Giáo án Vật lí Lớp 9 - Chương trình cả năm (Bản đẹp)

Tuần 1 Ngày soạn 21/8/2011 Tiết 1 Chương I: ĐIỆN HỌC BÀI 1: SỰ PHỤ THUỘC CỦA CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀO HIỆU ĐIỆN THẾ GIỮA HAI ĐẦU DÂY DẪN I/ Mục tiêu: Học sinh nắm được cách bố trí TN và sử dụng các dụng cụ đo. Vẽ và vận dụng đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa I và U từ số liệu thực nghiệm. Nêu được kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn. II/ Chuẩn bị: Đối với Gv: Bảng phụ vẽ hình H1.1 và H1.2 Đối với Hs: Mỗi nhóm 1 dây điện trở bằng Nikêlin hoặc Constantan, 1 Ampe kế , 1 Vôn kế, 1 công tắc, 1 nguồn điện, dây nối. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Sử dụng bảng phụ vẽ hình H1.1 - Để đo cường độ dòng điện chạy qua bóng đèn cần dùng dụng cụ nào? - Để đo hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn, cần dùng dụng cụ đo nào? - Nêu qui tắc sử dụng những dụng cụ trên? - Xác định núm (+), (-) của dụng cụ trên sơ đồ mạch điện hình H1.1 Yêu cầu Hs tìm hiểu sơ đồ mạch điện hình 1.1 Sgk. Theo dõi kiềm tra, giúp đỡ các nhóm mắc mạch điện . Yêu cầu đại diện một vài nhóm trả lời C1. Trả lời các câu hỏi Đồ thị biểu diển sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế có đặc điểm gì ? Hs trà lời C2 Nêu kết luận về mối quan hệ giữa I và U Nêu kết luận mối quan hệ giữa U và I. Đồ thị biểu diễn mối quan hệ này có đặc điểm gì ? Trả lời C5 Hoạt động 1(10 phút): Ôn lại những kiến thức liên quan đến bài học Trả lời các câu hỏi Hoạt động 2(15 phút): Tìm hiểu sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn. Tìm hiểu sơ đồ mạch điện hình 1.1 như yêu cầu Sgk. Mắc mạch điện theo sơ đồ hình 1.1Sgk Tiến hành đo, ghi các kết quả đo được vào bảng 1 trong vở Thảo luận nhóm để trả lời C1 Hoạt động 3(10 phút):Vẽ và sử dụng đồ thị để rút ra kết luận. Hs đọc phần thông báo về dạng đồ thị trong sách giáo khoa để trả lời câu hỏi của Gv đưa ra. Hs làm C2 Thảo luận nhóm, nhận xét đồ thị, đưa ra kết luận. Hoạt động 4(10 phút): Củng cố bài học và vận dụng. Hs chuẩn bị trả lời câu hỏi của Gv Hs chuẩn bị trả lời C5 Tuần 1 Ngày soạn 23/8/2011 Tiết 2 Bài 2: ĐIỆN TRỞ CỦA DÂY DẪN – ĐỊNH LUẬT ÔM I/ Mục tiêu: Nhận biết được đơn vị điện trở và vận dụng được công thức tính điện trở để giải để giải bài tập. Phát biểu và viết được hệ thức của định luật Ôm. Vận dụng được định luật Ôm để giải một số bài tập đơn giản II/ Chuẩn bị: Đối với Gv: Kẻ bảng ghi giá trị thương số đối với mỗi dây dẫn dựa vào liệu trong bảng và bảng 2 ở bài trước. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi: Nêu kết luận về mối quan hệ giữa cường độ dòng điện và hiệu điện thế ? Đồ thị biểu diễn mối quan hệ đó có đặc điểm gì ? Đặt vấn đề như Sgk Theo dõi , kiểm tra, yêu cầu tính tóan chính xác Hs trả lời, thảo luận Tính điện trở của một dây dẫn bằng công thức nào? Khi tăng hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn lên hai lần thì điện trở của nó tăng lên mấy lần? Vì sao? Hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn là 3V, dòng diện chạy qua có cường độ 250mA. Tính điện trở của dây? Hãy đổi các đơn vị sau: 0,5 MW = kW = W Nêu ý nghĩa của điện trở. Yêu cầu học sinh phát biểu định luật Ôm Công thức R = dùng để làm gì ? Từ công thức này có thể nói U tăng bao nhiêu lần thì R tăng bao nhiêu lần đựợc không ? Tại sao ? Gọi Hs lên bảng giải C3, C4 và trao đổi với lớp. Hoạt động 1(10 phút): Ôn lại các kiến thức có liên quan đến bài mới Từng Hs chuẩn bị, trả lời câu hỏi của GV Hoạt động 2(10 phút): Xác định thương số đối với mỗi dây dẫn. Từng hs dựa vào bảng 1 và bảng 2 ở bài trước tính thương số đối với mỗi dây dẫn. Từng hs trả lời C2, thảo luận với lớp Hoạt động 3(10 phút):Tìm hiểu khái niệm điện trở. Hs đọc phần thông báo khái niệm điện trở trong Sgk Hoạt động 4(5 phút): Phát biểu và viết hệ thức của định luật Ôm. Hoạt động 5( 10 phút): Củng cố bài học và vận dụng. Hs trả lời các câu hỏi do Gv đưa ra. Từng học sinh giải C3, C4 Tuần 2 Ngày soạn 28/8/2011 Tiết 3 Bài 3: THỰC HÀNH: “XÁC ĐỊNH ĐIỆN TRỞ CỦA MỘT DÂY DẪN BẰNG AMPLE KẾ VÀ VÔN KẾ” I/ Mục tiêu: Nêu được cách xác định điện trở từ côngh thức tính điện trở. Mô tả được cách bố trí và tiến hành được thí nghiệm xác định điện trở của một dây dẫn bằng Ample kế và Vôn kế. Thực hiện nghiêm túc quy tắc sử dụng các thiết bị điện trong thí nghiệm. II/ Chuẩn bị: Đối với Gv: Chuẩn bị đồng hồ đo điện năng. Đối với mỗi nhóm Hs: 1 dây dẫn chưa biết giá trị. 1 nguồn điện có thể điều chỉnh được các giá trị hiệu điện thế từ 0 -> 6 V nột cách liên tục. 1 ample kế có GHĐ 1,5 A, và ĐCNN 0,1 A. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiểm tra báo cáo thực hành của Hs Yêu cầu Hs nêu công thức tính điện trở. Yêu cầu Hs trả lời câu b và câu c. Yêu cầu Hs vẽ sơ đồ mạch điện thí nghiệm Theo dõi, giúp đỡ, kiểm tra các nhóm mắc mạch điện, đặc biệt khi mắc vôn kế và ample kế. Theo dõi, nhắc nhở mọi Hs đều phải tham gia hoạt động tích cực. Yêu cầu Hs nộp bài báo cáo thực hành. Nhận xét kết quả, tinh thần và thái độ thực hành của một vài nhóm. Hoạt động 1(10 phút): Trình bày phần trả lời câu hỏi trong báo cáo thực hành. Hs chuẩn bị câu hỏi Hs vẽ sơ đồ mạch điện TN ( có thể trao đổi nhóm ) Hoạt động 2(35 phút): Mắc mạch điện theo sơ đồ và tiến hành đo. Các nhóm học sinh mắc mạch điện theo sơ đồ đã vẽ. Tiến hành đo, ghi kết quả vào bảng. Cá nhân hoàn thành bản báo cáo để nộp. Nghe Gv nhận xét, rút kinh nghiệm cho bài sau. Hoạt động 3(10 phút):Tìm hiểu khái niệm điện trở. Hs đọc phần thông báo khái niệm điện trở trong Sgk Hoạt động 4(5 phút): Phát biểu và viết hệ thức của định luật Ôm. Hoạt động 5( 10 phút): Củng cố bài học và vận dụng. Hs trả lời các câu hỏi do Gv đưa ra. Từng học sinh giải C3, C4 Tuần 2 Ngày soạn 30/8/2011 Tiết 4 Bài 4: ĐOẠN MẠCH NỐI TIẾP I/ Mục tiêu: Suy luận để xây dựng được công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp Rtđ = R1 + R2 và hệ thức = từ các kiến thức đã học. Mô tả được cách bố trí và tiến hành TN kiểm tra lại các hệ thức suy ra từ lí thuyết. Vận dụng được những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải bài tập về đoạn mạch nối tiếp. II/ Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm học sinh: 3 điện trở mẫu lần lượt có giá trị 6W, 10W, 16W. 1 ample kế có GTĐ 1,5A và ĐCNN 0,1A. 1 vôn kế có GTĐ 6V và ĐCNN 0,1V. 1 nguồn điện 6V. 1 công tắc. 7 đoạn dây nối, mỗi đoạn dài khoảng 30cm. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu Hs cho biết, trong đoạn mạch hai bóng đèn mắc nối tiếp: Cường độ dòng điện qua mỗi đèn có liên quan như thế nào đối với cường độ dòng diện qua mạch chính? Hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch có liên hệ như thế nào với hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi đèn? Hs trả lời C1 và cho biết hai điện trở có mấy điểm chung? Hướng dẫn Hs vận dụng các kiến thức ôn tập và hệ thức của định luật ôm để trả lời C2. Có thể yêu cầu Hs khá giỏi làm TN kiểm tra các hệ thức (1), (2) đối với đoạn mạch hai điện trở mắc nối tiếp. Thế nào là điện trở tương đương của một của một đoạn mạch ? Hướng dẫn Hs xây dựng công thức (4)? Kí hiệu hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch là U, giữa hai đầu điện trở U1, U2. Hãy viết hệ thức liên hệ giữa U, U1, U2. - Kí hiệu cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch là I. Hãy viết biểu thức tính U, U1, U2 theo I và R tương ứng. - Hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra Hs mắc mạch điện theo sơ đồ và làm TN như trong Sgk. Yêu cầu một vài Hs phát biểu kết luận. - Cần mấy công tắc để điều khiển đoạn mạch nối tiếp. Trong sơ đồ 4.3b Sgk. Có thể chỉ mắc 2 điện trở có trị số như thế nào nối tiếp với nhau thay cho việc mắc 3 điện trở. Nêu cách tính điện trở tương đương của đoạn mạch AC. Hoạt động 1(5 phút): Ôn lại các kiến thức có liên quan đến bài mới. - Hs chuẩn bị trả lời câu hỏi của Gv Hoạt động 2(7 phút): Nhận biết được đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp. Hs trả lời C1 Hs trả làm C2 Hoạt động 3(10 phút):Xây dựng công thức tính điện trở tươtn đuơng của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp. Hs đọc phần khái niệm điện trở tương đương trong Sgk. Hs làm C3 Hoạt động 4(10 phút): Tiến hành TN kiểm tra. Các nhóm mắc mạch điện và tiến hành TN theo hướng dẫn của Sgk. Thảo luận nhóm để rút ra kết luận. Hoạt động 5( 13 phút): Củng cố bài học và vận dụng. Hs trả lời C4, C5 Tuần 3 Ngày soạn 4/9/2011 Tiết 5 Bài 5: ĐOẠN MẠCH SONG SONG I/ Mục tiêu: Suy luận để xây dựng được công thức tính điện trở tương đương của đọan mạch gồm hai điện trở mắc song song = + và hệ thức = từ các kiến thức đã học. Mô tả được cách bố trí và tiến hành TN kiểm tra lại các hệ thức suy ra từ lí thuyết đối với đoạn mạch song song. Vận dụng được những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải bài tập về đoạn mạch song song. II/ Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm học sinh: 3 điện trở mẫu trong đó có một điện trở là điện trở tương đương của hai điện trở kia khi mắc song song. 1 ample kế có GTĐ 1,5A và ĐCNN 0,1A. 1 vôn kế có GTĐ 6V và ĐCNN 0,1V. 1 nguồn điện 6V. 1 công tắc. 9 đoạn dây dẫn, mỗi đoạn dài khoảng 30cm. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu Hs cho biết, trong đọan mạch hai bóng đèn mắc song song: Hiệu điện thế và cường độ dòng điện của mạch chính có liên hệ như thế nào đối với cường độ dòng diện của các mạch rẽ ? Hs trả lời C1 và cho biết hai điện trở có mấy điểm chung? Hướng dẫn Hs vận dụng các kiến thức ôn tập và hệ thức của định luật ôm để trả lời C2. Có thể yêu cầu Hs khá giỏi làm TN kiểm tra các hệ thức (1), (2) đối với đoạn mạch hai điện trở mắc song song. Hướng dẫn Hs xây dựng công thức (4)? Viết hệ thức liên hệ giữa I, I1, I2 theo U, Rtđ, R1, R2. Vận dụng hệ thức (1) để suy ra (4) Hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra Hs mắc mạch điện theo sơ đồ và tiến hành TN như trong Sgk. Yêu cầu một vài Hs phát biểu kết luận. Yêu cầu Hs trả lời C4 ( còn thời gian thì làm C5) Hướng dẫn phần 2 của C5. Có thể chỉ mắc 2 điện trở có trị số như thế nào song song với nhau thay cho việc mắc 3 điện trở. Nêu cách tính điện trở tương đương của đoạn mạch đó. Hoạt động 1(5 phút): Ôn lại các kiến thức có liên quan đến bài mới. - Hs chuẩn bị trả lời câu hỏi của Gv Hoạt động 2(7 phút): Nhận biết được đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song. Hs trả lời C1 Hs tự vận dụng các hệ thức (1), (2), và hệ thức định luật Ôm chứng minh hệ thức (3). Hoạt động 3(10 phút):Xây dựng công thức tính điện trở tương đuơng của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song. Hs vận dụng kiến thức đã học để xây dựng được công thức (4). Hs làm C3 Hoạt động 4(10 phút): Tiến hành TN kiểm tra. Các nhóm mắc mạch điện và tiến hành TN theo hướng dẫn của Sgk. Thảo luận nhóm để rút ra kết luận. Hoạt động 5( 13 phút): Củng cố bài học và vận dụng. Hs trả lời C4 Tuần 3 Ngày soạn 6/9/2011 Tiết 6 Bài 6: BÀI TẬP VẬN DỤNG ĐỊNH LUẬT ÔM I/ Mục tiêu: Vận dụng các kiến thức đã học để giải được các bài tập đơn giản về đoạn mạch gồm nhiều nhất là 3 điện trở. II/ Chuẩn bị: Đối với Gv: Bảng liệt kê các giá trị hiệu điện thế và cường độ dòng diện định mức của một số đồ dùng điện trong gia đình, với hai loại nguồn điện 110V, 220V. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu Hs trả lời các câu hỏi sau: Hãy cho biết R1 và R2 được mắc với nhau như thế nào ? Ample kế và vôn kế đo những đại lượng nào trong mạch ? Khi biết hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng diện chạy qua mạch chính, vận dụng công thức nào để tính Rtđ ? Vận dụng công thức nào để tính R2 khi biết Rtđ, R1 ? Hướng dẫn Hs tìm cách giải khác (Tính U2 giữa hai đầu R2). Từ đó tính R2 R1 và R2 được mắc với nhau như thế nào ? Ample kế đo những đại lượng nào trong mạch ? Tính UAB theo mạch rẽ R1 Tính I2 chạy qua R2, từ đó tính R2. Hướng dẫn Hs tìm cách giải khác (từ kết quả câu a, tính Rtđ ). Biết Rtđ và R1 hãy tính R2 R2 và R3 được mắc với nhau như thế nào ? R1 được mắc như thế nào với đoạn mạch MB? Ample kế đo những đại lượng nào trong mạch ? Tính Rtđ theo R1 và RMB Viết công thức tính cường độ dòng diện chạy qua R1. Viết công thức tính hiệu điện thế UMB từ đó tính I2 và I3. Hướng dẫn Hs tìm cách giải khác (sau khi tính được I1, vận dụng hệ thức = và I1 = I3 + I2 Muốn giải bài tập về vận dụng định luật Ôm cho các loại đoạn mạch cần tiến hành theo mấy bước? Hoạt động 1(15 phút): Giải bài 1 Hs chuẩn bị trả lời câu hỏi của Gv Cá nhân suy nghĩ trả lời câu hỏi của Gv để làm câu a Hs làm câu b Thảo luận nhóm để tìm ra cách giải khác đối với câu b. Hoạt động 2(10 phút): Giải bài 2 Hs chuẩn bị trả lời câu hỏi của Gv để làm câu a Hs làm câu b. Thảo luận nhóm để tìm ra cách giải khác đối với câu b. Hoạt động 3(15 phút): Giải bài 3 Hs chuẩn bị trả lời câu hỏi của Gv để làm câu a Hs làm câu b. Thảo luận nhóm để tìm ra cách giải khác đối với câu b. Hoạt động 4(5 phút): Củng cố Hoạt động nhóm để trả lời câu hỏi của Gv, củng cố bài học. Tuần 4 Ngày soạn 11/9/2011 Tiết 7 Bài 7: SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VÀO CHIỀU DÀI DÂY DẪN I/ Mục tiêu: Nêu được điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài, tiết diện và vật liệu làm dây dẫn Biết cách xác định sự phụ thuộc của điện trở vào một trong các yếu tố (chiều dài, tiết diện và vật liệu làm dây dẫn) Suy luận và tiến hành làm TN kiểm tra sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào chiều dài. Nêu được điện trở của các dây dẫn có cùng tiết diện và được làm từ cùng một vật liệu thì tỉ lệ thuận với chiều dài của dây. II/ Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm học sinh: 1 ample kế có GTĐ 1,5A và ĐCNN 0,1A. 1 vôn kế có GTĐ 10V và ĐCNN 0,1V. 1 nguồn điện 3V. 1 công tắc. 3 dây điện trở có cùng tiết diện và làm bằng cùng một loại vật liệu: một dây l (điện trở 4W), một dây dài 2l và dây thứ ba dài 3l. Mỗi dây được quấn quanh một lõi cách điện phẳng dẹt và dễ xác định số vòng dây. 8 đoạn dây dẫn nối có lõi bằng đồng và có vỏ cách điện, mỗi đoạn dài khoảng 30cm. Đối với cả lớp 1 đoạn dây dẫn bằng đồng có vỏ bọc cách điện, dài 80cm, tiết diện 1 mm2. 1 đoạn dây thép dài 50cm, tiết diện 3mm2. 1 cuộn dây hợp kim dài 10m, tiết diện 0,1 mm2 III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nêu các câu hỏi gợi ý: Dây dẫn được dùng để làm gì ? (để cho dòng điện chạy qua). Quan sát thấy dây dẫn ở đâu xung quanh ta ? (các thiết bị điện trong nhà: bóng đèn, quạt điện, tivi .) Tên của các vật liệu có thể được dùng để làm dây dẫn (thường làm bằng đồng, có khi làm bằng nhôm, hợp kim) Gợi ý trả lời: Nếu đặt vào hai dầu dây dẫn một hiệu điện thế U thì có dòng diện chạy qua nó không? Khi đó dòng diện này có một cường độ I nào đó hay không? Khi đó dây dẫn có một điện trở xác định hay không ? Cho Hs quan sát hình 7.1 Sgk, hoặc quan sát trực tiếp các đoạn hay các cuộn dây dẫn Cho Hs dự đoán xem điện trở của các dây dẫn này có như nhau hay không, nếu có thì những yếu tố nào có thể ành hưởng tới điện trở của dây. Để xác định sự phụ thuộc của điện trở vào một trong các yếu tố thì phải làm như thế nào ? Nhắc lại trường hợp khi tìm hiểu sự phụ thuộc của tốc độ bay hơi của một chất lỏng vào một trong các yếu tố là nhiệt độ, diện tích mặt thoáng và gió thì làm như thế nào? Từng nhóm Hs nêu dự đoán theo yêu cầu của C1 và ghi lên bảng các dự đoán đó. Theo dõi, kiểm tra và giúp đỡ các nhóm tiến hành TN, kiểm tra việc mắc mạch điện, đọc và ghi kết quả đo vào bảng 1 trong từng lần TN. Sau khi các nhóm hoàn thành bảng 1, yêu cầu đối chiếu kết quả thu được với dự đoán đã nêu. Đề nghị 1 vài học sinh nêu kết luận về sự phụ thuộccủa điện trở dây dẫn vào chiều dài dây. Gợi ý cho Hs trả lời C2: trong hai trường hợp mắc bóng đèn bằng dây dẫn ngắn và bằng dây dẫn dài thì trường hợp nào đoạn mạch có điện trở lớn hơn và do đó dòng điện chạy qua sẽ có cường độ nhỏ hơn ? Áp dụng định luật Ôm để tính điện trở của cuộn dây, sau đó vận dụng kết luận vừa rút ra để tính chiều dài của cuộn dây. Đề nghị Hs phát biểu những điều cần ghi nhớ của bài học này. Hoạt động 1(8 phút): Tìm hiểu về công dụng của dây dẫn và các loại dây dẫn thường được sử dụng. Các nhóm học sinh thảo luận về các vấn đề : Công dụng của dây dẫn trong các mạch điện và trong các thiết bị điện Các vật liệu được dùng để làm dây dẫn. Hoạt động 2(10 phút): Tìm hiểu điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào. . Hs thảo luận để trả lời câu hỏi: các dây dẫn có điện trở không ? Vì sao ? Hs quan sát các đoạn dây dẫn khác nhau và nêu được các nhận xét và dự đoán: các dây dẫn này khá nhau ở những yếu tố nào, điện trở của dây dẫn này liệu có như nhau không, những yếu tố nào của dây dẫn có thể ảnh hưởng tới điện trở của dây Hs thảo luận trả lời các câu hỏi Gv đưa ra Hoạt động 3(15 phút):Xác định sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài dây dẫn Hs nêu dự kiến cách làm hoặc đọc phần đọc hiểu mục 1 phần II trong Sgk. Hs thảo luận và nêu dự đoán như yêu cầu của C1 trong Sgk. Từng nhóm Hs tiến nhành thí nghiệm kiểm tra theo mục 2 phần II trong Sgk. Và đối chiếu kết quả thu được với dự đoán đã nêu theo yêu cầu của C1 và nêu nhận xét Hoạt động 4( 7 phút): Củng cố bài học và vận dụng. Hs trả lời C2 Hs trả lời C3 Hs đọc phần “có thể em chưa biết” Ghi nhớ phần đóng khung vào cuối bai Tuần 4 Ngày soạn 13/9/2011 Tiết 8 Bài 8: SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VÀO TIẾT DIỆN DÂY DẪN I/ Mục tiêu: Suy luận được rằng các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng một loại vật liệu thì điện trở của chúng tỉ lệ nghịch với tiết diện của dây ( trên cơ sở vận dụng hiểu biết vể điện trở tương đương của đoạn mạch song song). Bố trí và tiến hành được TN kiểm tra mối quan hệ giữa điện trở và tiết diện của dây dẫn. Nêu được điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ một vật liệu thì tỉ lệ nghịch với tiết diện của dây. II/ Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm học sinh: 2 đoạn dây bằng hợp kim cùng loạ, có cùng chiều dài nhưng có tiết diện lần lượt là S1 và S2 (tương ứng có đường kính tiết diện là d1 và d2) 1 ample kế có GTĐ 1,5A và ĐCNN 0,1A. 1 vôn kế có GTĐ 10V và ĐCNN 0,1V. 1 nguồn điện 6V. 1 công tắc. 7 đoạn dây dẫn nối có lõi bằng đồng và có vỏ cách điện, mỗi đoạn dài khoảng 30cm. 2 chốt kẹp nối dây dẫn. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu Hs trả lời một trong các câu hỏi sau: Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Phải tiến hành TN với các dây dẫn như thế nào để xác định sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào chiều dài của chúng ? Các dây dẫn có cùng tiết diện và làm từ cùng một vật liệu phụ thuộc vào chiều dài dây như thế nào? Đề nghị một Hs khác trình bày lời giải một trong các bài tập đã ra cho Hs làm ở nhà. Nhận xét câu trả lời và lời giải của hai Hs Để xác định sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện thì cần phải sử dụng các dây dẫn loại nào? Hs tìm hiểu các mạch điện trong hình 8.1 Sgk và thực hiện C1 Giới thiệu các điện trở R1, R2 và R3 trong các mạch điện hình 8.2 Sgk, thực hiện C2. Hs nêu dự đoán theo yêu cầu C2 và ghi lên bảng các dự đoán đó. Theo dõi, kiểm tra và giúp đỡ các nhóm tiến hành TN kiểm tra việc mắc mạch điện, đọc và ghi kết quả đo vào bảng 1 Sgk trong từng lần TN Sau khi các nhóm hoàn thành bảng 1 Sgk, yêu cầu mỗi nhóm đối chiếu kết quả thu được với dự đoán mà mỗi nhóm đã nêu. Hs nêu kết luận về sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện dây. Gợi ý cho Hs trả lời C3 như sau: Tiết diện của dây thứ hai lớn gấp mấy lần dây thứ nhất ? Vận dụng kết quả trên đây, so sánh điện trở của hai dây. Gợi ý cho Hs trả lời C4 tương tự như trên. Nếu còn thời gian đề nghị học sinh đọc phần “ có thể em chưa biết ”. Đề nghị một số Hs phát biểu điều cần ghi nhớ của bài học này. Hoạt động 1(8 phút): Trả lời câu hỏi kiểm tra bài cũ và trình bày lời giải bài tập ở nhà theo yêu cầu của Gv Hoạt động 2( 10 phút): Nêu dự đoán về sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện. Các nhóm Hs thảo luận cần phải sử dụng các dây dẫn loại nào để tìm hiểu sự ohụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện của chúng. Các nhóm Hs thảo luận để nêu ra dự đoán về sự phụ thuộc của dây dẫn vào tiết diện của chúng. Tìm hiểu xem các điện trở hình 8.1 Sgk có đặc điểm gì và được mắc với nhau như thế nào. Thực hiện yêu cầu C1 Thực hiện yêu cầu C2. Hoạt động 3(15 phút):Tiến hành TN kiểm tra dự đoán đã nêu theo yêu cầu của C2 Từng nhóm Hs mắc mạch điện có sơ đồ như hình 8.3 Sgk, tiến hành TN và ghi các giá trị đo được vào bảng 1 Sgk Làm tương tự cới dây dẫn có tiết diện S2 Tính tỉ số = và so sánh với tỉ số từ kết quả của bảng 1Sgk Đối chiếu với dự đoán đã nêu và rút ra kết luận. Hoạt động 4(7 phút): Củng cố và vận dụng Từng Hs trả lời C3 Từng Hs trả lời C4 Từng Hs tự đọc phần “có thể em chưa biết ”. Ghi nhớ phần đóng khung ở cuối bài. Tuần 5 Ngày soạn 18/9/2011 Tiết 9 Bài 9: SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VÀO VẬT LIỆU DÂY DẪN I/ Mục tiêu: Bố trí và tiến hành được TN chứng tỏ rằng điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài, tiết diện và làm từ một vật liệu khác nhau thì khác nhau. So sánh được mức độ dẫn điện của các chất hay các vật liệu căn cứ vào bảng giá trị điện trở suất của chúng Vận dụng công thức R = để tính được một đại lượng khi biết các đại lượng còn lại II/ Chuẩn bị: Đối với mỗi nhóm học sinh: 1 cuộn dây bằng inox, trong đó dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và có chiều dài l = 2m được ghi rõ. 1 cuộn dây bằng nikêlin, với dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và cũng có chiều dài l = 2m được ghi rõ. 1 cuộn dây bằng nicrom, với dây dẫn có tiết diện S = 0,1 mm2 và cũng có chiều dài l = 2m được ghi rõ. 1 ample kế có GTĐ 1,5A và ĐCNN 0,1A. 1 vôn kế có GTĐ 10V và ĐCNN 0,1V. 1 nguồn điện 4,5V. 1 công tắc. 7 đoạn dây dẫn nối có lõi bằng đồng và có vỏ cách điện, mỗi gđoạn dài khoảng 30cm. 2 chốt kẹp nối dây dẫn. III/ Tổ chức hoạt động của học sinh: Đặt vấn đề như sgk Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu Hs trả lời một trong các câu hỏi sau: Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Phải tiến hành TN với các dây dẫn có đặc điểm gì để xác định sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện của chúng ? Các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng một vật liệu phụ thuộc vào tiết diện dây như thế nào? Đề nghị một Hs khác trình bày lời giải một trong các bài tập đã ra cho Hs làm ở nhà. Nhận xét câu trả lời và lời giải của hai Hs trên đây Cho Hs quan sat các đoạn dây dẫn các đoạn dây dẫn có cùng chiều dài, cùng tiết diện nhưng được làm từ các vật liệu khác nhau và đề nghị một hoặc hai Hs trả lời C1 Theo dõi và giùp đỡcác nhóm Hs vẽ sơ đồ mạch điện, lập bảng ghi các kết quả đo và quá trình tiến hành TN của mỗi nhóm. Đề nghị các nhóm Hs nêu nhận xét và rút ra kết luận: điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào vật liệu làm dây hay không ? Nêu các câu hỏi dưới dây và yêu cầu một vài Hs trả lời chung trước lớp: Sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn được đặc trưng bằng đại lượng nào? Đại lượng này có trị số được xác định như thế nào? Đơn vị của đại lượng này là gì? Nêu các câu hỏi dưới dây và yêu cầu một vài Hs trả lời trước trước lớp: Hãy nêu nhận xét về trị số điện trở suất của kim loại và hợp kim có trong bảng 1 Sgk. Điện trở suất của đồng là 1,7.10-8W.m có ý nghĩa gì ? Trong số các chất được nêu trong bảng thì chất nào dẫn điện tốt nhất ? Tại sao đồng thường được dùng để làm lõi dây của các mạch điện ? Đề nghị Hs làm C2 Đề nghị Hs làm C3.Tuỳ theo mức độ khó khăn của Hs mà Gv hỗ trợ theo những gợi ý sau: Đề nghị Hs đọc kỹ lại đoạn viết về ý nghĩa của điện trở suất trong Sgk rồi từ đó tính R1. Lưu ý Hs về sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài của các dây dẫn có cùng tiết diện và làm từ cùng vật liệu. Lưu ý Hs về sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện của các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng vật liệu. Yêu cầu một vài Hs nêu đơn vị đo các đại lượng có trong công thức tính điện trở vừa xây dựng. Đề nghị Hs làm C4.Có thể gợi ý cho Hs: Công thức tính tiết diện tròn của dây dẫn theo đường kính d: S = r2 = . Đổi đơn vị 1mm2 = 10-6m2. Tính toán với luỹ thừa của 10. Để củng cố nội dung của bài học, có thể yêu cầu một vài Hs trả lời các câu hỏi sau: Đại lượng nào cho biết sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào vật liệu làm dây dẫn ? Căn cứ vào đâu đề nói chất này dẫn điện tốt hay kém hơn chất kia? Điện trở của dây dẫn được tính heo công thức nào ? Đề nghị Hs làm C5, C6 Hoạt động 1(8 phút): Trả lời câu hỏi kiểm tra bài cũ và trình bày lời giải bài tập ở nhà theo yêu cầu của Gv Hoạt động 2(15 phút): Tìm hiểu sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn. Từng Hs quan sát các đoạn dây dẫn có cùng chiều dài, cùng tiết diện nhưng được làm từ các vật liệu kkhác nhau và trả lời C1. Từng nhóm Hs trao đổi và vẽ sơ đồ mạch điện để xác định điện trở của dây dẫn. Mỗi nhóm lập bảng ghi kết quả đo được đối với ba lần TN xác định điện trở Từng nhóm lần lượt tiến hành TN, ghi kết quả đo t