Giáo án Vật lý 9 - Tiết 44: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Chương III.QUANG HỌC Ngày soạn : Ngày giảng : Tiết 44 Bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG A.Mục tiêu 1.Kiến thức : Nhận biết được hiện tượng khúc xạ ánh sáng Mô tả thí nghiệm quan sát đường truyền của ánh sáng đi từ không khí sang nước và ngược lại Phân biệt được hiện tượng khúc xạ với hiện tượng phản xạ ánh sáng 2.Kỹ năng : Biết nghiên cứu một hiện tượng khúc xạ ánh sáng bằng thực nghiệm Biết tìm ra quy luật của một hiện tượng 3.Thái độ : Có tác phong nghiên cứu hiện tượng để thu thập thông tin Trung thực ,cẩn thận ,yêu thích bộ môn B.Chuẩn bị : Gv chuẩn bị cho mỗi nhóm Hs : 1 bình nhựa trong 1 bình đựng nước trong sạch 1 miếng gỗ có thể cắm được dinh ghim 1số đinh ghim nhỏ 1 đèn lade C.Các hoạt động dạy học : 1. Ổn định tổ chức lớp 2.Kiểm tra bài cũ (không) 3.Bài mới : Hoạt động 1.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng Hoạt động của Gv và Hs Nội dung chính Gv đặt vấn đề và giới thiệu (như SGK Tr 108) Hs (quan sát và nghe Gv giới thiệu) Gv yêu cầu Hs đọc và nghiên cứu mục 1 và nêu nhận xét của đường truỳen tia sáng Hs (trả lời miệng) Gv : giải thích tại sao trong môi trường nước ,không khí ánh sáng lại truyền thẳng ? tại sao ánh sáng lại bị gẫy khúc tại mặt phân cách ? Hs nêu kết luận Gv yêu cầu Hs đọc tài liệu ,sau đó nêu và chỉ trên hình vẽ(Bảng phụ vẽ hình 40.2) Hs vừa quan sát vừa ghi vở Gv yêu cầu Hs làm thí nghiệm Gv quan sát các nhóm Hs thí nghiệm sau đó yêu cầu Hs trả lời câu C1 và C2 Hs đo góc tới i và góc khúc xạ r Hs các nhóm đề ra phương án thí nghiệm kiểm tra Gv nêu kết luận Hs ghi vở Gv yêu cầu Hs vẽ lại kết luận bằng hình vẽ Hs cả lớp vẽ lại hình vào vở 1.Quan sát Ánh sáng đi từ S đến I :truỳen thẳng Ánh sáng đi từ I đến K :truyền thẳng Ánh sáng đi từ S đến bề mặt phân cách rồi đến K bị gãy khúc tại K 2.Kết luận : Tia sáng đi từ không khí sang nước thì bị gẫy khúc tại mặt phân cách giữa 2 môi trường .Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng 3.Một vài khái niệm Trên hình vẽ (hình 40.2 SGK) SI là tia tới,I là điểm tới IK là tia khúc xạ Đường NN' vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới Góc SIN là góc tới ,kí hiệu là i Góc KIN' là góc khúc xạ ,kí hiệu là r Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN' là mặt phẳng tới 4.Thí nghiệm Bố trí (như hình vẽ 40.2) C1.Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.Góc tới lớn hơn góc khúc xạ C2.Phương án thí nghiệm :thay đổi hướng của tia tới ,quan sát hướng tia khúc xạ , độ lớn của góc tới,góc khúc xạ. 5.kết luận : Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì : Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới (r < i) C3. S N i P I Q r N' K Hoạt động 2.Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí Hoạt động của Gv và Hs Nội dung chính Gv yêu cầu Hs dự đoán và nêu ra dự doán của riêng mình Gv ghi lại dự đoán của Hs tren góc bảng Gv yêu cầu Hs nghiên cứu tài liệu và trình bày các bước làm thí nghiệm Hs bố trí thí nghiệm Gv yêu cầu Hs trình bày câu C5 Hs suy nghĩ ,phát biểu nếu Hs không trình bày được thì Gv gợi ý : Ánh sáng đi thẳng từ A đến B mắt nhìn vào B không thấy A.Vậy ánh sáng từ A có thể tới mắt được không ? Vì sao ? Nhìn C không thấy A,B .Vậy ánh sáng từ B có tới mắt không ? Vì sao ? Gv yêu cầu Hs chỉ ra điểm tới ,tia tới ,tia khúc xạ,góc tới,góc khúc xạ.. Gv yêu cầu Hs ghi kết luận vào vở Hs cả lớp ghi kết luận vào vở 1.Dự đoán C4.(Dự đoán của Hs) Các phương án thí nghiệm kiểm tra 2.Thí nghiệm kiểm tra Bố trí thí nghiệmnhw hình 40.3 Nhìn đinh ghim B không nhìn thấy đinh ghim A Nhìn đinh ghim C không nhìn thấy đinh ghim A,B C5.Nhấc miếng gỗ ra : nối đỉnh A với B với C . Đây là đường truyền của tia sáng từ A đến B đến C rồi vào mắt C6. Đường truyền của tia sáng từ nước sang không khí bị khúc xạ tại mặt phân cách giữa nước và không khí . B là điểm tới ,AB là tia tới ,BC là tia khúc xạ,Góc khúc xạ lớn hơn góc tới 3.Kết luận Khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí thì : tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới Góc khúc xạ lớn hơn góc tới 4.Củng cố Gv yêu cầu Hs phân biệt hai hiện tượng khúc xạ và hiện tượng phản xạ ánh sáng nếu còn thời gian Gv gọi 1 Hs trả lời câu C8 M B I A KK KK Nước Nước C7.Giống nhau :Tia phản xạ và tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới Khác nhau : Hiện tượng phản xạ góc tới bằng góc phản xạ Hiện tượng khúc xạ góc tới khác góc khúc xạ C8. Ánh sáng từ A đến mặt phân cách bị gãy khúc truyền vào mắt vậy mắt nhìn được cả A,B vì A,B,M không thẳng hàng 5.Hướng dẫn học ở nhà Về nhà : Nắm vững hiện tượng khúc xạ là gì.Phân biệt được hiện tượng khúc xậ và phản xạ ánh sáng Phân biệt được sự khác nhau giữa ánh sáng đi từ môi trường không khí sang nước và ngược lại Làm các bài tập trong SBT Chuẩn bị trước nội dung bài 41