Giáo án Vật Lý khối 11 nâng cao - Chương 1 - Giáo Viên: Nguyễn Văn Huy - Trường THPT Hoà Đa

CHƯƠNG I: ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG Tiết1: ĐIỆN TÍCH. ĐỊNH LUẬT COULOMB I. MỤC TIÊU - Nắm hai loại điện tích, lực tương tác giữa hai điện tích cùng dấu và trái dấu - Trình bày được khái niệm điện tích điểm và cấu tạo điện nghiệm - Phát biểu đuợc định luật coulomb, nắm được phương chiều, độ lớn của lực tương tác điện, vận dụng định luật để giải các bài tập đơn giản về hệ cân bằng điện tích - Biết ý nghĩa của hằng số điện môi. biễu diễn được vectơ lực. biết xác định lực tương tác điện lên điện tích bằng phép cộng vectơ hoặc phép trừ vectơ. II. CHUẨN BỊ: III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ốn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản HOẠT ĐỘNG 1: Nhắc lại hai loại điện tích 1.Hai loại điện tích. Sự nhiễm điện của các vật a. Hai loại điện tích + Có hai loại điện tích: điện tích dương (+) và điện tích âm (-). + Các điện tích cùng dấu thì đẩy nhau, khác dấu thì hút nhau. + Đơn vị: coulomb ký hiệu: C + Đơn tích e có độ lớn e = 1,6.10-19C + Dựa vào tương tác của các điện tích chế tạo ra điện nghiệm * Có mấy lọai điện tích? * Tương tác giữa các diện tích cùng đấu và trái dấu như thế nào? * Giới thiệu đơn vị điện tích ! * Nêu một số điện tích đã biết? * Trình bày sơ lượt về điện nghiệm? * HS nhớ kiến thức cũ trả lời! * Các điện tích cùng dấu đẩy nhau, các điện tích trái dấu hút nhau. * êletron, prôtôn * HS trình bày, nhận xét! HOẠT ĐỘNG 2 : tìm hiểu các cách làm vật nhiễm điện b. Sự nhiễm điện của các vật: * Nhiễm điện do cọ xát: SGK * Nhiễm điện do hưởng ứng: SGK * Nhiễm điện do tiếp xúc: SGK * Thế nào là nhiễm điện do cọ xát? cho VD? Giải thích? * Thế nào là nhiễm điện do tiếp xúc? cho VD? Giải thích? * Thế nào là nhiễm điện do hưởng ứng? cho VD? Giải thích? * Trả lời C1 * vật khi cọ xát có thể hút các vật nhẹ! thanh thuỷ tinh cọ xát hút các mấu giấy vụn. * cho vật cần nhiễm điện tiếp xúc với vật nhiễm điện, * cho vật cần nhiễm điện đặ gần với vật nhiễm điện, * Thảo luận nhóm hoàn thành c1 HOẠT ĐỘNG 3: Tìm hiểu nội dung định luật Coulomb 2. Định luật Coulomb: Lực hút hay lực đẩy giữa hai điện tích điểm đặt trong chân không có phương trùng với đường thẳng nối hai điện tích điểm đó, có độ lớn tỉ lệ thuân với tích độ lớn của hai điện tích và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. k = 9.109: hệ số tỉ lệ 2. Lực tương tác giữa hai điện tích điểm đặt trong điện môi đồng tính. Thí nghiêm chứng tỏ rằng lực tương tác giữa hai điện tích điểm q1,q2 đặt trong môi trường đồng tính giảm đi khi đặt trong chân không: hay Chân không = 1 * Hằng số điện môi đặc trưng cho tính chất cách điện của các vật. Nó cho biết khi đặt các điện tích trong chất đó thì lực tác dụng giữa chúng sẽ nhỏ đi bao nhiêu lần so với khi đặt chúng trong chân không * Đại lượng đặc trưng cho sự tương tác giữa các vât ? Giới thiệu lực Coulomb và điện nghiệm! * vẽ hình các điện tích trong các trường hợp cụ thể! Đặt hai điện tích q1, q2 trong môi trường thì chúng tương tác với nhau như thế nào? vẽ hình? * Độ lớn của hai lực này như thế nào? dựa vào đâu? * Đưa ra nội dung định luật! * Từ Công thức định luật hãy nhận xét: lực tỉ lệ như thế nào với điện tích và khoảng cách r? * Giới thiệu các đại lượng và đơn vị! * Thế nào là môi trường đồng tính? * Đưa ra lực tương tác giữa hai điện tích điểm đặt trong điện môi đồng tính. Đưa ra công thức độ lớn, giới thiệu * Hằng số điện môi cho biết gì * Lực * HS vẽ hình * bằng nhau theo định luật III Newtơn * Tỉ lệ thuận với tích hai điện tích, tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách! * Hoàn thành C2 * lập công thức tính * Đọc bảng hằng số điện môi * Hằng số điện môi đặc trưng cho tính chất cách điện của các vậtlực tác dụng giữa chúng sẽ nhỏ đi bao nhiêu lần so với khi đặt chúng trong chân không III.Củng cố: Khi tính lực thì dùng công thức tổng quát Xem lại nguyên tắc tổng hợp lực đồng qui Cần chú ý: khi đề bài yêu cầu xác định lực thì không những tính độ lớn mà còn phải xác định hướng của lực. IV. Dặn dò: Học bà làm bài tập SGK và SBT IV. Rút kinh nghiệm: Tiết 2: THUYẾT ELECTRON. ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN ĐIỆN TÍCH I. MỤC TIÊU - Trình bày được nội dung cơ bản của thuyết electron cổ điển, từ đó hiểu được ý nghĩa của các khái niệm hạt mang điện và vật nhiễm điện - Trình bày sơ lượt cấu tạo sơ lượt của nguyên tử về phương diện điện, Giải thích tính dẫn điện, cách điện, ba hiện tượng nhiễm điện của vật - Hiểu định luật bảo toàn điện tích II. CHUẨN BỊ: III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ốn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản Hoạt động 1:Tìm hiểu thuyết êletron 1. Thuyết êlectron - Nguyên tử cấu tạo gồm một hạt nhân mang điện tích dương nằm ở trung tâm và các electron mang điện tích âm chuyển động xung quanh. Cấu tạo hạt nhân gồm hai loại hạt: nơtron không mang điện và prôtôn mang điện dương -Bình thường tổng đại số tất cả các điện tích trong nguyên tử bằng 0, nguyên tử trung hòa về điện. - Nguyên tử mất electron thành ion dương, nhận them electron thành ion âm. - Electron chuyển động từ vật này sang vật khác gây ra hiện tượng nhiễm điện. Vật thừa electron à vật nhiễm điện âm, vật thiếu electron vật nhĩem điện dương. 2. Vật dẫn điện và vật cách điện - Vật dẫn điện là vật có chứa các điện tích tự do. VD: kim loại, muối, axít... - Vật cách điện là vật không chứa các điện tích tự do, hay chưa rất ít electron VD: không khí khô, thuỷ tinh, sứ, cao su... * Cho hs đọc phần 1 * Trình bày 3 nội dung của thuyết? * Nhận xét * Nêu câu hỏi C1 * Nêu câu hỏi C2 * Nhận xét câu trả lời * yêu cầu hs đọc phần 2 * Tổ chứ họat động nhóm * Thế nào là chất dẫn điện? * Thế nào là chất cách điện? * Nêu một số VD về chất dẫn điện và chất cách điện? * Đoc sgk * Thảo luận, tìm hểu nội dung của thuyết! * Trình bày nội dung * Hoàn thành C1 * Hoàn thành C2 * Tham khảo SGK * Thảo luận * Trình bày về chất dẫn diện và chất cách điện VD: không khí khô, thuỷ tinh, sứ, cao su... Hoạt động 2: Vận dụng thuyết êlectron để giải thích ba hiện tượng nhiễm điện 3. Giải thích ba hiện tượng nhiễm điện a. Nhiễm điện do cọ sát: Khi cọ sát thủy tinh vào lụa, electron từ thủy tinh chuyển sang lụa, thủy tinh mất electron nhiễm điện dương. Lụa thừa electron nhiễn điện âm. b. Nhiễm điện do tiếp xúc: - Thanh kim loại tiếp xúc với vật nhiễm điện âm: electron từ vật nhiễm điện.chuyển sang làm thanh kim lọai thừa electron à thanh kim lọai nhiễm điện âm. - Thanh kim lọai tiếp xúc với vật nhiễm điện dương: electron từ thanh kim lọai chuyển sang vật làm thanh kim loại thiéu electron à thanhkim lọai nhiễn điện dươngthanh kim loại tiếp xúc với vật nhiễm điện dương: electron từ kim loại tiếp xúc nhiễm điện dương * Yêu cầu đọc phần 3a * Tổ chức hoạt động nhóm * Giải thích hiện tượng nhiễn điện do cọ sát? cho hs nhận xét * Cho HS đọc phần 3b * Tổ chức hoạt động nhóm * hãy giải thích hiện tượng nhiễm điện do cọ sát? * Hs đọc phần 3c * Giải thích hiện tượng nhiễm điện do tiếp xúc? * Tổ chức hoạt động nhóm * ĐỌC SGK * Thảo luận nhóm, tìm hiểu cách giải thích. * Trình bày sự giải thích * nhận xét * Đọc sgk * Thảo luận nhóm * Trình bày cách hiểu sự nhiễm điện do cọ sát! * Đọc sgk * Thảo luận nhóm * Trình bày cách hiểu sự nhiễm điện do tiếp xúc! Hoạt động 3:Tìm hiểu ND định luật bảo toàn điện tích 4. Định luật bảo toàn điện tích Trong một hệ cô lập về điện, nghĩa là hệ không trao đổi điện tích với các hệ khác thì tổng đại số các điện tích trong hệ là một hằng số * * HS đọc phần 4 * nội dung định luật bảo toàn điện tích? * Nhận xét câu trả lời * Đọc tham khảo SGK * Thảo luận nêu nội dung định luật Hoạt động 4:Vận dụng củng cố *Nêu cau hỏi 1,2 SGK * Tóm tắt nội dung bài học *Trả lời câu hỏi Đánh giá nhận xét bài học III. Dặn dò: Học bài làm các bài tập SGK và SBT IV. Rút kinh nghiệm: Tiết I. MỤC TIÊU - Trình bày khái niệm sơ lượt về điện trường, định nghĩa CĐĐT, viết được công thứcnêu rõ ý nghĩa công thức. - Nêu được các đặc điểm về phương, chiều độ lớn của vectơ CĐĐT. Vẽ vectơ CĐĐT và tính được độ lớn tại một điểm. - Nêu định nghĩa của đường sức, và một vài đặc điểm quang trọng của đường sức. Trình bày khái niệm điẹn trường đều. - Vận dụng được công thức về điện trường và nguyên lý chồng chất của điện trường dể giải các bài tập đơn giản về điện trường. II. CHUẨN BỊ: III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ốn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản Hoạt động 1:Tìm hiểu điện trường vectơ cường độ điện trường (.....phút) I. ĐIỆN TRƯỜNG a. Khái niệm điện trường Điện trường: là dạng vật chất bao quanh điện tích và gắn liền với điện tích. b. Tính chất của điện trường: là tác dụng lên điện tích khác đặt trong nó 2. CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG * Tại một điểm F tỉ lệ với q * Tỉ số F/q không đổi đặc trưng cho cho điện trường ở điểm đang xét về mặc tác dụng lực gọi là cường điện trường Kí hiệu E. Về vectơ: * Nếu q > 0 thì cùng chiều với * Nếu q < 0 thì ngược chiều với * Đơn vị: Vôn/m (V/m) * Cho hs đọc phần 1.a * Tổ chức hoạt động nhớm * Trình bày khái niệm điện trường? * Nhận xét * yêu cầu hs đọc phần 1b * Tổ chức họat động nhóm * Trình bày tính chất của điện trường!* Nhận xét tóm tắt * Tìm hiểu khái niệm cường độ điện trường! * Trình bày tính chất khái niệm cường độ điện trường * Đoc sgk * Thảo luận, tìm hểu nội dung khái niệm điện trường! * Trình bày khái niệm điện trường! * Nhận xét câu trả lời! * Tham khảo SGK Thảo luận * Đọc SGK * thảo luận * Nhận xét câu trả lời của bạn * Hoàn thành C1 Hoạt động 2: đường sức, tính chất của đưòng sức (...phút) 3. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN a.. Định nghĩa: SGK/15 * Hình dạng của đường sức: hình vẽ 3.3 và 3.4 b. Các tính chất của đường sức: SGK/15 c. Điện phổ: là các đường mà các hạt bột cách điện đặt trong điện trường sắp xếp thành. * Cho hs đọc phần 3a * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày Đ.nghĩa * Cho hs đọc phần 3b * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày kết quả * Trình bày khái niệnm điện phổ * Đoc sgk * Thảo luậnđường sức * T.bày ĐN đường sức điện * Tham khảo SGK * Thảo luận nhóm, tìm hiểu tính chất đường sức điện * Trình bày các tính chất * Tham khảo SGK * xem hình ảnh điện phổ rút ra nhận xét. Hoà thành c2 Hoạt động 3:điện trường đèu , điện trường của một hay nhiều điện tích điểm gây ra trong không gian (...phút) 4. ĐIỆN TRƯỜNG ĐỀU: là điện trường là vectơ cường độ điện trường tại mọi điểm đều có cùng phương, cùng chiều và cùgn độ lớn. Đường sức là những đường thẳng ssong song cách đều nhau 5. ĐIỆN TRƯỜNG CỦA MỘT ĐIỆN TÍCH ĐIỂM Q bất kỳ: * có q và Q suy ra * Nếu Q > 0 hướng xa Q * Nếu Q < 0 hướng gần Q 6. NGUYÊN LÝ CHỒNG CHẤT CỦA ĐIỆN TRƯỜNG: SGK/17 Nếu có n điện tích Q1, Q2,.....Qn gây ra tại điểm xét các vectơ ccường độ điện trường thì vectơ cường độ điện trường tổng hợp tại điểm xét: * Cho hs đọc phần 4 * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày kết quả * Nhận xét * Cho hs đọc phần 5 * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày kết quả * Nhận xét câu trả lời * Cho hs đọc phần 6 * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày kết quả * Nhận xét câu trả lời * Đoc sgk * Thảo luận nhóm về điện trường đều * Tìm hiểu về ĐT đều * Trình bày kết quả * Nhận xét * Tham khảo SGK * Thảo luận nhóm về CĐ ĐTcủa một điện tích điểm * Trình bày nội dung * Nhận xét * Tham khảo SGK ĐT của nhiều điện tích điểm * Thảo luận nhóm * Trình bày * Nhận xét Hoạt động 4:Vận dụng củ cố * phát phiếu học tập * Tóm tắt bài, N. xét giờ học * Đọc thảo luận, * trả lời * Tiếp thu IV. Dặn dò: Học bài, làm các bài tập SGK, SBT IV. Rút kinh nghiệm: Tiết : CÔNG CỦA LỰC ĐIỆN TRƯỜNG I. MỤC TIÊU - Nắm được công thức tính công, hiểu được đặc điểm công của lực điện trường - Nêu dược mối liên hệ giữa công thế năng của lực điện và thế năng ccủa điện tích trong điện trường - Nêu được thế năng của điện tích thử q trong điện trường luôn tỉ lệ thuận với q II. CHUẨN BỊ: III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ốn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Thế nàola điện trường đều, vectơ điện trường do điện tích điểm Q gây ra và nhiều điện tích điểm? 3. Bài mới: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản Hoạt động 1:tìm hiểu công của lực điẹn trường 1. CÔNG CỦA LỰC ĐIỆN TRƯỜNG Xét q>0 tại M trong , q sẽ chịu tác dụng của lực điện . Lực không đổi, có độ lớn * Xét q di chuyển theo đường cong từ M đến N: Với là hình chiếu của PQ lên trục Ox. Công trên toàn đoạn MN: = M, N là hình chiếu hai điểm M, N trren trục Ox, là độ dài đại số của đoạn M’N’, q tuỳ ý. * Nhận xét: SGk/20 * Cho hs đọc phần 1 * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày kết quả hoạt động nhóm * Nhận xét cách làm * Nêu C1 và c2 * Đoc sgk * Thảo luận hoạt động nhóm tìm cách tính công, * Trình bày công dịch chuyển điện tích theo đường thẳng và đường bất kì * Trình bày công dịch chuyển điện tích trong điện trường * Nhận xét, nêu kết luận SGk * Hoàn thành C1 và C2 Hoạt động 2:Khái niệm hiêu điện thế - Liên hệ cường độ điện trường và hiệu điện thế (....phút) 2. Khái niệm hiệu điện thế a. Công của lực điện và hiệu thế năng của điện tích: không phụ thuộc và dạng đường đi chỉ phụ thuộ c vào vị trí điểm đàu và diểm cuối của đường đi. Tương tự công của trong lực: nên q có thế năng AMN = WM – WN b. Hiệu điện thế và điện thế: W tỉ lệ với q suy ra AMN = q(VN – VN) (VN – VN) là hiệu điện thế ( điện áp) * Nội dung: SGK/21 * Đơn vị điện thế và hiệu điện thế: Vôn ký hiệu V * Đo hiêu điện thế dùng tĩnh điện kế 3. Liên hệ giữa điện trườngvà hiệu điện thế hay D: là khoảng cách giữa hai điển M’, N’ * Cho hs đọc phần 2.a * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày * Nhận xét * Cho hs đọc phần 2b * Tổ chức hoạt động nhóm * Yêu câu trình bày kết quả * Nhận xét câu trả lời * Nêu câu hỏi C3 và c4 * Cho hs đọc phần 4 * Tổ chức hoạt động nhóm * YC trình bày kết quả * Nhận xét câu trả lời, c5 * Đoc sgk * Thảo luận hoạt động nhóm * Trình bày thế năng của điện tích , trình bày SGK * Nêu công thức * Nhận xét * Tham khảo SGK * Thảo luận nhóm tìm sự phụ thuộc của hiệu thế năng * Tìm hiểu thế năng của điện tích phụ thuộc vào các yếu tố nào? * Tìm hiểu khái niệm hiệu điện thế, hiệu điện thế phụ thuôic và A và q * Trình bày khái niệm HĐT * Hoàn thanh c3 và c4 * tìm công thức liên hệ giữa điện trường và hiệu điện thế * Nêu mối liên hệ * Hoàn thành c5 Hoạt động 3:Vận dụng, củng cố * phát phiếu học tập * Tóm tắt bài, N. xét giờ học * Đọc thảo luận, * trả lời * Tiếp thu IV. Dặn dò: Học bài, làm các bài tập SGK, SBT IV. Rút kinh nghiệm: Tieát . BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU - Cuûng coá ñònh luaät Coulomb. - Reøn luyeän kyõ naêng xaùc ñònh löïc tónh ñieän do heä ñieän tích taùc duïng leân moät ñieän tích. II. CHUAÅN BÒ III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY HOÏC 1) Kieåm tra baøi cuõ : Phaùt bieåu ñònh luaät Coulomb. Neâu ñaëc ñieåm veùc tô löïc töông taùc giöõa hai ñieän tích ñieåm. 2) Heä thoáng caùc coâng thöùc caàn thieát ñeå giaûi caùc baøi taäp : 3) Giaûi moät soá baøi taäp cô baûn : Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản Baøi1: Hai ñieän tích ñieåm baèng nhau ñaët trong chaân khoâng caùch nhau moät ñoaïn r1 = 2cm. Löïc ñaåy cuûa chuùng laø F1 = 1,6.10-4N. a. tìm ñoä lôùn caùc ñieän tích b. Khoaûng caûch2 giöõa chuùng laø bao nhieâu deå löïc taùc dung laø F = 2,5.10-4N Baøi 1. a) Ta coù : F1 = k = k =>q2===7,1.10-18 => |q| = 2,7.10-9 (C) b) Ta coù : F2 = k =>r22== ,56.10-4 => r2 = 1,6.10-2 (m) Baøi 2. a) Caùc ñieän tích qA vaø qB taùc duïng leân ñieän tích q1 caùc löïc vaø coù phöông chieàu nhö hình veõ vaø coù ñoä lôùn : FA = FB = Löïc toång hôp do 2 ñieän tích qA vaø qB taùc duïng leân ñieän tích q1 laø : coù phöông chieàu nhö hình veõ vaø coù ñoä lôùn : F = 2FAcosa = 2FA= b) Thay soá ta coù : F = 17.28 (N) Cho vieát bieåu thöùc ñònh luaät Coulomb, suy ra, thay soá ñeå tính q2 vaø ñoä lôùn cuûa ñieän tích q. Cho h/s töï giaûi caâu b. Vieát bieåu thöùc ñònh luaät Coulomb, suy ra, thay soá ñeå tính q2 vaø |q|. Vieát bieåu thöùc ñònh luaät Coulomb, suy ra, thay soá ñeå tính r2 vaø r. Baøi 2. Coù hai ñieän tích q vaø –q ñaët taïi hai ñieåm A vaø B caùch nhau moät khoaûng AÙB = 2d. Noät ñieïn tích döông q1 = q ñaët treân ñöôøng trung tröïc AB caùch Ab moät khoaûng x. Xaùc ñònh löïc ñieän taùc duïng leân q1 B. AÙp duïng q = 2.10-6C, d = 3cm, x = 4cm Cho ñoïc vaø toùm taét. Cho veõ hình bieåu dieãn caùc löïc thaønh phaàn. Cho tính ñoä lôùn cuûa caùc löïc thaønh phaàn. Cho veõ hình bieåu dieãn löïc toång hôïp. Höôùng daãn ñeå h/s tính ñoä lôùn cuûa löïc toång hôïp. Cho h/s töï giaûi caâu b. Ñoc, toùm taét. Veõ hình bieåu dieãn caùc löïc vaø . Tính ñoä lôùn cuûa caùc löïc vaø . Duøng qui taéc hình bình haønh veõ löïc toång hôïp . Tính ñoä lôùn cuûa . Thay soá tính F IV. CUÛNG COÁ-DAËN DOØ : Giaûi caùc baøi taäp coøn laïi. Ñoïc tröôùc caùc baøi tieáp theo V. RUÙT KINH NGHIEÄM Tieát 26. ÑIEÄN TRÖÔØNG ÔÛ VAÄT DAÃN VAØ ÑIEÄN MOÂI TRONG ÑIEÄN TRÖÔØNG I. MUÏC TIEÂU - Hieåu ñöôïc tính chaát cuûa vaät daãn trong traïng thaùi caân baèng ñieän vaø vieäc öùng duïng chuùng trong thöïc teá. - Hieåu ñöôïc söï xuaát hieän ñieän tích lieân keát ôû khoái ñieän moâi trong ñieän tröôøng. II. CHUAÅN BÒ : Veõ phoùng to caùc hình 20.1, 20.2, 20.3 III. TOÅ CHÖÙC HOAÏT ÑOÄNG D AÏY HOÏC 1.OÅn ñònh lôùp Kieåm tra baøi cuõ : Neâu khaùi nieäm vaät daãn vaø ñieän moâi. Cho ví duï Giaûng baøi môùi : Tình huoáng coù vaán ñeà : Coät thu loâi coù muõi nhoïn. Taïi sao ? Hoïc xong baøi naøy ta coù theå hieåu ñöôïc ñieàu ñoù Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản Hoạt động 1:Vaät daãn trong dieän tröôøng 1. Vaät daãn trong ñieän tröôøng a. Traïng thaùi caân baèng ñieän. Khi trong vaät daãn khoâng coù doøng ñieän toàn taïi --> vaät daãn ôû traïng thaùi caân baèng ñieän. Caác ñieän tích töï do coi nhö khoâng di chuyeån + Trong phaàn roãng cuûa vaät daãn, ñieän tröôøng cuõng baèng khoâng neáu ôû phaàn vaät roãng naøy khoâng coù ñieän tích. + Ngöôøi ta duøng caùc vaät roãng laøm maøng chaén tónh ñieän. + Cöôøng ñoä ñieän tröôøng taïi moät ñieåm treân maët ngoaøi vaät daãn vuoâng goùc vôùi maët vaät daãn. b) Ñieän theá cuûa vaät daãn tích ñieän Ñieän theá taïi moïi ñieåm treân maët ngoaøi vaät daãn coù giaù trò baèng nhau, ñieän theá taïi moïi ñieåm beân trong vaät daãn phaûi baèng nhau vaø baèng ñieän theá treân ngoaøi vaät daãn. Vaäy vaät daãn laø vaät ñaúng theá. c) Söï phaân boá ñieän tích ôû vaät daãn tích ñieän + Ñoái vôùi vaât daãn roãng vaø ñaëc thì ñieän tích chæ phaân boá ôû maët ngoaøi cuûa vaät + Ôû choå loài nhaát cuûa vaät daãn ñieän tích taäp trung nhieàu hôn; ôû nhöõng choå muõi nhoïn ñieän tích taäp trung nhieàu nhaát; ôû choå loõm haàu nhö khoâng coù ñieän tích * Vaät daãn ? * Giôùi thieäu vaät daãn caân baèng ñieän. * Giôùi thieäu ñieän tröôøng ôû vaät daãn caân baèng ñieän. * Cho h/s giaûi thích. * Giôùi thieäu ñieän theá ôû vaät daãn caân baèng ñieän. * Cho h/s giaûi thích. *Giôùi thieäu söï phaân boá ñieän tích. * Cho h/s giaûi thích söï roø ñieän ôû ñaàu caùc muõi nhoïn vaø neâu öùng duïng cuûa noù. * Giaûi thích cô cheá hoaït ñoäng cuûa coät thu loâi. * Giôùi thieäu veà maøn chaén tónh ñieän. * Cho h/s nhaéc laïi khaùi nieäm ñieän moâi. * Vaät daãn laø vaät coù khaû naêng daãn ñieän do ñoù trong vaät daãn coù caùc ñieän tích töï do. * Giaûi thích taïi sao beân trong vaät daãn . * Giaûi thích taïi sao treân maët vaät daãn vuoâng goùc vôùi maët vaät daãn. * Caùc ñieän tích cuøng daáu taäp trung ôû muõi nhoïn, chuùng seõ ñaåy nhau vaø deã daøng baät khoûi vaät daãn. ÖÙng duïng : Coät thu loâi. Hoạt động 2: 2. Ñieän moâi trong ñieän tröôøng. + Khoái ñieän moâi ñaët trong ñieän tröôøng thì noù vaãn trung hoaø veà ñieän nhöng ôû hai maët ñieän moâi vuoâng goùc vôùi phöông cöôøng ñoä ñieän tröôøng coù xuaát hieän nhöõng ñieän tích traùi daáu khoâng theå taùch rieâng goïi laø ñieän tích lieân keát. Ñoù laø söï phaân cöïc ñieän moâi. + Söï phaân cöïc ñieän moâi ñaõ gaây ra ñieän tröôøng phuï ngöôïc chieàu ñieän tröôøng ngoaøi ( laàm ñieän tröôøng trong chaát ñieän moâi giaûm, ñieän tröôøng ngoaøi khoâng ñoåi) * Hoûi : Khi ñaët moät khoái ñieän moâi trong ñieän tröôøng thì hieän töôïng gì seõ xaûy ra. * Giaûi thích caùc ñieän moâi khaùc nhau thì coù haèng soá ñieän moâi khaùc nhau. * Ñieän moâi laø chaát khoâng daãn ñieän, beân trong ñieän moâi haàu nhö khoâng coù caùc ñieän tích töï do. Veõ hình : * Giaûi thích söï phaân cöïc cuûa ñieän moâi. Hoạt động 3: Cuûng coá vaän duïng * phát phiếu học tập * Tóm tắt bài, N. xét giờ học * Đọc thảo luận, * trả lời * Tiếp thu IV. Dặn doø Học bài, làm các bài tập SGK, SBT IV. Ruùt kinh nghiệm: Tiết TUÏ ÑIEÄN MUÏC TIEÂU Hieåu ñöôïc ñònh nghóa tuï ñieän, baûn tuï ñieän, tuï ñieän phaúng, ñieän tích cuûa tuï ñieän, ñieän dung cuûa tuï ñieän - Hieåu vaø vaän duïng ñöôïc coâng thöùc ñònh nghóa ñieän dung cuûa tuï ñieän vaø coâng thöùc xaùc ñònh ñieän dung cuûa tuï ñieän phaúng - Phaân bieät ñöôïc caùc loaïi tuï ñieän. CHUẨN BỊ: : Moät soá loaïi tuï ñieän coù trong phoøng thí nghieäm III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ốn định lớp 2. Kiểm tra baøi cũ:Neâu caùc tính chaát cuûa vaät daãn caân baèng ñieän 3. Baøi môùi: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nôi dung cơ bản Hoạt động 1: Tìm hieåu tuï ñieän, ñieän dung cuûa tuï ñieän 1. Tuï ñieän . a) Ñònh nghóa.SGK * Tích ñieän vaø phoùng ñieän: - noái hai baûn tuï ñieän vôùi hai cöïc cuûa nguoàn ñieän thì hai baûn tuï ñieän seõ tích ñieän traùi daáu baèng nhau veà ñoä lôùn --> tích ñieän hay naïp ñieän cho tuï. - quy öôùc: ñieän tích treân baûn döông laø ñieän tích cuûa tuï ñieän. - Noái hai baûn cuûa tuï ñieän ñaõ tích ñieän vôùi moät boùng ñeøn, ñieän trôû seõ coù doøng ñòeän chaïy qua ta noùi tuï phoùng ñieän b. Tuï ñieän phaúng : Hai baûn cuûa tuï ñieän laø hai baûn phaúng. * Kyù hieäu tuï ñieän: 2. Ñieän dung cuûa tuï ñieän. a) Ñònh nghóa. Thöông soá ñaïi löôïng ñaëc tröng cho khaû naêng tích ñieän cuûa tuï ñieän ñöôïc goïi laø ñieän dung cuûa tuï ñieän C = b) Ñôn vò ñieän dung. Trong heä SI ñôn vò ñieän dung laø Fara (F) : 1F = 3. Ñieän dung cuûa tuï ñieän phaúng. C = Hieäu ñieän theá giôùi haïn cuûa tuï ñieän laø hieäu ñieän theá lôùn nhaát ñaët vaøo tuï ñieän maø tuï ñieän khoâng bò hoûng. 4. Caùc loaïi tuï ñieän. SGK/34 Giôùi thieäu tuï ñieän. * Hoûi : Trong thöïc teá caùc maùy moùc naøo coù tuï ñieän ? * Neâu caùch tích ñieän cho tuï ñieän ? Giôùi thieäu ñieän tích cuûa tuï ñieän. *Daãn daét ñeå ñöa ra khaùi nieäm ñieän dung cuûa tuï ñieän * Neâu ñaày ñuû khaùi nieäm ñieän dung. * Giôùi thieäu ñôn vò ñieän dung. * Giôùi thieäu ñieän dung cuûa tuï ñieän phaúng (giaûi thích caùc ñaïi löôïng trong coâng thöùc). Giôùi thieäu hieäu ñieän theá giôùi haïn cuûa tuï ñieän. * Giôùi thieäu caùc loaïi tuï ñieän. * Cho h/s q. saùt moät soá tuï ñieän. * Cho h/s quan saùt tuï xoay. * Giaûi thích taïi sao ÑD cuûa tuï ñieän coù theå thay ñoåi ñöôïc ? * Tuï ñieän coù trong quaït ñieän, moâ tô ñieän, radioâ, TV,... * Noái hai baûn cuûa tuï ñieän vaøo hai cöïc cuûa nguoàn ñieän moät chieàu. *Cho bieát khaû naêng tích ñieän cuûa tuï ñieän phuï thuoäc vaøo nhöõng yeáu toá naøo ? * e laø haèng soá ñieän moâi cuûa chaát ñieän moâi laáp ñaày khoâng gian giöõa hai baûn. S laø phaàn dieän tích ñoái dieän vôùi baûn kia cuûa moät baûn * Ñoïc caùc soá lieäu ghi treân caùc tuï ñieän ñaõ quan saùt ñöôïc, giaûi thích caùc soá lieäu ñoù. Hoạt động 2: Gheùp thuï ñieän 1. Gheùp caùc tuï ñieän. Khi caàn moät tuï ñieän coù ñieän dung vaø hieäu ñieän theá giôùi haïn thích hôïp maø caùc tuï ñieän coù saün khoâng thoaû maõn thì ngöôøi ta thöôøng gheùp caùc tuï thaønh boä. a) Gheùp song song. U = U1 = U2 = ... = Un Q = Q1 + Q2 + ... + Qn C = C1 + C2 + ... + Cn Caùch gheùp song song cho pheùp taïo ra boä tuï ñieän coù ñieän dung lôùn hôn ñieän dung cuûa caùc tuï thaønh phaàn. b) Gheùp noái tieáp. Q = Q1 = Q2 = ... = Qn U = U1 + U2 + ... + Un Caùch gheùp noái tieáp cho pheùp taïo ra boä tuï chòu ñöôïc hieäu ñieän theá giôùi haïn cao hôn hieäu ñieän theá cuûa caùc tuï thaønh phaàn. * Ñaët vaán ñeà : Taïi sao caàn phaûi gheùp caùc tuï ñieän coù saün vôùi nhau ? * Gôïi yù ñeå h/s traû lôøi. * Giôùi thieäu coù 2 caùch gheùp * Goïi leân baûng veõ hình. *Hieäu ñieän theá ôû caùc tuï ? *Ñieän tích cuûa boä tuï ? * Ñieän dung cuûa boä tuï ? *Goïi leân baûng veõ hình. *Ñieän tích cuûa boä tuï ? * Hieäu ñieän theá cuûa boä tuï ? *Ñieän dung cuûa boä tuï ? *Baèng ñieän tích treân töøng tuï. *Baèng toång hieäu ñieän theá treân caùc tuï. * Caùc tuï ñieän coù saün coù ñieän dung hoaëc hieäu ñieän theá giôùi haïn khoâng thích hôïp. * Veõ sô ñoà caùc tuï ñieâïn maéc song song. * Baèng nhau vì coù chung ñieåm ñaàu ñieåm cuoái. * Baèng toång ñ.tích treân caùc tuï Q = Q1 + Q2 + ... + Qn = (C1 + C2 + ... + Cn).U = C.U Suy ra C. U = U1 + U2 + ... + Un = ().Q = . Suy ra