Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 46, Bài 44: Thực hành tìm hiểu chức năng của tuỷ sống - Lê Thị Phương Uyên

Tuần: 24 Ngày soạn: -02-2011 Tiết : 46 Ngày giảng: -02-2011 Bài 44:THỰC HÀNH : TÌM HIỂU CHỨC NĂNG CỦA TUỶ SỐNG. I. MỤC TIÊU : 1. Kiến thức : -Tiến hành thành công các thí nghiệm qui định . -Từ kết quả quan sát qua thí nghiệm : + Mô tả được cấu tạo và trình bày được chức năng của tuỷ sống. + Đối chiếu với cấu tạo của tuỷ sống để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng. 2. Kĩ năng : Rèn kĩ năng thực hành 3. Giáo dục : Giáo dục ý thức kỉ luật, ý thức vệ sinh. II. CHUẨN BỊ : 1. Chuẩn bị của giáo viên : - Ếch 1 con - Bộ đồ mổ : Đủ cho các nhóm - Dung dịch HCl 0.3% 1% 2. Chuẩn bị của học sinh : - Ếch 1 con / 1 nhóm. - Khăn lau, bông. - Kẻ sẵn bảng 44 vào vở. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp( 1 phút ) 2 . Kiểm tra bài cũ: ( 5 phút ) ? Trình bày cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh? Đáp án – Biểu điểm . Cấu tạo: ( 5 điểm ) Hệ thần kinh gồm bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biên - Bộ phận trung ương có não và tuỷ sống được bảo vệ trong các khoang xương và màng não tuỷ : Hộp sọ chứa bộ não . Tuỷ sống nằm trong ống xương sống - Bộ phận ngoại biên có các dây thần kinh do các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động tạo nên . Thuộc bộ phận ngoại biên còn có các hạch thần kinh. *Chức năng. ( 5 điểm ) - Hệ thần kinh vận động : Điều khiển sự hoạt động của cơ vân và là hoạt động có ý thức - Hệ thần kinh sinh dưỡng : Điều hoà các cơ quan dinh dưỡng và các cơ quan sinh sản và là hoạt động có ý thức 3. Bài mới( 1 phút ) Mở bài : Tiết trước chúng ta đã tìm hiểu cấu tạo của hệ thần kinh trung ương gồm não bộ và tủy sống.Vậy tủy sống có vai trò và chức năng như thế nào? Hôm nay chúng ta tìm hiểu. 4. Các hoạt động dạy – học: Hoạt động1: ( 1 phút ) Kiểm tra sự chuẩn bị: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS bỏ hết dụng cụ và mẫu vật lên bà cho GV kiểm tra. - GV đi từng nhóm kiểm tra. - GV nhận xét sự chuẩn bị của HS. - HS bỏ mẫu vật và dụng cụ lên bàn cho GV kiểm tra. - HS lắng nghe GV nhận xét và rút kinh nghiệm. Hoạt động2: ( 20 phút ) Tìm hiểu chức năng của tủy sống Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV giới thiệu tiến hành thí nghiệm trên ếch đã huỷ não. - Cách làm : + Ếch cắt đầu hoặt phá não. + Treo lên giá để cho hết choáng (khoảng 5 – 6 phút ) * Bước 1: GV hướng dẫn HS tiến hành thí nghiệm theo giới thiệu bảng 44. - GV lưu ý HS : Sau mỗi lần kích thích bằng axit phải rửa thật sạch chỗ da có axít rồi để khoảng 3-5 phút mới kích thích lại -T ừ kết quả thí nghiệm và hiểu biết về phản xạ GV yêu cầu HS dự đoán về chức năng của tuỷ sống - GV ghi nhanh dự đoán ra góc bảng - GV nhận xét và bổ sung: Các căn cứ đó phải có sự liên hệ với nhau theo các đường liên hệ dọc vì khi kích thích mạnh chi dưới không chỉ chi dưới co mà chi trên cũng co hoặc ngược lại. * Bước 2 : GV biểu diễn thí nghiệm 4, 5 -Cách xác định vị trí vết cắt ngang tuỷ ở ếch vị trí vết cắt ngang nằm giữa khoảng cách đôi dây thần kinh thứ nhất và thứ hai (ở lưng ) - GV lưu ý nếu vết cắt nông có thể chỉ cắt đường lên (trong chất trắng ở mặt sau tuỷ ) do đó nếu kích thích chi trước thì chi sau cũng co ( đường xuống trong chất trắng còn) - GV hỏi : ? Em hãy cho biết thí nghiệm này nhằm mục đích gì ? * Bước 3: GV biểu diễn thí nghiệm 6,7. - Qua thí nghiệm 6, 7 có thể khẳng định được điều gì ? - GV cho HS đối chiếu với dự đoán ban đầu và sữa chữa những câu sai - HS tiếp nhận thông tin. - HS từng nhóm chuẩn bị ếch theo hướng dẫn - Đọc kĩ 3 thí nghiệm các nhóm phải làm. - Các nhóm lần lượt làm thí nghiệm 1,2,3 ghi kết quả quan sát vào bảng 44. -Thí nghiệm thành công khi có kết quả: +Thí nghiệm 1: Chi sau bên phải co + Thí nghiệm 2 : Hai chi sau co + Thí nghiệm 3 cả 4 chi đều co - Các nhóm ghi kết quả và dự đoán ra giấy - Một số nhóm đọc kết quả : ĐH: Trong tủy sống chắc hẳn phải có nhiều căn cứ diều khiển sự vận động của các chi. -HS quan sát thí nghiệm và ghi kết quả thí nghiệm vào cột trống ở bảng 44 +Thí nghiệm 4 : Chỉ 2 chi sau co +Thí nghiệm 5: chỉ 2 chi trước co - Các căn cứ thần kinh liên hệ với nhau nhờ các đường dẫn truyền. - HS quan sát phản ứng của ếch ghi kết quả thí nghiệm 6 và 7 vào bảng 44 - Thí nghiệm thành công khi có kết quả: + Thí nghiệm 6: Hai chi trước không co nữa. +Thí nghịêm 7 : Hai chi sau co - Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển các phản xa.ï Kết quả thí nghiệm tìm hiểu chức năng của tủy sống. Bước thí nghiệm Điều kiện thí nghiệm Thí nghiệm Cường độ và vị trí kích thích Kết quả quan sát. I HS tiến hành theo nhóm Ếch đã hủy não để nguyên tủy 1 Kích thích nhẹ một chi( chẳng hạn chi sau bên phải) bằng HCl 0,3% Chi sau bên phải co 2 Kích thích chi đó mạnh hơn bằng HCl 1% Hai chi sau co 3 Kích thích rất mạnh chi đó bằng HCl 3% Cả 4 chi đều co II GV biểu diễn Cắt ngang tủy ( Ở đôi dây thần kinh da giũa lưng 1 và 2 4 Kích thích rất mạnh chi sau bằng HCl 3% Chỉ hai chi sau co. 5 Kích thích rất mạnh chi trước bằng HCl 3% Chỉ hai chi trước co. II GV biểu diễn Hủy tủy ở trên vết cắt 6 Kích thích rất mạnh chi trước bằng HCl 3% Hai chi trước không co nữa 7 Kích thích rất mạnh chi sau bằng HCl 3% Hai chi sau co Hoạt động 2: ( 10 phút ) Nghiên cứu cấu tạo của tủy sống Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV hướng dẫn HS quan sát hình 44.1, 44.2, quan sát mô hình, đọc chú thích, thảo luận hoàn thành bảng sau : Tủy sống Đặc điểm Cấu tạo ngoài -Vị trí -Hình dạng -Màu sắc -Màng tủy Cấu tạo trong -Chất xám -Chất trắng - GV chốt lại kiến thức về cấu tạo của tủy sống - HS quan sát kĩ hình vả đọc chú thích - Thảo luận và hoàn thành bảng -Đại diện nhóm phát biểu nhóm khác nhận xét bổ sung Kết quả : Tủy sống Đặc điểm Cấu tạo ngoài -Vị trí: Nằm trong ống xương sống từ đốt sống cổ I đến hết thắt lưng II - Hình dạng + Hình trụ dài 50 cm. + Có 2 phần phình là phình cổ và phình thắt lưng. - Màu sắc: Màu trắng bóng - Màng tủy: Gồm 3 lớp màng cứng, màng nhện, màng nuôi =>bảo vệ và nuôi dưỡng tủy sống Cấu tạo trong - Chất xám: Nằm trong có hình cánh bướm. - Chất trắng: Nằm ngoài bao quanh chất xám. Chức năng - Chất xám là căn cứ thần kinh của các phản xạ không điều kiện. - Chất trắng là các đường dẫn truyền thần kinh trong tủy sống với nhau và trong não bộ. - Từ kết quả của 3 lô thí nghiệm trên liên hệ với cấu tạo trong của tủy sống - GV yêu cầu HS nêu chức năng của : +Chất xám + Chất trắng - Chất xám là trung khu thần kinh của các phản xạ không điều kiện. - Chất trắng là các đường dẫn truyền thần kinh trong tủy sống với nhau và trong não bộ . 5. Kiểm tra đánh giá : ( 4 phút ) - Hoàn thành bài tập 44 vào vở bài tập -Trả lời các câu hỏi : ? Các căn cứ điều khiển phản xạ do thành phần nào của tủy sống đảm nhiệm ? Thí nghiệm nào chứng minh điều đó ? ? Các căn cứ thần kinh liên hệ với nhau nhờ thành phần nào ? Thí nghiệm nào chứng minh điều đó ? 6. Dặn dò : ( 1 phút ) - Học bài cấu tạo tủy sống - Hoàn thành báo cáo thu hoạch - Soạn trước bài 45.