Giáo án Sinh học Lớp 7 - Tiết 31-39

Ngµy so¹n:05.12.2011 Ngµy gi¶ng:08.12.2011 CHƯƠNG VI NGÀNH ĐỘNG VẬT CÓ XƯƠNG SỐNG CÁC LỚP CÁ TIẾT 31 THỰC HÀNH: QUAN SÁT CẤU TẠO NGOÀI VÀ HOẠT ĐỘNG SỐNG CỦA CÁ CHÉP I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nêu được đặc điểm cơ bản của ĐVCXS, so sánh với ĐVKXS. - Trình bày được tập tính của lớp cá (cá chép) - Trình bày được cấu tạo ngoài của đại diện lớp cá (cá chép) thích nghi với đời sống ở nước. Nêu bật được đặc điểm có xương sống thông qua cấu tạo và hoạt động của cá chép. - Nêu được chức năng của các loại vây cá chép. 2. KÜ n¨ng: - Rèn kỹ năng quan sát cấu tạo ngoài của cá qua tranh và mẫu vật. - Kỹ năng hoạt động nhóm. 3. Th¸i ®é: Giáo dục ý thức học tập yêu thích môn học. II. Phư¬ng ph¸p: Quan s¸t, vÊn ®¸p, hoạt động nhóm. III. §å dïng dạy häc: 1.Giáo viên: - Tranh cấu tạo ngoài của cá chép, bảng phụ. - 1 con cá chép thả trong bình thuỷ tinh. 2. Học sinh: - Mỗi nhóm mang 1 con cá chép thả vào bình thuỷ tinh hoặc nhựa. - Mỗi HS tự kẻ sẵn bảng 1 vào vở. IV. Tæ chøc dËy häc : 1. Ổn ®Þnh tæ chøc:1’ 2. Khëi ®éng: - Môc tiªu: Giúp hs có hứng thú ngay từ đầu giờ học. - Thêi gian:1’ - C¸ch tiÕn hµnh : * Định hướng: ( Như thông tin phần đầu sgk/ 102). 3. Giảng bài mới: Ho¹t ®éng1: Tìm hiểu đời sống - Môc tiªu: Qua thùc nghiÖm häc sinh hiÓu ®­îc ®êi sèng cña c¸ chÐp - Thêi gian:10’ - §å dïng: - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung GV: Y/c HS nghiên cứu thông tin phần 1 sgk. HS: nghiên cứu độc lập thông tin sgk phần 1. GV: Y/c HS trả lời các câu hỏi sau: ? Cá chép sống ở môi trường nào? thức ăn của chúng là gì ?. ? Tại sao nói cá chép là động vật biến nhiệt ?. HS: Thu nhận thông tin sgk nghiên cứu trả lời câu hỏi. Nêu được: - Sống ở hồ, ao, sông suối ăn ĐV và TV. - Nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào môi trường. GV: Gọi HS trả lời, HS khác nhận xét. GV: Y/c HS nghiên cứu tiếp thông tin đoạn 2 trả lời câu hỏi. ? Nêu đặc điểm sinh sản của cá chép? ? Vì sao số lượng trứng trong mỗi lứa đẻ của cá chép lên tới hàng vạn? ? Số lượng trứng nhiều như vậy có ý nghĩa gì? HS: Nghiên cứu thông tin đoạn 2 → trả lời câu hỏi. Nêu được: - Cá chép thụ tinh ngoài - Vì khả năng trứng gặp tinh trùng ít ( nhiều trứng không được thụ tinh ). - Ý nghĩa duy trì nòi giống. GV: Nhận xét, y/c HS rút ra kết luận về đời sống cá chép HS: Rút ra kết luận. GV: NhËn xÐt, chốt kiến thức. 1 - Đời sống : - Cá chép sống ở môi trường nước ngọt. - Đời sống: Ưa vực nước lặng, ăn tạp, là động vật biến nhiệt. - Sinh sản: Thụ tinh ngoài, đẻ trứng. Trứng thụ tinh → phôi. Ho¹t ®éng 2: Tìm hiểu cấu tạo ngoài - Môc tiªu: Häc sinh n¾m ®­îc cÊu t¹o ngoµi cña c¸ chÐp - Thêi gian: 30’ - §å dïng: - Tranh cấu tạo ngoài của cá chép. - 1 con cá chép thả trong bình thuỷ tinh. - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung GV: Cho HS quan sát mẫu cá chép sống đối chiếu với H.31 sgk/ 103. Nhận biết các bộ phận trên cơ thể cá chép. HS: Đối chiếu giữa hình vẽ với mẫu vật → ghi nhớ các bộ phận cấu tạo ngoài . GV: Treo tranh câm cấu tạo ngoài của cá chép, gọi HS lên trình bày. HS: Lên trình bày các bộ phận cấu tạo ngoài trên tranh, nhận xét. GV: Giải thích, tên gọi các loại vây liên quan đến vai trò của vây. GV: Y/c HS quan sát cá chép đang bơi trong nước và H.31, đọc kỹ bảng 1 và thông tin đề xuất → thảo luận nhóm (3’) chọn câu trả lời đúng. HS: Nghiên cứu thông tin → thảo luận nhóm thống nhất câu trả lời, hoàn thành bảng 1→ Đại diện nhóm báo cáo, nhóm khác nhận xét, bổ xung. GV: Nhận xét, sửa chữa (nếu có), nêu đáp án đúng / bảng chuẩn kiến thức. 2 - Cấu tạo ngoài : a - Cấu tạo ngoài : Bảng 1. Đặc điểm cấu tạo ngoài của cá thích nghi với đời sống bơi lặn Đặc điểm cấu tạo ngoài Sự thích nghi 1. Thân cá chép thon dài, đầu thuôn nhọn gắn chặt với thân. Giảm sức cản của nước. 2. Mắt cá không có mi, màng mắt tiếp xúc với môi trường nước. Màng mắt không bị khô. 3. Vây cá có da bao bọc; trong da có nhiều tuyến tiết chất nhày. Giảm sự ma sát giữa da cá với môi trường nước. 4. Sự sắp xếp vảy cá trên thân khớp với nhau như ngói lợp. Giúp cho thân cá cử động dễ dàng theo chiều ngang. 5.Vây cá có các tia vây được căng bởi da mỏng. khớp động với thân. Có vai trò như bơi chèo. GV: Gọi 1 HS trình bày lại đặc điểm cấu tạo ngoài của cá chép thích nghi với đời sống bơi lội (Theo nội dung bảng chuẩn). HS: Trình bày. GV: Y/c HS đọc thông tin sgk → trả lời câu hỏi sau: ? Vây cá có chức năng gì ?. ? Nêu vai trò của từng loại vây cá. HS: Đọc thông tin sgk, nghiên cứu trả lời câu `hỏi. Nêu được: - Vây cá như bơi chèo, giúp cá di chuyển trong nước. GV: Nhận xét → chốt kiến thức. GV: Gọi 1 HS đọc phần kết luận chung sgk. HS: Đọc kết luận chung. b - Chức năng của vây cá : - Vai trò của từng loại vây. + Vây ngực, vây bụng: giữ thăng bằng, rẽ phải, rẽ trái, lên, xuống, dừng lại hoặc bơi đúng. + Vây lưng, vây hậu môn: giữ chức năng chính trong sự di chuyển của cá, giúp cá khi bơi không bị nghiêng ngả. 4. Kiểm tra – đánh giá: 2’ - GV y/c hs làm bài tập 4 (sgk/104) - GV nhận xét, cho điểm (nếu hs làm đúng) 5. Dặn dò, hướng dẫn về nhà:1’ - Về nhà học bài theo câu hỏi cuối bài ( sgk/ 104 ) - Làm bàh tập 4 bảng 2 ( sgk T 105 ). - Chuẩn bị bài 32: Thực hành – Mổ cá. ( mỗi nhóm chuẩn bị 1 con cá chép) __________________________________________________ Ngày soạn: 06.12.2011 Ngày giảng: 09.12.2011 TIẾT 32 CẤU TẠO TRONG CỦA CÁ CHÉP I. Môc tiªu: 1. Kiến thức: - Chỉ ra được sự thống nhất giữa cấu tạo và chức năng của từng hệ cơ quan đảm bảo sự thống nhất trong cơ thể và giữa cơ thể với môi trường nước. - Biết được vị trí, cấu tạo các hệ cơ quan của cá chép. - Giải thích được những đặc điểm cấu tạo trong thích nghi với đời sống ở nước. 2. Kĩ năng: RÌn luyÖn kn quan s¸t, ph©n tÝch th«ng tin t×m kiÕn thøc. 3. Thái độ: Giáo dục lòng say mê bộ môn. II. Phương pháp: Quan sát, hoạt động nhóm, vÊn ®¸p III. Đồ dùng dạy học: 1. Giáo viên: - Tranh H33.1 → H33.3 SGK - Mô hình não cá 2. Học sinh: Chuẩn bị bài mới. IV. Tổ chức dạy học: 1. Ổn định tổ chức: 1’ 2. Khởi động: - Môc tiªu: Häc sinh n¾m ®­îc đặc điểm cấu tạo ngoài của cá chép thích nghi với đời sống ở nước. Tạo hứng thú học tập cho HS khi nghiên cứu bài mới. - Thêi gian:4’ - Cách tiến hành: Kiểm tra: ? Trình bày cấu tạo ngoài của cá chép thích nghi với đời sống ở nước. * Định hướng: GV giới thiệu bài. 3. Gi¶ng bµi míi: Ho¹t ®éng1: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của các cơ quan dinh dưỡng - Môc tiªu: HS n¾m ®­îc cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan dinh d­ìng cña c¸ chÐp - Thêi gian: 22’ - §å dïng: Tranh H33.1 → H33.3 SGK - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Yêu cầu h/s thảo luận nhóm quan sát tranh H32.3 sgk. ? Nêu các thành phần của hệ tiêu hóa mà em biết và thử xác định chức năng của mỗi thành phần. HS: Hoạt động nhóm, thống nhất trả lời câu hỏi -> ĐD nhóm báo cáo, nhóm khác nhận xét bổ sung. GV: Cung cấp thêm thông tin về tuyến tiêu hoá. GV: Y/c HS trả lời những câu hỏi sau. + Hoạt động tiêu hoá thức ăn diễn ra ntn ? + Nêu chức năng của hệ tiêu hoá. HS: trả lời. GV: Củng cố thêm vai trò của bóng hơi. GV: Cho HS thảo luận câu hỏi. ? Cá chép hô hấp bằng gì? ? Hãy giải thích hiện tượng cá có cử động há miệng liên tiếp kết hợp với cử động khép mở của nắp mang. ? Vì sao trong bể nuôi cá người ta thường thả rong hoặc cây thuỷ sinh. HS: Các nhóm thảo luận tự rút ra kết luận. - Cá chép hô hấp bằng mang - Thực hiện quá trình trao đổi khí. - Sinh ra 02 cho cá hô hấp. GV: Yêu cầu HS quan sát sơ đồ hệ tuần hoàn thảo luận. ? HTH gồm những cơ quan nào? ? Hoàn thành bài tập điền từ. HS: Quan sát sơ đồ chú ý phần chú thích → thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến hoàn thành bài tập -> ĐD nhóm báo cáo, nhóm khác nhận xét, bổ xung. GV : Nhận xét, thông báo đáp án đúng. 1- Tâm nhĩ 2- Tâm thất 3- Động mạch chủ bụng 4- Các mao mạch mang 5- Động mạch chủ lưng 6- Mao mạc các cơ quan 7- Tĩnh mạch chủ bụng 8- Tâm nhĩ GV: Gọi 1 h/s lên trình bày hoạt động của vòng tuần hoàn / sơ đồ H33.1 HS: 1 em lên trình bày hoạt động trên sơ đồ. GV: Nhận xét. GV: Y/c hs tìm hiểu thông tin môc 3, trả lời câu hỏi. ? Hệ bài tiết gồm có cơ quan nào, nắm ở đâu. ? Có chức năng gì. HS: Đọc thông tin, trả lời câu hỏi. GV: Nhận xét, chốt kiến thức. I - Các cơ quan dinh dưỡng: 1 - Hệ tiêu hoá : a - Cấu tạo : Hệ tiêu hoá có sự phân hoá: * Ống tiêu hoá : Miệng → Hầu → Thực quản → Dạ dày → Ruột → Hậu môn. * Tuyến tiêu hoá: - Tuyến gan, tuyến dịch mật - Tuyến ruột, tiết dịch ruột. b - Chức năng : - Biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng và thải cặn bã. - Bóng hơi: Giúp cá chìm nổi trong nước. 2 - Hệ tuần hoàn và hệ hô hấp: a. Hô hấp: - Cá hô hấp bằng mang b. Tuần hoàn : - Cấu tạo Tâm nhĩ + Tim: 2 ngăn Tâm thất + 1 vòng tuần hoàn + Máu nuôi cơ thể là máu đỏ tươi. - Hoạt động: sgk T.108 3 - Hệ bài tiết : - Hai thận màu tím đỏ, sát sống lưng lọc từ máu các chất độc để thải ra ngoài. Ho¹t ®éng 2: Tìm hiểu cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh, giác quan : - Môc tiªu: HS hiÓu ®­îc cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ thÇn kinh vµ gi¸c quan cña c¸ chÐp - Thêi gian: 15’ - §å dïng: Tranh H33.2 - 33.3, mô hình não cá. - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Y/c h/s quan sát H33.2 ; H 33.3 ( sgk ) và mô hình não cá → trả lời câu hỏi sau. ? Cấu tạo của hệ thần kinh. ? Bộ não chia làm mấy phần? mỗi phần có chức năng ntn ? HS: Quan sát, trả lời câu hỏi. → Y/c nêu được: - Hệ thần kinh gồm: + Trung ương thần kinh: Não, tủy sống. + Dây thần kinh: Từ tủy sống → các cơ quan. - Não gồm: - Não trước: kém phát triển - Não trung gian - Não giữa: lớn - Tiểu não: phát triển - Hành tuỷ: điều khiển nội quan. GV : Gọi 1 HS trình bày cấu tạo não cá/ mô hình. HS: 1 em lên trình bày, h/s khác nhận xét, bổ xung. GV: Đặt câu hỏi ? Nêu vai trò của giác quan ? Vì sao thức ăn có mùi lại hấp dẫn cá. HS: Nghiên cứu thông tin → trả lời câu hỏi. GV: Nhận xét, chốt kiến thức. II – Hệ thần Kinh và giác quan: 1. Hệ thần kinh: - HTK ống gồm: + Bộ não : Gồm 5 phần + Tủy sống + Các dây thần kinh 2. Giác quan: - Cơ quan đường bên - Mắt - Mũi 4. Kiểm tra – đánh giá : 3’ - GV y/c h/s trả lời câu hỏi 1,2 sgk T. 109. - GV nhận xét, cho điểm. 5. Dặn dò, hướng dẫn về nhà: 1’ - Học bài theo câu hỏi sgk. - Vẽ sơ đồ cấu tạo não cá chép - Chuẩn bị trước bài 34: Đa dạng và đặc điểm chung của các lớp cá. ______________________________________________________ Ngµy so¹n: 13/12/2011 Ngµy gi¶ng: 15/12/2011 TIẾT 33 ĐA DẠNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁ I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nêu các đặc tính đa dạng của lớp Cá về thành phần loài và môi trường sống qua các đại diện khác như: cá nhám, cá đuối, lươn, cá bơn - Nêu được đặc điểm quan trọng nhất để phân biệt cá sụn và cá xương. - Nêu được sự đa dạng của môi trường ảnh hưởng đến cấu tạo và khả năng di chuyển của cá - Nêu được vai trò của cá đối với con người và tự nhiên. - Nêu được đặc điểm chung của cá. 2. Kĩ năng sống cơ bản được hình thành - Rèn kĩ năng mổ và quan sát đặc điểm bên ngoài và các nội quan bên trong phân biệt các bộ phận của các cơ quan. KN sử dụng các dụng cụ mổ, dùng kính lúp quan sát. - Kỹ năng thu thập kiến thức qua kênh hình, phân tích tổng hợp, hoạt động nhóm. - Rèn kỹ năng quan sát, so sánh, nhận xét, kn tự nhận thức; KN thu thập xử lí thông tin, trình bày các thông tin sinh học. - KN giải quyết vấn đề và xử lý các tình huống liên quan. - KN vận dụng kiến thức đã học để tìm hiểu thực tiễn - Kĩ năng giao tiếp, ứng xử hoà nhã với bạn bè - kn tự khẳng định bản thân, nhận biết giá trị bản thân. Quản lí thời gian, đảm nhận trách nhiệm được phân công. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức học tập yêu thích bộ môn. - Giáo dục kĩ năng sống, giáo dục bảo vệ môi trường. II.Phư¬ng ph¸p: - Quan s¸t, vÊn ®¸p, hoạt động nhóm. III. §å dïng dËy häc: 1. Giáo viên: - Tranh H34.1 → H34.7 SGK. - Bảng phụ ghi nội dung bảng ( SGK/ 111 ). 2. Học sinh: Nghiên cứu trước nội dung bài mới. IV. Tæ chøc d¹y häc : 1. Ổn ®Þnh tæ chøc:1’ 2. Khëi ®éng: - Môc tiªu: Củng cố về các hệ cơ quan bên trong của cá chép. Tạo hứng thú học tập cho h/s khi nghiên cứu bài mới. - Thêi gian:3’ - C¸h tiÕn hµnh : ? Nêu các cơ quan bên trong của cá thể hiện sự thích nghi với đời sống và hoạt động trong môi trường nước. * Định hướng: Cá là loài ĐVKXS hoàn toàn sống trong nước. Cá có số lượng loài lớn nhất trong ngành ĐVKXS. Chúng phân bố ở các môi trường nước trên thế giới và đóng 1 vai trò quan trọng trong tự nhiên và trong đời sống con người. 3. Bài mới: Ho¹t ®éng1: Tìm hiểu sự đa dạng về thành phần loài và môi trường sống - Môc tiªu: HS n¾m ®­îc sù ®a d¹ng vµ ®Æc ®iÓm chung vÒ thµnh phÇn loµi vµ m«i tr­êng sèng cña c¸ - Thêi gian:15’ - §å dïng: - Tranh H34.1 → H34.7 SGK. - Bảng phụ ghi nội dung bảng ( SGK/ 111 ). - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Y/c h/s đọc thông tin môc 1sgk, ghi nhớ kiến thức. GV: Treo tranh từ H 34.1→34.7, yêu cầu h/s quan sát, nghiên cứu phần chú giải ở mỗi hình vẽ. Trả lời câu hỏi phần lệnh ? So sánh số loài, môi trường sống của lớp cá sụn và lớp cá xương. Đặc điểm cơ bản nhất để phân biệt 2 lớp cá là gì ?. HS: Đọc phần thông tin sgk kết hợp quan sát H. 34.1 → 34.7 và nghiên cứu phần chú thích ở mỗi hình vẽ . GV: Gọi h/s trả lời câu hỏi trên bảng câm sau. HS: Trả lời câu hỏi. GV: Nhận xét, chốt lại kiến thức bằng cách đưa ra nội dung bảng kiến thức chuẩn 1 - Sự đa dạng về thành phần loài và môi trường sống : Tên lớp cá Số loài Đ2 để phân biệt MT sống Các đại diện Cá sụn 850 - Bộ xương = chất sụn, khe mang trần, da nhám, miệng nằm ở mặt bụng. - Nước mặm và nước lợ - Cá nhóm, cá đuối Cá xương 24565 - Bộ xương = chất xương, xương nắp mang che các khe mang, da phủ vẩy xương có chất nhày, miệng nằm ở đầu mõm. - Biển, nước lợ, nước ngọt - Cá chép, cá vền GV: Y/c h/s ghi nhớ nội dung bảng, yêu cầu h/s thảo luận (3’) phần lệnh Ñ tiếp theo. - Điền nội dung phù hợp vào bảng: Ảnh hưởng của điều kiện sống tới cấu tạo ngoài của cá. HS: Thảo luận theo nhóm để hoàn thành nội dung bảng. GV: Gọi đại diện các nhóm lên hoàn thành bảng. HS: Đại diện các nhóm lên hoàn thành bảng, lớp nhận xét, bổ sung. GV: Nhận xét → đưa ra bảng chuẩn kiến thức. Bảng: Ảnh hưởng của điều kiện sống tới cấu tạo ngoài của cá TT Đặc điểm môi trường Đại diện Hình dạng thân Đ2 khúc đuôi Đ2 vây chẵn Khả năng di chuyển 1 Tầng mặt, thiếu nơi ẩn náu. Cá nhóm Thon dài Khoẻ Bình thường Nhanh 2 Tầng giữa và tầng đáy nơi ẩn náy thường Cá vền, cá chép Tương đối ngắn Yếu Bình thường Bơi chậm 3 nhiều. Trong những hốc bùn Rất dài Rất yếu, Không có Rất chậm Kém 4 đất ở đáy. Trên mặt đáy biển Lươn Cá bơn, cá đuối. Dẹt,mỏng Rất yếu To hoặc nhỏ Ho¹t ®éng 2: Tìm hiểu đặc điểm chung của cá - Môc tiªu: HS n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm chung cña c¸ - Thêi gian:12’ - §å dïn: - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Y/c h/s thảo luận nhóm (3’) : ? Nêu đặc điểm chung của cá về : môi trường sống, cơ quan di chuyển, hệ hô hấp, hề tuần hoàn, đặc điểm sinh sản và nhiệt độ cơ thể? HS: Nghiên cứu, thảo luận nhóm, nêu được đặc điểm chung của cá, GV: Gọi đại diện nhóm trả lời, nhóm khác khác nhận, xét bổ sung. HS: Đại diện nhóm trả lời, nhóm khác nhận xét, bổ xung. GV: Nhận xét và chốt lại kiến thức. 2 – Đặc điểm chung của cá : - Là động vật có xương sống thích nghi đời sống hoàn toàn ở nước. - Bơi bằng vây, hô hấp bằng mang. - Tim 2 ngăn, 1 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi. - Thụ tinh ngoài. - Là đọng vật biến nhiệt Ho¹t ®éng 3: Tìm hiểu vai trò của cá - Môc tiªu: HS n¾m ®­îc vai trß cña c¸ ®èi víi ®êi sèng - Thêi gian:10’ - §å dïng dËy häc: - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung * Gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng GV: Yêu cầu h/s đọc phần thông tin sgk . ? Nêu vai trò của cá. HS: Đọc phần thông tin sgk → nêu vai trò của cá. GV: Gọi h/s trả lời, h/s khác nhận xét. HS: Trả lời, lớp nhận xét. GV: Nhận xét, chốt lại kiến thức. ? Mỗi vai trò lấy VD 1 minh hoạ?. ? Để bảo vệ và phát triển nguồn lợi cá chúng ta cần phải làm gì ? HS: Lấy VD minh hoạ, tìm ra biện pháp bảo vệ nguồn lợi cá. GV: Nhận xét, chốt kiến thức. GV: Yêu cầu h/s đọc phần kết luận chung sgk. HS: Đọc phần kết luận chung sgk. 3 - Vai trò của cá : - Cung cấp thực phẩm. - Nguyên liệu chế thuốc chữa bệnh. - Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp. - Diệt bọ gậy, sâu bọ hại lúa 4. Kiểm tra – đánh giá: 3’ - GV cho h/s làm bài tập: Đánh dấu ( x ) vào đầu câu trả lời đúng nhất. * Lớp cá đa dạng vì. a. Có số lượng loài nhiều. b. Cấu tạo CT thích nghi với các ĐK sống khác nhau. c. Cả a và b . * Dấu hiệu phân biệt cá sụn và cá xương. a. Căn cứ vào đặc điểm bộ xương. b. Căn cứ vào môi trường sống. c. Cả a và b . 5. Dặn dò, hướng dẫn về nhà: 1’ - Học bài theo câu hỏi và kết luận trong sgk. - Đọc môc “ em có biết ” - Chuẩn bị bài 32: Thực hành – Mổ cá ( Mỗi nhóm chuẩn bị 1 con cá chép hoặc cá diếc) Ngµy so¹n:12.12.2011 Ngµy gi¶ng: 15.12.2011 TIẾT 34 THỰC HÀNH: MỔ CÁ I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Xác định được vị trí và nêu rõ vai trò 1 số cơ quan của cá trên mẫu mổ và quan sát bộ xương cá. 2. KÜ n¨ng: - Biết cách sử dụng các dụng cụ thực hành để mổ cá, quan sát cấu tạo trong của cá. - Kỹ năng hợp tác, lắng nghe tích cực, giao tiếp, quản lí thời gian và đảm nhận trách nhiệm được phân công. - Kỹ năng so sánh, đối chiếu mẫu vật với hình vẽ sgk. 3. Th¸i ®é: Gi¸o dôc ý thøc nghiên cứu cẩn thận, chính xác. Gi¸o dôc kü n¨ng sèng. II. Phư¬ng ph¸p: Sö dông ph­¬ng ph¸p thùc hµnh thÝ nghiÖm III. §å dïng dËy häc: 1. Giáo viên: - Mẫu cá chép. - Bộ đồ mổ, khay mổ, đinh ghim. - Tranh phóng to H 32.1 và 32.3 ( sgk ). - Mô hình não cá hoặc mẫu não mổ sẵn. 2. Học sinh: - Mỗi nhóm 1 con cá chép ( cá diếc ). - Khăn lau, xà phòng. IV. Tæ chøc d¹y häc : 1. Ổn ®Þnh tæ chøc:1’ 2. Khëi ®éng: - Môc tiªu: HS nắm chắc về đặc điểm chung của cá, tạo hứng thú học tập cho h/s khi nghiên cứu bài mới. - Thêi gian: 3’ - C¸ch tiÕn hµnh : ? Nêu đặc điểm chung của cá. * Định hướng: GV giới thiệu bài. 3. Giảng bài mới: Ho¹t ®éng 1: Tổ chức - Môc tiªu: Gióp häc sinh n¾m ®­îc c¸ch thøc tæ chøc giê thùc hµnh - Thêi gian: 8’ - §å dïng dËy häc: - C¸ch tiÕn hµnh Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Phân chia nhóm thực hành mỗi tổ 2 nhóm → kiểm tra sự chuẩn bị của các nhóm HS: Ngồi theo nhóm (mỗi tổ 2 nhóm) GV: Nêu yêu cầu của bài thực hành. 1 - Tổ chức: Ho¹t ®éng 2: Tiến trình thực hiện. - Môc tiªu: Gióp HS n¾m ®­îc c¸c c¸ch mæ c¸ - Thêi gian: 30’ - §å dïng dËy häc: - Mẫu cá chép. Bộ đồ mổ, khay mổ, đinh ghim. - Tranh phóng to H 32.1 và 32.3 ( sgk ). - Mô hình não cá hoặc mẫu não mổ sẵn. - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung a - Cách mổ : GV: Giới thiệu cách mổ cá như thông tin sgk/106, chú ý đường cắt để nhìn rõ bộ phận của cá. HS: Quan sát H.vẽ sgk chú ý đường cắt GV: Treo H 32.1 ( sgk ) ? Yêu cầu HS lên biểu diễn cách mổ trên hình vẽ. HS: Lên biểu diễn, lớp chú ý nhận xét, bổ sung. GV: Y/c các nhóm tiến hành mổ. HS: Các nhóm thực hành mổ cá. GV: Quan sát, theo dõi các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu. GV: Cho các nhóm tự nhận xét, đánh giá. HS: Các nhóm tự nhận xét, đánh giá. GV: Sau khi mổ cho HS quan sát vị trí của các nội quan chữa gì. HS: Quan sát. b - Quan sát cấu tạo trong trên mẫu mổ : GV: Hướng dẫn HS xác đinh vị trí của các nội quan chưa gì → h/d HS gì các nội quan để quan sát rõ hơn, đối chiếu với H32.3 - Quan sát bộ xương cá, đối chiếu với H32.2 - Quan sát mẫu bộ não cá HS: Tiến hành quan sát. GV: Quan sát, theo dõi các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu. GV: Sau khi các nhóm quan sát xong → y/c các nhóm hoàn thành bảng (sgk/ 107) HS: Thảo luận, hoàn thành bảng (sgk/ 107) c – Thu hoạch : GV: Gọi đại diện nhóm báo cáo, nhóm khác nhận xét, bổ xung. HS: Đại diện nhóm báo cáo, nhóm khác nhận xét, bổ xung. GV: Nhận xét, chuẩn kiến thức(bảng chuẩn) HS: Quan sát bảng và tự sửa sai (nếu có ) 2 - Tiến trình thực hiện a - Cách mổ : (SGK/ 106) b - Quan sát cấu tạo trong. c – Thu hoạch: Bảng: Các nội quan Tên cơ quan Nhận xét vị trí và vai trò - Mang ( hệ hô hấp ) - Năm dưới xương nắp mang trong phần đầu, gồm các lá mang gồn các xương cung mang, có vai trò trao đối khí. - Tim ( Hệ tuần hoàn ) - Nằm phía trước khoang thân ứng với vây ngực, co bóp để đẩy máu vào động mạch → giúp cho sự tuần hoàn máu. - Hệ tiêu hoá ( Thực quản, dạ dày, ruột, gan ) - Phân hoá rõ rệt thành thực quản, dạ dày, ruột, có gan tiết mật giúp cho sự tiêu hoá thức ăn - Bóng bơi - Trong khoang thận, sát cộng sống, giúp cá chìm nổi dễ dàng trong nước - Thận ( hệ bài tiết ) - Hai dải sát cột sống, lọc từ máu các chất không cần thiết để thải ra ngoài. - Tuyến sinh dục( hệ sinh sản) - Trong khoang thân, ở cá đực là 2 dải tinh hoàn, ở cá cái là 2 buồng trứng phát triển trong mùa sinh sản. - Não ( hệ thần kinh ) - Não nằm trong hộp sọ, ngoài ra còn tuỷ sống năm trong các cung đốt sống. Điều khiển, điều hoà hoạt động của cá. 4. Kiểm tra – đánh giá: 2’ - GV nhận xét giờ thực hành. - Yêu cầu HS thu dọn vệ sinh cất dụng cụ. - Thu bài thu hoạch lấy điểm. 5. Dặn dò, hướng dẫn về nhà: 1’ - Về nhà ôn tập theo bài 30 (sgk/ 99) ______________________________________________________ Ngµy so¹n:13.12.2011 Ngµy gi¶ng:16.12.2011 TIẾT 35 ÔN TẬP HỌC KÌ I (Đéng vËt kh«ng x­¬ng sèng) I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Củng cố lại kiến thức cho HS trong phần ĐVKXS về: + Tính đa dạng của ĐVKXS. + Sự thích nghi của ĐVKXS. + Ý nghĩa thực tế của ĐVKXS. 2. KÜ n¨ng: - Phân tích tổng hợp, tìm kiếm và xử lí thông tin. - Kỹ năng hợp tác, lắng nghe tích cực 3. Th¸i ®é: Giáo dục ý thức học và sự ghi nhớ KT II. Phư¬ng ph¸p: Ho¹t ®éng nhãm, vÊn ®¸p. III. §å dïng dạy häc: 1. Giáo viên: Bảng phụ 1,2,3 ( sgk ) 2. Học sinh: Ôn tập phần động vật có xương sống, kẻ bảng phụ 1, 2, 3 trước vào vở IV. Tæ chøc day häc : 1. Ổn ®Þnh tæ chøc: 1’ 2. Khëi ®éng: - Môc tiªu: Tạo hứng thú học tập cho h/s khi nghiên cứu bài mới. - Thêi gian: 1’ - C¸ch tiÕn hµnh : * Định hướng: GV giới thiệu bài (như thông tin đầu sgk/ 99) 3. Giảng bài mới: Ho¹t ®éng1: Ôn tập về tính đa dạng của ĐVKXS : - Môc tiªu: HS n¾m ®­îc sù ®a d¹ng vÒ cÊu t¹o vµ lèi sèng cña ngµnh ®éng vËt kh«ng x­¬ng sèng ®· häc - Thêi gian: 15’ - §å dïng dËy häc: Bảng 1 sgk - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Treo và giới thiệu bảng 1 sgk → Y/c h/s đọc đặc điểm của các đại diện, đối chiếu với hình vẽ ở bảng 1 → thảo luận nhóm (3’) hoàn thành bảng 1(môc ▼) + Ghi tên ngành vào chỗ trống. + Ghi tên đại diện vào chỗ trống dưới hình. HS: Hoạt động nhóm, dựa vào kiến thức đã học và các hình vẽ → tự điền vào bảng 1. GV: Gọi đại diện nhóm lên hoàn thành bảng. HS: Đại diện nhóm lên điền bảng, nhóm khác nhận xét, bổ sung. GV: Nhận xét, chốt lại đáp án đúng. GV: Từ bảng 1 yêu cầu h/s. + Kể tên các đại diện ở mỗi ngành. + Nêu đặc điểm cấu tạo của từng đại diện trong ngành. HS: Trình bày. GV: Yêu cầu h/s nhận xét tính đa dạng của ĐVKXS. HS: Nhận xét tính đa dạng của ĐVKXS. GV: Chốt kiến thức I - Tính đa dạng của động vật không xương sống - ĐVKXS đa dạng về cấu tạo, lối sống nhưng vẫn mang đặc điểm đặc trưng của mỗi ngành thích nghi với điều kiện sống. ( học bảng 1 ) . Ho¹t ®éng 2: Ôn tập về sự thích nghi của ĐVKXS: - Môc tiªu: Qua thùc nghiÖm häc sinh n¾m ®­îc sù thÝch nghi cña DDVKXS víi m«i tr­êng - Thêi gian:15’ - §å dïng dËy häc: Bảng phụ 1, 2 sgk - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Giới thiệu bảng 2 sgk, hướng dẫn h/s hoàn thành bảng 2 (môc ▼) . + Chọn ở bảng 1 mỗi hàng dọc ( ngành ) 1 loài ghi vào cột 2. + Tiếp tục hoàn thành các cột 3, 4, 5, 6. HS: Hoạt động cá nhân, thực hiện theo hướng dẫn của GV → hoàn thành bảng 2 GV: Gọi 1 vài h/s lên hoàn thành bảng. HS: Lên điền bảng, h/s khác nhận xét, bổ sung. GV: Nhận xét, tổng hợp, chốt lại đáp án đúng. II - Sự thích nghi của ĐV kh«ng xương sống : ( Học nội dung bảng 2 ) Ho¹t ®éng 3: Ôn tập về tầm quan trọng thực tiễn của ĐVKXS : - Môc tiªu: HS hiÓu ®­îc tÇm quan träng cña §VKXS g¾n víi thùc tiÔn - Thêi gian:10’ - §å dïng dËy häc: Bảng 3 sgk - C¸ch tiÕn hµnh: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh Néi dung GV: Giới thiệu bảng 3 → Yêu cầu h/s đọc bảng 3 ghi tên loài vào ô trống thích hợp. HS: Hoạt động cá nhân -> lựa chọn tên các loài động vật ghi vào bảng 3. GV: Gọi 1 vài h/s lên điền bảng. HS: Lên điền bảng, lớp nhận xét, bổ sung. GV: Nhận xét, chốt lại bảng chuẩn. III - Tầm quan trọng thực tiễn của ĐVKXS : ( Học nội dung bảng 3) Bảng 3: Tầm quan trọng thực tiễn của Động vật không xương sống STT Tầm quá trình thực tiễn Tên loài 1 2 3 4 5 6 7 Làm thực phẩm Có giá trị xuất khẩu Được nhân nuôi Có giá trị dinh dưỡng chữa bệnh Làm hại cơ thể động vật và người Làm hại thực vật Làm cảnh Tôm, mực, vẹm, cua Mực, tôm, yến sào Tô