Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng tám 1945 đến hết thế kỉ XX

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX I – MỤC TIÊU : - Nắm được một số nét tổng quát về các giai đoạn phát triển, các thành tựu chủ yếu và những đặc điểm cơ bản của văn học VN từ cách mạng tháng tám 1945 đến hết thế kỷ XX. - Thấy được những đổi mới bước đầu của VHVN sau 1975, đặc biệt là sau năm 1986. - Cĩ năng lực tổng hợp, khái quát kiến thức, hệ thống hố kiến thức về văn học sử. II – PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC III – TIẾN TRÌNH DẠY HỌC. 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Dự kiến Câu hỏi: 3. Bài mới Nội dung Hoạt động dạy Hoạt động học T.G I – Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạnh tháng tám năm 1945 đến năm 1975. 1, Vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá. * Nền văn học mới ra đời phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản nên thống nhất về khuynh hướng tư tưởng, tổ chức và quan niệm - Hình thành kiểu nhà văn mới: Nhà văn – chiến sĩ. - Lịch sử: + Kháng chiến chống Pháp 9 năm - từ 1945 đến 1954. + Kháng chiến chống Mỹ 21 năm - từ 1964 đến 1975. - Xã hội: + Đất nước cĩ chiến tranh nên chậm phát triển về nhiều mặt, giặc đĩi, giặc dốt hồn hành... - Văn hố: + Giao lưu văn hố khơng thuận lợi, hạn chế với một số nước:......tuy vậy vhọc vẫn đạt được những thành tựu to lớn - Con người VN trong văn học thời kỳ này hiện lên: + sống gian khổ ->.... + Yêu nước, sẵn sàng... + hướng về quần chúng CM.. + Đề cập đến những sự kiện trọng đại của dân tộc..... * Do ảnh hưởng của chiến tranh t¹o nªn ë v¨n häc giai ®o¹n nµy nh÷ng ®Ỉc ®iĨm vµ tÝnh chÊt riªng cđa mét nỊn v¨n häc h×nh thµnh vµ ph¸t triĨn trong hoµn c¶nh chiÕn tranh ¸c liƯt vµ l©u dµi 2, Quá trình phát triển và những thành tựu chủ ỵếu: a, Chặng đường từ năm 1945 đến năm 1954 - Mét sè t¸c phÈm trong nh÷ng n¨m 1945 ®Õn 1946 ®· ph¶n ¸nh ®­ỵc kh«ng khhÝ hå hëi, vui s­íng ®Ỉc biƯt cđa nh©n d©n ta khi ®Êt n­íc võa giµnh ®­ỵc ®éc lËp - Tõ cuèi n¨m 1946, v¨n häc tËp trung ph¶n ¸nh c«ng cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. V¨n häc g¾n bã víi ®êi sèng c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn; tËp trung kh¸m ph¸ søc m¹nh vµ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Đp cđa quÇn chĩng nh©n d©n; thĨ hiƯn niỊm tù hµo d©n téc vµ niỊm tin vµo t­¬ng lai tÊt th¾ng cđa cuéc kh¸ng chiÕn - TruyƯn ng¾n vµ kÝ lµ nh÷ng thĨ lo¹i më ®Çu cho v¨n xu«i chỈng ®­êng kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biĨu: “Mét lÇn tíi thđ ®«", " TrËn phè Rµng" cđa TrÇn §¨ng; " ®«i m¾t", "NhËt kÝ ë rõng" cđa Nam Cao; " Lµng"cđa Kim L©n; "Th­ nhµ" cđa Hå Ph­¬ng.... Tõ n¨m 1950 xuÊt hiƯn nh÷ng tËp truyƯn kÝ kh¸ dµy dỈn: "Vïng má" cđa Vâ Huy T©m; "Xung kÝch" cđa NguyƠn §×nh Thi; “ §Êt n­íc ®øng lªn" cđa Nguyªn Ngäc - Th¬ ca nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn ®¹t ®­ỵc nh÷ng thµnh tùu xuÊt s¾c, tiªu biĨu lµ nh÷ng t¸c phÈm cđa Hå ChÝ Minh; Hoµng CÇm, Quang Dịng; Hång Nguyªn;NguyƠn §×nh Thi; ChÝnh H÷u, Tè H÷u....Néi dung, c¶m høng chđ ®¹o lµ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, lßng c¨m thï giỈc, ca ngỵi cuéc kh¸ng chiÕn vµ con ng­êi kh¸ng chiÕn - Mét sè vë kÞch xuÊt hiƯn g©y ®­ỵc tiÕng vang nh­: “B¾c S¬n", "Ng­êi ë l¹i" cđa NguyƠn Huy T­ëng; " chÞ Hßa" cđa Häc Phi - LÝ luËn phª b×nh ch­a thùc sù ph¸t triĨn nh­ng ®· cã mét sè sù kiƯn vµ t¸c phÈm quan träng b, Chặng đường từ năm 1955 đến năm 1964: - Xây dựng CNXH ở miền Bắc - Đấu tranh thống nhất nước nhà - Ca ngợi sự đổi thay của đất nước và con người - Vấn đề mới: Ý nghĩa nhân văn, phản ảnh phần nào những hi sinh mất mát -V¨n xu«i më réng ®Ị tµi,bao qu¸t ®­ỵc khánhiỊu vÊn ®Ị, nhiỊu ph¹m vi cđa hiƯn thùc ®êi sèng + Mét sè t¸c phÈm khai th¸c ®Ị tµi kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p: “Sèng m·i víi thđ ®«”- NguyƠn Huy T­ëng;Cao ®iĨm cuèi cïng”-H÷u Mai; “Tr­íc giê nỉ sĩng”- Lª Kh©m + Mét sè t¸c phÈm khai th¸c ®Ị tµi hiƯn thùc cuéc sèng tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng 8: “Tranh tèi tranh s¸ng”- NguyƠn C«ng Hoan; “M­êi n¨m”- T« Hoµi; “Vì bê”- NguyƠn §×nh Thi; “ Cưa biĨn”- Nguyªn Hång + Mét sè t¸c phÈm viÕt vỊ ®Ị tµi c«ng cuéc x©y dùng XHCN: “ S«ng §µ”- NguyƠn Tu©n; “ Mïa l¹c” - NguyƠn Kh¶i - Th¬ ca ph¸t triĨn m¹nh mÏ. Tiªu biĨu nh­: “ Giã léng” -Tè H÷u; “ ¸nh s¸ng vµ phï sa”- ChÕ Lan Viªn; “ Riªng chung”- Xu©n DiƯu; “ §Êt në hoa” - Huy CËn; “ TiÕng sãng” -TÕ Hanh - KÞch nãi ë giai ®o¹n nµy cịng ph¸t triĨn. Tiªu biĨu nh­: “ Mét ®¶ng viªn”- Häc Phi;“ Ngän lưa”-NguyƠn Vị; “ ChÞ Nhµn”, “ Nỉi giã”- §µo Hång CÈm c, Chặng đường từ năm 1965 đến năm 1975 - Cao trµo s¸ng t¸c viÕt vỊ cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ trong c¶ n­íc ®­ỵc ph¸t ®éng. Chđ ®Ị bao trïm lµ ®Ị cao tinh thÇn yªu n­íc, ca ngỵi chđ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng - V¨n xu«i tËp trung ph¶n ¸nh cuéc sèng chiÕn ®Êu vµ lao ®éng ®· kh¾c häa thµnh c«ng h×nh ¶nh con ng­êi VN anh dịng kiªn c­êng bÊt khuÊt + Tõ tiỊn tuyÕn, nh÷ng t¸c phÈm truyƯn, kÝ ®· ph¶n ¸nh nhanh nh¹y vµ kÞp thêi cuéc chiÕn ®Êu cđa qu©n vµ d©n MiỊn nam: “ Ng­êi mĐ cÇm sĩng”- NguyƠn Thi; “ Rõng xµ nu”- NguyƠn Trung Thµnh; “ ChiÕc l­ỵc ngµ”- NguyƠn Quang S¸ng; “ Hßn ®Êt”- Anh §øc.... + ¥ miỊn B¾c, truyƯn, kÝ cịng ph¸t triĨn. Tiªu biĨu lµ kÝ chèng MÜ cđa NguyƠn Tu©n, truyƯn ng¾n cđa NguyƠn Thµnh Long, NguyƠn Kiªn, Vị ThÞ Th­êng, §ç Chu.... - Th¬ nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng MÜ cịng ®¹t ®­ỵc nhiỊu thµnh tùu xuÊt s¾c., thùc sù lµ mét b­íc tiÕn míi cho th¬ ca hiƯn ®¹i.Th¬ thêi k× nµy thĨ hiƯn râ khuynh h­íng më réng vµ ®µo s©u chÊt hiƯn thùc, ®ång thêi t¨ng c­êng chÊt suy t­ëng vµ triÕt luËn LÞch sư th¬ ca thêi k× nµy ghi nhËn sù ®ãng gãp cđa mét thÕ hƯ nhµ th¬ trỴ thêi k× chèng MÜ: Ph¹m TiÕn DuËt, NguyƠn Khoa §iỊm, Lª Anh Xu©n, L­u Quang Vị, B»ng ViƯt, Xu©n Quúnh, Thanh Th¶o, H÷u ThØnh ..... - KÞch cịng cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn. C¸c vë kÞch g©y ®­ỵc tiÕng vang nh­: “ Quª h­¬ng ViƯt Nam”, “ Thêi tiÕt ngµy mai”- Xu©n Tr×nh; “ §¹i ®éi tr­ëng cđa t«i” - §µo Hång CÈm; “ §«i m¾t”- Vị Dịng Minh * V¨n häc vïng ®Þch t¹m chiÕm: - V¨n häc vïng ®Þch t¹m chiÕm ph¸t triĨn chđ yÕu ë c¸c ®« thÞ miỊn Nam tõ n¨m 1946- 1975 - V¨n häc vïng ®Þch t¹m chiÕm ®an xen nhiỊu xu h­íng phøc t¹p: Tiªu cùc, ph¶n ®éng, chèng céng, ®åi trơy...Nh­ng nỉi lªn lµ xu h­íng v¨n häc tiÕn bé, yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng - Nh×n chung c¸c xu h­íng v¨n häc lµnh m¹nh tiÕn bé vïng t¹m chiÕm v× nhiỊu lÝ do, kh«ng cã ®iỊu kiƯn ®¹t ®­ỵc nh÷ng thµnh tùu lín c¶ vỊ néi dung cịng nh­ nghƯ thuËt. Tiªu biĨu lµ s¸ng t¸c cđa: Vị H¹nh, TrÇn Quang Long, Vị B»ng, ViƠn Ph­¬ng, Lª VÜnh Hßa, Hoµng Phđ Ngäc T­êng, S¬n Nam 3, Những đặc điểm cơ bản của văn học VN từ 1945 đến năm 1975 a, Nền văn học chủ yếu vận động theo hyướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước: - Đáp ứng yêu cầu lịch sử, vì mục tiêu chung của toàn dân tộc, văn học VN từ năm 1945 đến 1975 chủ yếu vận động theo hướng Cách mạng hoá gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước - Ra ®êi cïng víi nhµ n­íc nh©n d©n non trỴ, song hµnh suèt 30 n¨m kh¸ng chiÕn chèng ngo¹i x©m -> V¨n häc ®­ỵc kiÕn t¹o theo m« h×nh “ V¨n hãa nghƯ thuËt cịng lµ mét mỈt trËn” “ mçi nhµ v¨n cịng lµ mét chiÕn sÜ” - Khuynh h­íng t­ t­ëng chđ ®¹o cđa nỊn v¨n häc m¬Ý lµ t­ t­ëng c¸ch m¹ng, v¨n häc tr­íc hÕt ph¶i phơc vơ c¸ch m¹ng, ý thøc c«ng d©n cđa ng­êi nghƯ sÜ ®­ỵc ®Ị cao - HiƯn thùc ®êi sèng c¸ch m¹ng trë thµnh nguån c¶m høng nghƯ thuËt cho nhµ v¨n “ V¨n nghƯ phơng sù kh¸ng chiÕn nh­ng chÝnh kh¸ng chiÕn ®em ®Õn cho v¨n nghƯ mét søc sèng míi. S¾t lưa mỈt trËn ®ang ®ĩc nªn v¨n nghƯ míi cđa chĩng ta” ( NguyƠn §×nh Thi) * Qu¸ tr×nh vËn ®éng cu¶ v¨n häc ¨n nhÞp víi tõng chỈng ®­êng lÞch sư cđa d©n téc, theo s¸t tõng nhiƯm vơ chÝnh trÞ cđa ®Êt n­íc - §Ị tµi vỊ tỉ quèc lµ ®Ị tµi xuyªn suèt trong c¸c s¸ng t¸c - Chđ nghÜa x· héi cịng lµ mét ®Ị tµi lín cđa v¨n häc -> V¨n häc lµ tÊm g­¬ng lín ph¶n chiÕu nh÷ng vÊn ®Ị lín lao, träng ®¹i cđa ®Êt n­íc b, Nền văn học hướng về đại chúng: - §¹i chĩng võa lµ ®èi t­ỵng ph¶n ¸nh vµ ®èi t­ỵng phơc vơ, võa lµ nguån cung cÊp bỉ sung lùc l­ỵng s¸ng t¸c cho v¨n häc - C¸c nhµ v¨n thay ®ỉi h¼n c¸ch nh×n nhËn vỊ quÇn chĩng nh©n d©n,cã nh÷ng quan niƯm míi vỊ ®Êt n­íc : §Êt n­íc cđa nh©n d©n - H­íng vỊ ®¹i chĩng v¨n häc giai ®o¹n nµy phÇn lín lµ nh÷ng t¸c phÈm ng¾n gän, néi dung dƠ hiĨu, chđ ®Ị râ rµng,phï hỵp víi thÞ hiÕu vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc cđa nh©n d©n c, Nền văn học chủ ỵếu mang khuyng hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn: * Khuynh h­íng sư thi thĨ hiƯn ë nh÷ng ph­¬ng diƯn: - §Ị cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ị cã ý nghÜa lÞch sư vµ toµn d©n téc - Nh©n vËt chÝnh th­êng lµ nh÷ng con ng­êi d¹i diƯn cho khÝ ph¸ch tinh hoa, phÈm chÊt, ý chÝ cđa d©n téc - Con ng­êi chđ yÕu ®­ỵc kh¸m ph¸ ë bỉn phËn,tr¸ch nhiƯm, nghÜa vơ c«ng d©n, ë lÏ sèng lín vµ t×nh c¶m lín - Lêi v¨n th­êng mang giäng ®iƯu ngỵi ca, trang träng vµ ®Đp mét c¸ch tr¸ng lƯ hµo hïng * C¶m høng l·ng m¹n lµ c¶m høng kh¼ng ®Þnh c¸i t«i đầy t×nh c¶m, c¶m xĩc vµ h­íng tíi lÝ t­ëng. C¶m høng l·ng m¹n cđa v¨n häc VN tõ 1945- 1975 thĨ hiƯn trong viƯc kh¼ng ®Þnh ph­¬ng diƯn lÝ t­ëng cđa cuéc sèng míi vµ vỴ ®Đp c¶u con ng­êi míi, ca ngỵi chđ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng vµ tin t­ëng vµo t­¬ng lai t­¬i s¸ng cđa d©n téc - C¶m høng l·ng m¹n đã n©ng ®ì con ng­êi V.Nam cã thĨ v­ỵt qua mäi thư th¸ch trong m¸u lưa chiÕn tranh...cho nªn hä ®i vµo n¬i m­a bom bÉo ®¹n mµ vui nh­ ®i trÈy héi: “ XỴ däc tr­êng S¬n ®i cøu n­íc mµ lßng ph¬i phíi dËy t­¬ng lai” ( Tè H÷u) , “ ®­êng ra trËn mïa nµy ®Đp l¾m”( Ph¹m TiÕn DuËt) - C¶m høng l·ng m¹n trë thµnh c¶m høng chđ ®¹o kh«ng chØ trong th¬ mµ trong tÊt c¶ c¸c thĨ lo¹i kh¸c. * Khuynh h­íng sư thi kÕt hỵp víi c¶m høng l·ng m¹n lµm cho v¨n häc giai ®o¹n nµy thÊm nhuÇn tinh thÇn l¹c quan, ®ång thêi ®¸p øng ®­ỵc yªu cÇu ph¶n ¸nh hiƯn thùc ®êi sèng trong qua tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triĨn c¸ch m¹ng. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn hßa hỵp víi nhau, t¹o nªn ®Ỉc ®iĨm c¬ b¶n cđa v¨n häc VN tõ 1945-1975 vỊ khuynh h­íng thÈm Mü II – Vài nét khái quát văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX 1, Hoàn cảnh lịch sử, xã hội và văn hóa: - Víi chiÕn th¾ng mïa xu©n n¨m 1975, lÞch sư d©n téc ta l¹i më ra mét kØ nguyªn míi- thêi k× ®éc lËp tù do vµ thèng nhÊt ®Êt n­íc. Tuy nhiªn tõ n¨m 1975 ®Õn 1985, ®Êt n­¬c sta l¹i gỈp nh÷ng khã kh¨n vµ thư th¸ch míi - Tõ n¨m 1986 c«ng cuéc ®ỉi míi do §¶ng céng s¶n ®Ị x­íng vµ l·nh ®¹o, kinh tÕ n­íc ta tõng b­íc chuyĨn sang kinh tÕ thÞ tr­êng, v¨n hãa n­íc ta cã ®iỊu kiƯn tiÕp xĩc víi nỊn v¨n hãa cđa nhiỊu n­íc trªn thÕ giíi. V¨n häc dÞch, b¸o chÝ vµ c¸c ph­¬ng tiƯn truyỊn th«ng kh¸c ph¸t triĨn m¹nh mÏ. §Êt n­íc b­íc vµo c«ng cuéc ®ỉi míi, thĩc ®Èy nỊn v¨n häc cịng ®ỉi míi phï hỵp víi nguyƯn väng cđa nhµ v¨n vµ ng­êi ®äc cịng nh­ quy luËt ph¸t triĨn kh¸ch quan cđa nỊn v¨n häc 2, Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu: - Tõ sau 1975, th¬ kh«ng t¹o ®­ỵc sù hÊp dÉn l«i cuèn nh­ ë giai ®o¹n tr­íc. Tuy nhiªn cịng cã nh÷ng t¸c phÈm t¹o ®­ỵc sù chĩ ý cđa ng­êi ®äc + ChÕ Lan Viªn tõ l©u vÉn ©m thÇm ®ỉi míi th¬ ca, ®iỊu Êy thĨ hiƯn râ qua tËp “ Di c¶o th¬” + Nh÷ng c©y bĩt thuéc thÕ hƯ chèng MÜ cøu n­íc vÉn tiÕp tơc s¸ng t¸c + Tr­êng ca në ré + Mét sè tËp th¬ ra ®êi t¹o ra tiÕng vang, g©y ®­ỵc sù chĩ ý: “ Tù h¸t”- Xu©n Quúnh; “ Ng­êi ®µn bµ ngåi ®an”- ý Nhi, “ ¸nh tr¨ng” – NguyƠn Duy... + Nh÷ng c©y bĩt xuÊt hiƯn sau 1975 ngµy cµng nhiỊu ®ang tõng b­íc tù kh¼ng ®Þnh m×nh ( Phïng Kh¾c B¾c “ Mét chÊm xanh”; NguyƠn Quang ThiỊu-“ Sù mÊt ngđ cđa lưa”; Y Ph­¬ng “ TiÕng h¸t th¸ng giªng” - Tõ sau n¨m 1975, v¨n xu«i cã nhiỊu khëi s¾c h¬n th¬ ca. Mét sè c©y bĩt ®· béc lé ý thøc ®ỉi míi c¸ch viÕt vỊ chiÕn tranh, c¸ch tiÕp cËn hiƯn thùc ®êi sèng nh­ NguyƠn Träng O¸nh víi “ §Êt tr¾ng”, Th¸i B¸ Lỵi víi “ Hai ng­êi trë l¹i trung ®oµn” Tõ nh÷ng n¨m 80 v¨n xu«i t¹o ®­ỵc sù chĩ ý cđa ng­êi ®äc víi c¸c t¸c phÈm “ ®øng tr­íc biĨn” cđa NguyƠn M¹nh TuÊn, “ Cha vµ con, vµ...” NguyƠn Kh¶i , “ M­a mïa h¹” “ Mïa l¸ rơng trong v­ên” cđa Ma V¨n Kh¸ng, “ Thêi xa v¾ng” Lª Lùu, “ BÕn quª”, “ Ng­êi ®µn bµ trªn chuyÕn tµu tèc hµnh” cđa NguyƠn Minh Ch©u - Tõ n¨m 1986, v¨n häc chÝnh thøc b­íc vµo chỈng ®­êng ®ỉi míi. V¨n häc g¾n bã h¬n, cËp nhËt h¬n nh÷ng vÊn ®Ị ®êi sèng h»ng ngµy. Phãng sù xuÊt hiƯn, ®Ị cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ị bøc xĩc cđa dêi sèng. V¨n xu«i thùc sù khëi s¾c víi c¸c tËp truyƯn ng¾n “ ChiÕc thuyỊn ngoµi xa” “ Cá lau” cđa NguyƠn Minh Ch©u, “ T­íng vỊ h­u” cđa NguyƠn Huy ThiƯp, tiĨu thuyÕt “ M¶nh ®Êt l¾m ng­êi nhiỊu ma” cđa NguyƠn Kh¾c Tr­êng, “ BÕn kh«ng chång” cđa D­¬ng H­íng, bĩt kÝ “ Ai ®· ®Ỉt tªn cho dßng s«ng” cđa Hoµng Phđ Ngäc T­êng, håi kÝ “ C¸t bơi ch©n ai” “ ChiỊu chiỊu” cđa T« Hoµi - Tõ sau n¨m 1975, kÞch nãi ph¸t triĨn m¹nh mÏ, nh÷ng vë kÞch nh­ “ Hån Tr­¬ng Ba da hµng thÞt” cđa L­u Quang Vị, “ Mïa hÌ ë biĨn” cđa Xu©n Tr×nh lµ nh÷ng vë t¹o ®­ỵc sù chĩ ý -> Nh­ vËy tõ n¨m 1975 vµ nhÊt lµ tõ 1986, v¨n häc VN tõng b­íc chuyĨn sang giai ®o¹n ®ỉi míi. V¨n häc vËn ®éng theo xu h­íng d©n chđ hãa, mang tÝnh nh©n b¶n vµ nh©n v¨n s©u s¾c. V¨n häc ph¸t triĨn ®a d¹ng h¬n vỊ ®Ị tµi, chđ ®Ị, phong phĩ míi mỴ h¬n vỊ mỈt thđ ph¸p nghƯ thuËt, c¸ tÝnh s¸ng t¹o cđa nhµ v¨n ®­ỵc ph¸t huy. V¨n häc ®· kh¸m ph¸ con ng­êi trong nh÷ng mèi quan hƯ ®a d¹ng vµ phøc t¹p, thĨ hiƯn con ng­êi ë nhiỊu ph­¬ng diƯn ®êi sèng, kĨ c¶ ®êi sèng t©m linh. C¸i míi cđa v¨n häc giai ®o¹n nµy lµ tÝnh chÊt h­íng néi, ®i vµo hµnh tr×nh t×m kiÕm nh÷ng c¸i bªn trong, quan t©m nhiỊu h¬n ®Õn sè phËn c¸ nh©n trong nh÷ng hoµn c¶nh phøc t¹p ®êi th­êng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mỈt tÝch cùc vµ nh÷ng t×m tßi ®ĩng h­íng cịng n¶y sinh nh÷ng khuynh h­íng tiªu cùc, nh÷ng biĨu hiƯn qu¸ ®µ thiÕu lµnh m¹nh. V¨n häc cã xu h­íng nãi nhiỊu tíi mỈt tr¸i x· héi, Ýt nhiỊu cã khuynh h­íng b¹o lùc III- KÕt luËn: - V¨n häc tõ 1945 ®Õn hÕt 1975 ®· kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng truyỊn thèng t­ t­ëng lín cđa v¨n häc d©n téc. V¨n häc giai ®o¹n nµy cịng ®¹t ®­ỵc nhiỊu thµnh tùu vỊ mỈt nghƯ thuËt - V¨n häc tõ 1945 ®Õn hÕt 1975 ®· ph¸t triĨn trong mét hoµn c¶nh hÕt søc khã kh¨n, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu cßn cã nh÷ng mỈt h¹n chÕ - V¨n häc tõ 1945 ®Õn hÕt 1975 ®· ph¶n ¸nh ®­ỵc nh÷ng hiƯn thùc lÞch sư to lín cđa d©n téc trong mét thêi k× dµi, x©y dùng ®­ỵc nh÷ng h×nh t­ỵng nghƯ thuËt tiªu biĨu, gãp phÇn to lín vµo c«ng cuéc ®éng viªn chiÕn ®Êu b¶o vƯ vµ gi¶i phãng d©n téc - Tõ n¨m 1986 cïng víi ®Êt n­íc, v¨n häc VN ®· cã nhiỊu ®ỉi míi * Ghi nhớ: sgk - Gọi h/s đọc phần I sgk và trả lời câu hỏi - Từ sau cách mạng tháng Tám văn học VN phát triển trong hồn cảnh lịch sử ntn? - Vh gắn với sự ngiệp giải phóng dân tộc, nhiệm vụ c.trị lớn lao cao cả, gợi không khí sôi động của xh - Về mặt xã hội cĩ gì tác động đến nền v.học? - Điều kiện giao lựơc văn hố thời kỳ này diễn ra ntn? - Qua các tác phẩm đã học và đọc trong thời kỳ này em hãy nhận xét về hình ảnh con người Việt nam được thể hiện trong hai cuộc kc. - Gọi h/s đọc phần 2 và trả lời các cau hỏi - §Ỉc ®iĨm chung cđa v¨n häc giai ®o¹n nµy? - Thµnh tùu c¬ b¶n cđa tõng thĨ lo¹i? - Kể tên một số tác phẩm, tác giả tiêu biểu thuộc các thể loại như thơ ca, văn xuôi, kịch, lí luận … - §Ỉc ®iĨm chung cđa v¨n häc giai ®o¹n nµy? - Thµnh tùu c¬ b¶n cđa tõng thĨ lo¹i? - Kể tên một số tác phẩm, tác giả tiêu biểu thuộc các đề tài? - V¨n häc chỈng ®­êng nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng MÜ cã g× ®ỉi míi so víi hai giai ®o¹n trªn? - Chđ ®Ị bao trïm cđa v¨n häc trong giai ®o¹n nµy? - Hãy kĨ tªn mét sè t¸c phÈm, tác giả tiêu biểu? - Th¬ ca thêi k× nµy cã g× ®Ỉc biƯt? - GV: giới thiệu đôi nét về văn học vùng địch tạm chiến. - Y/c h/s chú ý vào sgk để trả lời câu hỏi - T¹i sao cã thĨ nãi NỊn v¨n häc chđ yÕu vËn ®éng theo h­íng c¸ch m¹ng hãa, g¾n bã s©u s¾c víi vËn mƯnh chung cđa ®Êt n­íc lµ ®Ỉc ®iĨm b¶n chÊt cđa v¨n häc 1945 -1975? - Anh chÞ hiĨu thÕ nµo lµ xu h­íng c¸ch m¹ng hãa v¨n häc? - H·y chøng minh v¨n häc giai ®o¹n nµy g¾n bã s©u s¾c víi vËn mƯnh chung cđa ®Êt n­íc? - Anh/ chÞ hiĨu thÕ nµo lµ ®¹i chĩng? T¹i sao nãi nỊn v¨n häc VN tõ 1945-1975 lµ nỊn v¨n häc h­íng vỊ ®¹i chĩng? - Lấy vd? - GV phân tích Vd -"ÔI nhân dân, một nhân dân như thế – Con nguyện hi sinh nếu được sống hai lần" - Khuynh h­íng sư thi cđa v¨n häc VN tõ 1945- 1975 thĨ hiƯn ë nh÷ng ph­¬ng diƯn nµo? - Gv lấy vd và phân tích - BiĨu hiƯn cđa c¶m høng l·ng m¹n? c¶m høng l·ng m¹n cã vai trß g× ? - Lấy vd - Khuynh h­íng sư thi kÕt hỵp víi c¶m høng l·ng m¹n t¹o nªn ®Ỉc ®iĨm g× cđa v¨n häc VN 45-75? - Gọi h/s đọc phần II và trả lời các câu hỏi - C¨n cø vµo hoµn c¶nh lÞch sư, v¨n hãa, x· héi h·y gi¶i thÝch v× sao v¨n häc tõ 1975- hÕt thÕ kØ XX ph¶i ®ỉi míi? - H·y nªu nh÷ng thµnh tùu ban ®Çu cđa v¨n häc VN tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kØ XX? - Th¬ ca tõ sau n¨m 1975 cã ®iĨm g× chĩ ý ? - So víi th¬ ca, v¨n xu«i cã nh÷ng thµnh tùu g×? - Những tác giả, tác phẩm tiêu biểu? - NÐt nỉi bËt cđa v¨n häc VN tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kØ XX ? - Đại hội Đảng lần thứ IV đã đánh giá thành tựunền văn học từ năm 1945 đến năm 1975 như thế nào? - Gọi h/s đọc ghi nhớ - H/s trả lời dựa vào SGK. - Hs dựa vào kiến thức lịch sử đã học trả lời "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước – Mà lòng phơi phới dậy tương lai (Tố Hữu) - Suy nghĩ, trả lời - Trao đổi, thảo luận và trả lời - H/s đọc bài và dựa vào sgk để trả lời các câu hỏi - Thảo luận và trả lời - Suy nghĩ , trả lời - Truyện ngắn và kí: "Một lần tới thủ đô"- Trần Đăng, "Nhật kí ở rừng" – Nam Cao… - Thơ ca: " Cảnh khuya" – HCM, "Bên lia sông Đuống" – HC, "Tây Tiến"- Quang Dũng… - Kịch: "Bắc Sơn" – Ngyuễn Huy Tưởng… - Trao đổi, thảo luận và trả lời - Đề tài chiến tranh: “Sèng m·i víi thđ ®«”- NguyƠn Huy T­ëng… - Đề tài hiện thực cuộc sống trước cách mạng t8: “Tranh tèi tranh s¸ng”- NguyƠn C«ng Hoan; “M­êi n¨m”- T« Hoµi - Đề tài xây dưng CNXH: “ S«ng §µ”- NguyƠn Tu©n; “ Mïa l¹c” – NguyƠn Kh¶i - Trao đổi, thảo luận và trà lời - Chđ ®Ị bao trïm lµ ®Ị cao tinh thÇn yªu n­íc, ca ngỵi chđ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng - “ Ng­êi mĐ cÇm sĩng”- NguyƠn Thi; “ Rõng xµ nu”- NguyƠn Trung Thµnh;…. - Th¬ thêi k× nµy thĨ hiƯn râ khuynh h­íng më réng vµ ®µo s©u chÊt hiƯn thùc, ®ång thêi t¨ng c­êng chÊt suy t­ëng vµ triÕt luËn - Chú ý nghe giảng và đọc thêm trong sgk - Theo dõi sgk để trả lời câu hỏi. - Trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi. - Trao đổi, thảo luận, trả lời - V¨n häc tr­íc hÕt ph¶i phơc vơ c¸ch m¹ng, chÝnh cách mạng ®em ®Õn cho v¨n nghƯ mét søc sèng míi - Suy nghĩ, trả lời + Đề tài về Tổ quốc: Hình tượng chính là người chiến sĩ, dân quân… + Đề tài xây dựng CNXH: Hình tượng chính là cuộc sống mới, con người mới… - Suy nghĩ, trả lời - "Đôi mắt" của Nam Cao, "Tiếng hát con tàu" của CLV - " Tôi cùng xương thịt với nhân dân tôi – cùng đổ mồ hôi cùng sôi giọt máu" ( XD) - Chú ý sgk và trả lời câu hỏi - Trao đổi, thảo luận - "Anh yêu em như yêu đất nước – Vất vả đau thương tươi thắm vô ngần – Anh nhớ em mỗi bước đường anh bước – Mỗi tối anh nằm mỗi miếng anh ăn" - T/p "Rừng Xà Nu" – Nguyên Ngọc. - Suy nghĩ, trả lời - Nv Nguyệt trong "Mảnh trăng cuối rừng"-NMC, Nv Chị Sứ trong "Hòn đất"-Anh Đức - Suy nghĩ, trả lời - H/s đọc bài và trà lời câu hỏi. - Suy nghĩ, trả lời - Đất nước đổi mới thì văn học cùng phải đổi mới phù hợp với quy luật khách quan… - Chú ý vào sgk và trả lời câu hỏi - ChÕ Lan Viªn tõ l©u vÉn ©m thÇm ®ỉi míi th¬ ca, ®iỊu Êy thĨ hiƯn râ qua tËp “ Di c¶o th¬”… - Tr­êng ca në ré - Suy nghĩ, trả lời. Mét sè tËp th¬ ra ®êi t¹o ra tiÕng vang, g©y ®­ỵc sù chĩ ý: “ Tù h¸t”- Xu©n Quúnh; “ Ng­êi ®µn bµ ngåi ®an”- ý Nhi, “ ¸nh tr¨ng” – NguyƠn Duy... - Văn xuôi giai đoạn này khởi sắc hơn thơ ca - NguyƠn Träng O¸nh víi “ §Êt tr¾ng”, Th¸i B¸ Lỵi víi “ Hai ng­êi trë l¹i trung ®oµn” “ Mïa l¸ rơng trong v­ên” cđa Ma V¨n Kh¸ng, “ Thêi xa v¾ng” Lª Lùu, “ BÕn quª”, “ Ng­êi ®µn bµ trªn chuyÕn tµu tèc hµnh” cđa NguyƠn Minh Ch©u - ChiÕc thuyỊn ngoµi xa” “ Cá lau” cđa NguyƠn Minh Ch©u, “ T­íng vỊ h­u” cđa NguyƠn Huy ThiƯp, tiĨu thuyÕt “ M¶nh ®Êt l¾m ng­êi nhiỊu ma” cđa NguyƠn Kh¾c Tr­êng, “ BÕn kh«ng chång” cđa D­¬ng H­íng - V¨n häc vËn ®éng theo xu h­íng d©n chđ hãa, mang tÝnh nh©n b¶n vµ nh©n v¨n s©u s¾c. V¨n häc ph¸t triĨn ®a d¹ng h¬n vỊ ®Ị tµi, chđ ®Ị, phong phĩ míi mỴ h¬n vỊ mỈt thđ ph¸p nghƯ thuËt, c¸ tÝnh s¸ng t¹o cđa nhµ v¨n ®­ỵc ph¸t huy - "Xứng đáng đứng vào hàng ngũ tiên phong của những nền văn học nghệ thuật chống đế quốc trong thời đại ngày ngay" - " Làm tròn lịch sử của nó với Tổ quốc, với nhân dân trong cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại của thời đại HCM" (Viễn Phương) - H/s đọc và chép bài IV – Củng cố – dặn dò : - Hệ thống lại kiến thức bài học. - Về nhà xem lại bài học, đọc thêm các tài liệu về văn học sử giai đoạn 1945 đến 1975, các t/p thuộc giai đoạn này. Chuẩn bị bài mới cho buổi sau. PHÊ DUYỆT Lý Thị Hồng Ngày tháng năm Giáo viên Nguyễn Thị Hương