Ngữ văn 9 - Tuần 1 tiết 1, 2

Tuần 1 – Tiết 1 Ngày soạn: 24- 08- 2008 Bài 1- Văn bản: PHONG CÁCH Hồ Chí Minh -Lê Anh Trà- ---------------------------------------------------------------------- I-MỤC TIÊU BÀI DẠY: Giúp HS: - Thấy được vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị ; Thấy được sự tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại của Bác là sự tiếp thu có chọn lọc dựa trên nền tảng của văn hoá dân tộc. - Rèn luyện kĩ năng cảm nhận tác phẩm. - Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác, HS có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo gương Bác. II-CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: + ĐDDH: phiếu học tập … + Phương án tổ chức lớp: thảo luận + Nội dung kiến thức: bài soạn III-TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY: 1. Ổn định tình hình lớp: (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: (5’) Kiểm tra sách vở môn Ngữ văn. Nhắc nhở HS học tốt môn học này 3. Tiến trình các hoạt động : TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Kiến thức 2’ Hoạt động 1: Khởi động ? Kể tên các văn bản viết về Bác Hồ mà em đã được học và được đọc? Trong các VB đó, em thích VB nào nhất? Vì sao? GV: Củng cố à kết luận: VB này chủ yếu nói về phong cách làm việc, phong cách sống của chủ tịch Hồ chí Minh, cốt lõi là vẻ đẹp văn hóa với sự kết hợp nhuần nhuyễn hài hòa giữa văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại. Hồ Chí Minh không chỉ là nhà cách mạng vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới. Vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bậc trong phong cách Hồ Chí Minh. HS: Đó là các VB”Đức tính giản dị của Bác Hồ” … HS tự nêu những cảm nhận của mình vè các VB đó. 7’ 20’ Hoạt động 2: Đọc, tìm hiểu chung - Hướng dẫn HS đọc văn bản. ? Theo em, VB Phong cách Hồ Chí Minh thuộc loại VB gì? VB đã làm rõ những nội dung chính nào? Hoạt động 3: Phân tích. ? Dựa vào đâu ta có thể thấy được vốn tri thức văn hóa nhân loại của chủ tịch HCM là vô cùng sâu rộng ? 2 HS đọc. 4Là VB nhật dụng và có nội dung: Vẻ đẹp trong p.cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, giản dị và thanh tao. Tất cả đợc thể hiện qua những luận điểm sau: 1- Sự tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 2- Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 4HS: Dựa vào cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian nan vất vả. Người đi nhiều nơi. Người có thể hiểu biết sâu rộng nền văn hóa các nước châu Á, châu Âu, châu Phi, châu Mĩ. Người học hỏi, tìm hiểu đến mức uyên thâm các nền văn hoá ấy trên cơ sở chọn lọc tiếp thu những tinh hoa dựa trên nền tảng văn hoá dân tộc. I- Tìm hiểu chung: Là văn bản nhật dụng với chủ đề về sự hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc dân tộc. II - Phân tích : 1. Hồ Chí Minh với sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại : - Hoàn cảnh tiếp thu: Qua cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian nan vất vả + 1911 rời bến cảng Nhà Rồng. + Qua nhiều cảng trên thế giới . + Thăm và ở nhiều nước . ? Để có được vốn tri thức văn hóa sâu rộng ấy, Người đã làm như thế nào? Em hãy tìm các chi tiết cho thấy điều đó. ? Bác đã tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân loại như thế nào? + Người đã nắm vững p.tiện g.tiếp là ngôn ngữ. Bác nói thông viết thạo nhiều thứ tiếng trên thế giới. + Bác coi trọng việc học trong thực tế đời sống, học qua công việc, học qua lao động. + Khi học hỏi và tìm hiểu thì học hỏi tìm hiểu đến mức uyên thâm. + Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hóa nước ngoài; + Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động; +Tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay đồng thời với việc phê phán những hạn chế, tiêu cực; + Trên nền tảng văn hóa dân tộc mà tiếp thu những ảnh hưởng quốc tế ( tất cả những ảnh hưởng quốc tế đã được nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ) . - Cơ sở tiếp thu : + Nắm vững phương tiện giao tiếp bằng ngôn ngữ . + Qua công việc lao động mà học hỏi . + Học hỏi, tìm hiểu đến mức uyên thâm. - Cách tiếp thu: + Tiếp thu có chọn lọc. + Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động. + Tiếp thu cái đẹp, cái hay; phê phán cái hạn chế, tiêu cực. + Tiếp thu dựa trên nền tảng VH dân tộc. ? Em hãy cho biết tại sao ngay trong luận điểm đầu tiên, tác giả đã nêu ra vấn đề về vốn tri thức văn hoá nhân loại của Hồ Chí Minh? - Yêu cầu thảo luận nhóm. - Cử đại diện trả lời. à GV: Củng cố, kết luận. 4HS: Thảo luận nhóm à 1- Tác giả muốn khẳng định tầm vóc văn hoá của HCM. Ngời không chỉ là nhà yêu nước, nhà cách mạng lỗi lạc mà còn là một danh nhân văn hoá thế giời kiệt xuất. 2- Qua đó đã xác định vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bậc trong p.cách HCM. 3- Xác lập luận điểm này đầu tiên là để làm rõ hơn vẻ đẹp giản dị mà thanh cao trong lối sống, cách sống của Người. 4. Hướng dẫn về nhà: (5’) *Bài cũ: - Tìm đọc và kể lại những câu chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của chủ tịch HCM. - Tìm được dẫn chứng cho sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại của Hồ Chí Minh. *Bài mới: Chuẩn bị cho bài: Phong cách Hồ Chí Minh - Đọc và trả lời các câu hỏi tiếp theo. - Tìm hiểu nét đẹp trong lối sống Hồ Chí Minh. IV-RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: Tuần 1 – Tiết 2 Ngày soạn: 25- 8- 2008 Bài 1 – Văn bản: PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH (tiếp theo) *Lê Anh Trà* I-MỤC TIÊU BÀI DẠY: - Tiếp tục giúp HS thấy được vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, dân tộc và nhân loại, thanh cao và giản dị . - Rèn luyện kĩ năng cảm nhận tác phẩm. - Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác, HS có ý thức tu dưỡng, học tập,rèn luyện theo gương Bác. II-CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH: + ĐDDH: Bảng phụ, phiếu học tập … + Phương án tổ chức lớp: thảo luận + Nội dung kiến thức ôn tập, chuẩn bị ở nhà: bài soạn III-TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY: 1/ Ổn định tình hình lớp: (1’) 2/ Kiểm tra bài cũ: (5’) Câu hỏi: Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại được bắt nguồn từ hoàn cảnh và cách tiếp nhận cụ thể nào của Bác? Trả lời: - Hoàn cảnh: Hoạt động cách mạng đầy gian nan vất vả + 1911 rời bến cảng Nhà Rồng + Qua nhiều cảng trên thế giới + Thăm và ở nhiều nước + Qua công việc lao động mà học hỏi - Cách tiếp thu : + Nắm vững phương tiện giao tiếp bằng ngôn ngữ + Qua công việc lao động mà học hỏi 3/ Các hoạt động: TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Kiến thức 1’ Hoạt động 1: Khởi động Củng cố lại kiến thức ở tiết trước. 19’ Hoạt động 2: Phân tích ? Lối sống của Bác- một vị lãnh tụ, có điều gì gây cho ta ấn tượng ? ? Lối sống đó được thể hiện ở những điểm nào? HS: Dù ở cương vị lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước nhưng Bác đã có một lối sống vô cùng giản dị. HS: Được thể hiện ở: + Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ : “chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao” như cảnh làng quê quen thuộc ; “chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp bộ chính trị, làm việc và ngủ” … 2. Nét đẹp trong lối sống Hồ Chí Minh : - Nơi ở và làm việc : Nhỏ bé, mộc mạc ; Đồ đạc đơn sơ. + Trang phục giản dị: bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ; tư trang ít ỏi : chiếc va li con với bộ quần áo, vài vật kỉ niệm … - Trang phục giản dị. GV: Liên hệ, củng cố. + Ăn uống đạm bạc : cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa… -Ăn uống đạm bạc, dân dã. ? Em có nhận xét gì về lối sống của Bác? GV: Liên hệ, củng cố: Lối sống của Bác là sự kế thừa và phát huy những nét cao đẹp của những nhà văn hóa dân tộc, mang nét đẹp thời đại gắn bó với nhân dân. HS: cách sống giản dị, đạm bạc của Bác lại vô cùng thanh cao, sang trọng: + Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui trong cảnh nghèo khó. + Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn người. àĐây là một cách sống có văn hóa đã trở thành một quan điểm thẩm mĩ : cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên. àĐây là một cách sống có văn hóa đã trở thành một quan điểm thẩm mĩ : cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên. ? Lối sống của Bác gợi ta nhớ đến những người nào trong thời PK? GV: Liên hệ với thơ văn Nguyễn Trãi… để củng cố. - HS: Cách sống của Bác gợi ta nhớ đến cách sống của các vị hiền triết trong lịch sử như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm sống ở quê nhà cuộc sống đạm mà rất thanh cao : “Thu ăn măng trúc đông ăn giá Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao” Hoạt động 3: Tổng Kết ? Theo em, vẻ đẹp trong phong cách HCM, đấy là điều gì? ? Để làm nổi bật vẻ đẹp trong phong cách HCM, tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào? HS thảo luận: àVẻ đẹp trong phong cách HCM là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại, giữa thanh cao và giản dị. 4- Kết hợp giữa kể và bình luận. Đan xen giữa những lời kể và bình luận một cách tự nhiên : “có thể nói ít có vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như chủ tịch HCM”, “quả như một câu chuyện thần thoại, như câu chuyện về một vị tiên, một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích”. III-Tổng kết : 1. Nghệ thuật: - Kết hợp giữa kể và bình luận. -Chọn lọc chi tiết tiêu biểu.(dc) -Chọn lọc chi tiết tiêu biểu. -Đan xen thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, cách dùng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa HCM với các bậc hiền triết của dân tộc . -Đan xen thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, cách dùng từ Hán Việt ? Với những BPNT đó, VB đã làm toát lên điều gì? -Sử dụng nghệ thuật đối lập: Vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi; am hiểu mọi nền văn hóa nhân loại mà hết sức dân tộc, hết sức Việt Nam. HS: Dựa vào SGK. -Sử dụng nghệ thuật đối lập. 2. Nội dung: (Mục Ghi nhớ – SGK) Hoạt động 4: Luyện tập ? Vấn đề mà VB đặt ra cho mỗi chúng ta là gì? ? Em rút ra cho mình được bài học gì trương phong cách của Bác? ? Em suy nghĩ như thế nào là lối sống có văn hoá? (trang phục hiện đại, nói năng, ứng xử…) HS: Cần phải hòa nhập với khu vực và quốc tế nhưng cũng phải giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. HS : Phong cách HCM là một tấm gương sáng cho tất cả mọi người noi theo. HS: Tự trình bày ý kiến. 4/ Hướng dẫn về nhà: (5’) *Bài cũ: - Cảm nhận được toàn bộ vẻ đẹp trong phong cách HCM. - Viết một đoạn văn ngắn để trình bày cảm nhận của em sau khi tìm hiểu về phong cách HCM. *Bài mới: 1. Chuẩn bị cho bài: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình + Đọc, trả lời các câu hỏi. + Nhận thấy nguy cơ chiến tranh hạt nhân và nhiệm vụ cấp bách là ngăn chặn nguy cơ đó, là đấu tranh cho một thế giới hòa bình. + Thấy được nghệ thuật nghị luận. 2. Nắm được thế nào lả hội thoại. Các phương châm hội thoại và 2 nội dung : p.châm về lượng và p.châm về chất à Tiết tiếp sau. IV-RÚT KINH NGHIỆM, BỔ SUNG: