Giáo án Sinh học 11 bài 2: Vận chuyển các chất trong cây

Ngày soạn: Ngày giảng: Tiết: Tuần: Bài 2. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY Mục tiêu: 1. Kiến thức Sau khi học xong bài này, học sinh cần: Mô tả được các dòng vận chuyển trong cây bao gồm : Con đường vân chuyển. Thành phần của dịch được vận chuyển. Động lực đẩy dòng vật chất di chuyển. 2. Kỹ năng Biết khai thác kiến thức từ tranh vẽ. Hoạt động theo nhóm. Tư duy lôgic. Phương tiện dạy học: Siêu tầm tranh ảnh liên quan đến bài học. Hình 2.1; 2.2; 2.3; 2.4; 2.5; 2.6; 1.3 SGK. Phương pháp giảng dạy: Trực quan, hỏi đáp, thảo luận, giải thích tìm tòi bộ phận. Lên lớp: Ổn định lớp Giới thiệu thầy cô dự giờ (nếu có). Kiểm tra bài cũ: Hỏi câu 1, 2, 3, 4 SGK trang 9. Giảng bài mới: Dẫn nhập: Các em quan sát sơ đồ sau và giải thích ? Nước à Rễ à Thân à Lá à Hơi nước Sau khi nước và ion khoáng sâm nhập từ đất vào vùng trung trụ (bó mạch của rễ) thì chúng được vận chuyển trong cây như thế nào ? Ta vào… Bài 2. VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY Hoạt động thầy giáo Hoạt động học sinh Nội dung * GV đặt vấn đề: trong cây có những dòng vận chuyển vật chất nào ? - Lệnh cho HS quan sát hình 2.1 và yêu cầu chỉ ra đâu là con đường dòng mạch gỗ trong cây ? à Cụ thể như thể nào ta vào… (Chú ý: trình bày phần II, III phải tương ứng từng mục để học sinh dễ so sánh) - Cấu tạo dòng mạch gỗ như thế nào ? - Các lỗ bên có chức năng gì ? - Đặc điểm cấu tạo nào của mạch gỗ phù hợp với chức năng vận chuyển nước ? - Các thành phần vận chuyển trong mạch gỗ ? Làm thế nào mà dòng mạch gỗ di chyển được các chất đi ngược với chiều trọng lực lên cao đến vài chục mét ? - GV yêu cầu HS quan sát hình 2.3 và mô tả TN. - Tiếp tục lệnh cho HS quan sát hình 2.4 và giải thích hiện tượng ứ giọt nước ở mép lá sau những ngày ẩm ướt ? - Lệnh cho HS quan sát vào hình 2.5 và mô tả lại cấu tạo của mạch rây ? - Chức năng của tế bào kèm là gì ? (Điểm khác biệt giữa ống rây là không có nhân còn tế bào kèm là có nhân). * Theo em sự vận chuyển vật chất ở mạch rây theo cơ chế gì ? * HS nhớ lại kiến thức đẫ học ở chương trình lớp 6 để trả lời : - HS quan sát hình 2.1 và trả lời : - HS nghiên cứu SGK, thảo luận và trả lời : Tạo lối đi cho dòng vận chuyển ngang. - Là các tế bào chết, không có màng, không có các bào quan tạo thành ống rỗng dẫn đến lực cản thấp, thành tế bào mạch gỗ được linhin hoá bền chắc chịu được áp suất nước, thành thức cấp không có, thành sơ cấp mỏng, các lỗ tạo thành dòng vận chuyển ngang. - HS quan sát hình và mô tả thí nghiệm - Ban đêm cây hút nhiều nước, nước được vận chuyển theo mạch gỗ lên lávà thoát ra ngoài. Nhưng qua những đêm ẩm ướt độ ẩm tương đối không khí quá cao, bảo hoà hơi nước à không thể hình thành hơi để thoát ra không khí à ướt giọt nước trên lá. - Cung cấp năng lượng ATP ( vì có chứa nhiều ti thể). - Theo cơ chế chủ động. I. Các dòng vạn chuyển trong cây : - Dòng mạch gỗ (dòng đi lên, ngược chiều với trọng lực) vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào đến mạch gỗ của rễ rồi tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan toả đến lá và những phần khác của cây. - Dòng mạch rây (dòng đi xuống, cùng chiều với trọng lực) vận chuyển những chất hữu cơ từ các tế bào quang hợp trong phiến lá vào cuống lá rồi đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ. II. Dòng mạch gỗ : 1. Cấu tạo : - Mạch gỗ (xilem): gồm các tế bào chết là quản bào và mạch ống. Các tế bào ccùng loại nối kế tiếp nhau tạo thành những ống dài từ rễ lên lá. Cả quản bào và mạch ống đều có các lỗ bên. 2. Thành phần của dịch mạch gỗ : - Chủ yếu là nước, các ion khoáng, ngoài ra còn có các chất hữu cơ như: axit amin, amit, vitamin, hoocmôn) được tổng hợp ở rễ. 3. Động lực đẩy dòng mạch gỗ : - Nhờ có sự phối hợp của 3 lực : + Lực đẩy (áp suất rễ). + Lực hút do thoát hơi nước ở lá. + Lực liên kế giữa các phân tử nước với nhau và thành tế bào mạch gỗ. III. Dòng mạch rây : 1. Cấu tạo : - Mạch rây: gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm. Các ống rây nối với nhau thành ống dài đi từ lá xuống rễ. 2. Thành phần của dịch mạch rây : - Các sản phẩm đồng hoá ở là chủ yếu: saccarôzơ, axit amin, …một số ion khoáng được sử dụng lại như kali. 4. Động lưc: - Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan cho (lá) và cơ quan nhận (rễ). 5. Củng cố: - Vì sao mạch gỗ là các tế bào chết, dạng ống rỗng, còn mạch rây là các tế bào sống không có dạng ống ? - Đọc và nhờ phần tóm tắt in nghiêng trong khung cuối bài. 6. Bài tập về nhà: Hoàn thành các câu hỏi sau bài học trong SGK, SBT. - Lập bản so sánh giữa: quản bào và mạch ống; ống rây và tế bào kèm; mạch gỗ và mạch rây