Ôn tập nâng cao kiến thức Tập làm văn

Văn biểu cảm I.Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm. 1.Khái niệm. Văn biểu cảm là loại văn thể hiện những tình cảm, cảm xúc, nói lên những rung động, những ý nghĩ trước cảnh vật, con người và sự việc mà đối tượng hướng tới. V ăn biểu cảm (Còn gọi là văn trữ tình) là kiểu văn bản có nội dung biểu đạt, tư tưởng, tình cảm, bộc lộ những cảm xúc của người viết-Thường là những ấn tượng thầm kín, sâu sắc về con người, sự vật, về những kỉ niệm, những hồi ức khó quên trong cuộc đời mỗi con người. Vì vậy, văn biểu cảm có khả năng khơi gợi cảm xúc chân thành ở người đọc, tạo sự đồng cảm ở người đọc và người viết. Như vậy văn biểu cảm ra đời là để đáp ứng nhu cầu tinh thần của con người. Khi vui, khi buồn, khi hạnh phúc hay đau khổ, bao giờ con người cũng muốn được thổ lộ , giãi bày, chia sẻ. So với khái niệm văn phát biểu cảm nghĩ (Về tác phẩm văn học, về nhân vật văn học) trước đây thì khái niệm văn biểu cảm rộng hơn nhiều bởi nó gắn với toàn bộ đời sống tình cảm vốn rất phong phú, đa dạng của con người. Một bài thơ trữ tình, một trang tuỳ bút, những cảm xúc khi đọc một tác phẩm văn học hay đứng trước một cảnh đẹp thiên nhiên...đều là những văn bản biểu cảm. Nếu không miêu tả một cảnh vật, một sự vật cụ thể , nếu không kể một câu chuyện cụ thể thì nhà văn lấy gì, dựa vào gì mà biểu cảm ?Văn biểu cảm phải có nội dung hiện thực và có yếu tố trữ tình. Bởi lẽ văn chương phải từ cuộc sống mà có, rồi lại phải từ tác phẩm mà trở về cuộc sống. đó là những điều cần biết. *vd(a) ... Đã đi Điện Biên Lai Châu được, mà không nhân chuyến ấy mà lái sang tỉnh bạn Lào Cai, thì đó cũng là một điều không nên có đối với việc mở rộng thêm kiến thức nói chung của mình về các tỉnh biên thuỳ, nó là những lá bình phong bàng lá che giữ mặt sau của thủ đô .Thêm nữa, tuyến đường từ tỉnh lị Lai Châu sang tỉnh lị Lào Cai rất tốt(...)nhiều kì quan hơn, và cảnh đẹp luôn luôn thay đổi nối tiếp. Chỉ trong một ngày xe tốc độ không cần nhanh lắm, buổi sớm tan sương, anh lăn xe qua mặt cầu sông Đà, thì vàng mặt trời xe anh đã tới Cốc Lếu. Lại vượt cầu to mà sang sông Hồng, dừng lại ở mép phố Lào Cai chỗ bờ sông, mà cái nhìn mặt giời của anh, buổi sáng nó còn chiếu xuống mặt cấúăt sông Đà thì buổi chiều cùng ngày nó lại tô đỏ thêm sông Hồng đây, và nhuộm tía cả mấy ngọn núi lam Ngũ Chi Sơn đang như cái bàn tay Lào Cai xoè đủ năm ngón mà chào khách từ xa lại. Chao ơi, chỉ trong một ngày mà vượt qua hai con sông hùng vĩ của Miền Bắc ; qua đất Tam Đường núi nhú nhú lên như 99 cái bánh bao tày đình ; qua cánh đồng Bình Lư mà ao lớn, ao con đưng 99 cái đĩa đựng tài báo ; băng qua dãy Pu Cam Cáp ngọn lênh khênh trên trờiTây Bắc ; rồi là lọt vào trận địa tiền tiêu của hệ Hoàng Liên Sơn hiểm trở, và chọc thủng xong mấy dặm sương mù buốt óc thì lồ lộ bên tay phải anh là đỉnh Phan Xi Păng cao nhất Tổ Quốc tươi đẹp ta đấy ! lại mây Ô Quy Hồ đang đội mũ cho Phan Xi Păng tuyệt đỉnh, và hết đèo Ô Quy Hồ thì qua khu rừng thừa lương Sa Pa mà thẳng ruổi về thành phố biên phòng Lào Cai...  (Trích tuỳ bút Tây Bắc và Lào Cai-Nguyễn Tuân) ->Đây là một trích đoạn trong bài tuỳ bút Tây Bắc và Lào Cai của Nguyễn Tuân, tiêu biểu cho văn biểu cảm. Nội dung hiện thực của đoạn văn này là cảnh quan Lào Cai vô cùng hùng vĩ. Từ Lai Châu đến Lào Cai phải một ngày xe, phải vượt qua hai con sông lớn : Sông Đà và Sông Hồng. Bao kì quan đẹp dần dần hiện ra : Ngũ Chỉ Sơn, đất Tam Đường, cánh đồng Bình Lư, dãy Pu Cam Cáp, sơn hệ Hoàng Liên Sơn, đỉnh Phan Xi Păng, đèo Ô Quy Hồ, ......Tác giả vừa miêu tả, vừa biểu cảm qua những ấn dụ, so sánh và nhân hoá rất sáng tạo tài hoa. Nào Ngũ Chỉ Sơn Như cái bàn tay của Lào Cai xoè đủ năm ngón mà chào khách từ xa lại,.... Nào là 99 ngọn núi ở đất Tam Đường nhú nhú lên như 99 cái bánh bao tày đình. Nào là 99 cái ao, hồ ở cánh đồng Bình Lư Như 99 cái đĩa đựng tài báo Còn có mây Ô Quy Hồ như “Đang đội mũ cho Phan Xi Păng  có lúc tác giả biểu cảm một cách trực tiếp Chao ơi chỉ trong một ngỳ mà vượt qua hai con sông hùng vĩ của Miền Bắc ...hoặc ồ lộ bên tay phải anh là đỉnh Phan Xi Păng cao nhất Tổ quốc tươi đẹp ta đấy ! Đoạn văn thể hiện một bút pháp tài hoa, độc đáo,. Bức tranh thiện nhiênTây Bắc mạng vẻ đẹp hùng vĩ , tráng lệ. Tình yêu sông núi Lào Cai và niềm tự hào về Tổ Quốc thân yêu dào dạt trang văn. đó là miêu tả và biểu cảm Qua đó, ta càng thấy rõ, nếu quan niệm Văn biểu cảm không nhằm kể một chuyện gì hay miêu tả một cái gì thuần tuý là một quan niệm không đúng, không đầy dủ. Ví dụ(b) ...Đến làng, mặt trời chưa tắt . Thằng bé Heng tháo cây súng suống đất gọi to : -Người già ơ có khách đấy! ở mỗi cửa nhà ló ra bốn, năm cái đầu ngơ ngác. Những cặp mắt tròn xoe, rồi những tiếng ré lên và những tiếng reo: -Giàng ơi! Tnú, thằng Tnú, thằng Tnú! Nó về rồi…mày về thật đó hả Tnú? Có những người không kịp bước xuống thang, nhảy phóc một cái từ trên sàn nhà xuống dưới đất. Những bà già-trời ơi bà cụ Leng còn sống kia à! Lụm cụm bò xuống cầu thang, từng bậc, từng bậc vừa chửi: -Con cháu! Ma bắt mày, thằng quỷ!.....Mày không chờ tao chết rồi về một thể có được không ! ở các nhà vẫn còn những đầu lấp ló : Các cô không chạy ra, chỉ ngồi trong nhà cười rúc rích. Cả làng đã vây chặt quanh Tnú . Anh nhận ra tất cả . Ông già Tâng này, vẫn chùm râu quai nón đó chỉ thêm cái ống điếu dài gò bằng sắt máy bay trực thăng :Anh Pro này, trông già hẳn đi ; chị Blom này, tóc đã lốm đốm bạc ; bà già Prôi này, đã rụng hết cả hai hàm răng rồi...Một lũ trẻ lau nhau đứa nào, đứa ấy mặt mày nhem nhuốc khói xà lu. Còn ông già Mết đâu rồi ? Tnú định hỏi : -Cụ Mết đâu ? Một bàn tay nặng trích nắm chặt láy vai anh như một kìm sắt. Anh quay lại : Cụ Mừta ! Ông cụ vẫn quắc thước như xưa, râu bây giờ đã dài tới ngực và vẫn đen bóng, mắt vẫn sáng và xếch ngược, vết sẹo ở má bên phải vẫn láng bóng. Ông ở trần, ngực cũng như một cây xà nu lớn. Ông cụ đẩy Tnú ra một bước, nhìn anh từ đầu đến chân rồi phá ra cười : -Hà hà !...đeo cả tom-xông về à...anh lực lượng...Được! Tnú hiểu ý ông cụ. Ông không bao giờ khen “tốt”, “giỏi”những khi vừa ý nhất, ông chỉ nói “được!” Lúc ông cụ Mết nói, mọi ngươì đều im bặt. Ông nói như ra lệnh, 60 tuổi rồi mà tiếng nói vẫn ồ ồ, dội vang trong lồng ngực. -Cấp chỉ huy cho về mấy đêm?...Một đêm à, được!Cho một đêm về một đêm, cho hai đêm về hai đêm, phải chấp hành cho đúng. Đêm nay mày ở nhà tau” (…) (Trích “Rừng xà nu”-Nguyễn Trung Thành) ->đoạn trích này trích trong truyện “Rừng xà nu” của nhà văn Nguyễn Trung Thành, viết vào năm 1965 thời kì kháng chiến chống Mĩ. Đoạn văn kể lại niềm hân hoan, hồ hởi, mừng vui tíu tít của bà con dân làngô Man đón anh Tnú đi giải phóng quân về thăm làng một đêm; ghi lại cảnh cụ Mết già làng đi gặp Tnú, đứa con yêu thương của người Strá. Tính chất anh hùng phi thường của vị già làng. Một thủ lĩnh quân sư tài ba của làng Xô Man được khắc hoạ và ngợi ca. Nghệ thuật kể chuyện, nghệ thuật tả người với bao chi tiết đầy ấn tượng và giàu biểu cảm. Niềm vui hạnh ngộ dạt dào trang văn. Văn biểu cảm là thế đấy! 2.văn biểu cảm còn gọi là trữ tình, rất phong phú và đa dạng ; nó bao gồm các thể loại văn học như ca dao, dân ca trữ tình, thơ trữ tình, tuỳ bút... Vd a, Trăng bao nhiêu tuổi trăng già, Núi bao nhiêu tuổi gọi là núi non? Trăng bao nhiêu tuổi trăng tròn, Núi bao nhiêu tuổi núi còn trơ trơ ? (Ca dao) ->bài ca dao Trăng bao nhiêu tuổi trăng già được viết bằng thơ lục bát và câu hỏi tu từ. Trăng và núi là hai ẩn dụ, sự đối đáp ở đây không phải là câu đó về thiên nhiên(núi, trăng)như có nhiều người đã nhầm tưởng. Mà là sự giao duyên, ướm duyên rất tình tứ, tế nhị của trai gái làng quê ngày xưa. Một cách tỏ tình rất duyên dáng và biểu cảm. b,Mẹ -Trưa về đến sau đồi Gọi con như mọi bận Mà không nghe trả lời Thì mẹ ơi đừng giận Nhìn vở bài toán đố Con làm còn dở dang Bỏ quên bên cửa sổ Đừng bảo con không ngoan. Sân nhà đầy lá rụng Mẹ đừng trách con lười Thấy áo con đẫm máu Đừng, đừng khóc mẹ ơi! -Giặc Mĩ nó nhắm con Mà bắn vào tim mẹ Đừng khóc con mẹ nhé Khóc sao hả căm thù! (Nguyễn Lê) -Bài thơ “mẹ” của Nguyễn Lên nói lên nỗi đau đớn và lòng căm thù của người mẹ có đứa con ngoan bị máy bay giặc Mĩ bắn chết. Vở bài toán đó còn dở dang con để lại bên cửa sổ; chiếc áo đẫm máu của con…như những vật kí thác đớn đau. Hồn con hiện về nói với mẹ, an ủi mẹ. Con vốn rất ngoan ngoãn, nhưng nay không thể nào quét sân giúp mẹ nữa rồi…. Giặc Mĩ bắn chết con là chúng bắn vào tim mẹ “Dừng khóc con mẹ nhé”,vì khóc con “Sao hả căm thù” mẹ ơi!. Một tứ thơ rất độc đáo nói lên lòng đau xót thương con và căm thù giặc Mĩ của bà mẹ Việt Nam. Nhà thơ biểu lộ lòng cảm thương đau đớn đối với những em thơ gần xa đã bị giặc Mĩ giết hại một cách tàn ác. c.,Lan nhớ mẹ nhưng biết nghe lời mẹ, thành thử những lần được về thăm nhà như buổi chiều nay thật hiếm hoi đối với em. Em háo hức và vui sướng như chim sổ lồng. Sau gần hai tiếng đồng hồ đạp xe, bây giờ trước mắt em là con sông Văn dạt dào sóng nước và con phà cần mẫn ngày đêm nối liền hai đầu bến. Đã từ ba năm nay kể từ khi ra thành phố học thì dòng sông ấy, con phà ấy đã trở thành thân thuộc, gắn bó với em. Dòng nước đỏ phù sa mênh mông, trải dài như một dải lụa đào nối liền chân trời này với chân trời khác. Hai bên sông vẫn là những con đê thân thuộc, những lò ghạch hoang, những cây nậu lá xanh tím dầm chân trong bãi ngập phù sa , những con thuyền nan bé nhỏ dập dềnh trên sông nước… “Sông ơi! Sông có từ bao giờ mà để cho bao người yêu mến? Cho bao nhiêu con kênh mở lòng mình ra đón dòng nước ngọt dẫn vào đồng nuôi cây lúa tốt tươi, cho bao nhiêu người thả lưới buông câu? Và để cho em mỗi lần nhớ quê, nhớ mẹ lại nhớ sông, nhớ bến? Có phải mỗi một miền quê, mỗi một con người có một dòng sông riêng của mình phải không?...” Con phà đã rời bến, đã sang sông. Tiếng máy bay nghe thật giòn giã, thật vui và mũi tàu băng băng rẽ nước, để lại sau lưng những con sóng trắng xo, cuộn chảy, những cánh hải âu chao lượn dập dờn trên sóng nước…Chỉ một lát nữa thôi em sẽ được gặp mẹ, sà vào lòng mẹ mà nói “Mẹ ơi con nhớ mẹ quá!”. Em sẽ kể cho mẹ nghe bài văn vừa mới làm. Em tin rằng mẹ sẽ vui lòng với những ý nghĩ của em” (Trích “Chuyện cổ tích thời hiện đại”-Nguyễn Dương Thẩm) -Đó là tâm trạng của Lan trở về thăm mẹ sau những tháng ngày đi học xa. Lan bồi hồi ngắm dòng sông Văn đỏ phù sa, nghe tiếng máy giòn giã, nhìn những con hải âu chao lượn…rồi bồi hồi nhớ về dòng sông quê nhà “Sông ơi! sông có từ bao giờ…”. Tình yêu dòng sônggắn liền với tình thương nhớ mẹ; bao cảm xúc dào dạt, xôn xao trong lòng cô nữ sinh. Trang văn xuôi thấm đẫm chất thơ: Giọng văn nhẹ nhàng, gợi cảm; cảnh và tình hoà hợp, không gian nghệ thuật và tâm trạng nghệ thuật đồng hiện. Con sông và tâm hồn mẹ đã choán ngợp và ôm trọn tâm hồn Lan. Chất thơ và cảm xúc ấy làm nên sắc điệu trữ tình của trang văn xuôi này. 3.Tình cảm trong văn biểu cảm thường là những tình cảm đẹp, thấm nhuần tư tưởng nhân văn (Như tình yêu gia đình, yêu quê hương, đất nước, lòng thương người, yêu thiên nhiên, thái độ khinh bỉ căm ghét đối với mọi xấu xa, độc ác ở trên đời). 4.Văn biểu cảm có lúc là cảm xúc, tình cảm được biểu lộ một cách tực tiếp, rất sôI nổi, nồng nàn như những tiếng kêu, lời than, có lúc được diễn tả một cách gián tiếp qua tự sự, miêu tả…. II.Đặc điểm của văn biểu cảm. 1.Để biểu đạt tình cảm ấy, người viết có thể chọn một hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ tượng trưng (Một đồ vật, một loài cây cỏ, một danh lam thắng cảnh, hay một hiện tượng nào đó) để gửi gắm cảm xúc, ý ngĩ của mình, trang trải nỗi lòng mình một cách thầm kín hoặc nồng hậu, mãnh liệt, thiết tha. Vd. Băng Sơn qua bài “Tấm gương” đã lấy tấm gương làm ẩn dụđể ca ngợi những đức tính tốt đẹpcủa con người, của tình bạn trung thực, chân thành, thẳng thắn, không nói dối, không nịnh hót hay độc ác với bất cứ ai. Đồng thời tác giả chỉ rõ: có một gương mặt đẹp quả là môt hạnh phúc lúc soi gương; nếu có một tâm hồn đẹp đẽ để soi vào tấm gương lương tâm thì hạnh phúc mới thật trọn vẹn. (Ngữ văn 7.tr 84,85) Xét về nội dung, văn biểu cảm chủ yếu tập chung vào việc thể hiện tình cảm của con người. đó là những tình cảm chân thật, nảy sinh từ hiện thực cuộc sống vốn rất phong phú và đa dạng của con người nhưng đã được nâng lên thành những tình cảm cao đẹp, lớn lao và thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Vì vậy mà văn biểu cảm rất dễ tác động đến tình cảm người đọc, người nghe; dễ tạo nên sự đồng cảm giữa con người với con người . Chẳng hạn như đến với ca dao Việt Nam, ta bắt gặp thế giới thinh thần của người lao động với những khúc ca trữ tình thắm thiết ca ngợi tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước, tình yêu nứa đôi, tình yêu lao động, thái độ mỉa mai và phẫn lộ trước cái xấu, cái ác trong xã hội. Cuộc sống của người lao động phải chịu bao nhiêu nỗi vất vả, nhọc nhằn, bao đắng cay, cơ cực, nhưng với tinh thần lạc quan, yêu đời, họ đã dũng cảm vượt lên số phậnđể sống tốt, sống đẹp, sống có ý nghĩa. Nghe những câu ca dao, ta không chỉ cảm thông, yêu mến va khâm phục người lao động mà còn tự nhắc nhở mình phải biết sống nhân ái, sống có nghị lực, có ước mơ và hoài bão. Xét về phương thức biểu hiện thì có biểu cảm trực tiếp (Bằng những từ ngữ trực tiếp gợi ra tình cảm); biểu cảm gián tiếp (Thông qua miêu tả một hình ảnh, kể một câu chuyện nào đó để khơi gợi tình cảm…) Như vậy có nghĩa là khi viết văn biểu cảm rất cần vận dụng văn tự sự và miêu tả. 2.Bố cục của bài văn biểu cảm: Có ba phần *Mở bài. -Giới thiệu sự vật, cảnh vật trong thời gian và không gian, cảm xúc ban đầu của mình. *Thân bài: Qua miêu tả, tự sự mà bộc lộ cảm xúc, ý nghĩ một cách cụ thể chi tiết, sâu sắc. *Kết bài. Kết đọng cảm xúc, ý nghĩ hoặc nâng lên bài học tư tưởng. 3.Bài văn biểu cảm chỉ thật sự có giá trị khi tình cảm và tư tưởng hoà quyện với nhau một cách chặt chẽ. Cảm xúc phải chân thực trong sáng, tư tưởng phải tiến bộ, đúng đắn. Câu văn, lời văn, giọng văn phải biểu cảm. 4.Bài tập. Bài 1.Trong những trường hợp sau đây, trường hợp nào cần sử dụng văn biểu cảm. ? a,Giới thiệu về ngôi trường của mình. b,Lời từ biệt khi chia tay với trường cũ c,Bản thông báo về kế hoạch tổ chức lễ khai giảng năm học mới. d,Nỗi niềm cảm xúc trước khi bước vào năm học mới. g,Lòng biết ơn đối với công lao của cha mẹ. h,Thay lời một trong hai con búp bê thuật lại truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê” *Bài 2.Cho bài thơ: Mây và bông Trên trời mây trắng như bông ở dưới cánh đồng bông trắng như mây. Hỡi cô má đỏ hây hây Đội bông như thể đội Mây về làng. Ngô Văn Phú a,Hãy chỉ rõ sự kết hợp giữa biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp trong bài thơ. b,Qua những phương tiện ấy, tác giả đã biểu đạt được tư tưởng, tình cảm gì ? Bài 3. Gạch chân dưới những câu văn có nội dung biểu cảm gián tiếp trong đoạn văn sau và nêu rõ cảm xúc của tác giả. Tôi dậy từ canh tư. Còn tối đất, cố đi mãi trên đá đầu sư, ra thấu đầu mũi đảo. Và ngồi đó rình mặt trời lên. Điều là tôi dự đoán thật là không sai. Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính cái mâm rộng như một trời màu ngọc trai nước biển ửng hồng. Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả người chài lưới trên muôn thủa biển Đông. Vài chiếc nhạn mùa thu chao đi chao lại trên mâm bể sáng dần trên cái chất bạc nén. Một con hải âu bay ngang, là là nhịp cánh Bài 4.Có hai đoạn văn bản cùng nói về cây tre như sau: (1)Luỹ giữa cũng toàn tre nhưng là loại tre thẳng (tre hoá) Luỹ trong cùng tre càng thẳng hơn. Tre óng chuốt vươn thẳng tắp, ngọn không dày và rậm như tre gai. Suốt năm tre xanh rờn và đầy sức sống (Ngô Văn Phú) (2)Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. Vào đâu tre cũng sống, ở đâu tre cũng xanh tốt. Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. Rồi tre lớn lên, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc. Tre trông thanh cao giản dị chí khí như người (Thép Mới) So sánh để chỉ ra điểm khác nhau về phương thức biểu đạt của hai đoạn văn bản trên và nêu rõ đoạn văn bản nào thuộc phương thức biểu cảm ? Vì sao ? III.Đề văn biểu cảm-cách làm bài văn biểu cảm. 1.Đề văn biểu cảm. Hiện tực cuộc sống vô cùng phogn phú, muôn màu, muôn vẻ nên văn biểu cảm, đề văn biểu cảm cũng rất đa dạng về đối tượng biểu cảm vàtình cảm cần biểu hiện.Nhưng tính mức độ là một trong nguyên tắc quan trọngcủa việc dạy và học. Trong đó môn ngữ văn. Chương trình “Ngữ văn 7” giới hạn về đề văn biểu cảm như sau: a,Cảm nghĩ về dòng sông (hoặc dãy núi, cánh đồng, vườn cây…) b,Cảm nghĩ về đêm trăng trung thu. c,Cảm nghĩ về nụ cười của mẹ. d,Vui buồn tuổi thơ. e,Loại cây em yêu. 2. Các bước làm bài văn biểu cảm. --Cần xác định rõ đối tượng biểu cảm và định hướng tình cảm cho bài làm mà đề văn đã nêu ra . -Các bước làm bài văn biểu cảm là tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý, viết bài và sửa bài. Các bước phải nuôi dưỡng nguồn cảm xúc mạnh mẽ và sâu sắc; coi đó như một động mạch của bài văn biểu cảm. -Muốn tìm ý cho bài văn biểu cảm thì phải hình dung cụ thể đối tượng biểu cảm.(cảnh vật, sự việc) trong thời gian và không gian, nói lên những cảm xúc, ý nghĩ của mình qua các đối tượngđó. Nghĩa là phải biểu cảm qua miêu tả và tự sự cụ thể. -Diễn đạt bằng lời văn hình tượng. và gợi cảm. 3.Bài tập Bài 1. Ra hai đề văn biểu cảm và xác định rõ đối tượng biểu cảm, định hướng tình cảm. Bài 2.Cho đề văn biểu cảm sau : Lời chào tạm biệt khi xa quê. *Bạn Nam đã tìm ý cho đề văn Lời chào tạm biệt khi xa quê và sắp xếp trình tự các ý như sau : (1)Nêu lí do để có cảm xúc (2)Kể những kỉ niệm gắn bó với quê. (3)Giới thiệu những người thân ở quê. (4)MIêu tả hình ảnh làng quê khi chia tay. (5)Nỗi nhớ nhung, xúc động, khao khát muốn được ở lại quê. (6)Lời chia tay và hẹn gặp lại. a,Theo em việc tìm ý và sắp xếp ý như vậy đã đạt yêu cầu chưa? Nói rõ ý kiến của em. b,Lập dàn ý cho đề văn trên Bài 3.Ghi lại dàn ý diễn biến cảm xúc của Tế Hanh trong bài thơ sau: Nhớ con sông quê hương Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng. Chẳng biết nước có giữ ngày ,giữ tháng Giữ bao nhiêu kỉ niệm giữa dòng trôi? Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi! Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ Sông của Miền Nam nước Việt thân yêu. Khi bờ tre rúi rít tiếng chim kêu Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy Bạn bè tôi túm năm tụm bảy Bầy chim non bơi lội trên sông Tôi dang tay ôm nước vào lòng Sông mở nước ôm tôi vào dạ Chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả Kẻ sớm khuya chài lưới bên sông Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến Nhưng lòng tôi nnhư nguồn, gió biển Vẫn trở về lưu luyến bên sông. Tôi hôm nay sống trong lòng Miền Bắc Sờ lên ngực nghe trái tim thầm nhắc Hai tiếng thiêng liêng, hai tiếng “Miền Nam” Tôi nhớ không nguôi ánh nắng màu vàng Tôi quên sao được sắc trời xanh biếc Tôi nhớ cả những người không quuen biết… Có những trưa tôi đứng dưới hàng cây Bỗng nghe dâng cả một nỗi tràn đầy Hình ảnh con sông quê mát rượi Lai láng chảy lòng tôi như suối tưới Quê hương ơi ! lòng tôi cũng như sông Tình Bắc Nam chung chảy một dòng Không ghềnh thác nào ngăn cản được Tôi sẽ lại nơi tôi hằng mong ước Tôi sẽ về sông nước của quê hương Tôi sẽ về sông nước của tình thương. b,Hãy dựa vào dàn ý mà em vừa lập để viết thành bài văn xuôi biểu cảm c.Bạn Nam đã viết bài văn như sau: Tôi sinh ra và lớn lên trên mảnh đất quảng ngãi anh hùng. quê hương tôi có con sông trà khúc nước xanh biếc quanh bờ sông là những rặng tre ngả mình soi bóng Ngày tập kết ra bắc như bao cán bộ chiến sĩ cách mạng khác tôi ra đi mang theo lòng thương nhớ tha thiết người thân bà con quê hương và dòng sông thân yêu. Tôi nhớ khi còn bé bọn chúng tôi như bầy chim non, đứa nào đứa nấy tranh nhau nhảy xuống sông tắm mát tiếng cười đùa trạn ngập khắp sông Tôi dang rộng tay ôm nước vào lòng, sông cũng dang rộng đôi tay nước ôm tôi vào dạ chúng tôi ôm nhau thắm thiết như thế mà quên cả thời gian. giờ đây không được quay trở lại kỉ niệm xưa, nhưng tôi luôn giữ mãi trong lòng những giây phút tôi và sông quấn quýt bên nhau. Khi lớn lên mỗi người chúng tôi một ngảkẻ cầm súng đi đánh giặc ,kẻ làm ruộng dù vậy, lòng tôi như mưa lại trở về nguồn, gió biển lại thổi vào đất liền vẫn lưu luyến, không muốn rời xa sông. Tôi nhớ gia đình, người thân, bạn bè đã đành, còn nhớ cả những người mà tôi không quen biết. Nỗi nhớ ấy tràn ngập trong tôi, lai láng như sông quê tưới đẫm cánh đồng đng khát tình cảm thương nhớ ấy đã nối liền hai miền nam bắc chung một ngôi nhà việt nam. Không một ghềnh thác nào ngăn nổi dòng chảy của tình cảm ấy.hôm nay, sống trong lòng miền bắc, trái tim tôi vẫn luôn hướng về mảnh đất Miền Nam thiêng liêng, anh hùng. Tôi không sao quên được ánh nắng màu vàng trên sông quê với màu trời xanh biếc không một gợn mây. Không biết bao giờ tôi mới được trở về quê hương? Nhưng tôi vẫn tin rằng nước nhà sẽ hoà bình, thống nhất, nhất định tôi sẽ về nơi tôi hằng thương nhớ, sẽ về với mảnh đất Quảng Ngãi anh hùng. Điểu tôi mong ước hơn cả là đựơc trở lại với con sông quê hương hiền hoà và ngày ngày đợc làm thơ bên sông, dưới bóng mát của tre, tôi sẽ viết nhiều hơn nữa về con sông quê hương của mình Tôi yêu dòng sông quê nồng nàn, ngây ngất như ánh nắng trưa hè tràn ngập gay gắt. Sống trên đất bắc, lòng tôi tự hỏi không biết sông có còn giữ những kỉ niệm của tôi với sông nữa không Thế rồi tôi lại trả lời nỗi băn khoăn ấy là có, như để hi vọng là sông cũng như tôi sẽ giữ mãi mối tình lúc nào cũng mới mẻ thắm nồng bởi vì dòng sông đó chính là quê hương, là miền nam trong trái tim tôi. *Em có nhận xét gì về cách làm bài của bạn Nam (cách diễn đạt, dấu câu, bố cục…) c,Bài văn tham khảo. Tôi sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Quảng Ngãi anh hùng. Quê hương tôi có con sông Trà Khúc nước xanh biếc. Quanh bờ sông là những rặng tre ngả mình soi bóng. Ngày tập kết ra Bắc, như bao cán bộ chiến sĩ cách mạng khác, tôi ra đi mang theo lòng thương nhớ tha thiết người thân, bà con, quê hương và dòng sông thân yêu. Tôi yêu dòng sông quê nồng nàn, ngây ngất như ánh nắng trưa hè tràn ngập gay gắt. Sống trên đất Bắc, lòng tôi tự hỏi không biết sông có còn giữ những kỉ niệm của tôi với sông nữa không? Thế rồi tôi lại trả lời nỗi băn khoăn ấy là co, như để hi vọng là sông cũng như tôi sẽ giữ mãi mối tình lúc nào cũng mới mẻ, thắm nồng. Bởi vì dòng sông đó chính là quê hương, là Miền Nam trong trái tim tôi. Tôi nhớ khi còn bé , bọn chúng tôi như bầy chim non, đứa nào đứa nấy tranh nhau nhảy xuống sông tắm mát, tiếng cười đùa trạn ngập khắp sông. Tôi dang rộng tay ôm nước vào lòng, sông cũng dang rộng đôi tay nước ôm tôi vào dạ. Chúng tôi ôm nhau thắm thiết như thế mà quên cả thời gian. Giờ đây, không được quay trở lại kỉ niệm xưa, nhưng tôi luôn giữ mãi trong lòng những giây phút tôi và sông quấn quýt bên nhau. Khi lớn lên mỗi người chúng tôi một ngả, kẻ cầm súng đi đánh giặc ,kẻ làm ruộng. Dù vậy, lòng tôi như mưa lại trở về nguồn, gió biển lại thổi vào đất liền vẫn lưu luyến, không muốn rời xa sông. Hôm nay, sống trong lòng Miền Bắc, trái tim tôi vẫn luôn hướng về mảnh đất Miền Nam thiêng liêng, anh hùng. Tôi không sao quên được ánh nắng màu vàng trên sông quê với màu trời xanh biếc không một gợn mây. Tôi nhớ gia đình, người thân, bạn bè đã đành, còn nhớ cả những người mà tôi khôgn quen biết. Nỗi nhớ ấy tràn ngập trong tôi, lai láng như sông quê tưới đẫm cánh đồng đng khát. Tình cảm thương nhớ ấy đã nối liền hai miền Nam Bắc chung một ngôi nhà Việt Nam. Không một ghềnh thác nào ngăn nổi dòng chảy của tình cảm ấy. Không biết bao giờ tôi mới được trở về quê hương? Nhưng tôi vẫn tin rằng nước nhà sẽ hoà bình, thống nhất, nhất định tôi sẽ về nơi tôi hằng thương nhớ, sẽ về với mảnh đất Quảng Ngãi anh hùng. Điểu tôi mong ước hơn cả là đựơc trở lại với con sông quê hương hiền hoà và ngày ngày đợc làm thơ bên sông, dưới bóng mát của tre, tôi sẽ viết nhiều hơn nữa về con sông quê hương của mình (Bài làm của học sinh) Bài 4.Để chuẩn bị cho giờ “Luyện tập cách làm văn biểu cảm” cô giáo ra trước hai đề văn để cả lớp suy nghĩ: *Đề 1: Cánh diều tuổi thơ. Đề 2: Cánh diều tuổi thơ trong kí ức của em. An cho rằng: Hai đề bài co yêu cầu như nhau. Bình cho rằng: Hai đề bài vừa có yêu cầu chung lại vừa có yêu cầu riêng khác nhau. Theo em câu trả lời nào đúng? Vì sao? Bài5.Trong giờ “Luyện tập kĩ năng viết bài “ cô giáo đưa ra một văn bản như sau: Hoa sen Hoa sen có hai thứ: Một thứ trắng, một thứ đỏ, nhưng hoa trắng có phần thanh tân, khả ái hơn nhiều. Hoa nở về mùa hạ, sắc hoa không sặc sỡ, chỉ một màu thanh bạch mà đủ làm tôn cái vẻ đẹp của hoa lên khác thường. Lúc hoa còn búp thì hình tròn mà nhọn, trông như cái ngòi bút lông, viết đại tự của nhà nho ta; kịp đến lúc nở hao thì mới thật đẹp làm sao! Cánh hoa trắng làm nền trên tấm lá xanh xanh, trên một cái cọng mảnh mảnh trong làn nước biêng b