Môn Ngữ văn 6 (dùng cho các cơ quan quản lí giáo dục và giáo viên, áp dụng từ năm học 2013 - 2014)

PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH THCS MÔN NGỮ VĂN 6 (Dùng cho các cơ quan quản lí giáo dục và giáo viên, áp dụng từ năm học 2013-2014) Lớp 6 giảm tải TT Phần Bài Trang Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn điều chỉnh 1 Văn học Con Rồng cháu Tiên Tr.5 SGK tập 1 Cả bài Đọc thêm Cây bút thần Tr.80 SGK tập 1 Cả bài Đọc thêm Ông lão đánh cá và con cá vàng Tr.91 SGK tập 1 Cả bài Đọc thêm Mẹ hiền dạy con Tr.150 SGK tập 1 Cả bài Đọc thêm Lao xao Tr.110 SGK tập 2 Cả bài Đọc thêm Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử Tr.123 SGK tập 2 Cả bài Đọc thêm Động Phong Nha Tr.144 SGK tập 2 Cả bài Đọc thêm 2 Tiếng Việt Danh từ Tr.86 SGK tập 1 Phần danh từ riêng, danh từ chung Chọn danh từ riêng, danh từ chung để dạy. Ẩn dụ Tr.68 SGK tập 2 Phần nội dung nhận diện, tác dụng của ẩn dụ Chọn nội dung nhận diện, bước đầu phân tích tác dụng của ẩn dụ để dạy. Hoán dụ Tr.82 SGK tập 2 Phần nội dung nhận diện, tác dụng của Hoán dụ Chọn nội dung nhận diện, bước đầu phân tích tác dụng của hoán dụ để dạy. TiÕt 1 Ngµy so¹n : Hưíng dÉn ®äc thªm V¨n b¶n con rång ch¸u tiªn. (TruyÒn thuyÕt). I. MỨC ĐỘ CÇN ĐẠT. - Có hiểu biết bước đầu về thể loại truyền thuyết - Hiểu được quan niệm của người Việt cổ về nòi giống dân tộc qua truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên. - Hiểu được những nét chính về nghệ thuật của truyện. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG. 1. Kiến thức - Khái niệm thể loại truyền thuyết. - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết giai đoạn đầu. - Bóng dáng lịch sử thời kỳ dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm văn học dân gian thời kỳ dựng nước. 2. Kỹ năng: - Đọc diễn cảm văn bản truyền thuyết - Nhận ra những sự việc chính của truyện. - Nhận ra một số chi tiết tưởng tượng kỳ ảo tiêu biểu trong truyện. * CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC -KNS: giao tiếp -KN tư duy -KN tự nhận thức 3.Thái độ: Bồi dưỡng học sinh lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc, tinh thần đoàn kết. 4. Tư tưởng Hồ Chí Minh - Bác luôn đề cao truyền thống đoàn kết giữa các dân tộc anh em và niềm tự hào về nguồn gốc con Rồng cháu Tiên.( Liên hệ) III. CHUẨN BỊ 1. Gi¸o viªn: + So¹n bµi + §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. + Su tÇm tranh ¶nh liªn quan ®Õn bµi häc. - Phương pháp: giảng bình, vấn đáp, nêu vấn đề, - Kỹ thuật: động não, sơ đồ tư duy. 2. Häc sinh: + So¹n bµi + Su tÇm nh÷ng bøc tranh ®Ñp, k× ¶o vÒ vÒ l¹c Long Qu©n vµ ¢u c¬ cïng 100 ngêi con chia tay lªn rõng xuèng biÓn. + Su tÇm tranh ¶nh vÒ §Òn Hïng hoÆc vïng ®Êt Phong Ch©u. IV. CÁC BƯỚC LÊN LỚP 1. ¤n ®Þnh tæ chøc : 2. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ s¸ch vë vµ dông cô häc tËp bé m«n. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Khởi động Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu tiªn c¾p s¸ch ®Õn trêng chóng ta ®Òu ®îc häc vµ ghi nhí c©u ca dao: BÇu ¬i th¬ng lÊy bÝ cïng Tuy r»ng kh¸c gièng nhng chung mét giµn Nh¾c ®Õn gièng nßi mçi ngêi ViÖt Nam cña m×nh ®Òu rÊt tù hµo vÒ nguån gèc cao quÝ cña m×nh - nguån gèc Tiªn, Rång, con L¹c ch¸u Hång. VËy t¹i sao mu«n triÖu ngêi ViÖt Nam tõ miÒn ngîc ®Õn miÒn xu«i, tõ miÒn biÓn ®Õn rõng nói l¹i cïng cã chung mét nguån gèc nh vËy. TruyÒn thuyÕt Con Rång, ch¸u Tiªn mµ chóng ta t×m hiÓu h«m nay sÏ gióp c¸c em hiÓu râ vÒ ®iÒu ®ã. Ho¹t ®éng cña Gv – Hs H§2:Tìm hiểu chung về văn bản - GV híng dÉn c¸ch ®äc- ®äc mÉu- gäi HS ®äc. - NhËn xÐt c¸ch ®äc cña HS - H·y kÓ tãm t¾t truyÖn tõ 5-7 c©u? ? Theo em trruyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung cña tõng phÇn? - §äc kÜ phÇn chó thÝch * vµ nªu hiÓu biÕt cña em vÒ truyÒn thuyÕt? ? Em h·y gi¶i nghÜa c¸c tõ: ng tinh, méc tinh, hå tinh vµ tËp qu¸n? HĐ3: T×m hiÓu v¨n b¶n * Gäi HS ®äc ®o¹n 1 ? LLQ vµ ¢u c¬ ®îc giíi thiÖu nh thÕ nµo? (Nguån gèc, h×nh d¸ng, tµi n¨ng) ? T¹i sao t¸c gi¶ d©n gian kh«ng tëng tîng LLQ vµ ¢u c¬ cã nguån gèc tõ c¸c loµi kh¸c mµ tëng tîng LLQ nßi rång, ¢u C¬ dßng dâi tiªn? §iÒu ®ã cã ý nghÜa g×? * GV b×nh: ViÖc tëng tîng LLQ vµ ¢u C¬ dßng dâi Tiªn - Rång mang ý nghÜa thËt s©u s¾c. Bëi rång lµ 1 trong bèn con vËt thuéc nhãm linh mµ nh©n d©n ta t«n sïng vµ thê cóng. Cßn nãi ®Õn Tiªn lµ nãi ®Õn vÎ ®Ñp toµn mÜ kh«ng g× s¸nh ®îc. Tëng tîng LLQ nßi Rång, ¢u C¬ nßi Tiªn ph¶i ch¨ng t¸c gi¶ d©n gian muèn ca ngîi nguån gèc cao quÝ vµ h¬n thÕ n÷a muèn thÇn k× ho¸, linh thiªng ho¸ nguån gèc gièng nßi cña d©n téc VN ta.? VËy qua c¸c chi tiÕt trªn, em thÊy h×nh tîng LLQ vµ ¢u C¬ hiÖn lªn nh thÕ nµo? ? ¢u C¬ sinh në cã g× k× l¹? Chi tiÕt nµy cã ý nghÜa g×? * GV b×nh: Chi tiÕt l¹ mang tÝnh chÊt hoang ®êng nhng rÊt thó vÞ vµ giµu ý nghÜa. Nã b¾t nguån tõ thùc tÕ rång, r¾n ®Ò ®Î trøng. Tiªn (chim) còng ®Î trøng. TÊt c¶ mäi ngêi VN chóng ta ®Òu sinh ra tõ trong cïng mét bäc trøng (®ång bµo) cña mÑ ¢u C¬. DTVN chóng ta vèn khoÎ m¹nh, cêng tr¸ng, ®Ñp ®Ï, ph¸t triÓn nhanh. ? Em h·y quan s¸t bøc tranh trong SGK vµ cho biÕt tranh minh ho¹ c¶nh g×? ? L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con nh thÕ nµo? ViÖc chia tay thÓ hiÖn ý nguyÖn g×? ? B»ng sù hiÓu biÕt cña em vÒ LS chèng ngo¹i x©m vµ c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc, em thÊy lêi c¨n dÆn cña thÇn sau nµy cã ®îc con ch¸u thùc hiÖn kh«ng? * GV b×nh: LS mÊy ngµn n¨m dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc ta ®· chøng minh hïng hån ®iÒu ®ã. Mçi khi TQ bÞ l©m nguy, ND ta bÊt kÓ trÎ, giµ, trai, g¸i tõ miÒn ngîc ®Õn miÒn xu«i, tõ miÒn biÓn ®Õn miÒn rõng nói xa x«i ®ång lßng kÒ vai s¸t c¸nh ®øng dËy diÕt kÎ thï. Khi nh©n d©n mét vïng gÆp thiªn tai ®Þch ho¹, c¶ níc ®Òu ®au xãt, nhêng c¬m xÎ ¸o, ®Ó gióp ®ì vît qua ho¹n n¹n vµ ngµy nay, mçi chóng ta ngåi ®©y còng ®·, ®ang vµ sÏ tiÕp tôc thùc hiÖn lêi c¨n dÆn cña Long Qu©n xa kia b»ng nh÷ng viÖc lµm thiÕt thùc. ? Trong tuyÖn d©n gian thêng cã chi tiÕt tëng tîng k× ¶o. Em hiÓu thÕ nµo lµ chi tiÕt tëng tîng k× ¶o? - Chi tiÕt tëng tîng k× ¶o lµ chi tiÕt kh«ng cã thËt ®îc d©n gian s¸ng t¹o ra nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh. ? Trong truyÖn nµy, chi tiÕt nãi vÒ LLQ vµ ¢u C¬; viÖc ¢u C¬ sinh në k× l¹ lµ nh÷ng chi tiÕt tëng tîng k× ¶o. Vai trß cña nã trong truyÖn nµy nh thÕ nµo? * Gäi HS ®äc ®o¹n cuèi ? Em h·y cho biÕt, truyÖn kÕt thóc b»ng nh÷ng sù viÖc nµo? ViÖc kÕt thóc nh vËy cã ý nghÜa g×? ? VËy theo em, cèt lâi sù thËt LS trong truyÖn lµ ë chç nµo? * GV: Lµ mêi mÊy ®êi vua Hïng trÞ v×. Kh¼ng ®Þnh sù thËt trªn ®ã lµ l¨ng tëng niÖm c¸c vua Hïng mµ t¹i ®©y hµng n¨m vÉn diÔn ra lÔ héi rÊt lín - lÔ héi ®Òn Hïng. LÔ héi ®ã ®· trë thµnh mét ngµy quèc giç cña c¶ d©n téc. - Dï ai ®i ngîc vÒ xu«i Nhí ngµy giç tæ mïng mêi th¸ng ba ? Em h·y cho biÕt ®Òn Hïng n»m ë tØnh nµo trªn ®Êt níc ta? - Phó Thä H§ 4: Tæng kÕt nghÖ thuËt vµ néi dung bµi häc. ? Trong truyÖn t¸c gi¶ d©n gian ®· sö dông nghÖ thuËt nµo? ? TruyÖn thÓ hiÖn néi dung g×? - Kh¸i qu¸t ho¸ b»ng s¬ ®å t duy H§5: Củng cố bài học, liên hệ thực tế. Néi dung cÇn ®¹t I. §äc- t×m hiÓu chung : 1. §äc vµ kÓ: - §äc râ rµng, rµnh m¹ch, nhÊn giäng ë nh÷ng chi tiÕt k× l¹ phi thêng 2. Bè côc: 3 phÇn a. Tõ ®Çu ®Õn...long trang Þ Giíi thiÖu L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ b. TiÕp...lªn ®êng Þ ChuyÖn ¢u C¬ sinh në k× l¹ vµ LLQ vµ ¢u C¬ chia con c. Cßn l¹i Þ Gi¶i thÝch nguån gèc con Rång, ch¸u Tiªn. 3. Kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt: - TruyÖn d©n gian truyÒn miÖng kÓ vÒ c¸c nh©n vËt, sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø. - Thêng cã yÕu tè tëng tîng k× ¶o. - ThÓ hiÖn th¸i ®é, c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt LS. II. §äc- t×m hiÓu chi tiÕt 1. Giíi thiÖu L¹c Long Qu©n - ¢u c¬: L¹c Long Qu©n -Nguån gèc: ThÇn -H×nh d¸ng: m×nh rång ë díi níc -Tµi n¨ng:cã nhiÒu phÐp l¹, gióp d©n diÖt trõ yªu qu¸i ¢u C¬ - Nguån gèc: Tiªn - Xinh ®Ñp tuyÖt trÇn à §Ñp k× l¹, lín lao víi nguån gèc v« cïng cao quÝ. 2. ¢u C¬ sinh në kú l¹ vµ hai ngêi chia con a. ¢u C¬ sinh në k× l¹: - Sinh bäc tr¨m trøng, në tr¨m con, ®Ñp ®Ï, kh«i ng«, kh«ng cÇn bó mím, lín nhanh nh thæi. à Chi tiÕt tëng tîng s¸ng t¹o diÖu k× nhÊn m¹nh sù g¾n bã keo s¬n, thÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt gi÷a c¸c céng ®ång ngêi ViÖt b. ¢u C¬ vµ L¹c Long Qu©n chia con: - 50 ngêi con xuèng biÓn; - 50 Ngêi con lªn nói à Cuéc chia tay ph¶n ¸nh nhu cÇu ph¸t triÓn DT: lµm ¨n, më réng vµ gi÷ v÷ng ®Êt ®ai. ThÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt, thèng nhÊt DT. Mäi ngêi ë mäi vïng ®Êt níc ®Òu cã chung mét nguån gèc, ý chÝ vµ søc m¹nh. * ý nghÜa cña chi tiÕt tëng tîng k× ¶o: - T« tÝnh ®Ëm tÝnh chÊt k× l¹, lín lao, ®Ñp ®Ï cña c¸c nh©n vËt, sù kiÖn. - ThÇn k×, linh thiªng ho¸ nguån gèc gièng nßi, d©n téc ®Ó chóng ta thªm tù hµo, tin yªu, t«n kÝnh tæ tiªn, d©n téc - Lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm. 3. Gi¶i thÝch nguån gèc con Rång, ch¸u Tiªn - Con trëng lªn ng«i vua, lÊy hiÖu Hïng V¬ng, lËp kinh ®«, ®Æt tªn níc. - Gi¶i thÝch nguån gèc cña ngêi VN lµ con Rång, ch¸u Tiªn. à C¸ch kÕt thóc muèn kh¼ng ®Þnh nguån gèc con Rång, ch¸u Tiªn lµ cã thËt IV. Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt. - Chi tiÕt tëng tîng k× ¶o... 2. Néi dung - Gi¶i thÝch, suy t«n nguån gèc d©n téc. - ThÓ hiÖn sù ®oµn kÕt, thèng nhÊt... * Ghi nhí: SGK- t/3 KÕt h«n LLQ ©c ( thÇn) (tiªn) BäC 100 TRøNG 50 lªnnon 50 xuèngbiÓn NGUåN GèC D¢N TéC V. LuyÖn tËp: 1. Häc xong truyÖn: Con Rång, ch¸u Tiªn em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao? 2. KÓ tªn mét sè truyÖn t¬ng tù gi¶i thÝch nguån gèc cña d©n téc VN mµ em biÕt? - Kinh vµ Ba Na lµ anh em - Qu¶ trøng to në ra con ngêi (mêng) - Qu¶ bÇu mÑ (kh¬ me)  4. Cñng cè : - ý nghÜa truyÖn con Rång ch¸u Tiªn. - Hs kÓ tãm t¾t truyªn Con Rång ch¸u Tiªn. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - §äc kÜ phÇn ®äc thªm - So¹n bµi: B¸nh chng, b¸nh giÇy - T×m c¸c t liÖu kÓ vÒ c¸c d©n téc kh¸c hoÆc trªn thÕ giíi vÒ viÖc lµm b¸nh hoÆc quµ d©ng vua. -------------------------------------------------------------------- TiÕt 2: Ngµy so¹n : Híng dÉn ®äc thªm V¨n b¶n B¸nh chng,b¸nh giµy. (TruyÒn thuyÕt) I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT Hiểu được nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản Bánh chưng, bánh giầy II. TRỌNG TÂM KIÕN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền thuyết - Cốt lõi lịch sử thời kỳ dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm thuộc nhóm truyền thuyết thời kỳ Hùng Vương. - Cách giải thích của người Việt cổ về một phong tục và quan niệm đề cao lao động, đề cao nghề nông – một nét đẹp văn hoá của người Việt, 2. Kỹ năng: - Đọc hiểu một văn bản thuộc thể loại truyền thuyết. - Nhận ra những sự việc chính trong truyện. *CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC -KN giao tiếp -KN tư duy -KN tự nhận thức 3.Thái độ: Giáo dục học sinh lòng tự hào về trí tuệ, văn hóa của dân tộc ta. III. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: - So¹n bµi - §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ c¶nh nh©n d©n ta chë l¸ dong, xay ®ç gãi b¸nh chng, b¸nh giÇy. - Ph¬ng ph¸p: Ph¸t vÊn, gi¶ng b×nh, vÊn ®¸p - Kü thuËt: §éng n·o. 2. Häc sinh: + So¹n bµi IV. C¸c bíc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Em hiÓu thÕ nµo truyÒn thuyÕt? T¹i sao nãi truyÖn Con Rång, ch¸u Tiªn lµ truyÖn truyÒn thuyÕt? ? Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt "Con Rång, ch¸u Tiªn"? Trong truyÖn em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao em thÝch? 3. Bµi míi: H§1: Khëi ®éng Hµng n¨m cø mçi khi tÕt ®Õn, xu©n vÒ, nh©n d©n ta - con ch¸u cña vua Hïng tõ miÒn ngîc ®Õn miÒn xu«i, vïng rõng nói còng nh vïng biÓn l¹i n« nøc, hå hëi chë l¸ dong xay g¹o, gi· g¹o, gãi b¸nh. Quang c¶nh Êy lµm sèng l¹i truyÒn thuyÕt "B¸nh chng, b¸nh giÇy". Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn t×m hiÓu chung vÒ t¸c phÈm - GVgäi HS ®äc truyÖn - Em h·y kÓ tãm t¾t truyÖn - Híng dÉn HS t×m hiÓu chó thÝch: 1,2,3,4,8,9,12,13 ? Theo em, truyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Ho¹t ®éng 3: Híng dÉn t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n ? Më ®Çu truyÖn, t¸c gi¶ muèn cho chóng ta biÕt sù kÞªn g× ? ? Vua Hïng chän ngêi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo? ? ý ®Þnh cña vua ra sao?(qua ®iÓm cña vua vÒ viÖc chän ngêi nèi ng«i) ? Vua ®· chän ngêi nèi ng«i b»ng h×nh thøc nµo? ? §iÒu kiÖn vµ h×nh thøc truyÒn ng«i cã g× ®æi míi vµ tiÕn bé so víi ®¬ng thêi? * GV: Trong truyÖn d©n gian gi¶i ®è lµ1 trong nh÷ng lo¹i thö th¸ch khã kh¨n ®èi víi nh©n vËt, kh«ng hoµn toµn theo lÖ truyÒn ng«i tõ c¸c ®êi tríc: chØ truyÒn cho con trëng. Vua chó träng tµi chÝ h¬n trëng thø-> §©y lµ mét vÞ vua anh minh. ? §Ó lµm võa ý vua, c¸c «ng Lang ®· lµm g×? ? T©m tr¹ng Lang Liªu ra sao ? Lang Liªu ®· lµm g× ? - RÊt buån. Trong c¸c con vua, chµng lµ ngêi thiÖt thßi nhÊt. Tuy lµ Lang nhng tõ khi lín lªn chµng ra ë riªng, ch¨m lo viÖc ®ång ¸ng, trång lóa, trång khoai. Lang Liªu th©n th× con vua nhng phËn th× gÇn gòi víi d©n thêng ? V× sao Lang Liªu ®îc thÇn b¸o méng? - C¸c nh©n vËt må c«i, bÊt h¹nh thêng ®îc thÇn, bôt hiÖn lªn gióp ®ì mçi khi bÕ t¾c. ? V× sao thÇn chØ m¸ch b¶o mµ kh«ng lµm gióp lÔ vËt cho Lang Liªu? - ThÇn vÉn dµnh chç cho tµi n¨ng s¸ng t¹o cña Lang Liªu. ? KÕt qu¶ cuéc thi tµi gi÷a c¸c «ng Lang nh thÕ nµo? ? V× sao hai thø b¸nh cña lang Liªu ®îc vua chän ®Ó tÕ Trêi, §Êt, Tiªn V¬ng vµ Lang Liªu ®îc chän ®Ó nèi ng«i vua? - Hai thø b¸nh cña Lang Liªu võa cã ý nghÜa thùc tÕ: quÝ h¹t g¹o, träng nghÒ n«ng (lµ nghÒ gèc cña ®Êt níc lµm cho ND ®îc no Êm) võa cã ý nghÜa s©u xa: §Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta. - Hai thø b¸nh hîp ý vua chøng tá tµi ®øc cña con ngêi cã thÓ nèi chÝ vua. §em c¸i quÝ nhÊt cña trêi ®Êt cña ruéng ®ång do chÝnh tay m×nh lµm ra mµ tiÕn cóng Tiªn V¬ng, d©ng lªn vua th× ®óng lµ con ngêi tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o. Ho¹t ®éng 4: Kh¸i qu¸t toµn béTP ? TruyÖn ®· sö dông NT g× ? ? TruyÒn thuyÕt b¸nh chng, b¸nh giÇy cã nh÷ng ý nghÜa g×? *Hs ®äc ghi nhí Ho¹t ®éng 4: ? §ãng vai Hïng V¬ng kÓ l¹i truyÖn b¸nh chng, b¸nh GiÇy? ? C©u chuyÖn cã ý nghÜa ntn ? ? ChØ ra vµ ph©n tÝch mét sè chi tiÕt trong truyÖn mµ em thÝch nhÊt. * Gîi ý : - Lang Liªu ®îc thÇn b¸o méng: ®©y lµ chi tiÕt thÇn k× lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña truyÖn, nªu lªn gi¸ trÞ cña h¹t g¹o ë mét ®Êt níc mµ c d©n sèng b»ng nghÒ n«ng, thÓ hiÖn c¸i ®¸ng quÝ, c¸i ®¸ng tr©n träng cña s¶n phÈm do con ngêi lµm ra. - Lêi cña vua nãi vÒ hai lo¹i b¸nh: ®©y lµ c¸ch "®äc", c¸ch "thëng thøc" nhËn xÐt vÒ v¨n ho¸. Nh÷ng c¸i b×nh thêng, gi¶n dÞ song l¹i nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c ®ã còng chÝnh lµ ý nghi· t tëng, t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ hai lo¹i b¸nh vµ phong tôc lµm b¸nh. I. §äc - t×m hiÓu chung: 1. §äc - kÓ: - Hïng V¬ng vÒ giµ muèn truyÒn ng«i cho con nµo lµm võa ý, nèi chÝ nhµ vua. - C¸c «ng lang ®ua nhau lµm cç thËt hËu, riªng Lang Liªu ®îc thÇn m¸ch b¶o, dïng g¹o lµm hai thø b¸nh ®Ó d©ng vua. - Vua cha chän b¸nh cña lang Liªu ®Ó tÕ trêi ®Êt cïng Tiªn V¬ng vµ nhêng ng«i cho chµng. - Tõ ®ã níc ta cã tôc lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy vµo ngµy tÕt. 2. Chó thÝch: 3. Bè côc: 3 phÇn a. Tõ ®Çu...chøng gi¸m b. TiÕp ....h×nh trßn c. Cßn l¹i II. §äc-hiÓu chi tiÕt 1. Vua Hïng chän ngêi nèi ng«i - Hoµn c¶nh: giÆc ngoµi ®· yªn, ®Êt níc th¸i b×nh, ND no Êm, vua ®· giµ muèn truyÒn ng«i. - ý cña vua: ngêi nèi ng«i vua ph¶i nèi ®îc chÝ vua, kh«ng nhÊt thiÕt lµ con trëng. - H×nh thøc: ®iÒu vua ®ßi hái mang tÝnh chÊt mét c©u ®è ®Ó thö tµi. 2. Cuéc thi tµi gi÷a c¸c «ng lang - C¸c «ng lang thi nhau lµm cç thËt hËu, thËt ngon. - Lang Liªu: Lµm ra hai lo¹i b¸nh: b¸nh trng, b¸nh giµy 3. KÕt qu¶ cuéc thi - Lang Liªu ®îc chän lµm ngêi nèi ng«i. V× chµng lµ ngêi cã tµi, cã ®øc vµ hiÕu th¶o III. Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt : - Sö dông nghÖ thuËt tiªu biÓu cho truyÖn d©n gian... 2. Néi dung :  - Gi¶i thÝch nguån gèc hai lo¹i b¸nh cæ truyÒn vµ phong tôc lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy vµ tôc thê cóng tæ tiªn cña ngêi ViÖt. - §Ò cao nghÒ n«ng trång lóa níc. - Quan niÖm duy vËt th« s¬ vÒ Trêi, §Êt. - ¦íc m¬ vua s¸ng, t«i hiÒn, ®Êt níc th¸i b×nh, nh©n d©n no Êm. * Ghi nhí : T12/SGK IV. LuyÖn tËp: 1. TËp kÓ chuyÖn. 2. ý nghÜa cña phong tôc ngµy tÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy. - §Ò cao nghÒ n«ng, ®Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n ta. Cha «ng ta ®· x©y dùng phong tôc tËp qu¸n cña m×nh tõ nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ nhng rÊt linh thiªng, giµu ý nghi·. Quang c¶nh ngµy tÕt nh©n d©n ta gãi hai lo¹i b¸nh cßn cã ý nghÜa gi÷ g×n truyÒn thèng v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ lµm sèng l¹i truyÒn thuyÕt B¸nh chng, b¸nh giÇy. 4. Cñng cè : - ý nghÜa truyÖn B¸nh Chng b¸nh GiÇy? - Nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n. 5. H­íng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - So¹n bµi: Tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt TiÕt 3: Ngµy so¹n: Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng viÖt I. MỨC ĐỘ CÇN ĐẠT - Nắm chắc định nghĩa về từ, cấu tạo của từ. - Biết phân biệt các kiểu cấu tạo từ. Lư ý: Học sinh đã học về cấu tạo từ ở Tiểu học II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Định nghĩa về từ, từ đơn, từ phức, các loại từ phức. - Đơn vị cấu tạo từ tiếng Việt. 2. Kỹ năng: - Nhận diện, phân biệt được: + Từ và tiếng + Từ đơn và từ phức + Từ ghép và từ láy. - Phân tích cấu tạo của từ. *CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC - Ra quyết định : lựa chọn cách sử dụng từ tiếng việt, trong thực tiễn giao tiếp của bản thân. - Giao tiếp : Trình bày suy nghĩ, ý tưởng , thảo luận và chia sẻ những cảm nhận cá nhân về cách sử dụng từ trong tiếng việt. 3.Thái độ: Giáo dục các em biết yêu quí, giữ gìn sự trong sáng của vốn từ tiếng Việt. III. CHUÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: - So¹n bµi - §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. - B¶ng phô viÕt VD vµ bµi tËp 2. Häc sinh: + So¹n bµi IV. C¸c bíc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KTBC: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi 3. Bµi míi: H§1: Khëi ®éng TiÓu häc, c¸c em ®· ®ùoc häc vÒ tiÕng vµ tõ. TiÕt häc nµy chóng ta sÏ t×m hiÓu s©u thªm vÒ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt ®Ó gióp c¸c em sö dông thuÇn thôc tõ tiÕng ViÖt. H§1: H×nh thµnh kh¸i niÖm vÒ tõ * GV treo b¶ng phô ®· viÕt VD. ? C©u v¨n nµy lÊy ë v¨n b¶n nµo? ? Tríc mçi g¹ch chÐo lµ 1 tõ, em h·y cho biÕt c©u v¨n trªn cã mÊy tõ ? Vµ cã bao nhiªu tiÕng( mçi mét con ch÷ lµ mét tiÕng) ? VËy tiÕng vµ tõ trong c©u v¨n trªn cã cÊu t¹o ntn? TiÕng dïng ®Ó lµm g×? ? 9 tõ trong VD trªn khi kÕt hîp víi nhau cã t¸c dông g×?(t¹o ra c©u cã ý nghÜa) ? Tõ dïng ®Ó lµm g×? ? Khi nµo mét tiÕng cã thÓ coi lµ mét tõ? ? Tõ nhËn xÐt trªn em h·y rót ra kh¸i niÖm tõ lµ g×? * GV nhÊn m¹nh kh¸i niÖm vµ cho hs ®äc ghi nhí H§2: H×nh thµnh kh¸i niÖm tõ ®¬n, tõ phøc. * GV treo b¶ng phô ? Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë tiÓu häc em h·y ®iÒn c¸c tõ vµo b¶ng ph©n lo¹i? * HS lÇn lît lªn b¶ng ®iÒn vµo b¶ng ph©n lo¹i. ? Qua viÖc lËp b¶ng, em h·y nhËn xÐt, tõ ®¬n vµ tõ phøc cã g× kh¸c nhau? ? Hai tõ phøc trång trät, ch¨n nu«i cã g× gièng vµ kh¸c nhau? + Gièng: ®Òu lµ tõ phøc (gåm hai tiÕng) + Kh¸c: Ch¨n nu«i: gåm hai tiÕng cã quan hÖ vÒ nghÜa ? VËy tõ phøc ®îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa ®îc gäi lµ tõ g×? - Trång trät gåm hai tiÕng cã quan hÖ l¸y ©m ? Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng ®îc gäi lµ tõ g×? ? ThÕ nµo lµ tõ ®¬n, tõ phøc? Tõ phøc cã mÊy lo¹i, ®ã lµ nh÷ng lo¹i nµo? * HS ®äc ghi nhí * Qua bµi häc ta cã thÓ dùng thµnh s¬ ®å sau( dïng s¬ ®å t duy) i. Kh¸i niÖm vÒ tõ 1. VÝ dô: ThÇn /d¹y/ d©n/ c¸ch/ trång trät/, ch¨n nu«i/vµ/ c¸ch/ ¨n ë/.( Con Rång ch¸u Tiªn) 2. NhËn xÐt: - VD trªn cã 9 tõ, 12 tiÕng. - Cã tõ chØ cã mét tiÕng, cã tõ 2 tiÕng. - TiÕng dïng ®Ó t¹o tõ - Tõ dïng ®Ó t¹o c©u. - Khi mét tiÕng cã thÓ t¹o c©u, tiÕng Êy trë thµnh mét tõ. à Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó t¹o c©u. * Ghi nhí : T13/SGK II. Tõ ®¬n vµ tõ phøc: 1. VÝ dô: Tõ /®Êy /níc/ ta/ ch¨m/ nghÒ/ trång trät/, ch¨n nu«i /vµ /cã/ tôc/ ngµy/ tÕt/ lµm /b¸nh chng/, b¸nh giÇy/. * §iÒn vµo b¶ng ph©n lo¹i: - Cét tõ ®¬n: tõ, ®Êy, níc, ta.... - Cét tõ ghÐp: ch¨n nu«i - Cét tõ l¸y: trång trät. * NhËn xÐt : à Tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm cã mét tiÕng. à Tõ phøc gåm cã 2 tiÕng trë lªn - Tõ ghÐp: ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ mÆt nghÜa. - Tõ l¸y: Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng. * Ghi nhí: SGK - Tr13: Tõ Tõ ®¬n Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y H§3: III. LuyÖn tËp Bµi 1: - §äc vµ thùc hiÖn yªu cÇu bµi tËp 1 - S¾p xÕp theo giíi tÝnh nam/ n÷ - S¾p xÕp theo bËc trªn/ díi a. Tõ nguån gèc, con ch¸u thuéc kiÓu tõ ghÐp. b. Tõ ®ång nghÜa víi tõ nguån gèc: Céi nguån, gèc g¸c... c. Tõ ghÐp chØ qua hÖ th©n thuéc: cËu mî, c« d×, chó ch¸u, anh em. Bµi 2: C¸c kh¶ n¨ng s¾p xÕp: - ¤ng bµ, cha mÑ, anh chÞ, cËu mî... - B¸c ch¸u, chÞ em, d× ch¸u, cha anh... Bµi 3: - Nªu c¸ch chÕ biÕn b¸nh: b¸nh r¸n, b¸nh níng, b¸nh hÊp, b¸nh nhóng... - Nªu tªn chÊt liÖu lµm b¸nh: b¸nh nÕp, b¸nh tÎ, b¸nh gai, b¸nh khoai, b¸nh ng«, b¸nh s¾n, b¸nh ®Ëu xanh... - TÝnh chÊt cña b¸nh: b¸nh dÎo, b¸nh phång, b¸nh xèp... - H×nh d¸ng cña b¸nh: b¸nh gèi, b¸nh khóc, b¸nh quÊn thõng... Bµi 4: - Miªu t¶ tiÕng khãc cña ngêi - Nh÷ng tõ cã t¸c dông miªu ta ®ã: nøc në, sôt sïi, rng røc... B5 :Thi t×m nhanh c¸c tõ l¸y * GV cho ®¹i diÖn c¸c tæ lªn t×m Bµi 5: - T¶ tiÕng cêi: khóc khÝch, s»ng sÆc, h« hè, ha h¶, hÒnh hÖch... - T¶ tiÕng nãi: khµn khµn, lÌ nhÌ, thá thÎ, lÐo nhÐo, lÇu bÇu, sang s¶ng... - T¶ d¸ng ®iÖu: Lõ ®õ, l¶ lít, nghªnh ngang, ng«ng nghªnh, thít tha... 4. Cñng cè: Nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n 5. H­íng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - Hoµn thiÖn bµi tËp. - T×m sè tõ, sè tiÕng trong ®o¹n v¨n: lêi cña vua nhËn xÐt vÒ hai thø b¸nh cña Lang liªu - So¹n: Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph¬ng thøc biÓu ®¹t. --------------------------------------------------------------- TiÕt 4 Ngµy so¹n : Giao tiÕp,v¨n b¶n vµ ph¬ng thøc BiÓu ®¹t . I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Bước đầu biết về giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt - Nắm được mục đích giao tiếp, kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG 1. Kiến thức - Sơ giản về hoạt động truyền đạt, tiếp nhận tư tưởng, tình cảm bằng phương tiện ngôn từ: giao tiếp, văn bản, phương thức biểu đạt, kiểu văn bản. - Sự chi phối của mục đích giao tiếp trong việc lựa chọn phương thức biểu đạt để tạo lập văn bản. - Các kiểu văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, lập luận, thuyết minh và hành chính công vụ. 2. Kỹ năng: - Bước đầu nhận biết về việc lựa chọn phương thức biểu đạt phù hợp với mục đích giao tiếp. - Nhận ra kiểu văn bản ở một văn bản cho trước căn cứ vào phương thức biểu đạt. - Nhận ra tác dụng của việc lựa chọn phương thức biểu đạt ở một đoạn văn bản cụ thể. *CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC - Giao tiếp ứng xử : Biết các phương thức biểu đạt và sử dụng văn bản theo những phương thức biểu đạt khác nhau phù hợp với mục đích giao tiếp. - Tự nhận thức được tầm quan trọng của giao tiếp bằng văn bản và hiệu quả của các phương thức biểu đạt. 3.Thái độ: Lòng say mê tìm hiểu, học hỏi. III. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn: + So¹n bµi + §äc s¸ch gi¸o viªn vµ s¸ch bµi so¹n. + B¶ng phô 2. Häc sinh: + So¹n bµi IV. C¸c bíc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KTBC 3. Bµi míi. H§1. Khëi ®éng C¸c em ®· ®îc tiÕp xóc víi mét sè v¨n b¶n ë tiÕt 1 vµ 2. VËy v¨n b¶n lµ g×? §îc sö dông víi môc ®Ých giao tiÕp nh thÕ nµo? TiÕt häc nµy sÏ gióp c¸c em gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c ®ã. Ho¹t ®éng cña thÇy-trß Néi dung cÇn ®¹t Ho¹t ®éng 2: H×nh thµnh kh¸i niÖm giao tiÕp v¨n b¶n vµ ph¬ng tghøc biÓu ®¹t ? Khi ®i ®êng, thÊy mét viÖc g×, muèn cho mÑ biÕt em lµm thÕ nµo? ? §«i lóc rÊt nhí b¹n th©n ë xa mµ kh«ng thÓ trß chuyÖn th× em lµm thÕ nµo? * GV: C¸c em nãi vµ viÕt nh vËy lµ c¸c em ®· dïng ph¬ng tiÖn ng«n tõ ®Ó biÓu ®¹t ®iÒu m×nh muèn nãi. Nhê ph¬ng tiÖn ng«n tõ mµ mÑ hiÓu ®îc ®iÒu em muèn nãi, b¹n nhËn ®îc nh÷ng t×nh c¶m mµ em gØ g¾m. §ã chÝnh lµ giao tiÕp. ? Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu võa t×m hiÓu, em hiÓu thÕ nµo lµ giao tiÕp? * GV chèt: ®ã lµ mèi quan hÖ hai chiÒu gi÷a ngêi truyÒn ®¹t vµ ngêi tiÕp nhËn. ? ViÖc em ®äc b¸o vµ xem truyÒn h×nh cã ph¶i lµ giao tiÕp kh«ng? V× sao? - Quan s¸t bµi ca dao trong SGK (c) ? Bµi ca dao cã néi dung g×? * GV: §©y lµ vÊn ®Ò chñ yÕu mµ cha «ng chóng ta muèn göi g¾m qua bµi ca dao nµy. §ã chÝnh lµ chñ ®Ò cña bµi ca dao. ? Bµi ca dao ®îc lµm theo thÓ th¬ nµo? Hai c©u lôc vµ b¸t liªn kÕt víi nhau nh thÕ nµo? * GV chèt: Bµi ca dao lµ mét v¨n b¶n: nã cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã liªn kÕt m¹ch l¹c vµ diÔn ®¹t trän vÑn ý. ? Cho biÕt lêi ph¸t biÓu cña thÇy c« hiÖu trëng trong buæi lÔ khai gi¶ng n¨m häc cã ph¶i lµ lµ v¨n b¶n kh«ng? V× sao? - §©y lµ mét v¨n b¶n v× ®ã lµ chuçi lêi nãi cã chñ ®Ò, cã sù liªn kÕt vÒ néi dung: b¸o c¸o thµnh tÝch n¨m häc tríc, ph¬ng híng n¨m häc míi. ? Bøc th em viÕt cho b¹n cã ph¶i lµ v¨n b¶n kh«ng? V× sao? ? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ v¨n b¶n? Hs ®äc ghi nhí I.t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n vµ ph¬ng thc biÓu ®¹t: 1. V¨n b¶n vµ môc ®Ých giao tiÕp: