Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 8, Bài 8: Cấu tạo và tính chất của xương - Nguyễn Đình Yên

Tuần 04 Ngày soạn: 09/ 09/ 2013 Tiết 08 Ngày giảng: 11/ 09/ 2013 Bài 8: CẤU TẠO VÀ TÍNH CHẤT CỦA XƯƠNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Mô tả được cấu tạo của một xương dài. - Nêu được cơ chế lớn lên và dài ra của xương. 2. Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình. - Phát triển kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc SGK để tim hiểu cấu tạo sự phát triển, thành phần hoá học và tính chất của xương. - Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực. - Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, trước tổ. 3.Thái độ: - Giáo dục ý thức bảo vệ xương, liên hệ với thức ăn của lứa tuổi học sinh II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC 1.Giáo viên: - Tranh phóng to hình 8.1 và sơ đồ 8.5 SGK - Mẫu vật: Đốt xương sống lợn ( bò) cưa đôi đã làm khô, vài chiếc xương đùi ếch. - Dụng cụ: 1 đoạn dây đồng: 1 đầu cuốn vào que tre, đầu kia buộc vào mẩu xương, đèn cồn, cốc. - Hóa chất: dd HCl 2. Học sinh: Xem trước nội dung bài, mỗi nhóm chuẩn bị 1 vài xương đùi ếch ( hoặc sườn gà). III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức - Kiểm tra sĩ số 8A1: ../. . 8A2: /.. 8A3: ../. . 8A4: /.. 8A5: ../. . 2. Kiểm tra bài cũ (?) Bộ xương người chia làm mấy phần, kể ra? Nêu đặc điểm của từng phần? (?) Cơ thể người có những loại khớp xương nào? Cho biết vai trò của từng loại khớp đó? 3. Hoạt động dạy học : * Mở bài: Bộ xương người khi mới sinh ra có tới 300 chiếc. khi lớn lên, một số xương ghép lại với nhau nên khi trưởng thành chỉ còn 206 chiếc. xương đùi là xương dài nhất trong cơ thể. Đối với người cao 1,83m thì xương đùi dài tới 50 cm. Những thông tin đó cho ta biết xương có sức chịu đựng rất lớn. Do đâu mà xương có khả năng đó?. Nội dung bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta giải đáp thắc mắc này. Hoạt động 1: Cấu tạo của xương Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV: Y/c hs nghiên cứu thông tin/sgk, kết hợp quan sát hình 8.1 - 8.2/sgk. Thảo luận nhóm trả lời câu hỏi: (?) Cho biết các phần của xương dài? (?) Đầu và thân xương có cấu tạo như thế nào? Nêu chức năng - GV: Y/c hs chú ý nội dung trong bảng 8.2 (?) Cấu tạo hình ống, nan xương ở đầu xương xếp vòng cung có ý nghĩa gì đối với chức năng đỡ của xương? → Liên hệ: người ta vận dụng kiểu Ct hình ống của xương và cấu trúc hình vòm vào kỹ thuật xây dựng đảm bảo cho độ bền vững mà tiết kiệm được nguyên liệu. VD: Làm trụ cầu, vòm cửa - GV: Từ các nội dung trên y/c hs tự rút ra kết luận - GV: Y/c hsh n/cứu ˜ SGK, kết hợp quan sát hình 8.3/SGK. (?) Hãy kể các xương dẹt và xương ngắn có ở cơ thể người? (?) Xương dẹt và xương ngắn có cấu tạo như thế nào? I/ Cấu tạo của xương 1/ Cấu tạo của xương dài - HS: Tự thu thập thông tin, kết hợp quan sát tranh vẽ hình 8.1 – 8.2 và trao đỏi nhóm thống nhất ý kiến - HS: Gồm đầu xương và thân xương - HS: Đầu xương: + Sụn bọc đầu sương → giảm ma sát trong khớp xương. + Mô xương xốp gồm các nan xương xếp theo kiểu vòng cung → phân tán lực tác động, tạo các ô chứa tủy đỏ xương. - Thân xương: + Màng (ở ngoài): mỏng → giúp xương phát triển to về bề ngang. + Mô xương cứng (ở giữa) → chịu lực, đảm bảo vững chắc. + Khoang xương (ở trong) → chứa tủy, sinh hồng cầu. - HS: Cấu tạo hình ống giúp xương nhẹ và vững chắc. - Nan xương ở đầu xương xếp vòng cung giúp phân tán lực .TD làm tăng khả năng chịu lực. 2/ Cấu tạo xương ngắn và xương dẹt - HS: Tự thu thập thông tin trong SGK - HS: Tự liệt kê xương dẹt và xương ngắn (xương đốt sống, xương ngón tay chân...) - Cấu tạo: + Ngoài là mô xương cứng. + Trong là mô xương xốp gồm nhiều nan xương và hốc trống nhỏ. - Chức năng: Chứa tủy. Tiểu kết 1: Cấu tạo của xương dài: - Đầu xương: + Sụn bọc đầu sương → giảm ma sát trong khớp xương. + Mô xương xốp gồm các nan xương xếp theo kiểu vòng cung . - Thân xương: + Màng (ở ngoài. + Mô xương cứng (ở giữa) . + Khoang xương (ở trong). Hoạt động 2: Tìm hiểu sự to ra và dài ra của xương Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV: Y/c hs n/cứu ˜ SGK, kết hợp quan sát hình 8- 4,5/SGK. chú ý tới vị trí của sụn tăng trưởng. (?) Cho biết vai trò của sụn tăng trưởng? (?) Tại sao ở tuổi thiếu niên xương phát triển nhanh, còn đến tuổi trưởng thành xương phát triển chậm lại? (?) Giải thích hiện tuowowngj liền xương khi gãy xương? - GV: Liên hệ thực tế, giáo dục hs ý thức bảo vệ bộ xương chắc khỏe và y/c hs tự rút ra kết luận: (?) Vậy xương dài ra và to lên là do đâu? II/ Sự to ra và dài ra của xương - HS: Tự thu thập thông tin, kết hợp uan sát hình vẽ. - HS: Sụn tăng trưởng có vai trò hóa thành xương - HS: Vì ở tuổi thiếu niên do sụn phát triển hóa thành xương, còn ở người trưởng thành sụn hết khả năng phát triển hoặc phát triển chậm. - Khi xương gãy được cố định màng xương sẽ phân chia tạo nên các tế bào xương mới, các tế bào này liên kết với nhau thành lớp màng xương mới nối hai phần xương gãy.Lớp màng này ngày một dày đồng thời với qua trình canxi làm cho xương gãy được hàn lại. Tiểu kết 2: - Xương to ra là nhờ các tế bào màng xương phân chia. - Xương dài ra do sự phân chia các tế bào ở lớp sụn tăng trưởng. Hoạt động 3: Thành phần hóa học và tính chất của xương. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV: Cho 1 nhóm HS biểu diễn TN0 trước lớp: - Thả 1 xương đùi ếch vào cốc đựng dung dịch HCl 10%. (?) Có hiện tượng đặc biệt nào xảy ra? Giải thích? (?) Sau 10 - 15 phút lấy ra thử uốn xem xương cứng hay mềm? Tại sao? - GV: Đốt xương khác trên ngọn lửa đèn cồn, khi hết khói ( xương không cháy nữa) bóp nhẹ phần xương đã đốt. (?) Nhận xét hiện tượng xảy ra? giải thích? (?) Từ các TN0 trên em có kết luận gì về thành phần hóa học và tính chất của xương? ? Tại sao xương người già giòn, dễ gẫy? III/ Thành phần hóa học và tính chất của xương - HS: Tự thực hiện - HS: Giải thích kết quả thí nghiệm - HS: Nhận xét hiện tượng dựa theo kết quả thí nghiệm - Xương gồm 2 thành phần chính là cốt giao (chất hữu cơ) và muối khoáng. Sự kết hợp giũa 2 thành phần này làm cho xương bền chắc và có tính mềm dẻo. - HS: Vì tỉ lệ cốt giao giảm Tiểu kết 2: - Xương gồm 2 thành phần chính là cốt giao (chất hữu cơ) và muối khoáng. - Tính chất: bền chắc và có tính mềm dẻo. IV. CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ 1. Củng cố GV: - Cho học sinh làm bài tập 1 ?SGK - 31. - Chữa nhanh bài tập 1 (chấm điểm) ĐA: 1 - b , 2 - g , 3 - d, 4 -c và 5 -a. - Nêu cấu tạo và chức năng của xương dẹt và xương ngắn? 2.Dặn dò - Học bài, làm bài tập 2,3. - Chuẩn bị bài sau: Cấu tạo và tính chất của cơ