Kì thi chọn học sinh giỏi tỉnh lớp 11 năm học 2010 - 2011 môn: sinh học thời gian làm bài: 180 phút

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH ĐỀ CHÍNH THỨC (Đề gồm 2 trang) KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 11 NĂM HỌC 2010 - 2011 Môn: Sinh học Thời gian làm bài: 180 phút Ngày thi: 05/4/2011 Câu 1: a. Phân biệt thoát hơi nước qua khí khổng với thoát hơi nước qua cutin. b. Những lực nào tham gia vận chuyển nước trong cây? Lực nào đóng vai trò quan trọng nhất? c. Trong những điều kiện nào thì cây sẽ bị héo? Câu 2: Giải thích các hiện tượng: a. Thiếu magiê thì lá cây bị vàng. b. Cây vươn về phía có ánh sáng. c. Tim hoạt động theo quy luật "tất cả hoặc không có gì". d. Không có CO2 thì cây không giải phóng O2. Câu 3: Dựa vào những hiểu biết về điện thế nghỉ và điện thế hoạt động, hãy cho biết: a. Điện thế nghỉ của tế bào sẽ thay đổi như thế nào khi kênh canxi (Ca2+) tăng tính thấm đối với ion này? Giải thích. b. Trên sợi trục có bao miêlin, tại sao xung thần kinh được truyền theo kiểu nhảy cóc? Câu 4: a. Trong quang hợp, nguyên nhân nào dẫn tới quang phân li nước? Vai trò của quang phân li nước. b. Cho sơ đồ về mối quan hệ giữa quang hợp của thực vật C3, C4 với cường độ ánh sáng (hình a) và với nhiệt độ (hình b). Hình a Hình b Mỗi đường cong: I, II, III, IV tương ứng với nhóm thực vật nào? Giải thích. Câu 5: Trong quá trình hô hấp của chim: a. Hãy so sánh hàm lượng khí CO2 ở trong túi khí trước với hàm lượng khí CO2 ở trong túi khí sau. Giải thích. b. Giả sử không có các túi khí thì quá trình hô hấp của chim có diễn ra hay không? Giải thích. Câu 6: Phitôcrôm là một loại sắc tố tham gia vào quang chu kỳ. Phitôcrôm tồn tại ở hai dạng: P660 hấp thụ ánh sáng đỏ; P730 hấp thụ ánh sáng đỏ xa. Một thí nghiệm nghiên cứu sự ra hoa của cây bị ảnh hưởng ra sao bởi các chớp sáng khác nhau [trắng (W), đỏ (R), đỏ xa (FR)] trong giai đoạn tối hoặc trong tối ở giai đoạn sáng của sự phát triển thực vật. Hình dưới đây cho biết các kết quả thí nghiệm. (Chú thích: Critical ninght length = Độ dài đêm tới hạn; Darkness = thời gian che tối) a. Loài thực vật này là cây ngày ngắn hay cây ngày dài? Giải thích. b. Vì sao cây ở thí nghiệm 7 ra hoa, còn cây ở thí nghiệm 6 không ra hoa? Câu 7: a. Sơ đồ sau đây biểu diễn sự chuyển hóa vật chất và năng lượng trong tế bào thực vật: (2) rượu êtylic + CO2. (1) (3) Glucôzơ axit piruvic CO2 + H2O. Các chữ số (1), (2), (3) ứng với những quá trình nào? Viết phương trình tóm tắt của mỗi quá trình này? b. Ở tế bào thực vật, những loại bào quan nào thực hiện chức năng tổng hợp ATP? Sự khác nhau trong quá trình tổng hợp và sử dụng ATP ở các bào quan đó? Câu 8: Ở một loài động vật, có một tế bào sinh dục sơ khai đực và một tế bào sinh dục sơ khai cái nguyên phân với số lần bằng nhau. Toàn bộ số tế bào con được tạo ra đều bước vào vùng chín giảm phân tạo ra 320 giao tử đực và cái. Số nhiễm sắc thể đơn trong các tinh trùng nhiều hơn trong các trứng là 3840. Các giao tử đực và giao tử cái được tạo ra từ quá trình trên tham gia thụ tinh tạo nên các hợp tử. Trong các hợp tử nói trên, tổng số nhiễm sắc thể đơn có nguồn gốc từ tinh trùng là 160 nhiễm sắc thể. Hãy xác định: a. Bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài. b. Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng. ------Hết------ Họ và tên thí sinh…………………………….. Số báo danh……………………….………….. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 11 THPT, NĂM HỌC 2010 - 2011 Môn: Sinh học HƯỚNG DẪN CHẤM Câu Nội dung Điểm Câu 1 (3đ) a. Phân biệt thoát hơi nước qua khí khổng với thoát hơi nước qua cutin. Qua khí khổng Qua cutin - Tốc độ nhanh, được điều tiết. - Phụ thuộc vào độ mở của khí khổng. - Tốc độ chậm, không được điều tiết. - Phụ thuộc vào nhiệt độ, ánh sáng,... b. Những lực nào tham gia vận chuyển nước trong cây? Lực nào đóng vai trò quan trọng nhất? - Có 3 lực: Áp suất rễ, lực hút phía trên do thoát hơi nước gây ra, lực liên kết giữa các phân tử nước và liên kết giữa phân tử nước với thành mạch dẫn. - Lực hút của thoát hơi nước đóng vai trò quan trọng nhất. c. Có 3 trường hợp làm cho cây bị héo. - Do hạn đất (đất khô, thế nước của đất thấp hơn thế nước trong tế bào lông hút). - Do không khí có độ ẩm quá thấp (tốc độ thoát hơi nước quá nhanh). - Do hạn sinh lí: Rễ cây bị thiếu O2, nồng độ chất tan trong đất quá cao, nhiệt độ môi trường quá thấp. 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0,25 0,50 Câu 2 (3đ) a. Thiếu magiê thì lá cây bị vàng vì Mg là thành phần cấu trúc của diệp lục, thành phần của enzim tổng hợp diệp lục. b. Cây vươn về phía có ánh sáng vì khi chiếu sáng từ một phía thì bên phía không có ánh sáng có nhiều auxin làm thúc đẩy sự sinh trưởng kéo dài của thân cây, làm cho thân cây vươn về phía đối diện (phía có ánh sáng). c. Tim hoạt động theo quy luật "tất cả hoặc không có gì" là vì mô cơ tim là một hợp bào (các tế bào có cầu sinh chất nối thông với nhau) cho nên khi một kích thích có cường độ tới ngưỡng thì tất cả các tế bào cơ đều co, sau đó nếu kích thích có cường độ cao hơn thì cường độ co cơ cũng không thay đổi. d. Không có CO2 thì cây không giải phóng O2 vì không có CO2 thì pha tối không diễn ra nên không tái tạo được NADP+. NADP+ là nguyên liệu của pha sáng nên không có NADP+ thì pha sáng không diễn ra → cây không giải phóng O2. 0,5 đ 0,5 đ 1 đ 1 đ Câu 3 (3đ) a. Điện thế nghỉ giảm. Vì Ca2+ mang điện tích dương từ môi trường đi vào làm trung hoà bớt điện tích âm ở trong tế bào® giảm phân cực ở màng tế bào, giảm điện thế nghỉ. b. Quá trình dẫn truyền của xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin nhảy cóc vì: Bao miêlin là lớp màng cách điện, nó ngăn cản không cho ion đi qua, do đó Na+ không đi qua được lớp miêlin mà phải đến eo Ranvie (nơi không có miêlin), ở eo Ranvie có các kênh Na+ cho phép ion này khuyếch tán từ ngoại bào vào nội bào tạo nên sự nhảy cóc về điện thế. 1,5 đ 1,5 đ Câu 4 (2,5đ) a. - Diệp lục bị mất electron thì diệp lục sẽ cướp e của nước, gây ra quang phân li nước. - Quang phân li nước có 3 vai trò: Tạo ra H+ để tổng hợp ATP, cung cấp e cho diệp lục tổng hợp NADPH, giải phóng O2. b. Đường cong II, IV ứng với thực vật C3; Đường cong I, III ứng với thực vật C4. Giải thích: - Hình 1a: Thực vật C4 có điểm bão hòa ánh sáng cao hơn thực vật C3. - Hình 1b: Ở nhiệt độ cao, thực vật C4 có cường độ quang hợp cao hơn thực vật C3. 0,5 1 đ 1 đ Câu 5 (2đ) a. Ở trong túi khí trước có hàm lượng khí CO2 cao hơn rất nhiều so với ở trong túi khí sau. Nguyên nhân là vì ở chim, khí được dẫn một chiều từ môi trường ngoài → khí quản → túi khí sau → phổi → túi khí trước → khí quản → môi trường ngoài. Do đó khí ở trong túi khí sau gần giống với khí của ngoài môi trường (nghèo CO2); khí ở trong túi khí trước là khí đã qua trao đổi ở phổi (giàu CO2). b. Hô hấp của chim không diễn ra hoặc nếu có thì với cường độ rất thấp, không đủ khí để cung cấp oxi cho chim hoạt động → chim sẽ chết. Vì ở chim, phổi không co bóp. Sự co bóp của các cơ hô hấp làm thay đổi thể tích của các túi khí tạo nên sự lưu thông khí qua phổi. Nếu không có các túi khí thì không diễn ra lưu thông khí → Không có hô hấp. 1 đ 1 đ Câu 6 (2đ) a. Thí nghiệm 2, 3 chứng tỏ đây là cây ngày ngắn, vì nó ra hoa trong điều kiện đêm dài. b. Đối với cây ngày ngắn, ánh sáng đỏ có tác dụng ức chế ra hoa, ánh sáng đỏ xa có tác dụng kích thích ra hoa. Vì vậy, ở thí nghiệm 6 chiếu ánh sáng đỏ nên cây bị ức chế ra hoa nhưng ở thí nghiệm 7 được chiếu ánh sáng đỏ xa nên cây ra hoa. 1 đ 1 đ Câu 7 (2,5đ) a. - (1) là quá trình đường phân; (2) là quá trình lên men (phân giải kị khí); (3) là quá trình hô hấp hiếu khí. - Phương trình của mỗi quá trình (chỉ yêu cầu viết phương trình chuyển hóa vật chất, nếu thí sinh viết thêm chuyển hóa năng lượng thì cũng được) C6H12O6 + 2 NAD+ → 2 C3H4O3 + 2 NADH. 2C3H4O3 + 2NADH → 2C2H5OH + 2CO2 + 2NAD+. 2 C3H4O3 + 5O2 + → 6CO2 + 4H2O. 0,25 0,25 0,25 0,25 b. Đó là lục lạp và ty thể. Sự khác nhau: Ở lục lạp Ở ti thể - Chiều đi của H+ khi tổng hợp ATP. - Nguồn năng lượng để tổng hợp ATP. - Mục đích sử dụng ATP. - Từ trong xoang tilacôit đi ra chất nền lục lạp. - Từ photon ánh sáng. - Sử dụng cho pha tối của quang hợp Từ khoảng gian màng đi vào chất nền của ti thể. - Liên kết hóa học trong chất hữu cơ. - Sử dụng cho các hoạt động sống của tế bào. 0,5 0,5 0,5 Câu 8 (2đ) a. Bộ NST lưỡng bội của loài: => n = 20. => 2n = 40. Gọi k là số lần nguyên phân, 2n là bộ NST của loài. Ta có: 2k.4 + 2k.1 = 320 n.(2k.4 - 2k) = 3840 b. Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng: - Số lượng tinh trùng được sinh ra: 2k.4 = 4.64 = 256 (tinh trùng) - Số lượng hợp tử được sinh ra: 160 : n = 160 : 20 = 8 (hợp tử) Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng là 8 : 256 = 3,125%. 1 đ 1 đ ------Hết------