Giáo án văn 10 nâng cao Tuần 22: hưng đạo đại vương Trần Quốc Tuân

Tuần 22: HƯNG ĐẠO ĐẠI VƯƠNG TRẦN QUỐC TUÂN I. Mục đích yêu cầu. -Giúp học sinh thấy được cái hay, sức hấp dẫn của một tác phẩm lịch sử nhưng mang đậm chất văn học qua nghệ thuật kể chuyện và khắc học chân dung nhân vật lịch sử. -Giúp học sinh hiểu, cảm phục và tự hào về tài năng, đức độ của người anh hùng dân tộc Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, đồng thời hiểu được những bài học đạo lí quí báu mà ông để lại hco đời sau. II. Chuẩn bị. 1.Giáo viên: -Sách giáo khoa, sách giáo viên,sách tham khảo, giáo án (tranh ảnh nếu có). 2.Học sinh: -Sách giáo khoa , sách tham khảo ,bài soạn. III. Phương pháp. Đọc. Diễn giảng. Trực quan. Đàm thoại. Thảo luận nhóm. IV.Tiến trình dạy học. 1.Ổn định lớp (1phút). 2. Kiểm tra bài cũ (4phút) 3.Lời dẫn vào bài mới: Bài : Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (Trích Đại Việt sử kí toàn thư) Tác giả : Ngô Sĩ Liên Thời gian Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cần đạt -8phút 25phut -3phút -4phút -Gọi học sinh đọc tiểu dẫn. -Hãy cho biết sơ lược về tiểu sử tác giả? -ĐVSKTT thuộc thể loại gì? →Sử kí là do quan lại vâng lệnh vua ghi chép chuẩn xác và khách quan những sự kiên lịch sử. -ĐVSKTT do ai viết và ra đời trên cơ sở nào? -ĐVSKTT ra đời khi nào và bao nhiêu quyển? -Phạm vi phản ánh của ĐVSKTT như thế nào? -Cuốn sử có những giá trị gì? -Gv tóm lại. -Sử kí có hai cách viết: +Biểu niên:Dựa vào móc thời gian. +Kí sự: Gồm 3 phần: ∙Bản kỉ:Viết về nhà vua. ∙Việt truyện:Viết về bề tôi. ∙Chí:Viết về Vua và bề tôi. → Bản kỉ ở đây là viết về vua,kỉ nhà Trần tức là vua nhà Trần. -Bố cục tác phẩm chia làm mấy phần?Và cho biết nôị dung chính của từng phần? -Ông nhắc với vua bài học giữ nước từ các triều đại trước nhằm mục đích gì? → Từ bài học trong quá khứ,bài học trong hiên tại,từ kinh nghiệm đúc kết trong cuộc đời cầm quân của vị tướng,ông đã rút ra kế sách truyền lại cho vua giữ nước. -Kế sách giữ nước của ông như thế nào? -Thế nào là”khoan thư sức dân” → Dựa vào súc dân.Đây là chân lí có giá trị muôn đời. -Cha của ông trăng trối như thế nào và thái độ của ông trước lời trăng trối đó ra sao? +An Sinh Vương Trần Liễu trăng chối:Vì cha mà lấy thiên hạ! +Thái độ TQT:Ghi để trong long chứ không cho là phải. -GV tóm lại. -Ông đem lời trăng trối của cha nói với Yết Kiêu và Dã Tượng nhằm mục đích gì? → Đem chuyện của cha nói với hai gia nô để kiểm chứng thái độ và cách ứng sử của họ. -Tâm trạng ông như thế nào trước câu trả lời của họ? → Cảm phục đến khóc khen ngợi hai người. -Ông nói lời trăng trối đó với hai con trai nhằm mục đích gì và thái độ ra sao trước câu trả lời của hai người con? -Em nào hãy cho biết qua ba câu chuyện đó tác giả đã làm nổi bật phẩm chất gì của TQT? -TQT đã có những công lao to lớn nào? → Hai lần đánh thắng giặc Nguyên-Mông.Một đế quốc hung mạnh thời trung đại. +Tiến cử người tài như:Yết Kiêu,Dã Tượng,Phạm Ngũ Lão… +Soạn sách huấn luyện quân sự,binh pháp và khích lệ tướng sĩ. -Chi tiết nào nói lên đức độ lớn lao của TQT? +Khiêm nhườm “giữ tiiết làm tôi. + được nhân dân kính phục tôn vinh là bậc thánh -GV tóm lại: → Khi ông mất được tặng nhiều tước hiệu cao quí, và kẻ thù nghe đến thì khiếp sợ. -Các em có nhận xét gì về nghệ thuật kể chuyện và khắc họa nhân vật? -GV tóm lại. -Qua nội dung và nghệ thuật kể chuyện các em rut ra kết luận như thế nào? → Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn,với những chi tiết chọn lọc và xúc động,đoạn trích đã khắc họa đậm nét hình ảnh Trần Quốc Tuấn, một nhân vật vĩ đại bất tử trong long dân tộc. Củng cố-dặn dò: 1 .Củng cố: a .Ngô Sĩ Liên đỗ tiến sĩ thời nào và làm quan trong khoảng thời gian nào? A .Đỗ tiến sĩ thời Lê Thái Tông,làm quan dưới triều Lê Thái Tông và Lê Thánh Tông. B .Đỗ tiến sĩ thời Lê Thánh T ông, làm quan dưới triều Lê Thái Tổ và Lê Thánh Tông C. Đỗ tiến sĩ thời Lê Thái Tông,làm quan dưới triều Lê Thái Tông và Lê Thánh Tông. D .Cả ba ý trên. b. Dưới ngòi bút của nhà viết sử TQT là một người : A. Có công B. Có đức C. Có tài D . Vẹn toàn 2 .Dặn dò: -Về học bài. -Làm bài tập phần luyện tập. -Soạn trước baì “phương pháp thuyết minh” GV dặn dò hs. Học sinh đọc tiểu dẫn -Học sinh trả lời và ghi chép. -HS trả lời và ghi chép. -HS trả lời và ghi chép - HS trả lời và ghi chép -Phần 1: Từ đầu bài đến “giữ nước như vậy” → Lời nói cuối cùng của Trần Quốc Tấn với vua về kế sách giữ nước. -Phần 2:Quốc Tuấn là con An Sinh Vương…mới cho Quốc Tảng vào viếng. → Trần Quốc Tuấn với lời giối giăng của cha. Và câu chuyện của của Quốc Tuấn với Yết Kiêu,Dã Tượng và hai con trai. -Phần 3:Mùa thu tháng 8,ngày 20….Vạn kiếp tông bí truyền thư. → Nhắc lại những công tích lớn và lời dặn dò của Trần Quốc Tuấn -HS suy nghĩ trả lời. -Học sinh suy nghĩ trả lời. -Hs trả lời và ghi chép -HS trả lờivà ghi chép -HS trả lời . -HS trả lời -HS suy nghĩ trả lời và ghi chép. -HS trả lời và ghi chép. -Hs suy nghĩ trả lời và ghi chép. -HS ghi chép. -HS suy nghĩ trả lời. -HS lắng nghe và ghi chép. I . Tiểu dẫn: 1 . Tác giả: -Ngô Sĩ Liên chưa rõ năm sinh và năm mất. Quê ở xã Chúc Sơn,Huyện Chương Mĩ,tỉnh Hà Tây ngày nay. -Ông đỗ Tiến sĩ năm 1442.Làm quan từ triều vua Lê Thái Tông đến triều vua Lê Thánh Tông. -Là nhà sử học nổi tiếng TKXV 2. Bộ”Đại Việt SKTT” -Thể loại:Sử kí ghi chép những sự kiện lịch sử -ĐVSKTT được Ngô Sĩ Liên vâng lệnh vua Lê Thánh Tông viết dựa trên : +Đại Việt sử kí của Lê Văn Hưu(thời Trần) +Sử kí lục biên của Phan Phu Tiên (thời Lê). -Hoàn tất năm 1479 gồm 15 quyển. -Phạm vi phản ánh: Suốt chiều dài lịch sử đất nước đến thời Ngô Sĩ Liên. -Giá trị:Cuốn sử vừa có giá trị lịch sử vừa có giá trị văn học. Đây là bộ chính sử lớn nhất của Việt Nam thời trung đại. 3.Vị trí đoạn trích: -Đoạn trích thuộc tập 2 quyển VI, phần Bản Kỉ, Kỉ nhà Trần. 4. Bố cục: chia làm 3 phần. II . Tìm hiểu văn bản: Chân dung nhân vật Trần Quốc Tuấn : a .Chuyện về kế sách giữ nước: -Nêu ra bài học giữ nước từ các triều đại:Thời Triệu,Đinh,Lê,Lý và thời Trần ba lần đánh thắng giặc Nguyên-Mông đế quốc hùng mạnh thời trung đại. -Kế sách giữ nước: +Dụa vào quy luật khắc chế của binh pháp. +Vua tôi đoàn kết một lòng. +Khoan thư sức dân: Tóm lại:Ông là vị tướng tài ba mưu lược,có tầm nhìn xa trông rộng,có tư tưởng tiến bộ vượt thời đại. b .Chuyện về lòng trung nghĩa: -Thái độ và việc làm trước lời di huấn của cha: Tóm lại:Ông chọn chữ trung tức đã đặt nợ nước trên tình nhà. -Chuyện với Yết Kiêu và Dã Tượng: → Cảm phục sự thẳng thắn và lòng trung thành của họ. -Chuyện với hai người con trai: +Với Hưng Vũ Vương: Ngầm cho là phải. +Với Quốc Tảng:Kết tội, định giết,đến lúc chết không cho gặp mặt. → Thể hiện sự nghiêm khắc trong giáo dục thuộc hạ và con . Tóm lại:Qua ba câu chuyện Ngô Sĩ Liên làm nổi bật phẩm chất “trung nghĩa“ của ông với vua,phẩm chất nghiêm khắc của ông trong giáo dục người nhà. c . Công lao và đức độ: -Công lao giữ nước : → Ông đã để lại câu nói bất hủ:”Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”. -Công lao xây dựng đất nước: -Đức độ lớn lao: *Tóm lại:Ông là một thiên tài quân sự,đức độ cao cả,trung quân ái quốc,thương yêu dân ,tận tình với tướng sĩ. 2 .Nghệ thuật: a .Nghệ thuật khắc họa nhân vật: -Trong t×nh huèng cã kÞch tÝnh,cã m©u thuÉn. -PhÈm chÊt NV hiÖn lªn qua nhiÒu mèi quan hÖ,gãc nh×n (víi vua,víi tíng sÜ ,víi con…) b . Nghệ thuật kể chuyện: -Cách kể chuyện linh hoạt, chi tiết chọn lọc. -Khi kể xen lời bình ngắn gọn mang đậm dấu ấn chủ quan của tác giả. Tóm lại:Nghệ thuật kể chuyện và khắc họa nhân vật đêm lại cảm hứng cho người đọc khi tiếp xúc với nhân vật lịch sử qua văn bản.Điều này đã tạo nên màu sắc văn chương cho một tác phẩm chính sử đồ sộ thời trung đại. III .Kết luận :