Phân tích bài Chí Phèo của Nam Cao

Chớ PheứoNam Cao Hụn 6 thaọp kổ trửụực ủaõy, khi Nam Cao baột tay vaứo vieỏt taực phaồm maứ ngaứy nay vaón quen ủửụùc goùi laứ “Chớ Pheứo” thỡ ủeà taứi veà noõng thoõn vaứ veà ngửụứi noõng daõn Vieọt Nam tửứ khaự laõu ủaừ khoõng coứn laứ mụựi. Nhửừng taực phaồm xuaỏt saộc, tieõu bieồu nhaỏt veà maỷng ủeà taứi naứy ủaừ hoọi tuù gaàn ủuỷ maởt ụỷ vaờn ủaứn. Trong boỏi caỷnh nhử theỏ, thieõn truyeọn cuỷa moọt caõy buựt coứn chửa maỏy ai bieỏt ủeỏn nhử Nam Cao khoự traựnh khoỷi seừ bũ rụi vaứo choỏn laừng queõn, neỏu nhử taực giaỷ khoõng coứn khaỷ naờng phaựt hieọn ra ủieàu gỡ maứ caực nhaứ vaờn trửụực ủoự chửa noựi tụựi. AÁy laứ moọt thaựch thửực maứ Nam Cao ủaừ laởng leừ chaỏp nhaọn vaứ ủaừ vửụùt qua, vụựi moọt Chớ Pheứo thửùc sửù saõu saộc vaứ ủaởc saộc. Vaứ ủieàu laứm neõn neựt ủaởc saộc cuỷa truyeọn ngaộn aỏy laứ moọt nhaõn vaọt coự moọt caựi teõn voõ cuứng ủoọc ủaựo : Chớ Pheứo. Chớ Pheứo xuaỏt hieọn ụỷ nhửừng doứng ủaàu tieõn trong thieõn truyeọn cuỷa Nam Cao nhử laứ moọt keỷ ủaựng gheõ sụù, moọt keỷ khoõng coứn lửụng thieọn, moọt keỷ caỷm thaỏy mỡnh ủoỏi laọp, caờm giaọn, ruỷa nguyeàn taỏt caỷ, tửứ trụứi, ủụứi, ủeỏn laứng queõ cuỷa mỡnh, cho ủeỏn caỷ nhửừng ngửụứi ủaừ sinh haù ra mỡnh. “Haộn vửứa ủi vửứa chửỷi”. Theỏ nhửng khaực vụựi nhieàu nhaõn vaọt trửụực , vaứ khaực vụựi caỷ moọt soỏ taực phaồm cuỷa chớnh baỷn thaõn mỡnh, Nam Cao ủaừ nhaỏt quyeỏt khoõng muoỏn tỡm nguyeõn nhaõn cuỷa sửù hung dửừ, baỏt nhaõn aỏy ụỷ beõn trong con ngửụứi Chớ. Trong truyeọn ngaộn cuỷa mỡnh, Nam Cao cuừng ủaừ xaõy dửùng nhaõn vaọt Chớ Pheứo nhử laứ moọt ngửụứi con ngoan, moọt ủửựa treỷ bũ boỷ rụi ngay tửứ khi mụựi loùt loứng, khoõng nhaứ cửỷa, vaọt vụứ tửứ tay ngửụứi naứy qua tay ngửụứi khaực. Nhửng Nam Cao cuừng khoõng chũu coi lyự lũch “khoõng cha khoõng meù” aỏy nhử laứ moọt nguoàn cụự ủeồ laứm neõn tớnh caựch baỏt haỷo cuỷa Chớ sau naứy. Nhaứ vaờn ủaừ toỏn khoõng ớt coõng sửực ủeồ dửùng laùi quaừng ủụứi thụ aỏu vaứ thanh nieõn cuỷa anh Chớ, moọt quaừng ủụứi hoaứn toaứn lửụng thieọn nhử moùi ngửụứi lửụng thieọn khaực. Nhaứ vaờn ủaừ ủeồ cho anh canh ủieàn aỏy coự moọt ửụực mụ thaọt giaỷn dũ, beự nhoỷ, khieõm nhửụứng, voõ cuứng trong saùch vaứ ủaựng quớ – mụ ửụực cuỷa moọt con ngửụứi lao ủoọng muoỏn taùo dửùng haùnh phuực baống chớnh baứn tay lao ủoọng. ẹoự chổ ủụn giaỷn laứ “moọt gia ủỡnh nho nhoỷ, choàng cuoỏc mửụựn caứy thueõ, vụù deọt vaỷi, boỷ moọt con lụùn nuoõi laứm voỏn lieỏng, khaự giaỷ thỡ mua daờm ba saứo ruoọng laứm”. Nam Cao cuừng cho thaỏy Chớ Pheứo khoõng phaỷi khoõng coự luực ủaừ laứm nhửừng vieọc khoõng hay, nhửng phaồm chaỏt lửụng thieọn cuỷa anh vaón theồ hieọn ngay trong hoaứn caỷnh aỏy. Ngửụứi coỏ noõng kia, khi bũ baứ ba nhaứ Baự Kieỏn goùi leõn boựp chaõn, vaón coứn bieỏt “nhuùc” , bieỏt “khinh” keỷ ủaừ sai khieỏn mỡnh laứm ủieàu xaỏu xa aỏy. Duứ raống anh chổ laứ moọt keỷ laứm thueõ, vaứ ngửụứi maứ anh cho mỡnh caựi quyeàn “khinh” aỏy laùi chớnh laứ baứ ba nhaứ Baự Kieỏn - moọt keỷ coự quyeàn haứnh. Vaứ ủoaùn ủụứi lửụng thieọn aỏy, chaỳng phaỷi tỡnh cụứ maứ Nam Cao ủeồ traỷi ra gaàn khaộp chieàu daứi thieõn truyeọn, laỏp laựnh leõn nhử ủeồ nhaộc nhụỷ ngửụứi ủoùc ủửứng queõn raống neỏu Chớ Pheứo coự trụỷ thaứnh moọt keỷ taựo tụùn, hung dửừ , uoỏng maựu ngửụứi khoõng tanh thỡ ủoự khoõng phaỷi laứ do baỷn thaõn tớnh caựch. Sửù bieỏn ủoồi aỏy laứ do vaứ chổ do xaừ hoọi thửùc daõn - phong kieỏn, caựi cheỏ ủoọ baồn thổu aỏy gaõy neõn. Chớ Pheứo chổ trụỷ neõn xaỏu xa keồ tửứ khi con ngửụứi hieàn nhử ủaỏt aỏy bũ boùn cửụứng haứo ủaồy tụựi nhaứ tuứ, chổ vỡ moọt cụn ghen hoaứn toaứn cuỷa moọt keỷ cửụứng haứo. Vaứ chuựng ta thaỏy baống caựch vieỏt aỏy, Nam Cao ủaừ theồ hieọn ủửụùc caỷ sửù mong manh, deó tan vụừ cuỷa cuoọc ủụứi nhửừng ngửụứi ngheứo heứn khoỏn khoồ trong xaừ hoọi xửa kia, nụi cuoọc soỏng coự theồ bũ huyỷ hoaùi quaự deó daứng vỡ baỏt kỡ moọt lyự do khoõng ủaõu, nhử laứ cụn ghen vu vụ cuỷa lớ Kieỏn. Song trong vieọc laứm cho Chớ Pheứo vaứ nhửừng ngửụứi gioỏng nhử Chớ Pheứo bũ bieỏn chaỏt, tha hoaự, thỡ boùn cửụứng haứo khoõng phaỷi laứ thuỷ phaùm duy nhaỏt vaứ cuừng khoõng phaỷi laứ thuỷ phaùm lụựn nhaỏt. Bụỷi boùn chuựng khoõng coự yự muoỏn vaứ cuừng khoõng ủuỷ khaỷ naờng taứn phaự, huyỷ hoaùi nhaõn hỡnh, nhaõn tớnh cuỷa moùi con ngửụứi. Chớ Pheứo, Binh Chửực khoõng phaỷi laứ saỷn phaồm maứ nhửừng theỏ lửùc nhử Baự Kieỏn coự theồ taùo ra beõn trong luyừ tre xanh cuỷa laứng queõ. Chuựng chổ laứ coự theồ laứ nhửừng keỷ ủaàu tieõn ủaồy Chớ Pheứo, Binh Chửực ủeỏn nhaứ tuứ, traùi lớnh. Vaứ chớnh nhaứ tuứ, traùi lớnh aỏy mụựi laứ nụi laứm coõng vieọc huyỷ hoaùi nhửừng phaàn toỏt ủeùp cuỷa con ngửụứi. Nam Cao ủaừ khoõng mụ hoà gỡ veà thửùc daõn, thuỷ phaùm lụựn nhaỏt laứm cho con ngửụứi bũ bieỏn daùng, cuoọc ủụứi con ngửụứi aỏy trụỷ neõn tan naựt, duứ khoõng xaực ủũnh moọt hỡnh tửụùng thửùc daõn cuù theồ naứo, vaứ trong thieõn truyeọn cuừng khoõng duứng ủeỏn moọt chửừ “Taõy” naứo. Ra khoỷi nhaứ tuứ thửùc daõn, Chớ Pheứo trụỷ neõn khaực haỳn, “troõng ủaởc nhử thaống saờng ủaự”. “Caựi ủaàu thỡ troùc loỏc, caựi raờng caùo traộng hụựn, caựi maởt thỡ ủen maứ raỏt cụng cụng, hai maột gửụứm gửụứm troõng gụựm cheỏt”.Keỷ khoỏn khoồ aỏy seừ bũ maỏt ủi boọ maởt cuỷa con ngửụứi, boọ maởt bỡnh thửụứng ai ai cuừng coự. Haộn aờn maởc cuừng chaỳng gioỏng ai, “quaàn aựo naựi ủen vụựi caựi aựo taõy vaứng, caựi ngửùc phanh ủaày nhửừng neựt chaùm troồ roàng phửụùng vụựi moọt oõng tửụựng caàm chuyứ”. Noựi toựm laùi laứ haộn mang veà laứng Vuừ ẹaùi caựi veỷ ngoaứi “troõng gụựm cheỏt”. Haộn khoõng nhụự noồi tuoồi mỡnh, maỏt ủi caỷ kớ ửực vaứ sửù tổnh taựo con ngửụứi. ẹoự coứn laứ moọt ngửụứi say. Vụựi ngoứi buựt Nam Cao thỡ keỷ say aỏy hieọn leõn ủoọc nhaỏt voõ nhũ. Cụn say cửự traứn lan , meõnh moõng, “thửực daọy haừy coứn say, uoỏng rửụùu trong luực say”.Nhửng cao hụn caỷ trong quaự trỡnh tha hoaự cuỷa Chớ Pheứo : haộn ủaừ maỏt ủi caỷ yự thửực veà sửù toàn taùi cuỷa mỡnh trong cuoọc soỏng, caựi duy nhaỏt coự theồ phaõn bieọt giửừa con ngửụứi vaứ con vaọt. “ Chửa bao giụứ haộn tổnh taựo ủeồ nhụự mỡnh ủang coự ụỷ ủụứi”. ẹau ủụựn quaự ! Tửứ moọt con ngửụứi, haộn trụỷ thaứnh moọt con vaọt laù. Vaứ baõy giụứ, anh canh ủieàn chaỏt phaực chổ coứn soỏng vụựi rửụùu , vụựi nhửừng cụn say vaứ dửụng dửụng tửù ủaộc mỡnh laứ moọt anh huứng. Nhửng Nam Cao ủaừ giaỷi quyeỏt vaỏn ủeà Chớ Pheứo khoõng phaỷi laứ moọt anh huứng nhử anh ta tửụỷng. Bụỷi nhửừng keỷ lieàu chổ coự theồ lieàu vaứ maùnh trong moọt soỏ ủieàu kieọn nhaỏt ủũnh, vớ duù nhử :moọt cụn say, khi coự ngửụứi xem, coự tieỏng keõu gaứo, chửỷi bụựi. Sửực maùnh aỏy seừ vuoọt maỏt khi Chớ Pheứo moọt mỡnh trụ troùi. Maởt khaực, caựch toỷ ra sửực maùnh cuỷa mỡnh laứ tửù huyỷ hoaùi mỡnh, khoõng phaỷi laứ caựch cuỷa moọt anh huứng chaõn chớnh. Caỷm giaực xem mỡnh laứ moọt anh huứng chổ laứ moọt phaỷn ửựng meõ muoọi cuỷa moọt keỷ ủaừ chũu quaự nhieàu ủeứ neựn, quaự nhieàu khieỏp sụù. Haộn ủaừ khieỏp sụù quaự nhieàu, vaứ baõy giụứ muoỏn laứm khieỏp sụù keỷ khaực. Nam Cao coứn tinh tửụứng khi nhaọn ra raống trong keỷ dửừ tụùn aỏy chửa heà maỏt haỳn “noói sụù coỏ hửừu”, noói sụù xa xoõi cuỷa ngaứy xửa, ủửụùc laứm neõn trong nhửừng ngaứy bũ thoỏng trũ, ửực hieỏp. ẹoự laứ nguyeõn nhaõn chuỷ yeỏu khieỏn cho Chớ Pheứo moọt laàn nửừa rụi vaứo voứng tay cuỷa boùn cửụứng haứo, coọng theõm vụựi sửù khoõn ngoan, loùc loừi gian huứng cuỷa Baự Kieỏn vaứ caựi trieỏt lyự “trũ khoõng lụùi thỡ duứng”.Chớ Pheứo seừ trửụùt saõu hụn nửừa xuoỏng ủaựy vửùc cuỷa sửù tha hoaự. Con vaọt laù aỏy nay trụỷ thaứnh con quổ dửừ Chớ Pheứo, ngửụứi noõng daõn khoỏn khoồ trụỷ thaứnh tay sai cuỷa keỷ thuứ vaứ laứ keỷ thuứ cuỷa nhửừng ngửụứi cuứng caỷnh ngoọ. Bi kũch cuỷa Chớ Pheứo chớnh laứ sửù choỏng laùi chớnh mỡnh, nhửừng ngửụứi daõn lửụng thieọn nhử mỡnh trửụực ủaõy. Tuy nhieõn, thieõn truyeọn cuỷa Nam Cao vieỏt ra khoõng chổ ủeồ keồ laùi moọt quaự trỡnh lửu manh hoaự hay vaọt hoaự. Neỏu Nam Cao vieỏt Chớ Pheứo, chổ quan taõm ủeỏn vieọc moọt con ngửụứi bũ huyỷ hoaùi nhaõn hỡnh vaứ nhaõn tớnh nhử theỏ naứo thỡ truyeọn ủaừ coự theồ keỏt thuực ụỷ nửỷa ủaàu vaứ khoõng caàn ủeỏn cuoọc gaởp gụừ giửừa Chớ Pheứo vaứ Thũ Nụỷ. Theỏ maứ Chớ Pheứo gaởp Thũ Nụỷ mụựi laứ chi tieỏt duy nhaỏt maứ Nam Cao vieỏt khoõng nhử laứ moọt ủieàu ủaừ dieón ra vaứ keồ laùi, maứ laứ moọt ủieàu ủang dieón ra. Vaứ ủieàu aỏy coự nghúa ủoự mụựi laứ tỡnh tieỏt quan troùng nhaỏt vụựi nhieàu duùng coõng ngheọ thuaọt nhaỏt vaứ kỡ thuự nhaỏt. Trửụực khi gaởp Thũ Nụỷ, caõu chuyeọn chổ laứ moọt sửù tửụứng thuaọt, mieõu taỷ laùi nhửừng sửù kieọn ủaừ xaỷy ra. Chổ sau khi gaởp Thũ Nụỷ, caõu chuyeọn mụựi toàn taùi dửụựi daùng ủang xaỷy ra, ủang tieỏp dieón. Caõu chuyeọn ủang ủửụùc khaựm phaự, ủửụùc mụỷ ra chổ tửứ sau khi Chớ Pheứo gaởp Thũ Nụỷ. Cuoọc gaởp gụừ naứy ủaừ mang moọt yự nghúa lụựn, moọt daỏu aỏn raỏt Nam Cao. Lep Tolstoi ủaừ tửứng noựi : “Vieỏt vaờn cuừng laứ laứm thớ nghieọm, phaỷi taùo ra nhửừng tỡnh tieỏt baỏt thửụứng, khaực tửù nhieõn ủeồ khaựm phaự ra taọn cuứng baỷn chaỏt cuỷa sửù vieọc”. Vaứ cuoọc gaởp gụừ naứy nhử moọt phaỷn ửựng thớ nghieọm, moọt phaỷn ửựng “nhaõn hoùc”. Phaỷi coự cuoọc gaởp gụừ naứy thỡ Chớ Pheứo mụựi ủửụùc moọt sửù ủoỏi xửỷ nhử moọt con ngửụứi. Nam Cao ủaừ cho ngửụứi ủoùc chửựng kieỏn moọt keỏt quaỷ voõ cuứng kỡ laù nhửng cuừng ủuựng voõ cuứng. ẹửụùc coi nhử moọt con ngửụứi, tỡnh thửụng yeõu ủaừ laứm Chớ Pheứo thay ủoồi ủeỏn 180 ủoọ. Dửụứng nhử sau cuoọc gaởp gụừ vụựi Thũ Nụỷ, Chớ Pheứo ủaừ coự laùi taỏt caỷ nhửừng gỡ mỡnh ủaừ maỏt. Chớ coự laùi sửù tổnh taựo, kieõn quyeỏt tổnh taựo ủeồ yeõu nhau, ủeồ hửụỷng men say khaực tửứ moọt ngửụứi phuù nửừ. Chớ coự laùi ủửụùc nhửừng kổ nieọm, nhửừng kớ ửực cuỷa con ngửụứi mỡnh khi nhụự laùi nhửừng mụ ửụực giaỷn dũ cuỷa moọt thuụỷ xa xửa. Chớ Pheứo ủaừ ủửụùc laộng nghe laùi nhửừng aõm thanh bỡnh thửụứng trong cuoọc soỏng bũ chỡm laỏp trong men rửụùu trửụực kia – “tieỏng chim rớu rớt beõn ngoaứi, tieỏng cửụứi noựi cuỷa nhửừng ngửụứi ủi chụù, tieỏng anh thuyeàn chaứi goừ maựi cheứo ủuoồi caự”, hay tieỏng nhửừng ngửụứi ủaứn baứ buoõn vaỷi troứ chuyeọn, hoỷi han nhau. Nhửng sửù ủoồi thay kỡ laù nhaỏt laứ trong con ngửụứi hung tụùn, trong con quổ dửừ trửụực kia ủaừ troói daọy moọt ửụực mụ, moọt khaựt khao ủửụùc Nam Cao dieón taỷ baống nhửừng caõu vaờn thieỏt tha vaứ caỷm ủoọng baọc nhaỏt trong taực phaồm. “Haộn theứm lửụng thieọn, haộn muoỏn laứm hoaứ vụựi moùi ngửụứi bieỏt bao!”. Vaứ baống caựch aỏy, nhaứ vaờn muoỏn ta hieồu raống hoaự ra moọt ngửụứi hung dửừ theỏ, gheõ gụựm theỏ chaỳng qua vỡ con ngửụứi cuứng khoồ aỏy ủaừ khoõng ủửụùc yeõu thửụng. “Xửa nay, naứo haộn coự thaỏy ai tửù nhieõn cho caựi gỡ. Haộn vaón phaỷi doaù naùt hay laứ giaọt cửụựp. Haộn phaỷi laứm cho ngửụứi ta sụù.” Con ngửụứi naứy sa ngaừ, bieỏn chaỏt , tha hoaự vỡ chaỳng ai yeõu thửụng anh ta, chaỳng ai coi anh ta laứ con ngửụứi. Nam Cao cuừng giuựp chuựng ta hieồu raống baỷn chaỏt con ngửụứi laứnh maùnh, con ngửụứi lửụng thieọn vaón khoõng theồ maỏt ngay caỷ ụỷ nhửừng ngửụứi nhử Chớ Pheứo. Baỷn chaỏt chổ laứ taùm thụứi bũ laừng queõn, bũ che laỏp ủi ụỷ moọt goực khuaỏt toỏi taờm naứo ủoự saõu thaỳm trong taõm hoàn. AÙnh saựng cuỷa nhaõn phaồm seừ ủửụùc thaộp leõn moọt khi con ngửụứi ủửụùc yeõu thửụng, ủửụùc tin tửụỷng. Nhaứ vaờn ủaừ mang ủeỏn cho ta moọt nieàm tin baỏt dieọt, moọt nieàm tin lụựn lao cuỷa nhửừng giaự trũ nhaõn baỷn trong con ngửụứi. Noự coự theồ bũ huyỷ hoaùi, bũ taứn phaự, bũ laứm cho bieỏn daùng meựo moự ủi, nhửng vaón khoõng heà bũ maỏt ủi. ẹaõy chớnh laứ traựi tim nhaõn ủaùo cuỷa Nam Cao. Vaứ cuừng chớnh vỡ moọt traựi tim nhaõn ủaùo noàng naứn aỏy ủaừ laứm cho Nam Cao noựi leõn moọt ửụực mụ chaựy boỷng : caỷi taùo con ngửụứi baống nieàm tin. Haừy cho hoù nieàm tin, hoù seừ thay ủoồi. ẹaõy laứ ửụực mụ nhaõn ủaùo ủửụùc noựi leõn qua cuoọc gaởp gụừ Chớ Pheứo – Thũ Nụỷ. Tuy nhieõn ủaõy chổ laứ moọt ửụực mụ laừng maùn, khoõng tửụỷng vỡ khoõng theồ giửừ nguyeõn xaừ hoọi naứy maứ roựt tỡnh thửụng vaứo caỷi taùo nhửừng con ngửụứi nhử Chớ. Truyeọn cuừng khoõng phaỷi laứ moọt thieõn coồ tớch, caựi keỏt thuực cuỷa truyeọn do ủoự seừ khoõng coự haọu. Quan heọ giửừa Chớ Pheứo - Thũ Nụỷ seừ raỏt nhanh choựng bũ tan vụừ. Tỡnh yeõu, neỏu coự theồ goùi moỏi quan heọ giửừa Chớ - Nụỷ laứ nhử theỏ, chổ toàn taùi trong moọt thụứi gian raỏt ngaộn, chổ baống moọt chuyeỏn ủi xa cuỷa baứ coõ. Quan heọ chaỏm dửựt khi Thũ Nụỷ “dụựn caựi moõi vú ủaùi leõn, truựt vaứo maởt haộn taỏt caỷ nhửừng lụứi cuỷa baứ coõ”. Nhử theỏ thỡ laứm gỡ coự “ủoõi lửựa xửựng ủoõi” ? Neỏu khoõng truyeọn ủaừ coự moọt keỏt cuùc khaực. ẹeỏn ngửụứi xaỏu nhử theỏ, ủaàn nhử theỏ , gia ủỡnh laùi coự maỷ huỷi maứ coứn cho mỡnh caựi quyeàn khinh bổ Chớ Pheứo, caựi quyeàn caỷm thaỏy nhuùc nhaừ khi quan heọ vụựi ngửụứi nhử Chớ Pheứo- “Nhuùc nhaừ ụi laứ nhuùc nhaừ”. Nhaứ vaờn ủaừ cho thaỏy Chớ Pheứo khoõng caàn nhieàu laộm ủeồ trụỷ thaứnh ngửụứi lửụng thieọn, chổ caàn moọt chuựt tỡnh thửụng yeõu toỏi thieồu cuỷa moọt ngửụứi ủaàn ủoọn nhử Thũ Nụỷ, moọt chuựt quan taõm ủụn sụ thoõi nhử baựt chaựo haứnh. Nhửng chổ moọt gioùt tỡnh thửụng thoõi Chớ Pheứo cuừng khoõng ủửụùc hửụỷng laõu. ẹaõy chớnh laứ lụứi toỏ caựo xaừ hoọi cuỷa Nam Cao, moọt xaừ hoọi khoõng cho con ngửụứi cụ hoọi naứo ủeồ laứm laùi maứ ủaứy ủoaù con ngửụứi. Nhửng Nam Cao ủaừ khoõng keỏt thuực caõu chuyeọn nhử trong suy nghú cuỷa nhieàu ngửụứi. Nam Cao ủaừ khoõng ủeồ moùi chuyeọn trụỷ laùi nhử cuừ khi moỏi tỡnh Thũ Nụỷ - Chớ Pheứo qua ủi. Chớ ủaừ khoõng trụỷ laùi laứm con vaọt laù, con quổ dửừ cuỷa laứng Vuừ ẹaùi. * Cuoọc gaởp gụừ Chớ Pheứo - Thũ Nụỷ : -laứ moọt tỡnh tieỏt ủửụùc taùo ra ủeồ Chớ Pheứo coự cụ hoọi ủửụùc ủoỏi xửỷ nhử moọt con ngửụứi. Vaứ ngửụứi ủoỏi xửỷ vụựi Chớ nhử moọt con ngửụứi chổ coự theồ laứ Thũ Nụỷ, moọt keỷ xaỏu xổ, ngaồn ngụ. -Keỏt quaỷ cuỷa cuoọc gaởp gụừ : Chớ Pheứo ủaừ coự laùi taỏt caỷ nhửừng gỡ haộn maỏt. Quan troùng laứ haộn ủaừ khao khaựt trụỷ laùi laứm ngửụứi lửụng thieọn.YÙ nghúa : qua sửù ủoồi thay cuỷa Chớ Pheứo, Nam Cao muoỏn gửỷi gaộm nieàm tin : baỷn chaỏt con ngửụứi khoõng theồ bũ maỏt ủi, khoõng maỏt heỏt , khoõng moọt sửực maùnh naứo coự theồ tieõu dieọt ủửụùc baỷn chaỏt con ngửụứi. Nhửừng ngửụứi nhử Chớ Pheứo hoaứn toaứn coự theồ thay ủoồi chổ baống moọt chuựt xớu tỡnh thửụng, chổ caàn sửù yeõu thửụng tửứ moọt ngửụứi nhử Thũ Nụỷ vaứ sửù boọc loọ khoõng theồ naứo ủụn sụ hụn : baựt chaựo haứnh. Tửứ ủaỏy, thieõn truyeọn saựng ngụứi leõn taỏm loứng tin yeõu, thoõng caỷm vụựi con ngửụứi, moọt taỏm loứng nhaõn ủaùo hieỏm coự cuỷa Nam Cao. * Beõn caùnh nhửừng giaự trũ lụựn lao aỏy, “Chớ Pheứo” cuừng coự nhieàu haùn cheỏ, khoõng quaự khoự thaỏy vaứ cuừng khoõng quaự nhoỷ. Khoõng neõn queõn raống “Chớ Pheứo” ủửụùc Nam Cao vieỏt vaứo ủaàu thaọp kổ 40, vaứo thụứi ủieồm Caựch maùng ủang ụỷ moọt cao traứo. Phong traứo Caựch maùng, nhửừng chieỏn sú, quaàn chuựng caựch maùng ủaừ ủi vaứo ủụứi soỏng nhử moọt thửùc teỏ. Song nhaứ vaờn hieọn thửùc Nam Cao roừ raứng chửa nhỡn ra moọt maỷng hieọn thửùc raỏt baỷn chaỏt, raỏt quan troùng aỏy. ẹoỏi vụựi taực giaỷ trong thieõn truyeọn dửụứng nhử khoõng heà coự Caựch maùng, nhử theồ Caựch maùng chửa heà coự. Vỡ theỏ Nam Cao khoõng nhaọn ra raống maõu thuaón cuỷa oõng laứ coự theồ giaỷi quyeỏt vaứ saộp ủửụùc giaỷi quyeỏt. Nhaứ vaờn vaón thaỏy cuoọc ủụứi khoõng theồ thay ủoồi, luaồn quaồn vaứ khoõng loỏi thoaựt, cho duứ sửù ủoồi thay vú ủaùi chổ boỏn , naờm naờm sau seừ dieón ra. Maởt khaực, Nam Cao ủaừ khoõng vửụùt qua ủửụùc nhửừng haùn cheỏ maứ moọt con ngửụứi tieồu tử saỷn tri thửực vaón thửụứng hay maộc phaỷi khi nhỡn vaứo quaàn chuứng vaứ nhaỏt laứ nhửừng ngửụứi noõng daõn. Coự theồ thaỏy roừ trong caựch nhaứ vaờn mieõu taỷ veà nhửừng nhaõn vaọt nhử Thũ Nụỷ. Haùn cheỏ khoõng chổ ụỷ choó Nam Cao mieõu taỷ Thũ Nụỷ laứ moọt phuù nửừ ngheứo khoồ, xaỏu xớ hay ngụ ngaồn. Haùn cheỏ laứ ụỷ choó caựch nhaứ vaờn mieõu taỷ caựi xaỏu, caựi ngheứo, caựi ngụ ngaồn aỏy. Nhaứ vaờn ủaừ khoõng kỡm neựn noồi sửù thớch thuự, khoaựi traự, haỷ heõ khi ủửụùc gieóu cụùt caựi xaỏu, caựi ủaàn ủoọn cuỷa Thũ Nụỷ baống gioùng cuỷa nhửừng ngửụứi trớ thửực thaứnh thũ tửù cho mỡnh laứ cao hụn ngửụứi khaực. Vỡ vaọy “Chớ Pheứo” mang caựi khoõng khớ u aựm cuỷa moọt theỏ giụựi maứ khoõng ai thaọt ra con ngửụứi caỷ, maứ cửự khieỏn ngửụứi ta lieõn tửụỷng ủeỏn moọt loaứi sinh vaọt khaực. Vớ nhử nhaõn vaọt Tửù Laờng ủửụùc Nam Cao mieõu taỷ “boứ ra nhử con cua” vaứ quay sang hoỷi Chớ Pheứo xem “ngửụứi ta ủửựng leõn baống caựi gỡ” - moọt caõu hoỷi sao maứ ủau ủụựn. Dửụứng nhử ngửụứi ta queõn maỏt raống ngửụứi ta ủang ủửụùc laứm ngửụứi. Hay nhử Nam Cao vieỏt “ nhửừng con ngửụứi ủuứn ra tửứ trong caực ngoừ toỏi”, khoõng khaực gỡ moọt luừ kieỏn. Vaứ nhử theỏ, taực phaồm khoõng traựnh khoỷi bũ maộc vaứo nhửừng rụi rụựt cuỷa “chuỷ nghúa tửù nhieõn”. Haỳn ủaõy laứ moọt haùn cheỏ khoõng nhoỷ. Song veà cụ baỷn, nhửừng haùn cheỏ aỏy cuừng khoõng laứm maỏt ủi sửù vúnh cửỷu cuỷa “Chớ Pheứo”, vụựi tử caựch moọt taực phaồm coự giaự trũ nhaõn ủaùo vaứ giaự trũ hieọn thửùc saõu saộc thụứi baỏy giụứ. * ẹaởc saộc veà ngheọ thuaọt cuỷa taực phaồm Chớ Pheứo:Qua taực phaồm naứy , Nam Cao ủaừ ủi raỏt xa treõn con ủửụứng hieọn ủaùi hoaự vaờn chửụng, vửụùt xa nhửừng nhaứ vaờn hieọn thửùc thụứi baỏy giụứ. -Nam Cao ủaừ sửỷ duùng moọt loỏi keồ chuyeọn phửực taùp, vửụùt haỳn ra ngoaứi loỏi keồ chuyeọn ủụn giaỷn theo trỡnh tửù thụứi gian. Caõu chuyeọn coự moọt loỏi keỏt caỏu khaự mụựi meỷ so vụựi nhửừng taực phaồm cuứng thụứi : ủaàu cuoỏi tửụng ửựng. Mụỷ ủaàu laứ “loứ gaùch cuừ” vaứ keỏt thuực cuừng baống “loứ gaùch cuừ”, gụùi leõn cho ngửụứi ủoùc aỏn tửụùng veà moọt caựi voứng luaồn quaồn cuỷa cuoọc ủụứi.-Nhửng Nam Cao thaứnh coõng hụn caỷ trong “Chớ Pheứo” vaón thuoọc veà lúnh vửùc xaõy dửùng nhaõn vaọt vaứ ngoõn ngửừ. Vụựi “Chớ Pheứo”, Nam Cao thửùc sửù taùo neõn nhửừng ủieồn hỡnh baỏt huỷ, hoaứn toaứn ủuựng nghúa cuỷa chửừ ủieồn hỡnh : raỏt laù, raỏt rieõng vaứ khaựi quaựt. Bụỷi Nam Cao laứ moọt trong soỏ ớt nhaứ vaờn cuứng thụứi ủaừ chuự troùng ủeỏn “caự tớnh hoaự” nhaõn vaọt. Maởt khaực, nhaõn vaọt cuỷa Nam Cao cuừng coự sửực khaựi quaựt hoaự raỏt cao, ủeỏn mửực khoõng ớt khi nhửừng nhaõn vaọt aỏy tieỏp tuùc soỏng laõu beàn hụn caỷ thụứi ủaùi ủaừ sinh ra noự. Chớ Pheứo ủaừ cheỏt laõu roài nhửng Chớ Pheứo hieọn ủaùi vaón ủang toàn taùi. -Chớ Pheứo cuừng laứ taực phaồm ủi xa hụn caỷ trong vieọc taùo neõn moọt ngoõn ngửừ ủa thanh, sửù ủan xen, hoaứ hụùp, bieỏn aỷo cuỷa nhieàu gioùng noựi, linh ủoọng moọt caựch kỡ laù. Vớ duù trong ủoaùn ủaàu thieõn truyeọn, ngửụứi ta khoõng theồ phaõn bieọt ủửụùc roừ raứng ủaõu laứ gioùng cuỷa taực giaỷ , ủaõu laứ gioùng chửỷi leứ nheứ cuỷa teõn Chớ. -Chớ Pheứo coứn laứ taực phaồm raỏt thaứnh coõng trong vieọc xaõy dửùng “ủoọc thoaùi noọi taõm”. Vỡ theỏ moùi thửự beõn trong con ngửụứi ủửụùc phụi baứy roừ raứng hụn. Chớ Pheứo thửùc sửù xửựng ủaựng laứ moọt kieọt taực, moọt taực phaồm seừ coứn soỏng maừi vụựi thụứi gian, gụùi ra nhửừng hửựng thuự khoõng cuứng vụựi ngửụứi ủoùc vaứ ngửụứi tỡm hieồu.