Giáo án Vật lý khối 10 - Bài 24: Lực ma sát nghỉ và lực ma sat lăn ma sát có ích và có hại

Bài 24 LỰC MA SÁT NGHỈ VÀ LỰC MA SAT LĂN MA SÁT CÓ ÍCH VÀ CÓ HẠI. I. Mục đích yêu cầu: - Hiểu được những đặc điểm của lực ma sát nghỉ và lực ma sát lăn. - Nguyên nhân chung của ma sát. - Ma sát có khi có hại, khi có ích tùy trường hợp. - Cách tăng giảm ma sát, ma sát nghỉ đóng vai trò phát động. II. Lên lớp: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: a. Điều kiện để xuất hiện lực ma sát trượt. b. Nêu những đặc điểm của lực ma sát trượt, công thức tính? c. Lực cần thiết để nâng vật chuyển động đều lên cao có bằng lực cần thiết kéo vật trượt đều trên sân nhà nằm ngang hay không? Tại sao? 3. Bài mới: Phương pháp -Kéo vật nhưng vật chưa trượt (vật còn đứng yên) vậy lực nào đã cân bằng với lực kéo? -Trường hợp này vật chư chuyển động àma sát này gọi là ma sát nghỉ (vật còn đứng yên). -Tăng lực kéo đến một lúc nào đó vật sẽ trượt. àlực ma sát nghỉ lớn dần đến lúc vật trượt. àlực ma sát nghỉ cực đại chuyển thành lực ma sát trượt. -Cho vật này lăn trên vật khác àvật chuyển động chậm dầnàlực cản trở chuyển động lănàlực ma sát lăn. -Các lực ma sát đều xuất hiện ở đâu? Mặt tiếp xúcàNguyên nhân của ma sát? -Để biết ma sát có ích hay có hại ta xét từng trường hợp cụ thể với từng loại ma sát. NỘI DUNG 1. Lực ma sát nghỉ: *Khi vật có xu hướng trượt nhưng chưa trượtàở mặt tiếp xúc ở hai mặt xuất hiện lực ma sát nghỉ (vật còn đứng yên). * Đặc điểm ma sát nghỉ: a. Lực ma sat nghỉ luôn cân bằng với ngoại lực đặt vào vật và có hướng song song với mặt tiếp xúc. b. Lực ma sát nghỉ cực đại xấp xỉ bằng lực ma sát trượt và cũng tính bởi công thức: fms=KN. 2. Lực ma sát lăn: -Xuất hiện khi vật này lăn trên vật khác và cản trở chuyển động của vật. -Đặc điểm: a. Lực ma sát lăn cũng tỉ lệ với áp lực N. b. Hệ số ma sát lăn nhỏ hơn hệ số ma sát trượt hàng chục lần. 3. Nguyên nhân của ma sát. -Do bề mặt tiếp xúc sần sùi, lồi lõm hoặc bị biến dạng gây ra lực ma sát cnr trở chuyển động. 4. Ma sát có ích hay có hại? Tùy trường hợp cụ thể: a. Ma sát trượt: -Trường sinh ra ở trục máy là có hại àgiảm ma sát bằng cách bôi trơn dầu mỡ. -Xe không chạy hãm phanhàma sát giữa bánh xe và mặt đường là cần thiếtàcó ích. -Ma sát trượt có ích trong các máy mài và làm bóng . b. Ma sát lăn: -Ổ đỡ trục trượtàthay bằng ổ biàma sát lăn cũng có hại vì cản trở chuyển động. c. Ma sát nghỉ: -Khi ta cầm nắm vật àmuốn giữ đứng yên trong tay cần có ma sát nghỉ. -Dây cua roa truyền chuyển động quay được các bánh xe àma sát có ích. -Lực ma sát nghỉ là lực đóng vai trò phát động cho các vật chuyển động. 4. Củng cố: -Nêu điều kiện xuất hiện lực ma sát nghỉ và ma sát lăn. -Đặc điểm ma sát nghỉ và ma sát lăn. -Kể những trường hợp ma sát có ích và có hại, cách làm giảm ma sát. 5. Dặn dò: -Bài tập 7 cuối bài học sách giáo khoa trang 83. -Xem trước chương VI “Phương pháp động lực học”