 7: Bài 44: sự nhân lên của virút trong tế bào chủ Giáo viên hướng dẫn: Cô Hoàng Thị Xuyến Thầy Vũ Văn Thường Cô Nông Thị Thanh Mai Người soạn: Chu Văn Thành Bùi Thị Thu Hương Thèn Anh Tuấn Vũ Thị Thu Hằng Đàm Thị Nguyệt Lớp : 10 A1 I- Mục tiêu của bài : Sau khi học xong bài này học sinh phải đạt được những yêu cầu sau : Trình bày được các giai đoạn xâm nhiễm và phát triển của virut Phân biệt được virut ôn hoà và virut độc Trình bày được các quá trình lây nhiễm và phát triển của virut HIV trong cơ thể người Có ý thức và phương pháp phòng tránh HIV/AIDS. II- Mục đích- phương pháp- phương tiện dạy học : Mục đích Phương pháp Phương tiện A.Dạy bài mới Vấn đáp tìm tòi bộ phận, Biểu diễn bằng hình ảnh Máy chiếu, các câu hỏi, phiếu học tập B.Củng cố bài học Thuyết trình Máy chiếu Phiếu học tập số 1: Hãy trình bày các giai đoạn xâm nhiễm và phát triển của phagơ Các giai đoạn Phagơ 1. Hấp phụ 2. Xâm nhập 3. Sinh tổng hợp 4. Lắp ráp 5. Phóng thích Phiếu học tập số 2: Giai đoạn Thời gian kéo dài Đặc điểm Sơ nhiễm (giai đoạn cửa sổ) Không triệu chứng Biểu hiện triệu chứng AIDS III- Tiến trình bài học : A - Dạỵ bài mới.(40 phút) Đặt vấn đề: Virut không có cấu tạo tế bào không có quá trình trao đổi chất, trao đổi năng lượng mà chúng phụ thuộc hoàn toàn vào tế bào chủ, nên ở virut quá trình sinh sản được gọi là quá trình nhân lên. Sự nhân lên của virut được tìm hiểu trong bài học này. Nội dung Thời gian Hoạt động của GV&HS I. Chu trình nhân lên của virut 1. Các giai đoạn xâm nhiễm và phát triển của phagơ - Chu trình nhân lên của phagơ trong tế bào chủ gồm 5 giai đoạn chính: Hấp phụ Xâm nhập(xâm nhiễm) Sinh tổng hợp Lắp ráp Phóng thích (giải phóng) ND của phiếu học tập 1: Các giai đoạn Phagơ 1. Hấp phụ Phagơ bám lên bề mặt tế bào chủ nhờ thụ thể thích hợp với thụ thể của tế bào chủ 2. Xâm nhập Bao đuôi của phagơ co lại để đẩy bộ gen của phagơ chui và trong tế bào chủ 3. Sinh tổng hợp Bộ gen của phagơ điều khiển bộ máy di truyền của tế bào chủ tổng hợp ADN và vỏ capsit cho mình 4. Lắp ráp Vỏ capsit bao lấy lõi ADN, các bộ phận phụ như đĩa gốc, đuôi gắn lại với nhau tạo thành phagơ mới. 5. Phóng thích Các phagơ mới được tạo thành phá vỡ tế bào chủ chui ồ ạt ra ngoài hoặc tạo thành một lỗ thủng trên vỏ tế bào chủ và chui từ từ ra ngoài 2. Virut ôn hòa và virut độc. - Viruts độc là những virut phát triển làm tan tế bào chủ. - Virut ôn hòa là là những virut mà bộ gen của nó gắn vào NST của tế bào chủ nhưng tế bào chủ vẫn sinh trưởng bình thường. - Tế bào tiềm tan là tế bào mang virut ôn hòa. Khi có một số tác dụng ở bên ngoài như tia tử ngoại hoặc các tác nhân đột biến có thể chuyển virut ôn hòa thành virut độc làm tan tế bào. II. HIV và hội chứng AIDS. 1. Khái niêm về HIV HIV là virut gây hội chứng suy giảm miễn dịch ở người. 2. Phương thức lây nhiễm. + Qua đường máu. + Qua đường tình dục. + Từ mẹ truyền sang con (bào thai, sữa mẹ). - Đối tượng dễ bị nhiễm HIV là gái mại dâm, nghiện hút (phần lớn là thanh niên) 3. Các giai đoạn phát triển của hội chứng AIDS - HIV có khả năng lây nhiễm và phá hủy các tế bào của hệ thống miễn dịch (tế bào Limphô T, đại thực bào) làm mất khả năng miễn dịch của cơ thể. - Vi sinh vật cơ hội là vi sinh vật lợi dụng lúc cơ thể bị suy giảm miễn dịch để tấn công. - Bệnh cơ hội: là bện do vi sinh vật cơ hội gây nên (ví dụ: lao phổi, viêm màng não…) Đáp án của phiếu học tập số 2 Giai đoạn Thời gian kéo dài Đặc điểm Sơ nhiễm (giai đoạn cửa sổ) 2 tuần đến 3 tháng Biểu hiện bệnh chưa rõ, có thể sốt nhẹ. Không triệu chứng 1 - 10 năm Có thể sốt, ỉa chảy không rõ nguyên nhân… Số lượng tế bào Limphô T giảm. Biểu hiện triệu chứng AIDS Giai đoạn cuối Có triệu chứng điển hình của AIDS như viêm niêm mạc thực quản, phế quản, phổi … viêm não, ung thư da và máu. Sau đó virut tấn công vào tế bào thần kinh, cơ và làm cơ thể chết vì tê liệt và điên dại. 4. Phòng tránh - Sống lành mạnh (không tiêm chích ma túy, quan hệ tình dục an toàn, sống chung thủy một vợ một chồng). - Loại trừ các tệ nạn xã hội. - Hiểu biết về HIV/AIDS. - Tuyên truyền cho mọi người phòng tránh. - Vệ sinh các dụng cụ y tế. 20' 15' 5' 20' 2' 3' 10' 5' GV: để thấy rõ quá trình xâm nhiễm và phát triển của virut chúng ta sẽ nghiên cứu 2 VD ở phagơ T (virut ở vi khuẩn) và HIV (virut ở người) GV: yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK phần 1 T.148+149 và H44 SGK T.148 và trả lời câu hỏi: Có thể chia chu trình nhân lên của phagơ thành mấy giai đoạn? là những giai đoạn nào? HS: Nghiên cứu SGK và trả lời GV: Lắng nghe và chính xác hoá kiến thức cho HS GV: Chiếu các hình ảnh và yêu cầu HS quan sát GV: Phát phiếu học tập cho HS và yêu cầu HS làm việc theo nhóm để hoàn thành nội dung trong phiếu học tập dựa vào quan sát hình ảnh và thông tin trong SGK. GV: chiếu hình ảnh của phiếu học tập HS: làm việc theo nhóm cử đại diện trả lời. GV: lắng nghe, nhận xét và chính xác hoá kiến thức cho HS GV yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi: - Tại sao mỗi loại virut chỉ có thể nhiểm một loại tế bào nhất định? - Làm thế nào virut có thể phá vỡ tế bào để chui ra ồ ạt? GV giải thích: - Trên bề mặt tế bào có các thụ thể dành riêng cho mỗi loại virut đó là tính đặc hiệu. - Virut có hệ gen mã hóa Libôxôm làm tan thành tế bào. GV yêu cầu HS: Qua quan sát hình ảnh phân biệt virut ôn hòa và virut độc và thế nào là tế bào tiềm tan? HS quan sát hình ảnh trả lời. GV lắng nghe và nhận xét chính xác hóa kiến thức trên máy chiếu. GV hỏi: Khi nào thì virut ôn hòa trở thành virut độc? HS suy nghĩ trả lời. GV chính xác kiến thức. GV đặt vấn đề chuyển ý sang phần II. GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK kết hợp với những hiểu biết trả lời câu hỏi: HIV là gì? HS trả lời, GV lắng nghe và hoàn thiện kiến thức. GV hỏi: Hãy nêu những phương thức lây truyền của HIV qua kiến thức đã học ở lớp 8 và các phương tiện thông tin đại chúng? HS trả lời, GV chính xác hóa kiến thức. GV hỏi tiếp: Các đối tượng nào được xếp vào nhóm có nguy cơ lây nhiễm cao? HS suy nghĩ và vận dụng kiến thức ở lớp dưới trả lời. GV lắng nghe, nhận xét và chuẩn hóa kiến thức. GV chuyển ý: Vậy các giai đoạn phát triển của hội chứng AIDS là gì? GV chiếu hình ảnh các giai đoạn xâm nhiễm và phát triển của HIV. Yêu cầu HS quan sát kết hợp nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: Tại sao nói HIV gây suy giảm miễn dịch ở người và hội chứng này gây hậu quả gì? GV giảng giải: Một số bệnh nhân khi bị nhiễm HIV sẽ bị nhiễm bệnh cơ hội và chết vì các bệnh cơ hội. HS nghiên cứu SGK và quan sát hình ảnh trả lời. GV hoàn thiện kiến thức cho HS. GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK và hoàn thành phiếu học tập số 2 theo nhóm. HS thảo luận theo nhóm và cử đại diện trả lời. GV nghe, chữa và cho đáp án đúng. GV giúp HS hoàn thành lệnh ở cuối mục trong SGK. GV chuyển ý sang phần 4: Hiện nay chưa có thuốc chữa AIDS đặc hiệu, vậy để phòng tránh và hạn chế việc lây truyền HIV, chúng ta có thể sử dụng những biện pháp nào? HS trả lời qua những hiểu biết trên các phương tiện thông tin đại chúng. B. Củng cố bài học (5 phút): - Chơi trò chơi: + Đại diện một nhóm lên gắn các hình ảnh quá trình nhân lên của virut lên tờ bìa giấy trắng treo trên bảng. + Đại diện nhóm khác gắn các ô chữ giải thích và tên các giai đoạn tương ứng. - GV cho HS đọc kết luận cuối bài ở SGK trang 151. - Yêu cầu HS về trả lời các câu hỏi và bài tập cuối bài.