Nội dung ôn tập môn thi: tâm lý học đại cương (dành cho thi tuyển sinh cao học ngành: giáo dục học)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI NỘI DUNG ÔN TẬP MÔN THI: TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG (DÀNH CHO THI TUYỂN SINH CAO HỌC NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC) PHẦN I. KHÁI QUÁT VỀ KHOA HỌC TÂM LÝ I. Tâm lý học là một môn khoa học 1. Vài nét khái quát về lịch sử Tâm lý học 2. Tâm lý học là một khoa học - Đối tượng của Tâm lý học. - Quan điểm duy vật biện chứng về bản chất hiện tượng tâm lý. - Chức năng và phân loại hiện tượng tâm lý. - Nhiệm vụ của Tâm lý học. Những nguyên tắc và phương pháp nghiên cứu của Tâm lý học. 3. Các ngành của Tâm lý học. Vị trí của Tâm lý học trong hệ thống khoa học. Vai trò của Tâm lý học. II. Cơ sở tự nhiên và cơ sở xã hội của tâm lý người 1. Cơ sở tự nhiên - Di truyền và tâm lý - Não và tâm lý - Phản xạ có điều kiện và tâm lý 2. Cơ sở xã hội của tâm lý người - Quan hệ xã hội, nền văn hoá xã hội và tâm lý người - Hoạt động, giao tiếp và tâm lý. III. Sự nảy sinh phát triển của tâm lý và ý thức 1. Sự nảy sinh và phát triển tâm lý trong quá trình tiến hoá sinh vật và trong quá trình phát sinh cá thể. 2. Sự nảy sinh và phát triển ý thức về mặt loài và cá thể con người 3. Vấn đề tự ý thức 4. Mối quan hệ giữa ý thức và vô thức PHẦN II: NHÂN CÁCH - HOẠT ĐỘNG – GIAO TIẾP I. Nhân cách 1. Khái niệm nhân cách và đặc điểm cơ bản của nhân cách 2. Cấu trúc của nhân cách 3. Sự hình thành nhân cách II. Hoạt động 1. Khái niệm hoạt động 2. Cấu trúc của hoạt động 3. Các loại hoạt động 4. Sự lĩnh hội các phương thức hoạt động: kỹ năng, kỹ xảo, thói quen 5. Chú ý là điều kiện của hoạt động có ý thức III. Giao tiếp 1. Giao tiếp là phương thức đặc biệt của mối quan hệ giữa con người với con người - Khái niệm giao tiếp - Các loại giao tiếp 2. Giao tiếp ngôn ngữ là hình thức giao tiếp đặc biệt ở con người - Ngôn ngữ và ngôn ngữ - Các loại ngôn ngữ - Cơ chế của hoạt động ngôn ngữ - Những đặc điểm cá nhân về ngôn ngữ 3. Mối quan hệ giao tiếp và hoạt động, giao tiếp, hoạt động và nhân cách PHẦN III: HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC CỦA NHÂN CÁCH I. Nhận thức cảm tính 1. Khái niệm cảm giác, tri giác 2. Các loại cảm giác và tri giác 3. Các quy luật cơ bản của cảm giác 4. Các thuộc tính cơ bản của tri giác 5. Vai trò của nhận thức cảm tính 6. Tính nhạy cảm - một thuộc tính nhân cách. Quan sát và năng lực quan sát II. Nhận thức lý tính 1. Tư duy - Khái niệm tư duy và các đặc điểm cơ bản của nó - Tư duy như một quá trình, các thao tác tư duy cơ bản - Các loại tư duy - Các phẩm chất trí tuệ của nhân cách 2. Tưởng tưởng - Khái niệm tưởng tượng - Các loại tưởng tượng - Các cách sáng tạo hình ảnh mới trong tưởng tượng - Tưởng tượng và nhân cách III. Trí nhớ 1.Khái niệm trí nhớ 2. Những quá trình cơ bản của trí nhớ 3. Các loại trí nhớ 4. Trí nhớ và nhân cách PHẦN IV. CÁC THUỘC TÍNH TÂM LÝ CỦA NHÂN CÁCH I. Mặt tình cảm – ý chí của nhân cách Tình cảm Khái niệm xúc cảm – tình cảm. Những đặc điểm đặc trưng của tình cảm Các loại tình cảm. Vai trò của tình cảm trong cấu trúc tâm lý của nhân cách Ý chí: Ý chí – mặt năng động của ý thức. Hành động ý chí và cấu trúc của nó. Những phẩm chất ý chí của nhân cách và sự hình thành chúng. II. Xu hướng. Khái niệm xu hướng. Các mức độ biểu hiện của xu hướng (nhu cầu, hứng thú, lý tưởng, thế giới quan và niềm tin). Xu hướng nhân cách và hệ thống thứ bậc động cơ nhân cách. III. Tính cách. Khái niệm tính cách. Cấu trúc của tính cách. Cái cá biệt, cái điển hình của tính cách IV. Khí chất Khái niệm chung về khí chất Phân kiểu khí chất Khí chất và các thuộc tính tâm lý của nhân cách V. Năng lực Khái niệm năng lực Các quan điểm về mối quan hệ tiền đề tự nhiên và bản chất xã hội của năng lực Mối quan hệ qua lại giữa năng lực và các thuộc tính khác của nhân cách Vấn đề phát triển và bồi dưỡng năng khiếu TÀI LIỆU THAM KHẢO: Đề cương bài giảng “Tâm lý học đại cương” – Hội đồng bộ môn Tâm lý – Giáo dục học – Hà Nội, 1975 Phạm Minh Hạc (chủ biên), Lê Khanh, Trần Trọng Thủy, Tâm lý học, tập 1 – NXB Giáo dục, 1989 Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên), Trần Hữu Luyến, Trần Quốc Thành, Tâm lý học (Giáo trình thuộc chương trình sư phạm cốt lõi dành cho các trường ĐH và CĐSP), Bộ GD&ĐT, Hà Nội, 1995.