Ôn tập ngữ văn 12 THPT (nâng cao)

So¹n ngµy TiÕt 7,8,9 H­íng dÉn ®äc thªm MÊy ý nghÜ vÒ th¬ ( trÝch- NguyÔn §×nh Thi) Th­¬ng tiÕc nhµ v¨n Nguyªn Hång (NguyÔn §¨ng M¹nh) - §«-xt«i-Ðp- xki (xvai-g¬) Gi¶ng: 12C: I- Môc tiªu: Gióp h/s hiÓu - HiÓu gi¸ trÞ c¸c bµi tiÓu luËn. - ThÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a t­ t­ëng vµ t×nh c¶m, vai trß cña lÝ lÏ, lËp luËn, t¸c dông cña h×nh ¶nh trong bµi lËp luËn. - C¶m nhËn ®­îc ®Æc s¾c riªng cña tõng bµi tiÓu luËn. II- ChuÈn bÞ: Ph­¬ng tiÖn:sgk, sgv, gi¸o ¸n ThiÕt bÞ: kh«ng. III- TiÕn tr×nh bµi d¹y: 1- Tæ chøc: SÜ sè 12C: 2- KiÓm tra: 3- Bµi míi: Ho¹t ®éng cña T Ho¹t ®éng cña H Bè côc? ý chÝnh cña mçi phÇn? ë phÇn ®Çu, t¸c gi¶ ®iÓm qua nh÷ng c¸ch nh×n nhËn phæ biÕn nh»m môc ®Ých g×? Trong phÇn kÕ tiÕp, t¸c gi¶ ®· diÔn t¶ nh­ thÕ nµo vÒ tr¹ng th¸i t©m hån con ng­êi khi cã rung ®éng th¬ vµ vai trß cua rhto trong viÖc thÓ hiÖn nh÷ng lan truyÒn sù rung ®éng Êy? Theo t¸c gi¶,h×nh ¶nh trong th¬ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? T×m hiÓu nÐt ®éc ®¸o trong c¸ch tr×nh bµy quan niÖm vÒ h×nh ¶nh th¬ cña t¸c gi¶? §¸nh dÊu nh÷ng c©u then chèt vÒ ch÷ vµ tiÕng, vÒ tÝnh ®Æc thï cña nh¹c th¬, nhÞp ®iÖu trong bµi. T×m thªm dÉn chøng ®Ó lµm s¸ng tá c¸c luËn ®iÓm cña t¸c gi¶ vÒ vÊn ®Ò nµy? HiÓu nh­ thÕ nµo vÒ nhËn ®Þnh cña t¸c gi¶ {...} mét thêi ®¹i míi cña nghÖ thuËt th­êng bao giê còng t¹o ra mét h×nh thøc míi? ®¸nh gi¸ chung vÒ quan niÖm th¬ còng nh­ c¸ch tr×nh bµy quan niÖm ®ã trong tiÓu luËn? Dùa vµo bè côc tãm t¾t nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ c¶u t¸c gi¶ vÒ nhµ v¨n Nguyªn Hång thµnh hÖ thèng luËn ®iÓm? (H: §äc, tãm t¾t c¸c luËn ®iÓm). Qua bµi viÕt, tÊm lßng cña nguyªn Hång ®èi víi cuéc ®êi, con ng­êi, vÒ chñ nghÜa l¹c quan cña nhµ v¨n? VÞ trÝ cña nguyªn Hång trong lÞch sö v¨n häc d©n téc ®­îc nhµ phª b×nhkh¼ng ®Þnh nh­ thÕ nµo? Theo t¸c gi¶ bµi viÕt, ®iÒu g× t¹o nªn vÞ trÝ Êy? NhËn xÐt t×nh c¶m t¸c gi¶ dµnh cho nhµ v¨n Nguyªn Hång? Ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè t¹o nªn søc hÊp dÉn cña bµi viÕt? Cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? T×m c©u thÓ hiÖn luËn ®iÓm chÝnh cña mçi phÇn? T×m nh÷ng chi tiÕt, nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ nçi cïng quÉn vÒ ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña §«-xt«i-Ðp-xki. H·y nªu nhËn xÐt vÒ c¸ch lËp luËn c¶u Xvai-g¬? Sù thµnh c«ng cña §«-xt«i- Ðp- xki ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? KÓ tªn c¸c t¸c phÈm tiªu biÓu cña «ng? Qua lêi miªu t¶ c¸i chÕt §«-xt«i-Ðp-xki vµ thùc tiÔn ®oµn kÕt ®Êu tranh cña d©n téc Nga nh­ thÕ nµo? Qua bµi viÕt c¶u Xvai-g¬,hiÓu nh­ thÕ nµo lµ mét nhµ v¨nvÜ ®¹i? A- MÊy ý nghÜa vÒ th¬ (TrÝch- NguyÔn §×nh Thi) 1- C©u hái 1: Bè côc bµi v¨n,ý chÝnh tõng phÇn: - PhÇn 1: -> “ph¶i lµ th¬”: Nªu nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ th¬ nh¨mg kh¼ng ®Þnh kh«ng dÔ cã mét ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ, trän vÑn vÒ lo¹i h×nh nghÖ thuËt ng«n tõ nµy. - PhÇn 2: -> “quanh ngän löa”: Rung ®éng th¬ trong t©m hån con ng­êi vµ mèi ®ång c¶m tù nhiªn gi÷ ng­êi lµm th¬ vµ b¹n ®äc. - PhÇn 3: -> “kh«ng biÕt nh×n”: vÊn ®Ò h×nh ¶nh trong th¬ vµ vÎ ®Ñp, søc m¹nh k× l¹ cña nã. - PhÇn 4: -> “t¹i ng«n ngo¹i” : VÊn ®Ò “ch÷” ( Ng«n tõ) trong th¬. - PhÇn 5: -> “sù toµn bÝch”: NhÞp ®iÖu vµ kh¶ n¨ng l«i cuèn cña nã. - PhÇn 6: cßnl¹i. Quan niÖm vÒ th¬ tù do, th¬ kh«ng vÇn vµ vÊn ®Ò c¸ch t©n h×nh thøc nghÖ thuËt cua rth¬ ca. 2- C©u 2: - T¸c gi¶ ®iÓm qua mét sè nh×n nhËn vÒ th¬ ca, vËn dông ph­¬ng ph¸p nªu vÊn ®Ò, t¹o t×nh h­íng khiÕn ng­êi ®äc chó ý. - Trong c¸c quan niÖm vÒ th¬ ca ®­îc nªu ra ®· cã sù ®Þnh h­íng cho nh÷ng ý kiÕn bµn b¹c vÒ sau (ng«n tõ,chÊt liÖu, vÇn nhÞp...) 3- C©u 3: - Rung ®éng cña th¬ khëi ph¸t tõ t©m hån trong qu¸ tr×nh nhµ th¬ tiÕp xóc víi cuéc sèng. - Lµm th¬ lµ sèng trong nh÷ng rung ®éng Êy vµ diÔn t¶ thµnh ch÷ thµnh lêi. - Gi÷a nhµ th¬ vµ b¹n ®äc cã sîi d©y truyÒn t×nh c¶m ®Æc biÖt. 4- C©u 4: - Th¬ ph¶i cã t­ t­ëng, ph¶i giµu t×nh c¶m. Nh­ng suy nghÜ, t×nh c¶m trong th¬ cÇn trë thµnh h×nh ¶nh sinh ®éng. Th¬ t¸c ®éng tíi b¹n ®äc mét c¸ch tæng hîp. “ HiÓu th¬ k× thùc lµ vÊn ®Ò cña c¶ t©m hån”. - H×nh ¶nh th¬ ph¶i lµ h×nh ¶nh thùc n¶y lªn trong t©m hån khi tiÕp xóc víi cuéc sèng h»ng ngµy. “Th¬ lµ n¬i t­ t­ëng,t×nh c¶m quÊn quÝt víi h×nh ¶nh nh­ hån víi thÓ x¸c ®Ó t¹o ra c¸i biÕt toµn thÓ, biÕt b»ng tÊt c¶ t©m hån, kh«ng ph¶i chØ biÕt b»ng ý niÖm, b»ng ý thøc”. - H×nh ¶nh th¬ ph¶i lµ kªt qu¶ cña sù rung ®éng thµnh thùc vµ tù nhiªn. Nhµ th¬ cÇn ®i gi÷ cuéc ®êi më réng t©m hån mµ c¶m nhËn, mµ rung ®éng víi vÎ ®Ñp cña cuéc sèng. - H×nh ¶nh th¬ ph¶i míi mÎ,t­¬i nguyªn. Nhµ th¬ cÇn biÕt nh×n ra nh÷ng ®iÒu míi l¹ ngay trong nh÷ng c¸i t­ t­ëng chõng quen thuéc, cò mßn. => Khi tr×nh bµy suy nghÜ vÒ ®Æc ®iÓm cña h×nh ¶nh th¬, t¸c gi¶ cã lèi vÝ von, gîi c¶m, cã dÉn chøng cô thÓ, sinh ®éng. 5- C©u 5: - vÒ chø vµ tiÕng , chó ý c¸c c©u: +“ §iÒu k× diÖu cña th¬ lµ tiÕng, mçi ch÷ ngoµi c¸i nghÜa cña nã, ngoµi c«ng dông gäi tªn sù vËt, bçng tù ph¸ tung,më réng ra, gäi ®Õn xung quanh nh÷ng c¶m xóc, nh÷ng h×nh ¶nh kh«ng ngê, to¶ ra xung quanh nã mét vïng s¸ng ®éng ®Ëy”. + “ Mçi ch÷ nh­ mét ngän nÕn ®ang ch¸y, nh÷ng ngän nÕn Êy xÕp bªn nhau thµnh mét vïng s¸ng chung. ¸nh s¸ng kh«ng nh÷ng ë ®Çu ngän nÕn, nã ë tÊt c¶ xung quanh nh÷ng ngän nÕn”. - VÒ nh¹c ®iÖu trong th¬, chó ý c¸c c©u: “ Th¬ cã mét thø nh¹c n÷a, mét thø nh¹c ®iÖu bªn trong, mét thø nhÞp ®iÖu bªn trong, mét thø nhÞp ®iÖu h×nh ¶nh, t×nh tø, nãi chung lµ cña t©m hån... §ã lµ nhÞp ®iÖu cña h×nh thµnh nh÷ng c¶m xóc, h×nh ¶nh liªn tiÕp hoµ hîp, mµ nh÷ng tiÕng vµ ch÷ gäi ra nh­ nh÷ng ng©n vang dµi, ngay nh÷ng kho¶ng lung linh gi÷a ch÷, nh÷ng kho¶ng im lÆng còng lµ n¬i tró ngô kÝn ®¸o cña sù xóc ®éng”. 6- C©u 6: NDT viÕt: “{...} mét thêi ®¹i míi cña nghÖ thuËt th­êng bao giê còng t¹o ra mét h×nh thøc míi” => §Ó hiÓu nhËn ®Þnhnµy cña t¸c gi¶ cÇn suy nghÜ: + H×nh thøc th¬ theo quan niÖm cña t¸c gi¶ bao gåm nh÷ng g×? Nã lµ c¸i bÒ ngoµi quan s¸t ®­îc (luËt lÖ, ©m ®iÖu, vÇn...). + Nh­ng nh÷ng yÕu tè ®ã l¹i g¾n liÒn víi c¶m xóc, víi rung ®éng cña t©m hån, lµ kÕt qu¶ tù nhiªn cña sù thay ®æi t­ t­ëng, t×nh c¶m. + V× thÕ, khi nhÞp sèng, c¸ch nghÜ, c¸ch c¶m cña con ng­êi thay ®æi, tÊt yÕu h×nh thøc nghÖ thuËt còng thay ®æi. + Th¬ hay, tr­íc hÕt ph¶i diÔn t¶ ®óng, thµnh thùc t©m hån cña con ng­êi trong thêi ®¹i m×nh ®ang sèng. 7- C©u 7: - Sù ®óng ®¾n vµ s©u s¾c c¶u quan niÖm th¬ ®­îc tr×nh bµy trong tiÓu luËn. - Nh÷ng quan niÖm ®ã l¹i ®­îc NguyÔn §×nh Thi tr×nh bµy mét c¸ch hÊp dÉn, giµu søc thuyÕt phôc (lùa chän dÉn chøng, lèi vÝ von, so s¸nh, c¸ch nªu vÊn ®Ò, lËt ®i lËt l¹i vÊn ®Ò khi lËp luËn, ph©n tÝch...”. B- Th­¬ng tiÕc nhµ v¨n nguyªn hång ( NguyÔn §¨ng M¹nh) 1- C©u hái 1: - Kh¼ng ®Þnh tÊm lßng g¾n bã m¸u thÞt víi cuéc ®êi nhµ v¨n Nguyªn Hång, ®Æc biÖt lµ t×nh c¶m cña «ng víi líp ng­êi lao ®éng nghÌo khæ, nhÊt lµ ng­êi phô n÷. - NiÒm tin m·nh liÖt cña Nguyªn Hång ®èi víi phÈm gi¸ tèt ®Ñp cña ng­êi d©n lao ®éng mµ «ng suèt ®êi g¾n bã, yªu th­¬ng. - C¶m xóc d¹t dµo, chÊt th¬ bay bæng cña v¨n ch­¬ng Nguyªn Hång, chñ nghÜa l¹c quan v÷ng khoÎ ë nhµ v¨n nµy. - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c bÒn bØ c¶u Nguyªn Hång vµ vÞ trÝ kh«ng ai thay thÕ næi cña nhµ v¨n nµy trong lÞch sö v¨n häc d©n téc. 2- C©u 2: CÇn l­u ý: - §­îc nhÊn m¹nh ë c¸i t©m, c¸ch viÕt, c¸c h×nh ¶nh quen thuéc, c¸c nh©n vËt thËn quen... trong t¸c phÈm cña Nguyªn Hång. - Sù lÝ gi¶i cña t¸c gi¶ khi bµn vÒ tÊm long, th¸i ®é ®èi víi cuéc ®êi, khi bµn vÒ chñ nghÜa l¹c quan vòng khoÎ cña Nguyªn Hång. 3- C©u 3: - T¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña Nguyªn Hång trong lÞch sö v¨n häc d©n téc b»ng h×nh ¶nh vÝ von cô thÓ mµ cã gi¸ trÞ kh¸i qu¸t. lÞch sö v¨n häc cña d©n técnh­ phßng triÓn l·m héi ho¹ phong phó. Gi¸ nh­ trong phßng tranh Êy thiÕu v¾ng ®i nh÷ng bøc tranh cña Nguyªn Hång th× sÏ ra sao? => Tõ ®ã, ba× viÕt x¸c nhËn vÞ trÝ kh«ng ai thay thÕ næi, tÝnh ®éc ®¸o cña sù nghiÖp v¨n ch­¬ng Nguyªn Hång. - Khi lÝ gi¶i ®iÒu g× t¹o nªn vÞ trÝ Êy, t¸c gi¶ bµi viÕt nhÊn m¹nh: b¶n tÝnh yªu ®êi, yªu sèng cña nh©n d©nlao ®éng ®· thÊm vµo m¸u thÞt, vµo t©m hån cña Nguyªn Hång, nhÊn m¹nh søc m¹nh tinh thÇn cña con ng­êi bao giê còng sèng hÕt m×nh víi mäi ng­êi, víi cuéc ®êi, víi v¨n ch­¬ng. 4- C©u 4: Chó ý: - Bµi viÕt cïng thêi ®iÓm ra ®êi cña nã (TiÓu dÉn). - Nh÷ng ®¸nh gi¸ cïng víi lêi v¨n giµu c¶m xóc. *( Khi lÝ gi¶i t×nh thuyÕt phôc søc hÊp dÉn cÇn dùa vµo gîi ý c©u hái). C- §«-xt«i-Ðp-xki. (TrÝch -Xvai - g¬) 1- C©u hái 1: - Cuéc sèng khèncïng cña §«-xt«i-Ðp- xki ë nh÷ng n¬i xa l¹ ngoµi n­íc Nga vµ tinh thÇnlao ®éng nghÖ thuËt ®¸ng kh©m phôc cña «ng. Lßng yªu Tæ quèc tha thiÕt, ®au ®ín cña mét nhµ v¨n vÜ ®¹i. - Cuéc trë vÒ xø së th©n yªu cña m×nh vµ thµnh c«ng vang déi cña §«-xt«i- Ðp- xki. - C¸i chÕt cña §«-xt«i-Ðp-xki vµ søc l«i cuèn cæ vò lín lao c¶u cuéc ®êi, sù nghiÖp cña mét nµh v¨nvÜ ®¹i. 2- C©u 2: - Nçi cïng quÉn cña ®«-xt«i-Ðp-xki trong nh÷ng n¨m l­u vong ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ thËt sinh ®éng qua nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh cô thÓ, g©y Ên t­îng m¹nh, qua c¸c so s¸nh giµu søc biÓu c¶m: + “N¨m m­¬i tuæi, nh­ng «ng ®· chÞu hµng thÕ kØ d»n vÆt” + ( Nªu nh÷ng tïe ngò, h×nh¶nh,nh÷ng so s¸nh Êy). 3- C©u 3: - §­îc trë vÒ n­íc Nga chÝnh lµ mét biÓu hiÖn cho søc m¹nh cña sù nghiÖp s¸ng t¸c gian khæ quang vinh cña §«-xt«i-Ðp-xki. + Sù thµnh c«ng vang déi cña §«-xt«i-Ðp-xki khi trë vÒ Tæ quèc ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ cô thÓ qua c¸c so s¸nh víi tªn tuæi cña nhµ v¨n lín kh¸c, qua gi¸ trÞ cña c¸c t¸c phÈm lín mµ «ng hiÕn d©ng cho d©n téc m×nh. + Xvai-g¬ cßn diÔn t¶ thµnh c«ng nµy b»ng viÖc kÓ l¹i sù kiÖn kØ niÖm 100 n¨m ngµy sinh cña Pu-skin b»ng c¸c so s¸nh g©y Ên t­îng m¹nh vµ lêi v¨n høng khëi. 4- C©u 4: - C¸i chÕt cña §«-xt«i-Ðp-xki cã ý nghÜa lín lao ®èi víi ®oµn kÕt cña d©n téc Nga: Cã nh÷ng h×nh¶nh,chi tiÕt sèng ®éng : + “Sau vµi giê c¸i gi­êng ®Çy hoa {...} ph¶i gi÷ nã l¹i”. + “ D­íi mét rõng cê vµ cê hiÖu phÊp phíi tr­íc giã {...} mét lêi nguyÒn yªu th­¬ng vµ c¶m phôc”. 5- C©u 5: - Mét nhµ v¨nvÜ ®¹i ph¶i cã t×nh c¶m nh­ thÕ nµo ®èi víi d©n téc vµ Tæ quèc? - Mét nhµ v¨n vÜ ®¹i cÇn cã t×nh yªu nh­ thÕ nµo ®èi víi v¨n ch­¬ng, tinh thÇn s¸ng t¹o nh­ thÕ nµo dÉu cuéc sèng v« vµn khã kh¨n? - Tµi n¨ng nghÖ thuËt cña nhµ v¨n vµ gi¸ trÞ to lín cña nh÷ng t¸c phÈm ®èi víi b¹n ®éc, ®èi víi lÞch sö. - Søc c¶m ho¸ kh¶ n¨ng lay chuyÓn lÞch sö cña sù nghiÖp, cña cuéc ®êi mét nhµ v¨n vÜ ®¹i. T©y TiÕn (Quang Dòng). C¶m høng l·ng m¹n vµ tinh thÇn bi tr¸ng lµ ®Æc ®iÓm næi bËt trong bµi th¬ T©y TiÕn. 1- VÒ tac sgi¶ t¸c phÈm: - T¸cvg¶i lµ nhµ th¬ ®a tµi... - Bµi th¬ tiªu biÓu cho hån th¬ Quang Dòng, rót ra trong tËp “M©y ®Çu «”, ®­îc viÕt 1948... 2- Bµi th¬ thµnh c«ng vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn nh­ng ®Æc s¾c nhÊt lµ c¶m høng l·ng m¹n vµ tinh thÇn bi tr¸ng: a- C¶m høng l·ng m¹n: - Bøc ch©n dung cña ng­êi lÝnh TT ®­îc dÖt nªn bëi c¶m høng l·ng m¹n qua c¸i nÒn hïng vÜ cña nói rõng T©y B¾c: + N¬i xø l¹ ph­¬ng xa. + Heo hót : “sóng ngöi trêi” + “ M­êng L¸t hoa vÒ trong ®ªm h¬i”, “m­a xa kh¬i”. - ¢m thanh ghª rîn cña th¸c gÇm, cäp trªu ng­êi => t« ®Ëm vÎ hoang d· cña rõng thiªng d÷ déi. + Råi ®ét ngét më ra mét nçi nhí Êm ¸p “Nhí «i t©y TiÕn c¬m lªn khãi”, “§ªm m¬ Hµ Néi d¸ng kiÒu th¬m”. - Thùc ¶o ®an xen trong ®ªm héi ®uèc hoa, víi c¸i nh×n ng¬ ng¸c k×a em xiªm ¸o..., víi c¸i e lÖ t×nh tø KhÌn lªn am ®iÖu... Nh¹c vÒ... Tõ c¶nh liªn hoan chuyÓn sang c¶nh s«ng n­íc ®Çy chÊt th¬ vµ bót ph¸p chÊm p¸h t×nh tø Ngußi ®i Ch©u Méc chiÒu s­¬ng Êy...®ung ®­a.-> C¶nh nh­ ®­îc phñ lªn mét mµn s­¬ng huyÒn tho¹i da diÕt hån cña ngµn lau... gièng nh­ mét bøc tranh cæ ho¹. - Hïng vÜ g¾n víi th¬ méng lµ c¸i nh×n riªng cña chÊt th¬ Quang Dòng. Qua c¶nh ®Ó nãi hoµi niÖm, t¹o nªn mét t×nh yªu b©ng khu©ng cña t¸c gi¶ ®èi víi vïng ®Êt mét thêi g¾n bã s©u nÆng. b- Tinh thÇn bi tr¸ng: - Trªn c¸i nÒn thiªn nhiªn hïng vÜ vµ diÔm lÖ, ng­êi lÝnh xuÊt hiÖn víi tÇm vãc bi tr¸ng kh¸c th­êng “Kh«ng mäc tãc”, “xanh mµu l¸...”, “M¾t trõng...” - Nãi ®Õn c¸i chÕt còng kh¸c th­êng : R¶i r¸c.... => 2 khæ th¬ t¹o h×nh d÷ déi, nãi lªn c¸i tét cïng c¬ cùc,lÉn c¸i lÉm liÖt kiªu hïng, ®Õn cai chÕt còng ®­îc bao bäc trong kh«ng khÝ hoµnh tr¸ng, hiÖp sÜ. + T­ H¸n ViÖt ®­îc sö dông t¹o ©m h­ëng bi hïng. + C©u “S«ng M· gÇm lªn...” gièng khóc nh¹c “chiªu hån tö sÜ” gi÷a kh«ng gian b¸t ng¸t. *- Nhê c¶m høng l·ng m¹n ®· t¹o cho Quang Dòng cã c¸i nh×n cã tÝnh anh hïng cæ ®iÓn tr­íc c¸i chÕt gn­êi lÝnh. + T¸c gi¶ nh×n th¼ng vµo sù thËt, sù c¬ cùc, c¸i chÕt. + Nh­ng nhê c¶m høng l·ng m¹n ®· xo¸ ®i c¸i tiÒu tuþ, l¹nh l·o, bi th¶m cña ng­êi lÝnh => oai hïng, sang träng, hµo hoa. §ã lµ nh÷ng tr¸ng sÜ mét ®i kh«g trë l¹i, mét quan niÖm ng­êi anh hïng cã mµu s¾c l·ng m¹n riªng cña v¨n häc qu¸ khø. - C¶m høng l·ng m¹n vµ s¾c th¸i bi tr¸ng: ®· t¹o nªn tÝnh sö thi ®Æc biÖt cña bµi th¬. Bøc ch©n dung vÒ ng­êi lÝnh hµo hoa, dòng c¶m trªnc¸i nÒn hïng vÜ,mÜ lÖ ®­îc t¸c gi¶ h­íng hån th¬ ng­ìng väng vµo mét thÕ hÖ anh hïng- nh÷ng ng­êi lÝnh quyÕt tö hi sinh cho TQ. 3- T©y TiÕn lµ bµi th¬ hay viÕt vÒ ng­êi lÝnh thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p: Bµi th¬ gãp phÇn tiÕng nãi ®éc ®¸o cïng th¬ kh¸ng chiÕn vÒ ng­êi lÝnh: Hång Nguyªn, ChÝnh H÷u, NguyÔn §×nh Thi...lµm th¶nh m¶ng riªng ®Æc s¾c trong nÒn th¬ chung. ViÖt B¾c (Tè H÷u) §Ò ph©n tÝch ®o¹n th¬ vµ nªu nh÷ng c¶m nhËn vÒc¶nh vµ ng­êi ViÖt B¾c, vÒ t×nh nghÜa g¾n bã víi quª h­¬ng c¸ch m¹ng cua nhµ th¬. Tavª m×nh cã nhí ta... => Nhí ai tiÕng h¸t ©n t×nh thuû chung. Nh÷ng ý c¬ b¶n. 1 Nh÷ng nÐt chung ®o¹n th¬ - 10 c©u th¬ trªn lµ ®o¹n th¬ thø 5 cña bµi th¬, tù bnã ®· cã tÝnh hoµn chØnh. §ã lµ bøc tranh tiªu biÓu cña ViÖt B¾c 4 mïa trong n¨m. Bøc tranh Êy hiÖn lªn thÊtinh ®éng trong ©m ®iÖu, trong c¶nh s¾c t­¬i t¾n. - Nçi nhí ®­îc béc lé tha thiÕt trong buæi chia tay: Ta vÒ m×nh cã nhí ta Ta vÒ ta nhí nh÷ng hoa cïng ng­êi. + “Ta” : hai lÇn l¸y l¹i ë ®Çu c©u, cïng mét thêi ®iÓm chia tay, nh­ng “Ta”1 lµ lµ hái ng­êi, “Ta”2 lµ gi·i bµy lßng m×nh. + C¶nh vËt vµ con ng­êi thÊt ®¸ng yªu, ®¸ng nhí. Nhí nhÊt lµ hoa cïng ng­êi. Hoa vµ ng­êi hoµ quyÖn trong nçi nhí, hoa lµ c¸i ®Ñp cña thiªn nhiªn. VÎ ®Ñp cña bøc tranh ViÖt B¾c tr­íc tiªn lµ vÎ ®Ñp g¾n bã gi÷a thiªn nhiªn vµ con ng­êi. 2- Bøc tranh tø b×nh vÒ ViÖt B¾c: * C¶nh: Bøc tranh ®­îc t¶ b»ng nh÷ng c©u th¬ ªm ¶, nhÑnhµng, cã mµu s¾c t­¬i t¾n, rùc rì, cã ¸nh s¸ng, ©m thanh chan hoµ, cã ©m thanh vui t­¬i ®Çm Êm. C¶nh vµ ng­êi hoµ quyÖn vµo nhau, bèn cÆp c©u lôc b¸t t¶ 4 mïa, mét c©u t¶ c¶nh, mét c©u t¶ ng­êi. C¶nh nµo còng cã nÐt riªng, dÔ nhí. Mçi mïa ®­îc nhµ th¬ nhí l¹i b»ng mét nÐt tiªu biÓu nhÊt: + Mïa ®«ng: Rõng xanh hoa chuèi ®á t­¬i =. Gi÷a b¹t ngµn rõng xanh lµ hoa chuèi ®æ t­¬i, biÓu hiÖn mét mµu Êm nãng, t­¬i ®á. + Xu©n sang: mµu l¹i ®æi kh¸c, rõng trµn ngËp mét mµu tr¾ng tinh khiÕt cña hoa m¬ => sù sinh s«i n¶y në. + Mïa hÌ lµ mµu vµng t­¬i cña rõng ph¸ch “Ve kªu rõng ph¸ch ®æ vµng”=> C©u th¬ hay nhÊt bµi th¬. Nh­ thÊy sù chuyÓn ®æi cña thêi gian, sù biÕn ®æi cña c¶nh s¾c thiªn nhiªn. TiÕng ve kªu kh«ng røt trong mïa hÌ chãi trang d­íi n¾ng h¹. + Mïa thu: Víi mµu s¾c dÞu hiÒn cña ¸nh tr¾ng tr¨ng, ®ªm thu trong trÎo, t­¬i m¸t => cuéc sèng thanh b×nh ( Gîi nh¬ bµi Lªn T©y B¾c: Anh vÒ s¸o l¹i ¸i ©n- §ªm trang hß hÑn trong ngÇn tiÕng th¬). * Con ng­êi: Con ng­êi vµ c¶nh hoµ quyÖn vµo nhau, t« ®iÓm cho nhau C¶nh vµ con ng­êi rÊt phï hîp víi nhau, c¶nh Êy- con ng­êi Êy. Con ng­êi rÊt b×nh dÞ, ®¸ng yªu: H×nh ¶nh ng­êi lªn nói víi l­ìi dao lÊp l¸nh ¸nh s¸ng c¹nh s­ên, c« em g¸i cÇn cï chuèt tõng sîi giang ®an nãn, c« em g¸i h¸i m¨ng mét m×nh trong khóc nh¹c ve r©m ran cña rõng ph¸ch, vµ nh÷ng ®ªm tr¨ng nh÷ng khóc h¸t ©n t×nh, thuû chung cµng lµm cho rõng thu thanh b×nh, ªm dÞu h¬n. 3- T×nh nghÜa g¾n bã víi quª h­¬ng c¸ch m¹ng cña nhµ th¬: - Cã ®­îc bøc tranh vÒ ViÖt B¾c nh­ vËy => nhµ th¬ lµ ng­êi g¾n bã tha thiÕt víi ViÖt b¾c, víi quª h­¬ng c¸ch m¹ng. - ThÓ hiÖn c¸i nh×n ®óng ®¾n vµ quan ®iÓm tiÕ bé cña nµh th¬. Kh¸c víi mét sè c¸ch nh×n sai lÖch tr­íc ®©y trong cuéc sèng cóng nh­ trong v¨n häc vÒmiÒn nói vµ con ng­êi miÒn nói. Tè H÷u cã mét c¸i nh×n c¶m th«ng vµ g¾n bã víi c¸ch m¹ng, víi nh©n d©n kh¸ng chiÕn, víi cuéc sèng cña ®ång bµo miÒn nói trong kh¸ng chiÕn, cïng chia bïi sÎ ngät... - T×nh c¶m nhí th­¬ng bao trïm suèt ®o¹n th¬ ®èi kÎ ë - ng­êi ®i, song thùc ra ®ã chØ lµ sù ph©n th©n, ho¸ th©n mµ th«i. §o¹n th¬ trªn lµ lêi ®¸p lêi gi·i bµy cña ng­êi ®i. Ng­êi ®i nhí ®Õn tõng chi tiÕt, nhí c¶nh, nhí ng­êi... => Nçi nhí chung cña nh÷ng ng­êi ®· tõng g¾n bã, ®ång cam céng khæ trong 15 n¨m Êy thiÕt tha mÆn nång. So¹n ngµy 6/11/2009 Gi¶ng thø ngµy: Båi d­ìng ®éi tuyÓn TiÕt 10,11,12 Ho¹t ®éng cña T Ho¹t ®éng cña H §Ò bµi: Sèng trong ®êi sèng CÇn cã mét tÊm lßng §Ó lµm g× em cã biÕt kh«ng? §Ó giã cuèn ®i” (TrÞnh C«ng S¬n). Yªu cÇu chung - Cã kiÕn thøc v¨n häc vµ kiÕn thøc x· héi ®óng ®¾n, s©u réng; cã kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn; bè côc râ rµng, kÕt cÊu chÆt chÏ, diÔn ®¹t trong s¸ng, giµu h×nh ¶nh vµ søc biÓu c¶m, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶. - §Ò cã tÝnh chÊt më, khuyÕn khÝch bµi viÕt cã s¸ng t¹o, cã ý kiÕn vµ giäng ®iÖu riªng, miÔn lµ hîp lÝ vµ thuyÕt phôc. Yªu cÇu cô thÓ 1- Gi¶i thÝch ý t­ëng trong bµi h¸t cña TrÞnh C«ng S¬n: + Trong ®êi sèng, mçi ng­êi cÇn cã mét tÊm lßng (lßng yªu th­¬ng, sù ®ång c¶m, lßng vÞ tha, cao th­îng, nh©n ¸i...) kh«ng ph¶i mong ®­îc ng­êi kh¸c ghi nhËn, kh«ng ph¶i ®Ó ®­îc tr¶ ¬n, ®Ó ph« tr­¬ng hay trang søc cho b¶n th©n mµ ®Ó ... “giã cuèn ®i”. + Giã cuèn ®i lµ c¸ch diÔn ®¹t h×nh ¶nh ®Ó nãi thø t×nh c¶m thuÇn khiÕt, kh«ng vô lîi. §¬n gi¶n ®ã chØ lµ lßng tèt ®Ó ®­îc lµ “Ng­êi” 2- Bµy tá suy nghÜ, quan ®iÓm cña b¶n th©n vÒ “tÊm lßng”: Cã thÓ gi¶ ®Þnh mét sù viÖc, mét c©u chuyÖn vÒ mét c¸ch øng xö to¸t lªn ph­¬ng ch©m xö thÕ nh©n ¸i trong mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi, tõ ®ã béc lé quan ®iÓm cña ng­êi viÕt... §Ò bµi: Nhµ v¨nPh¸p G. Fl«be (1821- 1880) cã nãi: “ T«i ch­a gÆp mét ng­êi nµo mµ kh«ng t×m thÊy ë ng­êi ®ã mét c¸i g× ®Ó häc” Tôc ng÷ ViÖt nam cã c©u: “§i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n” Suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ nh÷ng c©u nãi trªn. ( H cã thÓ tr×nh bµy theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau, nh­ng cÇn ®¶m b¶o c¸c ý chÝnh) A- MB: Trong cuéc ®êi mçi ng­êi ai còng cÇn häc. Tuy nhiªn, c¸h häc mçi ng­êi kh¸c nhau. B- TB: 1- Gi¶i thÝch c©u nãi: * C©u nãi cña nhµ v¨n: - Mçi con ng­êi lµ mét tiÓu vò trô, tuy kh«ng ai hoµn h¶o, nh­ng trong tiÓu vò trô Êy cã biÕt bao nhiªu ®iÒu tèt ®Ñp nh­: sù th«ng th¸i, lßng vÞ tha, tinh thÇn dòng c¶m, ®øc hi sinh... - TiÕp xóc víi hä, ta cã thÓ häc hái ®­îc nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp. - V× vËy G.Fl«be kh¼ng ®Þnh “Ch­a gÆp mét ng­êi nµo mµ kh«ng t×m thÊy ë ng­êi ®ã mét c¸i g× ®Ó häc” => NghÜa lµ bÊt cø ng­êi nµo, ë ®©u, nhµ v¨n còng t×m thÊy mét ®iÒu g× ®ã ®Ó häc hái. Suy réng ra nhµ v¨n häc hái ë mäi ng­êi, ®ã còng lµ qu¸ tr×nh tÝch luü vèn sèng, vèn hiÓu biÕt. * C©u tôc ng÷ còng bµn vÒ sù häc, nh­ng c¸ch nãi ng¾n gän, hµm sóc, h×nh ¶nh h¬n. - Mçi ngµy= 1/365 ngµy, so víi mét n¨m, ®ã lµ mét kho¶ng thêi gian rÊt ng¾n, mét ngµy trong mét ®êi cµng ng¾n h¬n. - Kh«n: lµ ®iÒu hay, ®iÒu tèt, míi mÎ ®èi víi con ng­êi. - Sµng: dông cô ®­îc ®an b»ng tre, nøa dïng ®Ó sµng g¹o. - Sµng kh«n: lµ biÓu t­îng chØ khèi l­îng kiÕn thøc mµ tiÕp thu häc hái ®­îc. - §i mét ngµy ®µng (®i mét ngµy ®­êng) ®èi víi kh¸ch bé hµnh cã ®­îc lµ bao, nh­ng tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh “häc mét sµng kh«n”. NghÜa lµ ®­îc mét khèi l­îng kiÕn thøc lín. - C©u tôc ng÷ khuyªn méi ng­êi cÇn ®i nhiÒu, sèng nhiÒu, häc hái trong thùc tÕ. 2- B×nh luËn, chøng minh: - C¶ hai ®Òu ®óng, bëi chóng ®óc rót tõ kinh nghiÖm cña c¸ nh©n vµ céng ®ång. §Ó cã häc vÊn, chóng ta kh«ng chØ häc ë nhµ tr­êng, häc trong s¸ch vë mµ häc nh÷ng ng­êi xung quanh, ë cuéc sèng. - Nh÷ng ng­êi xung quanh ta tuy kh«ng ai hoµn h¶o, nh­ng kh«ng ai xÊu tÊt c¶. Ai còng cã ®iÓm nµo ®ã tèt ®Ó ta cã thÓ häc hái, tiÕp xóc víi hä sÏ häc ®­îc ®iÒu hay,lÏ ph¶i. + Víi nh÷ng ng­êi n«ng d©n ta cã thÓ häc ë hä sù cÇn cï, chÞu th­¬ng, chÞu khã. + Víi nh÷ng ng­êi c«ng nh©n, ta cã thÓ häc ë hä sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o. + Víi nh÷ng ng­êi tËt nguywnf h¹¬c nh÷ng bÖnh hiÓm nghÌo, ta cã thÓ häc ë hä tÝnh kiªn tr×, nghÞ lùc, niÒm tin vµo cuéc sèng... - “§i mét ngµy...” : VD: NguyÔn Du ®· tõng häc tiÕng nãi n¬i th«n d· (“ Th«n ca s¬ häc tang ma ng÷” ) ( Nghe tiÕng h¸t n¬i th«n d· míi häc ®­îc tiÕng nãi trong nghÒ trång d©u gai) mµ trë thµnh thiªn tµi... - H¹n chÕ c©u nãi: kh«ng ph¶i ai ®i nhiÒu, tiÕp xóc nhiÒu ng­êi còng häc ®­îc “®iÒu hay lÏ ph¶i”: + cã ng­êi th× ng­u tÇm ng­u m· tÇm m·. + cã gn­êi ®i c¶ ®êi còng ch¼ng häc ®­îc nöa sµng kh«n. - C©u nãi ®ã chØ râ néi dung, ph­¬ng ph¸p häc... 3- Bµi häc: - Häc lµ quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mçi ng­êi. Kh«ng cã ai ch¼ng häc hµnh mµ cã thÓ giái giang, thµnh tµi. - VÊn ®Ò lµ häc ë ®©u? Häc c¸i g×? Häc nh­ thÕ nµo? - Hai c©u nãi cho thÊy sù cÇn thiÕt pahØ häc hái mäi ng­êi xung quanh m×nh,häc trong ®êi sèng. Bëi vËy, “Cuéc sèng sÏ lµ tr­êng ®¹i häc ch©n chÝnh cho c¸c thiªn tµi”. - Häc tËp trong thùc tÕ lµ mét ph­¬ng ph¸p häc tËp khoa häc, g¾n liÒn lÝ thuyÕt víi thùc tiÔn. - MÆt kh¸c tõ kinh nghiÖm cña nhµ v¨n vµ c¶u céng ®ång, ta nªn tØnh t¸o, s¸ng suèt t×m tßi c¸i cÇn häc, ph©n biÖt c¸i xÊu ®Ó lo¹i bá, cã nh­ vËy th× viÖc häc hái mÊy hiÖu qu¶. C- KL: - Häc ë nh÷ng ng­êi xung quan m×nh, häc trong cuéc sèng, ®ã lµ bµi häc s©u s¾c cho mçi ng­êi ®­îc ®óc rót tõ c©u nãi... So¹n ngµy 11/11/2009 TiÕt 13,14,15 ViÖt B¾c (TiÕp) , Bªn kia s«ng §uèng vµ TiÕng h¸t con tµu Gi¶ng: 12C: I- Môc tiªu: Gióp h/s hiÓu - Gióp H/S n¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc cá b¶n ë NC 12, ®Ò v¨n vµ lµm v¨n. - LuyÖn tËp ®Ó thi §H vµ HSG. II- ChuÈn bÞ: Ph­¬ng tiÖn:sgk, sgv, gi¸o ¸n ThiÕt bÞ: kh«ng. III- TiÕn tr×nh bµi d¹y: 1- Tæ chøc: SÜ sè 12C: 2- KiÓm tra: 3- Bµi míi: Ho¹t ®éng cña T Ho¹t ®éng cña H H: ®äc ®o¹n cuèi môc tiÓu dÉn. V× sao nhµ th¬ l¹i ®æi nhan ®Ò Con tµu T©y B¾c thµnh TiÕng h¸t con tµu? Gi¶i thÝch c¸c ý nghÜa h×nh ¶nh: T©y B¾c, con tµu, tiÕng h¸t, lßng ta?Mèi qua hÖ vµ sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng diÔn ra nh­ thÕ nµo trong khæ th¬ ®Ò tõ? Ên t­îng chung vµ t¸c dông cña khæ th¬ ®Ò tõ lµ g×? Cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng c©u hái trong 2 khæ th¬? §ã lµ c©u hái cña ai? Hái ai?ThÓ hiÖn t©m tr¹ng g× cña t¸c gi¶? T¹i sao nhµ th¬ viÕt : T©m hån anh ®ang chê ®îi anh trªn kia? H×nh ¶nh con tµu ®ãi nh÷ng vµnh tr¨ng nãi lªn ®iÒu g×? (§o¹n th¬ kh«ng ph©n tÝch dµn ®Òu). T: Chän gîi dÉn 1,2khæ khæ th¬ ®Æc s¾c nhÊt. §Ò bµi Th¬ Tè H÷u ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc. H·y ph©n tÝch bµi th¬ ViÖt B¾c (phÇn trÝch gi¶ng) ®Ó lµm næi bËt nÐt phong c¸ch nghÖ thuËt cña th¬ «ng. Nh÷ng ý c¬ b¶n. 1- TÝnh d©n téc ®­îc biÓu hiÖn ë néi dung bµi th¬: - VB lµ bµi th¬ ph¶n ¸nh mét thêi k× lÞch sö cña d©n téc. + Nh÷ng n¨m chuÈn bÞ khëi nghÜa vµ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. + Nã lµ bµi ca hïng tr¸ng cña c¶ d©n téc kh¸ng chiÕn vµ lµm nªn chiÕn th¾ng lÉy lõng. - VB cßn lµ bµi th¬ thÓ hiÖn chan chøa t×nh c¶m lín lao cña d©n téc, thêi ®¹i. + T×nh c¶m kÕt tinh tõ truyÒn thèng ®¹o lÝ cña d©n téc “Uèng n­íc nhí nguån”. Sù g¾n bã th¾m thiÕt gi÷a ng­êi ®i, ng­êi ë. Nçi nhí kh«n ngu«i gi÷a ng­êi kh¸ng chiÕn víi chiÕn khu ViÖt B¾c vµ gi÷a chiÕn khu ViÖt B¾c víi c¸ch m¹ng. + T×nh c¶m mang nhiÒu s¾c th¸i, cung bËc cña chñ nghÜa yªu n­íc nh©n d©n ta. Lßng yªu thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp. Lßng tin t­ëng biÕt ¬n §¶ng, chÝnh phñ, B¸c Hå. Lßng yªu cuéc kh¸ng chiÕn gian khæ nh­ng ®Çy tinh thÇn l¹c quan c¸ch m¹ng. 2- TÝnh d©n téc ®­îc biÓu hiÖn ë nghÖ thuËt: Trong bµi th¬, Tè H÷u ®· vËn dông s¸ng t¹o nhiÒu h×nh thøc nghÖ thuËt cña d©n téc. - ThÓ hiÖn: s¸ng t¸c theo thÓ th¬ lôc b¸t, mét thÓ truyÒn thèng cña d©n téc. - KÕt cÊu: ViÖt B¾c cã c¸ch kÕt cÊu ®Æc biÖt, ®ã lµ c¸ch kÕt cÊu t­ëng t­îng gi÷a “m×nh” vµ “ta”- mét lèi kÕt cÊu quen thuéc th­êng gÆp trong ca dao. - Sö dông cÆp ®¹i tõ nh©n x­ng: “m×nh- ta” võa truyÒn thèng võa hiÖn ®¹i. - Ng«n ng÷ thuÇn ViÖt trong s¸ng, gÇn gòi víi lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n. 3- ViÖt B¾c lµ bµi th¬ thÓ hiÖn lßng yªu n­íc, tù hµo d©n téc, lßng kÝnh yªu §¶ng vµ l·nh tô, lßng yªu quª h­¬ng c¸ch m¹ng, t×nh c¶m s©u nÆng gi÷a miÒn ng­îc vµ miÒn xu«i, gi÷a c¸n bé kh¸ng chiÕn vµ nh©n d©n kh¸ng chiÕn. => Néi dung Êy ®­îc biÓu hiÖn d­íi mét h×nh thøc nghÖ thuËt truyÒn thèng: Tõ thÓ th¬, kÕt cÊu ®Õn h×nh ¶nh ng«n ng÷, giäng ®iÖu trong th¬, tÊt c¶ ®Òu ®­îc s¸ng t¹o lµm cho bµi th¬ võa d©n téc võa hiÖn ®¹i, võa quen thuéc, võa gÇn gòi víi nh©n d©n l¹i võa míi mÎ. §Ò : B×nh gi¶ng 10 dßng th¬ ®o¹n më ®Ç