Sáng kiến kinh nghiệm - Đổi mới đánh giá kết quả học tập môn toán ở trường THCS

ÑOÅI MÔÙI ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ HOÏC TAÄP MOÂN TOAÙN ÔÛ TRÖÔØNG THCS --------------------------- NỘI DUNG: Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS. Câu hỏi TNKQ. Qui trình và kĩ thuật biên soạn đề kiểm tra. Phần I: Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS * Đánh giá toàn bộ quá trình dạy học a) Kiểm tra đ ầu giờ học ( Ki ểm tra đầu v ào, gợi động cơ ban đầu, kích hoạt vùng phát triển gần nhất) b) Kiểm tra trong giờ học ( củng cố, khắc sâu, gợi động cơ trung gian) c) Kiểm tra sau giờ học( thông tin phản hồi cuối nội dung, cuối chương , cuối kỳ gợi động cơ kết thúc) Hình thức có thể là kiểm tra trắc nghiệm hoặc tự luận. ** Kết hợp các hình thức kiểm tra a) Thay đổi hình thức: Hình thức: Thầy – trò Hình thức: Trò – trò Hình thức: PTDH – trò b) Kết hợp TNKQ và TL Phát huy ưu điểm TNKQ Phát huy thế mạnh TNTL Phần II: Câu hỏi TNKQ 1) Đặc điểm của TNKQ và TNTL TNKQ TNTL 1. Chỉ có 1 PA đúng tiêu chí đánh giá đơn giản việc chấn bài hoàn toàn khách quan , không phụ thuộc vào người chấm 2. Câu trả lời có sẵn, nếu viết thì ngắn, chỉ có 1 cách viết đúng, ít tính toán nếu có thì không quá 2 phút 1. HS có thể đưa ra nhiều PA trả lời tiêu chí đánh giá không đơn nhất việc chấm bài phụ thuộc vào chủ quan người chấm. 2. Câu trả lời do HS tự viết và có thể có nhiều PA với mức độ Đ – S khác nhau 2) Một số ưu điểm của TNKQ 1. Chấm bài nhanh, chính xác và khách quan 2. Đánh giá diện rộng trong 1 thời gian ngắn 3. Kiểm tra được một cách hệ thống và toàn diện kiến thức và kĩ năng của HS 4. Tạo điều kiện cho HS đánh giá và tự đánh giá 5. Phân phối điểm trải rộng nên có thể phân biệt được các trình độ. * Một số nhược điểm của TNKQ 1. Biên soạn đề về cơ bản không dễ 2. Khó đánh giá được tư duy cũng như khả năng diễn đạt của HS 3. HS có thể đoán (mò) câu trả lời 4. In ấn tốn kém. * Một số ưu nhược điểm của TNTL + Nhiều khi mặt yếu của TNKQ lại được bổ khuyết bỡi TNTL và ngược lại + Biện pháp: Nên phối hợp TNKQ với TNTL 3) Một số dạng câu hỏi TNKQ: 3.1 Câu nhiều lựa chọn ( một phương án đúng) : ƯU ĐIỂM NHƯỢC ĐIỂM NÊN SỬ DỤNG - Xác suaát moø keát quaû khoâng cao. - Hình thöùc ña daïng - Nhieàu möùc ñoä - Toán giaáy in ñeà. - Khoù bieân soaïn - HS deã nhaéc nhau keát quaû - Coù theå söû duïng cho moïi loaïi - Raát thích hôïp vôùi ñaùnh giaù phaân loaïi 3.2 C âu h ỏi Đ-S ƯU ĐIỂM NHƯỢC ĐIỂM NÊN SỬ DỤNG - đưa được nhiều nội dung trong 1 thời gian ng ắn - Deã bieân soanï - Toán ít giaáy - Xaùc suaát moø keát quaû cao. - Tieâu chí Ñ-S coù theå phuï thuoäc vaøo HS hoaëc ngöôøi chaám. - HS coù theå hoïc veït Haïn cheá - Raát thích hôïp vôùi vaán ñaùp nhanh. - Khi khoâng tìm ñöôïc PA nhieãu 3.3 Caâu gheùp ñoâi ƯU ĐIỂM NHƯỢC ĐIỂM NÊN SỬ DỤNG - Có thể kiểm tra nhiều nội dung trong thời gian ngắn - Dễ biên soạn - Tốn ít giấy - Dễ trả lời nhờ loại trừ - Khó đánh giá tư duy của HS - HS mất nhiều thời gian làm bài - Hạn chế dùng - Rất thích hợp với kiểm tra nhận biết kiến thức sau khi học 3.4 Câu điền khuyết ƯU ĐIỂM NHƯỢC ĐIỂM NÊN SỬ DỤNG - Có thể kiểm tra được khả năng diễn đạt của HS - Dễ biên soạn - Tiêu chí đánh giá có thể không hoàn toàn khách quan - Khó đánh giá tư duy HS - Mất nhiều thời gian làm bài - Hạn chế dùng - Rất thích hợp với các lớp dưới Phần III: Qui trình biên soạn đề kiểm tra Xác định MĐYC của đề Xác định mục tiêu dạy học Thiết lập ma trận hai chiều Thiết kế câu hỏi theo ma trận Xây dựng đáp án và biểu điểm * Thiết lập ma trận hai chiều Mức độ K.thức NB KQ VD TỔNG KQ TL KQ TL KQ TL Nội dung 1 2 1 1 0,5 2 1 1 1 1 0,5 1 1 8 5 Nội dung 2 1 0,5 2 1 2 1 1 1 1 0,5 1 1 8 5 Tổng 6 3 6 4 4 3 16 10 Ghi chú: Trong mỗi ô, số trên bên trái là số câu hỏi, số dưới bên phải là tổng điểm trong ô đó * Kĩ thuật biên soạn đề Có thể ghép các mạch nội dung thành một câu Có thể ghép các câu TNKQ thành một câu và các câu TNTL thành một câu để đề đỡ dài Minh ho¹ ma trËn ®Ò kiÓm tra Ch¬ngI: HÖ thøc l­îng trong tam gi¸c vu«ng (líp 9 ) Chuû ñeà Nhaän bieát Thoâng hieåu Vaän duïng Toång soá KQ TL KQ TL KQ TL 1. HÖ thøc vÒ c¹nh vµ ®êng cao cña mét tam gi¸c vu«ng 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 1 1 1 5 3,5 2. TØ sè lîng gi¸c cña gãc nhän trong tam gi¸c vu«ng 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 1 5 3,0 3. HÖ thøc gi÷a c¸c c¹nh vµ c¸c gãc cña mét tam gi¸c vu«ng 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 1 1 1 5 3,5 Tæng sè 6 3 6 4 3 3 15 10 ==================================== ÑOÅI MÔÙI PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC ÔÛ TRÖÔØNG THCS ------------- I- Định hướng đổi mới PPDH * Làm cho HS học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, chống lại thói quen học tập thụ động * Vận dụng vào môn toán: Tổ chức cho HS học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo COÁT LOÕI CUÛA ÑOÅI MÔÙI PPDH 1. Đối với HS: Học tập chủ động tích cực, có năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, phát triển tư duy linh hoạt tiến đến sáng tạo, hình thành, ổn định phương pháp và thói quen tự học. 2. Đối với GV : * Hạn chế đến mức tối đa việc truyền thụ 1 chiều. * Phát hiện ở HS năng lực ( nêu trên ) * Phong phú hơn về hình thức tổ chức dạy học * Tăng cường phương tiện dạy học. * Tăng cường gắn tóan với thực tiễn liên môn QUAN HỆ Mục tiêu - Nội dung – Phương pháp 1/ Ở cấp độ bài học: Mục tiêu - Nội dung – Phương pháp 2/ Ở cấp độ rộng: Mục tiêu NộI dung Phương pháp II- Nội dung đổi mới PPDH 1. Về mục tiêu: Viết mục tiêu cho HS trong đó phải coi trọng : KT, KN, TD, thái độ đạt được ở mức độ nào. 2. Về dự kiến và thiết kế các hoạt động học tập * Các đơn vị kiến thức * Các hoạt động và họat động thành phần 3. Lựa chọn phương pháp DH thích hợp * Các tiêu chuẩn lựa chọn PPDH 4. Thực hiện nội dung và PP đánh giá mới * Đánh giá : Thầy – Trò; Trò – Trò; Trò – TBDH * Đánh giá trong toàn bộ quá trình DH a) Kiểm tra đầu giờ học ( Kiểm tra đầu vào, gợi động cơ ban đầu, kích hoạt vùng phát triển gần nhất) b) Kiểm tra trong giờ học ( củng cố, khắc sâu, gợi động cơ trung gian) c) Kiểm tra sau giờ học( thông tin phản hồi cuối nội dung, cuối chương , cuối kỳ gợi động cơ kết thúc) Hình thức có thể là kiểm tra trắc nghiệm hoặc tự luận. III- Giải pháp đổi mới PPDH: 1. Những giải pháp chung: 1.1 Hình thành tình huống có vấn đề. 1.2 Giúp HS sử dụng SGK. 1.3 Tăng cường hoạt động tìm tòi. 1.4 Thay đổi hình thức tổ chức bài học. 1.5 Xây dựng và sử dụng phiếu học tập. 1.6 Tăng cường ứng dụng phương tiện DH. 1.7 Tăng cường PP quy nạp trong quá trình đi đến các giả thuyết có tính khái quát 2. Những giải pháp áp dụng với các tính huống điễn hình trong DH môn toán: 2.1 DH khái niệm a) Vị trí và yêu cầu DH khái niệm toán học. b) Các con đường hình thành khái niệm - Con đường qui nạp: diễn ra ... ;nên thực hiện; ý nghĩa - Con đường suy diễn c) Các HĐ DH khái niệm: - Định nghĩa khái niệm - Củng cố khái niệm - Hệ thống hóa - Hoạt động ngôn ngữ. d) Trình tự DH khái niệm: - Tiếp cận – Hình thành - Củng cố - Hệ thống hóa. 2.2 DH định lí 2.3 DH bài tập 2.4 DH ôn tập IV- Thiết kế bài học theo tinh thần đổi mới: Chuẩn bị lập kế hoạch bài học: Phân tích chương trình, SGK, chuẩn bị TBDH, dự kiến PPDH. Xây dựng kế hoạch bài học: làm rõ mục tiêu ; ĐK; nội dung; các HĐ Trình bày kế hoạch bài học. Mô hình tiến trình bài học Mở đầu Tổ chức tiếp cận tài liệu học tập, SGK, phiếu học tập Tổ chức HS hoạt động phát hiện và GQVĐ Tổ chức cho HS trình bày kết quả học tập. Kết luận vấn đề KẾT LUẬN Học để biết, học để làm, học để cùng nhau chung sống và học để làm người là 4 tiêu chí trụ cột cơ bản của đổi mới GD nói chung và đổi mới PPDH nói riêng Để đổi mới PPDH, GV phải ý thức được yêu cầu đổi mới và thường xuyên thực hiện, Bên cạnh đó cần có sự hỗ trợ của tất cả các cấp các ngành, đặc biệt là cấp quản lý. Đổi mới PPDH là sự nghiệp lâu dài, phải tiến hành đồng bộ. Tránh chủ quan, nóng vội, duy ý chí. ========================= KEÁ HOAÏCH BAØI HOÏC 1. ChuÈn bÞ lËp kÕ ho¹ch bµi häc a) Ph©n tÝch chu¬ng tr×nh SGK: - X¸c ®Þnh râ môc ®Ých, yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh, cña bµi häc. - X¸c ®Þnh néi dung vµ träng t©m cña bµi häc. b) ChuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc t¬ng thÝch víi néi dung bµi häc. Kh«ng ch¹y ®ua h×nh thøc. c) T×m hiÓu ®iÒu kiÖn thùc tÕ: - KiÕn thøc HS cÇn n¾m v÷ng ®Ó häc bµi míi - Tµi liÖu tham kh¶o - S¸ch gi¸o viªn, s¸ch bµi tËp, d) Dù kiÕn ph¬ng ph¸p d¹y häc * N¨m tiªu chuÈn chÝnh lùa chän PPDH: d1. Cã kh¶ n¨ng cao nhÊt ®èi víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu d¹y häc; d2. Tu¬ng thÝch víi néi dung; d3. Dùa vµo høng thó, thãi quen, kinh nghiÖm cña HS; d4. Phï hîp víi n¨ng lùc, ®iÒu kiÖn, thÕ m¹nh,...cña GV; d5. Phï hîp víi ®iÒu kiÖn d¹y häc. 2. X©y dùng kÕ ho¹ch bµi häc a) X¸c ®Þnh vµ lµm râ môc tiªu cña bµi häc; + VÒ kiÕn thøc + VÒ kÜ n¨ng + VÒ t duy + VÒ th¸i ®é b) X¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn häc tËp * Néi dung tµi liÖu häc tËp - X¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n träng t©m, phï hîp víi thêi gian - X¸c ®Þnh c¸c ®¬n vÞ tri thøc vµ tri thøc PP t¬ng thÝch - C¸c PP, kÜ thuËt tiÕp cËn néi dung ®ã. * Tr×nh ®é xuÊt ph¸t, ®Æc ®iÓm t©m lý häc tËp cña häc sinh khi häc bµi ®ã; * §iÒu kiÖn häc tËp t¹i chç: ThiÕt bÞ d¹y häc; H×nh thøc tæ chøc d¹y häc thÝch hîp. c) ThiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng d¹y häc * Môc tiªu mong muèn cña mçi ho¹t ®éng; * Ho¹t ®éng víi c¸c tµi liÖu häc tËp vµ ph¬ng tiÖn häc tËp nµo. * H×nh dung râ: - C¸c ho¹t ®éng cña GV? - C¸c ho¹t ®éng cña HS? T¹o ra c¸c kh¶ n¨ng häc tËp b»ng c¸c tµi liÖu häc tËp, PP, phu¬ng tiÖn vµ h×nh thøc tæ chøc häc tËp phï hîp, cã hiÖu qu¶. d) X¸c ®Þnh tiÕn tr×nh bµi gi¶ng e) Dù kiÕn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ Tãm l¹i: x©y dùng kÕ ho¹ch bµi häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH m«n To¸n THCS cÇn cã nh÷ng thay ®æi quan träng sau Thay ®æi c¸ch x¸c ®Þnh môc tiªu bµi häc theo huíng chØ râ møc ®é HS ph¶i ®¹t ®îc sau khi häc bµi : kiÕn thøc, kÜ n¨ng, t.duy, th¸i ®é ®ñ ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ bµi häc. Chó ý tíi viÖc x©y dùng cho HS PP häc tËp mµ ®Æc biÖt lµ PP tù häc, tù nghiªn cøu. - Thay ®æi c¸ch so¹n gi¸o ¸n: + ChuyÓn träng t©m tõ thiÕt kÕ c¸c H§ cña thÇy sang thiÕt kÕ c¸c H§ cña trß + T¨ng cuêng tæ chøc c¸c c«ng t¸c ®éc lËp hoÆc lµm viÖc theo nhãm nhá “HS suy nghÜ nhiÒu h¬n, thùc hµnh nhiÒu h¬n, hîp t¸c víi nhau nhiÒu h¬n, tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh nhiÒu h¬n”. - C©u hái + N©ng cao chÊt luîng c¸c c©u hái + Gi¶m sè luîng c©u hái t¸i hiÖn kiÕn thøc + T¨ng tØ lÖ c¸c c©u hái yªu cÇu t duy + B¸m theo c¸c ho¹t ®éng dù kiÕn nh»m lµm cho HS tÝch cùc, ®éc lËp vµ s¸ng t¹o trong häc tËp. + Chó träng nhËn xÐt söa ch÷a c¸c c©u tr¶ lêi cña HS. *Chó ý: C©u hái ph¶i ®uîc chän läc phôc vô cho viÖc ®æi míi PP: + C¸c c©u hái t¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò + C©u hái gióp HS ph¸t hiÖn kiÕn thøc míi + C©u hái t¹o ®iÒu kiÖn cho HS gi¶i quyÕt vÊn ®Ò + C©u hái gióp HS ®µo s©u suy nghÜ, khai th¸c kiÕn thøc + C©u hái gióp HS vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, + C©u hái nªn khã mét chót so víi tr×nh ®é hiÖn t¹i cña HS Môc ®Ých lµ HS biÕt ®Æt ra vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña tri thøc, biÕt bæ sung, më réng vµ t×m thªm c¸c hiÓu biÕt míi. 5. Tr×nh bµy kÕ ho¹ch bµi häc Tr×nh bµy theo cét däc Tr×nh bµy theo hµng ngang Tr×nh bµy theo c¸c slide trªn computer 6. M« h×nh tiÕn tr×nh bµi häc a. Më ®Çu - “Khëi ®éng” bé m¸y t duy cña HS. HS cÇn nhËn thøc râ: + §èi t­îng nhËn thøc ®ang ®Õn lµ g×? a) Tr×nh bµy theo cét däc I.Mục tiªu II. Đồ dïng dạy học III. c¸c hoạt động (Thời gian) Nội dung Hoạt động của gÝao viªn Hoạt động của học sinh (Đồ dïng) b) Tr×nh bµy theo hµng ngang I. Mục tiªu II. Đồ dïng dạy học III. C¸c hoạt động dạy - học chủ yếu - Hoạt động 1 .. - Hoạt động 2 . - Hoạt động 3 . + Nh÷ng viÖc cÇn lµm trong giê häc (hoÆc mét phÇn cña giê häc) lµ g×? + KÕt qu¶ cÇn ph¶i ®¹t ®îc cña giê häc (hoÆc mét phÇn cña giê häc) lµ g×?. - GV cÇn t¹o ra t×nh huèng cã vÊn ®Ò cho giê häc (hoÆc mét ®¬n vÞ kiÕn thøc nµo ®ã cña giê häc), b»ng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau: + Tõ thùc tiÔn; + Tõ néi bé m«n häc; + Tõ kiÕn thøc cò vµ néi dung häc tËp míi, b) Tæ chøc tiÕp cËn c¸c tµi liÖu häc tËp c) Tæ chøc cho HS ho¹t ®éng, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d) Tæ chøc cho HS tr×nh bµy kÕt qña häc tËp: + TËp tr×nh bµy cã c¨n cø + Suy luËn hîp l«gÝc. Th«ng qua viÖc tr×nh bµy ph¸t triÓn ho¹t ®éng ng«n ng÷ cho HS e) KÕt luËn vÊn ®Ò + Kh¼ng ®Þnh nh÷ng kÕt qu¶ cÇn ®¹t + KiÕn thøc cÇn lÜnh héi, bæ sung tri thøc PP. C©u hái th¶o luËn §ång chÝ h·y tr×nh bµy c¸ch hiÓu cña m×nh vÒ thiÕt kÕ bµi häc theo ®Þnh huíng ®æi míi PPDH ë tr­êng phæ th«ng, minh ho¹ b»ng vÝ dô cô thÓ. * Thùc hµnh: Nhãm 1: HÖ 2 PTb1 2 Èn Nhãm 2: HÖ thøc Vi-et vµ øng dông Nhãm 3: §êng th¼ng song song vµ ®t c¾t nhau Nhãm 4: Mét sè hÖ thøc vÒ c¹nh vµ ®êng cao trong tam gi¸c vu«ng. ==================