Giáo án Vật lý 7 - Trường THCS Thanh Sơn

ch­¬ng I quang häc Bµi 1:TiÕt 1: NhËn biÕt ¸nh s¸ng-Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng Ngµy d¹y: I/ Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - B»ng thÝ nghiÖm , häc sinh nhËn thÊy : Muèn nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng th× ¸nh s¸ng ®ã ph¶i truyÒn vµo m¾t ta , ta nh×n thÊy c¸c vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ c¸c vËt ®ã truyÒn vµo m¾t ta - Ph©n biÖt nguån s¸ng vµ vËt s¸ng. Nªu ®­îc thÝ dô vÒ nguån s¸ng vµ vËt s¸ng 2. KÜ n¨ng: Lµm vµ quan s¸t c¸c thÝ nghiÖm ®Ó rót ra ®iÒu kiÖn nhËn biÕt ¸nh s¸ng vµ vËt s¸ng 3. Th¸i ®é: BiÕt nghiªm tóc quan s¸t hiÖn t­îng khi chØ nh×n thÊy vËt mµ kh«ng cÇm ®­îc II/chuÈn bÞ: 6 nhãm. Mçi nhãm : Hép kÝn bªn trong cã bãng ®Ìn vµ pin III/ ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×nh huèng häc tËp ( 10’ ) - Yªu cÇu HS ®äc phÇn th«ng tin cña ch­¬ng - Gv nªu träng t©m cña ch­¬ng - Trong g­¬ng ch÷ MÝT ® trong tê giÊy lµ ch÷ g× ? - Yªu cÇu HS ®äc t×nh huèng cña bµi - §Ó biÕt b¹n nµo sai, ta h·y t×m hiÓu xem khi nµo nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng ? -HS ®äc trong 2 phót - HS dù ®o¸n ch÷ .... - HS ®äc t×nh huèng - Dù ®o¸n : H¶i sai sè b¹n ....... Thµnh sai sè b¹n ....... Ho¹t ®éng 2: NhËn biÕt ¸nh s¸ng (10’) - Quan s¸t vµ thÝ nghiÖm - Yªu cÇu HS tr¶ lêi tr­êng hîp nµo m¾t ta nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng ? - HS tr¶ lêi c©u hái C 1 - Yªu cÇu HS hoµn thµnh kÕt luËn I- NhËn biÕt ¸nh s¸ng - HS ®äc 4 tr­êng hîp nªu trong Sgk HS nªu kÕt qu¶ nghiªn cøu cña m×nh - HS: Tr­êng hîp 2 : Ban ®ªm , ®øng trong phßng ®ãng kÝn cöa , më m¾t, bËt ®Ìn Tr­êng hîp 3: Ban ngµy ®øng ngoµi trêi , më m¾t C1: Tr­êng hîp 2 vµ 3 cã ®iÒu kiÖn gièng nhau lµ cã ¸nh s¸ng vµ më m¾t nªn ¸nh s¸ng lät vµo m¾t * KÕt luËn: M¾t ta nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng khi cã ¸nh s¸ng truyÒn vµo m¾t ta Ho¹t ®éng 3: Nh×n thÊy mét vËt (10’) Gv : ë trªn ta ®· biÕt : Ta nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng khi cã ¸nh s¸ng truyÒn vµo m¾t ta. VËy nh×n thÊy vËt cã cÇn ¸nh s¸ng tõ vËt ®Õn m¾t kh«ng ? NÕu cã th× ¸nh s¸ng ph¶i ®i tõ ®©u ? - Yªu cÇu HS ®äc c©u C2 vµ lµm theo c©u C2 - Yªu cÇu c¸c nhãm l¾p thÝ nghiÖm nh­ Sgk , h­íng dÉn HS ®Æt m¾t gÇn èng - Nªu nguyªn nh©n nh×n thÊy tê giÊy tr¾ng trong hép kÝn . - Nhí l¹i : ¸nh s¸ng kh«ng ®Õn m¾t ® cã nh×n thÊy ¸nh s¸ng kh«ng ? - Hoµn thµnh kÕt luËn Sgk II- Nh×n thÊy mét vËt - HS ®äc c©u C2 trong Sgk - HS th¶o luËn vµ lµm thÝ nghiÖm C2 theo nhãm. a- §Ìn s¸ng: cã nhÝn thÊy ( H 1.2a) b- §Ìn t¾t: kh«ng nhÝn thÊy ( H 1.2b ) - Cã ®Ìn ®Ó t¹o ra ¸nh s¸ng ® nh×n thÊy vËt, chøng tá: ¸nh s¸ng chiÕu ®Õn giÊy tr¾ng ® ¸nh s¸ng tõ giÊy tr¾ng ®Õn m¾t th× nh×n thÊy giÊy tr¾ng. * KÕt luËn: Ta nh×n thÊy mét vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ vËt truyÒn vµo m¾t ta Ho¹t ®éng 4: Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng ( 5’) - Lµm thÝ nghiÖm 1.3 cã nh×n thÊy bãng ®Ðn s¸ng ? - ThÝ nghiÖm 1.2a vµ 1.3 ta nh×n thÊy tê giÊy tr¾ng vµ d©y tãc bãng ®Ìn ph¸t s¸ng . VËy chóng cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau vµ kh¸c nhau ? - Gv th«ng b¸o : VËy d©y tãc bãng ®Ìn vµ m¶nh giÊy tr¾ng ®Òu ph¸t ra ¸nh s¸ng ® gäi lµ vËt s¸ng - Yªu cÇu HS nghiªn cøu vµ ®iÒn ®Ó hoµn thµnh kÕt luËn Sgk III- Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng - HS th¶o luËn theo nhãm ®Ó t×m ra ®Æc ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau ®Ó tr¶ lêi c©u C3 + Gièng : C¶ 2 ®Òu cã ¸nh s¸ng truyÒn tíi m¾t. + Kh¸c : GiÊy tr¾ng lµ do ¸nh s¸ng tõ ®Ìn truyÒn tíi råi ¸nh s¸ng tõ giÊy tr¾ng truyÒn tíi m¾t ® giÊy tr¾ng kh«ng tù ph¸t ra ¸nh s¸ng . D©y tãc bãng ®Ìn tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng * KÕt luËn: D©y tãc bãng ®Ìn tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng gäi lµ nguån s¸ng. D©y tãc bãng ®Ìn ph¸t ra ¸nh s¸ng vµ m¶nh giÊy tr¾ng h¾t l¹i ¸nh s¸ng tõ vËt kh¸c chiÕu vµo nã gäi chung lµ vËt s¸ng Ho¹t ®éng 5: Cñng cè - VËn dông ( 8 ‘) 1- VËn dông : - Yªu cÇu HS vËn dông kiÕn thøc ®· häc tr¶ lêi c©u C4, C5 - T¹i sao l¹i nh×n thÊy c¶ vÖt s¸ng ? 2- Cñng cè : - Qua bµi häc , yªu cÇu HS rót ra kiÕn thøc thu thËp ®­îc . Gv cïng HS tham kh¶o thªm môc “Cã thÓ em ch­a biÕt “ IV- VËn dông: HS nghiªn cøu tr¶ lêi c¸c c©u hái C4: Trong cuéc tranh c·i b¹n Thanh ®óng v× ¸nh s¸ng tõ ®Ìn pin kh«ng chiÕu vµo m¾t ® m¾t kh«ng nh×n thÊy ®­îc . C5: Khãi gåm c¸c h¹t li ti, c¸c h¹t nµy ®­îc chiÕu s¸ng tr¶ thµnh vËt s¸ng® ¸nh s¸ng tõ c¸c h¹t ®ã truyÒn ®Õn m¾t C¸c h¹t xÕp gÇn liÒn nhau n»m trªn ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng ® t¹o thµnh vÖt s¸ng m¾t nh×n thÊy. Yªu cÇu HS nªu ®­îc : + Ta nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng khi ..... + Ta nh×n thÊy mét vËt khi........... + Nguån s¸ng lµ vËt tù nã ........... + VËt s¸ng gåm ........................... + Nh×n thÊy mÇu ®á ® cã ¸nh s¸ng mµu ®á ®Õn m¾t + Cã nhiÒu lo¹i ¸nh s¸ng mµu + VËt ®en : kh«ng trë thµnh vËt s¸ng Ho¹t ®éng 6: H­íng dÉn vÒ nhµ: - Tr¶ lêi l¹i c¸c c©u hái C1, C2, C3 - Häc thuéc phÇn ghi nhí - Lµm c¸c bµi tËp 1.1 ®Õn 1.5 / Tr.3 - SBT Ngµy d¹y TiÕt 2 : Sù truyÒn ¸nh s¸ng I/ Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - BiÕt lµm thÝ nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng - Ph¸t biÓu ®­îc ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng - BiÕt vËn dông ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng vµo x¸c ®Þnh ®­êng th¼ng trong thùc tÕ. - NhËn biÕt ®­îc ®Æc ®iÓm cña 3 lo¹i chïm ¸nh s¸ng 2. KÜ n¨ng: - B­íc ®Çu biÕt t×m ra ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng b»ng thùc nghiÖm. - BiÕt dïng thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm chøng l¹i mét hiÖn t­îng vÒ ¸nh s¸ng 3. Th¸i ®é: BiÕt vËn dông kiÕn thøc vµo cuéc sèng II/ chuÈn bÞ: Mçi nhãm : 1 èng nhùa cong , 1 èng nhùa th¼ng Æ 3 mm, dµi 200 mm. 1 nguån s¸ng dïng pin. 3 mµn ch¾n cã ®ôc lç nh­ nhau. 3 ®inh ghim m¹ mò nhùa to III/ ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò ( 8’ ) 1, Khi nµo ta nhËn biÕt ®­îc ¸nh s¸ng ? Khi nµo ta nh×n thÊy vËt ? Gi¶i thÝch hiÖn t­îng khi nµo nhÝn thÊy vÖt s¸ng trong khãi h­¬ng ( hoÆc ®¸m bôi ban ®ªm ) ? 2, Ch÷a bµi tËp 1.1 vµ 1.2 SBT DDVDD: Cho HS ®äc phÇn më bµi Sgk ® Em cã suy nghÜ g× vÒ th¾c m¾c cña H¶i ? HS 1: Tr¶ lêi miÖng , HS d­íi líp nghe vµ nhËn xÐt HS 2: Lªn b¶ng ch÷a bµi Ho¹t ®éng 2: §­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng (15’) Gv : Dù ®o¸n ¸nh s¸ng ®i theo ®­êng cong hay gÊp khóc ? - Nªu ph­¬ng ¸n kiÓm tra ? - Cho HS lµm thÝ nghiÖm víi 2 lo¹i èng vµ tr¶ lêi c©u C1 - Kh«ng cã èng th¼ng th× ¸nh s¸ng cã truyÒn theo ®­êng th¼ng kh«ng ? Cã ph­¬ng ¸n nµo kiÓm tra ®­îc kh«ng ? - Yªu cÇu HS thùc hiÖn theo C2 Sgk - §Ó cho HS lµm thÝ nghiÖm chó ý chØ lÖch kho¶ng 1- 2 cm tr¸nh lÖch h¼n ¸nh s¸ng vÉn lät qua2 lç cßn l¹i - ¸nh s¸ng chØ truyÒn theo ®­êng nµo ? - H·y nªu kÕt luËn ? - Gv th«ng b¸o : M«i tr­êng kh«ng khÝ, n­íc , tÊm kÝnh trong ® gäi lµ m«i tr­êng trong suèt. Mäi vÞ trÝ trong m«i tr­êng ®ã cã tÝnh chÊt nh­ nhau ® ®ång tÝnh ® Rót ra ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng -HS nghiªn cøu ®Þnh luËt trong Sgk vµ ph¸t biÓu I- §­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng - 1,2 HS nªu dù ®o¸n - 1,2 HS nªu ph­¬ng ¸n kiÓm tra . - HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm víi 2 lo¹i èng . Tr¶ lêi c©u C1 èng th¼ng nh×n thÊy d©y tãc bãng ®Ìn ®ang ph¸t s¸ng ® ¸nh s¸ng tõ d©y tãc bãng ®Ìn qua èng th¼ng tíi m¾t èng cong kh«ng nh×n thÊy d©y tãc bãng ®Ìn ® ¸nh s¸ng tõ d©y tãc bãng ®Ìn kh«ng truyÒn theo ®­êng cong - HS bè trÝ thÝ nghiÖm theo nhãm : + BËt ®Ìn + §Ó 3 mµn ch¾n 1, 2, 3 sao cho nh×n qua 3 lç A, B, C vÉn thÊy ®Ðn s¸ng + KiÓm tra 3 lç A, B, C cã th¼ng hµng kh«ng ? HS ghi vë : 3 lç A, B, C th¼ng hµng ® ¸nh s¸ng truyÒn theo ®­êng th¼ng - §Ó lÖch 1 trong 3 b¶n , quan s¸t ®Ìn . HS quan s¸t kh«ng thÊy ®Ìn * KÕt luËn: §­êng truyÒn ¸nh s¸ng trong kh«ng khÝ lµ ®­êng th¼ng Ho¹t ®éng 3: Tia s¸ng vµ chïm s¸ng (10’) - Gv th«ng b¸o : ThÝ nghiÖm 2.3 kh«ng thùc hiÖn v× tia s¸ng trùc tiÕp vµo m¾t sÏ g©y nguy hiÓm nªn chØ qui ­íc c¸ch vÏ - Qui ­íc vÏ chïm s¸ng nh­ thÕ nµo ? - Gv lµm thÝ nghiÖm víi ®Ìn cã c¸c khe s¸ng : + VÆn pha ®Ìn ® t¹o ra 2 tia song song + VÆn pha ®Ìn ® t¹o ra 2 tia s¸ng héi tô + V¨n pha ®Ìn ® t¹o ra 2 tia s¸ng ph©n k× - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C3 - Mçi ý yªu cÇu 2 HS tr¶ lêi ®Ó kh¾c s©u II- Tia s¸ng vµ chïm s¸ng HS vÏ ®­êng truyÒn ¸nh s¸ng tõ ®iÓm s¸ng S ®Õn ®iÓm M S M mòi tªn chØ h­íng ® tia s¸ng SM - Quan s¸t mµn ch¾n : cã vÖt s¸ng hÑp th¼ng ® h×nh ¶nh ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng - HS nghiªn cøu Sgk : VÏ chïm s¸ng th× chØ cÇn vÏ 2 tia s¸ng ngoµi cïng - Chïm s¸ng song song - Chïm s¸ng héi tô - Chïm s¸ng ph©n ki C3: a- Chïm s¸ng song song gåm c¸c tia s¸ng kh«ng giao nhau trªn ®­êng truyÒn cña chóng b- Chïm s¸ng héi tô gåm c¸c tia s¸ng giao nhau trªn ®­êng truyÒn cña chóng c- Chïm s¸ng ph©n k× gåm c¸c tia s¸ng loe réng ra trªn ®­êng truyÒn cña chóng Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè (8’) 1- VËn dông: - Yªu cÇu HS gi¶i ®¸p c©u C4 - Yªu cÇu HS ®äc c©u C5 vµ b»ng kinh nghiÖm nªu c¸ch ®iÒu chØnh 3 kim th¼ng hµng. - Yªu cÇu HS thùc hiÖn thÝ nghiÖm 2- Cñng cè: - Ph¸t biÓu ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng - BiÓu diÔn ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng - Khi ng¾m ph©n ®éi em xÕp th¼ng hµng , em ph¶i lµm nh­ thÕ nµo ? Gi¶i thÝch III- VËn dông C4: ¸nh s¸ng tõ ®Ìn ph¸t ra ®· truyÒn ®Õn m¾t ta theo ®­êng th¼ng C5: HS lµm thÝ nghiÖm + §Æt m¾t sao cho chØ nh×n thÊy kim gÇn m¾t nhÊt mµ kh«ng nh×n thÊy 2 kim cßn l¹i + Gi¶i thÝch : Kim 1 lµ vËt ch¾n s¸ng cña kim 2, kim 2 lµ vËt ch¾n s¸ng cña kim 3. Do ¸nh s¸ng truyÒn theo ®­êng th¼ng nªn ¸nh s¸ng tõ kim 2, 3 bÞ ch¾n kh«ng tíi m¾t. 2 1 Tuú theo tr×nh bµy cña HS nh­ng ph¶i cã 2 yÕu tè : + ¸nh s¸ng truyÒn th¼ng + ¸nh s¸ng tõ vËt ®Õn m¾t ® m¾t míi nh×n thÊy vËt s¸ng Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vÒ nhµ (2’) - Häc thuéc ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng - C¸ch biÓu diÔn tia s¸ng, chïm s¸ng - Lµm bµi tËp 2.1 ®Õn 2.4 / Tr.4 SBT Ngµy d¹y 07 th¸ng 9 n¨m 2009 TiÕt 3: øng dông ®Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng I/ Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - NhËn biÕt ®­îc bãng tèi , bãng nöa tèi vµ gi¶i thÝch - Gi¶i thÝch ®­îc v× sao cã hiÖn t­îng nhËt thùc vµ nguyÖt thùc 2. KÜ n¨ng: VËn dông ®Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng gi¶i thÝch mét sè hiÖn t­îng trong thùc tÕ vµ hiÓu ®­îc mét sè øng dông cña ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng . II/ chuÈn bÞ: 6 nhãm HS. Mçi nhãm cã: 1 ®Ìn pin , 1 c©y nÕn ( thay b»ng 1 vËt h×nh trô ) , 1 vËt c¶n b»ng b×a dµy, 1 mµn ch¾n, tranh vÏ hiÖn t­îng nhËt thùc vµ nguyÖt thùc III/ ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - Tæ chøc t×nh huèng häc tËp (8’) KiÓm tra: HS1: Ph¸t biÓu ®Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng . V× vËy ®­êng truyÒn cña tia s¸ng ®­îc biÓu diÔn nh­ thÕ nµo ? Ch÷a bµi tËp 1 HS2: Ch÷a bµi tËp 2 vµ 3 Tæ chøc t×nh huèng häc tËp : T¹i sao thêi x­a con ng­êi ®· biÕt nh×n vÞ trÝ bãng n¾ng ®Ó biÕt giê trong ngµy , cßn gäi lµ “®ång hå mÆt trêi” Ho¹t ®éng 2: Bãng tèi - bãng nöa tèi (15’) Gv h­íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm theo c¸c b­íc : + §Ó ®Ìn ra xa ® bãng ®Ìn râ nÐt + Tr¶ lêi c©u C1 - Yªu cÇu HS ®iÒn vµo chç trèng trong c©u nhËn xÐt . - Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm ® hiÖn t­îng cã g× kh¸c hiÖn t­îng ë thÝ nghiÖm 1 - Nguyªn nh©n nµo cã hiÖn t­îng ®ã ? - §é s¸ng cña c¸c vïng nh­ thÕ nµo? - Gi÷a thÝ nghiÖm 1 vµ 2 dông cô thÝ nghiÖm cã g× kh¸c nhau ? - Bãng nöa tèi kh¸c bãng tèi nh­ thÕ nµo ? - H·y ®iÒn vµo chç trèng hoµn thµnh c©u nhËn xÐt ? I- Bãng tèi - bãng nöa tèi ThÝ nghiÖm 1: - HS nghiªn cøu Sgk , chuÈn bÞ thÝ nghiÖm - Quan s¸t hiÖn t­îng trªn mµn ch¾n - C1: HS vÏ ®­êng truyÒn tia s¸ng tõ ®Ìn qua vËt c¶n ®Õn mµn ch¾n. Vïng s¸ng S Vïng tèi - ¸nh s¸ng truyÒn th¼ng nªn vËt c¶n ®· ch¾n s¸ng ® vïng tèi NhËn xÐt: Trªn mµn ch¾n ®Æt phÝa sau vËt c¶n cã 1 vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng truyÒn tíi gäi lµ bãng tèi ThÝ nghiÖm 2: - C©y nÕn to ®èt ch¸y ( hoÆc bãng ®Ìn s¸ng ) ® T¹o nguån s¸ng réng C2: + Vïng bãng tèi ë gi÷a mµn ch¾n + Vïng s¸ng ë ngoµi cïng + Vïng xen gi÷a bãng tèi vµ vïng s¸ng ® bãng nöa tèi - Nguån s¸ng réng ® t¹o ra bãng ®en vµ xung quanh cã bãng nöa tèi NhËn xÐt : Trªn mµn ch¾n ®Æt phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi Ho¹t ®éng 3: NhËt thùc - NguyÖt thùc (10’) - Em h·y tr×nh bµy quÜ ®¹o chuyÓn ®éng cña MÆt tr¨ng, MÆt trêi vµ Tr¸i ®Êt? - Gv dïng h×nh vÏ m« t¶ quÜ ®¹o chuyÓn ®éng cña MT, M Tr¨ng vµ T§ - Gv th«ng b¸o : Khi 3 vËt thÓ ®ã cïng trªn 1 ®­êng th¼ng - Tr¶ lêi c©u hái C3 - §øng ë vÞ trÝ nµo sÏ thÊy nhËt thùc ? a) A b) B c) C d) D e) E - VÞ trÝ nµo trªn tr¸i ®Êt n»m trong vïng bãng mê ? Gv gîi ý ®Ó HS t×m ra ®­îc vÞ trÝ MÆt tr¨ng cã thÓ trë thµnh mµn ch¾n - H·y chØ ra mÆt tr¨ng lóc nµy lµ nguyÖt thùc toµn phÇn hay 1 phÇn - NguyÖt thùc x¶y ra trong c¶ ®ªm kh«ng ? Gi¶i thÝch ? - Tr¶ lêi c©u hái C4 - Gv th«ng b¸o thªm vÒ NhËt thùc x¶y ra ë ViÖt nam n¨m 1995 vµ chu k× nguyÖt thùc 1 n¨m chØ x¶y ra 2 lÇn II- NhËt thùc - NguyÖt thùc a- NhËt thùc : MT MT T§ C3: - Nguån s¸ng : MÆt trêi - VËt c¶n: MÆt tr¨ng - Mµn ch¾n : Tr¸i ®Êt - MÆt trêi – MÆt tr¨ng – Tr¸i ®Êt trªn cïng 1 ®­êng th¼ng - HS vÏ ®­êng truyÒn tia s¸ng - Vïng trªn tr¸i ®Êt chøa vÞ trÝ A cã hiÖn t­îng nhËt thùc vµ n»m trong vïng bãng tèi - NhËt thùc toµn phÇn : §øng trong vïng bãng tèi kh«ng nh×n thÊy mÆt trêi - NhËt thùc mét phÇn: §øng trong vïng nöa tèi , nh×n thÊy 1 phÇn mÆt trêi b- NguyÖt thùc : - MÆt trêi , Tr¸i ®Êt , MÆt tr¨ng n»m trªn 1 ®­êng th¼ng 2 1 3 MT T§ mt C4: MÆt tr¨ng ë vÞ trÝ 1 lµ nguyÖt thùc, vÞ trÝ 2, 3 tr¨ng s¸ng Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè (8’) 1- VËn dông - Yªu cÇu lµm thÝ nghiÖm c©u C5 - HS vÏ h×nh vµo vë theo h×nh häc ph¼ng - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u C6 2- Cñng cè : HS tr¶ lêi b»ng phiÕu häc tËp ® Gv thu 1 vµi bµi lµm nhanh. - Nguyªn nh©n g©y hiÖn t­îng nhËt thùc , nguyÖt thùc lµ g× ? III- VËn dông: C5: K M vïng tèi vµ vïng nöa tèi N H Khi miÕng K b×a l¹i gÇn M mµn ch¾n h¬n, vïng N tèi vµ vïng M nöa tèi thu hÑp l¹i C6: Bãng ®Ìn d©y tãc , cã nguån s¸ng nhá , vËt c¶n lín so víi nguån ® kh«ng cã ¸nh s¸ng tíi bµn . Bãng ®Ìn èng ® nguån s¸ng réng so víi vËt c¶n ® bµn n»m trong vïng nöa tèi sau quyÓn vë ® nhËn ®­îc 1 phÇn ¸nh s¸ng truyÒn tíi vë vÉn ®äc ®­îc s¸ch - Bèng tèi n»m ë sau vËt ................... kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ .............. - Bãng nöa tèi n»m .................nhËn ............... - NhËt thùc lµ do MÆt trêi , MÆt tr¨ng, Tr¸i ®Êt s¾p xÕp theo thø tù trªn ®­êng th¼ng ............................... - NguyÖt thùc lµ do MÆt trêi , MÆt tr¨ng, Tr¸i ®Êt s¾p xÕp theo thø tù trªn ®­êng th¼ng ............................... - Nguyªn nh©n chung : ¸nh s¸ng truyÒn theo ®­êng th¼ng Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vÒ nhµ (2’) - Häc phÇn ghi nhí – Gi¶i thÝch l¹i tõ c©u C1 ®Õn c©u C6 - Lµm bµi tËp tõ 3.1 ®Õn 3.4 / Tr.5 – SBT . TiÕt 4: Bµi 4: ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng Ngµy d¹y:14/09/2009 I/ Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - TiÕn hµnh ®­îc thÝ nghiÖm ®Ó nghiªn cøu ®­êng ®i cña tia s¸ng ph¶n x¹ trªn g­¬ng ph¼ng - BiÕt x¸c ®Þnh tia tíi, tia ph¶n x¹, gãc tíi , gãc ph¶n x¹ - Ph¸t biÓu ®­îc ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng - BiÕt øng dông ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng ®Ó ®æi h­íng ®­êng truyÒn ¸nh s¸ng theo mong muèn 2. KÜ n¨ng: BiÕt lµm thÝ nghiÖm , biÕt ®o gãc , quan s¸t h­íng truyÒn ¸nh s¸ng ® quy luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng . II/ chuÈn bÞ: §å dïng thÝ nghiÖm cho 6 nhãm HS: - Mçi nhãm cã 1 g­¬ng ph¼ng cã gi¸ ®ì - 1 ®Ìn pin cã mµn ch¾n ®ôc lç ®Ó t¹o ra tia s¸ng - 1 tê giÊy d¸n trªn tÊm gç ph¼ng, 1 th­íc ®o ®é III/ ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra bµi cò - Tæ chøc t×nh huèng häc tËp (10’) 1- KiÓm tra : HS 1: H·y gi¶i thÝch hiÖn t­îng nhËt thùc vµ nguyÖt thùc ? HS 2: §Ó kiÓm tra xem 1 ®­êng th¼ng cã thËt th¼ng kh«ng , chóng ta cã thÓ lµm thÕ nµo ? Gi¶i thÝch ? 2- §V§: Nh×n mÆt hå n­íc d­íi ¸nh s¸ng mÆt trêi hoÆc d­íi ¸nh ®Ìn thÊy cã hiÖn t­îng ¸nh s¸ng lÊp l¸nh , lung linh. t¹i sao l¹i cã hiÖn t­îng huyÒn diÖu nh­ vËy. 2 HS lªn b¶ng tr¶ lêi . HS d­íi líp nhËn xÐt Ho¹t ®éng 2: G­¬ng ph¼ng (5’) - Yªu cÇu HS thay nhau cÇm g­¬ng soi nhËn thÊy hiÖn t­îng g× trong g­¬ng ? - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C1 - ¸nh s¸ng ®Õn g­¬ng ph¼ng råi ®i tiÕp nh­ thÕ nµo? I- G­¬ng ph¼ng: - G­¬ng ph¼ng t¹o ra ¶nh cña vËt tr­íc g­¬ng. - C1: VËt nh½n bãng, ph¼ng ®Òu cã thÓ lµ g­¬ng ph¼ng nh­ tÊm kim lo¹i nh½n, tÊm gç ph¼ng, mÆt n­íc ph¼ng ....... Ho¹t ®éng 3: §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng (20’) - Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm nh­ h×nh 4.2 Sgk - ChØ ra tia tíi vµ tia ph¶n x¹ . - HiÖn t­îng ph¶n x¹ lµ hiÖn t­îng g× ? - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ®Ó tr¶ lêi c©u hái C2 - Gv th«ng b¸o ®­êng ph¸p tuyÕn t¹i ®iÓm tíi - Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin vÒ gãc tíi vµ gãc ph¶n x¹ - Yªu cÇu HS quan s¸t thÝ nghiÖm , dù ®o¸n ®é lín cña gãc ph¶n x¹ vµ gãc tíi - Gv ®Ó HS ®o vµ chØnh söa nÕu HS cßn sai sãt. - Thay ®æi tia tíi ® thay ®æi gãc tíi ® ®o gãc ph¶n x¹ - Yªu cÇu HS tõ kÕt qu¶ rót ra kÕt luËn - Hai kÕt luËn trªn cã ®óng víi c¸c m«i tr­êng kh¸c kh«ng ? - Gv th«ng b¸o : c¸c kÕt luËn trªn còng ®óng víi c¸c m«i tr­êng trong suèt kh¸c - Hai kÕt luËn trªn lµ néi dung cña ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng . Yªu cÇu HS ph¸t biÓu Gv th«ng b¸o : Quy ­íc c¸ch vÏ g­¬ng vµ c¸c tia s¸ng trªn giÊy. + MÆt ph¶n x¹ , mÆt kh«ng ph¶n x¹ cña g­¬ng + §iÓm tíi I + Tia tíi SI + §­¬ng ph¸p tuyÕn NI + Tia ph¶n x¹ IR Chó ý h­íng tia tíi , tia ph¶n x¹ - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u C3 b»ng c¸ch vÏ h×nh vµo vë II- §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng ThÝ nghiÖm - HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm - SI : Tia tíi - IR : Tia ph¶n x¹ 1- Tia ph¶n x¹ n»m trong mÆt ph¼ng nµo ? HS lµm thÝ nghiÖm h×nh 4.2 KÕt luËn: Tia ph¶n x¹ n»m trong cïng mÆt ph¼ng víi tia tíi vµ ®­êng ph¸p tuyÕn 2- Ph­¬ng cña tia ph¶n x¹ quan hÖ thÕ nµo víi ph­¬ng cña tia tíi a- Dù ®o¸n vÒ mèi quan hÖ gi÷a gãc ph¶n x¹ vµ gãc tíi b- ThÝ nghiÖm kiÓm tra ®o gãc tíi , gãc ph¶n x¹ Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng - KÕt luËn : Gãc ph¶n x¹ lu«n b»ng gãc tíi §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng : - Tia ph¶n x¹ n»m trong cïng mÆt ph¼ng víi tia tíi vµ ®­êng ph¸p tuyÕn cña g­¬ng ë ®iÓm tíi - Gãc ph¶n x¹ lu«n lu«n b»ng gãc tíi N S R I - Yªu cÇu HS vÏ tia ph¶n x¹ ë c©u C3 N S R I Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè ( 8’) 1- VËn dông: - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái C4 - Gäi HS lªn b¶ng vÏ h×nh phÇn a - §Ó HS nghiªn cøu c©u b trong 2 phót ® gäi HS lªn b¶ng tr×nh bµy c¸ch x¸c ®Þnh vµ vÏ - Gv h­íng dÉn cho HS gi¶i thÝch trong c¸c bµi tËp n©ng cao 2- Cñng cè: Ph¸t biÓu ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng III- VËn dông a- 1 HS lªn b¶ng vÏ, c¸c HS kh¸c vÏ b»ng bót ch× vµo vë b- Cho 1 HS vÏ trªn b¶ng Bµi tËp trªn líp : + X¸c ®Þnh gãc tíi vµ gãc ph¶n x¹ b»ng bao nhiªu? 300 + T×m vÞ trÝ cña g­¬ng t¹i A ®Ó tia ph¶n x¹ ®i th¼ng ®øng vµo giÕng A I S gãc SIR = i + i' = 900 ® gãc i = i' = 450 R ® gãc a gi÷a tia tíi vµ g­¬ng lµ 450 Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vÒ nhµ (2') - Häc thuéc ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng - Bµi tËp 1, 2, 3 SBT - Bµi lµm thªm : VÏ tia tíi sao cho gãc tíi b¨ng 00 ® t×m tia ph¶n x¹ TiÕt 5:Bµi 5: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g­¬ng ph¼ng Ngµy d¹y: 21/09/2009 I/ Môc tiªu: 1- KiÕn thøc : - Nªu ®­îc tÝnh chÊt cña ¶nh t¹o bëi g­¬ng ph¼ng - VÏ ®­îc ¶nh cña mét vËt ®Æt tr­íc g­¬ng ph¼ng 2- Kü n¨ng: Lµm thÝ nghiÖm : T¹o ra ®­îc ¶nh cña vËt qua g­¬ng ph¼ng vµ x¸c ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña ¶nh ®Ó nghiªn cøu tÝnh chÊt ¶nh cña g­¬ng ph¼ng. 3- Th¸i ®é: RÌn luyÖn th¸i ®é nghiªm tóc khi nghiªn cøu mét hiÖn t­îng nh×n thÊy mµ kh«ng cÇm thÊy ®­îc ( hiÖn t­îng trõu t­îng ) II/ chuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh : 6 nhãm HS , mçi nhãm cã : 1 g­¬ng ph¼ng cã gi¸ ®ì; 1 tÊm kÝnh trong cã gi¸ ®ì; 2 c©y nÐn , diªm ®Ó ®èt nÕn; 1 tê giÊy; 2 vËt bÊt k× gièng nhau III/ ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Trî gióp cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra - Tæ chøc t×nh huèng häc tËp 1- KiÓm tra HS 1 : Ph¸t biÓu ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng X¸c ®Þnh tia tíi SI R I HS 2: Ch÷a bµi tËp 4.2 vµ vÏ tr­êng hîp A 2- Tæ chøc t×nh huèng häc tËp : Khi ®i trêi n¨ng trªn ®­êng ®i c¶m gi¸c phÝa ®»ng tr­íc h×nh nh­ cã m­a v× nh×n thÊy bãng c©y trªn , nh­ng ®Õn n¬i ®­êng vÉn kh« . VËy t¹i sao nh­ vËy ? HS tr¶ lêi vµ tr×nh bµy trªn b¶ng HS ch÷a bµi trªn b¶ng HS kh¸c nhËn xÐt Ho¹t ®éng 2: TÝnh chÊt cña ¶nh t¹o bëi g­¬ng ph¼ng (20') - Yªu cÇu HS bè trÝ thÝ nghiÖm nh­ h×nh 5.2 Sgk vµ quan s¸t trong g­¬ng . - Lµm thÕ nµo ®Ó kiÓm tra ®­îc dù ®o¸n - ¸nh s¸ng cã truyÒn qua g­¬ng ph¼ng ®ã ®­îc kh«ng ? - Thay g­¬ng b»ng tÊm kÝnh ph¼ng trong ® yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm - Gv h­íng dÉn HS ®­a mµn ch¾n ®Õn mäi vÞ trÝ ®Ó kh¼ng ®Þnh kh«ng høng ®­îc ¶nh ? - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u C1 - Yªu cÇu HS ®iÒn vµo kÕt luËn . - Gv h­íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm dïng 2 vËt gièng nhau : 2 c©y nÕn - KÝch th­íc cña c©y nÕn 2 vµ ¶nh c©y nÕn 1 nh­ thÕ nµo ? - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn . - Yªu cÇu HS nªu ph­¬ng ¸n so s¸nh. - Gv ®Ó líp th¶o luËn ® c¸ch ®o ? §¸nh dÊu vÞ trÝ ¶nh (c©y nÕn 2) c©y nÕn 1, g­¬ng - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn I- TÝnh chÊt cña ¶nh t¹o bëi g­¬ng ph¼ng - HS lµm thÝ nghiÖm - Quan s¸t: ThÊy ¶nh gièng vËt - Dù ®o¸n: + KÝch th­íc ¶nh so víi vËt + So s¸nh kho¶ng c¸ch tõ ¶nh ®Õn g­¬ng víi kho¶ng c¸ch tõ vËt ®Õn g­¬ng - HS nªu ph­¬ng ¸n -HS lµm thÝ nghiÖm TÝnh chÊt 1: ¶nh cã høng ®­îc trªn mµn ch¾n kh«ng ? + Nh×n vµo kÝnh cã ¶nh + Nh×n vµo mµn ch¾n : kh«ng cã ¶nh - HS tr¶ lêi c©u hái C1: Kh«ng høng ®­îc ¶nh - HS tr¶ lêi vµ ghi * KÕt luËn 1: ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g­¬ng ph¼ng kh«ng høng ®­îc trªn mµn ch¾n gäi lµ ¶nh ¶o TÝnh chÊt 2: §é lín cña ¶nh cã b»ng ®é lín cña vËt kh«ng ? HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm - §èt nÕn - Nh×n vµo tÊm kÝnh ® ThÊy ¶nh - §­a c©y nÕn thø 2 vµo vÞ trÝ c©y nÕn 2 ®ang ch¸y - §¸nh dÊu vÞ trÝ c©y nÕn 2. - KÝch th­íc c©y nÕn 2 b»ng kÝch th­íc c©y nÕn 1 ® ¶nh cña c©y nÕn 1 b»ng c©y nÕn 1 * KÕt luËn 2: §é lín ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g­¬ng ph¼ng b»ng ®é lín cña vËt. TÝnh chÊt 3: So s¸nh kho¶ng c¸ch tõ 1 ®iÓm cña vËt ®Õn g­¬ng vµ kho¶ng c¸ch tõ ¶nh cña ®iÓm ®ã ®Õn g­¬ng. - §o kho¶ng c¸ch : §Æt th­íc qua vËt (¶nh) ®Õn g­¬ng vµ vu«ng gãc víi g­¬ng *KÕt luËn 3: §iÓm s¸ng vµ ¶nh cña nã t¹o bëi g­¬ng ph¼ng c¸ch g­¬ng mét kho¶ng b»ng nhau Ho¹t ®éng 3: Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh ¶nh bëi g­¬ng ph¼ng (5') - Yªu cÇu HS lµm theo yªu cÇu c©u C4 - §iÓm giao nhau cña 2 tia ph¶n x¹ cã xuÊt hiÖn trªn mµn ch¾n kh«ng ? - Yªu cÇu HS ®äc th«ng b¸o II- Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh ¶nh bëi g­¬ng ph¼ng C4: + VÏ ¶nh S' dùa vµo tÝnh chÊt cña ¶nh qua g­¬ng ph¼ng (¶nh ®èi xøng ) + VÏ 2 tia ph¶n x¹ IR vµ KM øng víi 2 tia tíi SI vµ SK theo ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng + KÐo dµi 2 tia ph¶n x¹ gÆp nhau t¹i S' + M¾t ®Æt trong kho¶ng IR vµ KM sÏ nh×n thÊy S' + Kh«ng høng ®­îc ¶nh trªn mµn ch¾n lµ v× c¸c tia ph¶n x¹ lät vµo m¾t cã ®­êng kÐo dµi qua S' Ho¹t ®éng 4: VËn dông - Cñng cè (8') - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i kiÕn thøc ®· häc trong bµi - HS tr¶ lêi c©u C5 - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u C6 - Cho HS ®äc phÇn " Cã thÓ em ch­a biÕt " - Yªu cÇu HS kh¸ chøng minh + SH = S'H ; SS' ^ g­¬ng (h.5.4 Sgk ) + TÊm kÝnh dµy : cã 2 mÆt ph¶n x¹ ® 2 ¶nh + G­¬ng : 1 mÆt tr¸ng b¹c ® ph¶n x¹ tèt ® ¶nh tèt - HS nh¾c l¹i kiÕn thøc vµ ghi vµo vë C5: - HS vÏ vµo vë b»ng bót ch× ®Ó cßn söa. ® nhËn xÐt c¸ch vÏ C6: Gi¶i ®¸p th¾c m¾c cña bÐ Lan * H­íng dÉn vÒ nhµ: Tr¶ lêi c©u C1 ®Õn C6; Lµm bµi tËp 5.1 ®Õn 5.4 SBT ChuÈn bÞ b¸o c¸o thùc hµnh - §Ó giê sau thùc hµnh vÏ ¶nh vµ quan s¸t TiÕt 6 :Bµi 6 Thùc hµnh vÏ vµ quan s¸t ¶nh t¹o bëi g­¬ng ph¼ng Ngµy d¹y:28/09/2009 I/ Môc tiªu: 1- KiÕn thøc: - LuyÖn tËp vÏ ¶nh cña vËt cã h×nh d¹ng kh¸c nhau ®Æt tr­íc g­¬ng ph¼ng - X¸c ®Þnh ®­îc vïng nh×n thÊy cña g­¬ng ph¼ng - TËp quan s¸t ®­îc vïng nh×n thÊy cña g­¬ng ë mäi vÞ trÝ 2- Kü n¨ng: - BiÕt nghiªn cøu tµi liÖu - BiÕt bè trÝ thÝ nghiÖm , quan s¸t thÝ nghiÖm ®Ó rót ra kÕt luËn II/ chuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh Mçi nhãm: 1 g­¬ng ph¼ng cã gi¸ ®ì. 1 c¸i bót ch×, 1 th­íc ®o ®é , 1 th­íc th¼ng ( 6 nhãm ) C¸ nh©n: MÉu b¸o c¸o III/ ho¹t ®éng d¹y vµ häc: Trî gióp cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Ho¹t ®éng 1 : KiÓm tra bµi cò - Tæ chøc t×nh huèng häc tËp (10') 1- KiÓm tra bµi cò : HS 1 : Nªu tÝnh chÊt cña ¶nh qua g­¬ng ph¼ng ? HS 2: Gi¶i thÝch sù t¹o thµnh ¶nh qua g­¬ng ph¼ng ? Gv kiÓm tra mÉu b¸o c¸o cña HS 2- Tæ chøc t×nh huèng häc tËp : - Yªu cÇu HS ®äc c©u C1 Sgk - HS ®äc Sgk , chuÈn bÞ dông cô . Bè trÝ thÝ nghiÖm - VÏ l¹i vÞ trÝ cña g­¬ng vµ bót ch× a) ¶nh song song cïng chiÒu víi vËt - ¶nh song song ng­îc chiÒu víi vËt b) VÏ l¹i vµo vë ¶nh cña bót ch×. Ho¹t ®éng 2: X¸c ®Þnh vïng nh×n thÊy cña g­¬ng ph¼ng (vïng quan s¸t)(30') - Gv yªu cÇu HS ®äc Sgk c©u C2 - Gv chÊn chØnh l¹i HS : X¸c ®Þnh vïng vïng quan s¸t ®­îc : + VÞ trÝ ng­êi ngåi vµ vÞ trÝ g­¬ng cè ®Þnh