Sáng kiến kinh nghiệm - Phương pháp làm bài tập tìm x có giá trị tuyệt đối ở lớp 7

I/ ĐẶT VẤN ĐỀ. Khi được nhà trường phân công giảng dạy chương trình lớp 7 (năm đầu tiên cải cách) tôi vô cùng lo lắng khi dạy phần bài tập “tìm x” có giá trị tuyệt đối của số hữu tỷ. Vì thấy học sinh không biết áp dụng lý thuyết đã học vào làm bài tập vấn đề ít ai để ý tới nhưng lại là lý do những ánh mắt ngơ ngác của học sinh nhìn tôi trong suốt tiết học những băn khăn suy nghĩ: phải làm gì để học sinh có thể hiểu và làm được dạng bài tập này cứ theo mãi trong tôi. Thế là qua kinh nghiệm ít ỏi từ hai năm đi dạy, cùng với kiến thức học trong trường CĐSP đã giúp những thắc mắc ấy được giải quyết cho đến khi tôi tìm ra:” phương pháp làm bài tập tìm x có giá trị tuyệt đối ở lớp 7”. II/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. Bài tập giá trị tuyệt đối có nhiều dạng nhưng ở đây tôi chỉ đề cập đến bài tập tìm x ở lớp 7. 1. Chia dạng bài toán: Đây là sự quy ước của giáo viên và học sinh để học sinh khỏi nhầm lẫn khi học, giáo viên nên chia hai dạng cụ thể như sau: a. Bài toán xuôi: Cho x và tìm . b. Bài toán ngược: Cho và tìm x. Quá trình thực hiện. a. Bài toán xuôi : Đây là dạng bài dễ vì khi cho x tìm ta luôn có một giá trị là một số không âm dù x là bao nhiêu ví dụ: ?2( bài 4 SGK ĐS7 tập 1) tìm biết: a. x = - b. x = Khi này nếu học sinh đã quy ước thì các em sẽ biết ngay cả câu a, câu b đều có kết quả bằng . Trường hợp đặc biệt x = 0 thì suy ra = 0. b. Bài toán ngược: là bài tập tương đối khó và khi này học sinh cần áp dụng vào định nghĩa giá trị tuyệt đối của x. ở bài tập này nếu đề bài không cho thêm điều kiện gì thì ta luôn có hai giá trị, một là giá trị dương và một là giá trị âm. Trường hợp 1 : Bài tập không có điều kiện cho x. Ví dụ 1: bài tập 17 SGK lớp 7( tập 1) trang 15, tìm x biết : = Khi này x có hai giá trị: x = - ; x = Ví dụ 2: bài tập 101 d : - 4 = -1 Dạng bài tập này, học sinh sẽ phải giữ nguyên phần giá trị tuyệt đối ở một vế và chuyển phần không có giá trị tuyệt đối sang vế bên kia từ đây ta có hai kết quả theo đị nh nghĩa. Cụ thể : = -1 + 4 = 3 x + = 3 và x + = - 3 Đến đây ta tìm x như những bài toán thông thường ở cả hai trường hợp. Trường hợp 2 : Bài tập có điều kiện cho x: ta thực hiện tương tự như ví dụ 2 nhưng đến bước tách hai trường hợp thì sẽ lấy x theo điều kiện của đề bài. Ví dụ 1: bài tập 24 (b) SBT tập 1 lớp 7 trang 7: cho x thuộc tập hợp số hữu tỷ biết = , (x < 0) ta chỉ lấy phần giá trị âm là x = - Ví dụ 2: tìm x biết + 2 = 9 (x + 1,7 > 0) ta chỉ lấy phần giá trị tuyệt đối là dương cụ thể: = 9 - 2 = 7 x + 1,7 = 7 còn theo đề bài (x + 1,7) = -7 ta không phải tìm kết quả. Lưu ý: Ở trường hợp = 0, bên trong giá trị tuyệt đối ta cho bằng 0 . Ví dụ 1 : = 0 x = 0 Ví dụ 2 : = 0 x +2 = 0 III/ KẾT LUẬN. 1. Hiệu quả đạt được: Với sáng kiến trên tôi đã áp dụng giảng dạy đối với học sinh 7A1, 7A2 năm học 2005- 2006 hiệu quả đạt được so với năm học 2004 – 2005 . Năm học 2004 –2005: số học sinh hiểu và làm được bài tập dạng này là 30%. Năm học 2005 –2006 số học sinh hiểu và làm được dạng bài tập này là 83%. Những khó khăn khi thực hiện: Bài tập dạng này ít, số tiết ít nên học sinh không được củng cố và làm nhiều bài tập. 3. Tính rộng rãi của sáng kiến : Trong chương trình học tìm x có giá trị tuyệt đối của số hữu tỷ ở lớp 7 là những kiến thức sơ đẳng nhưng nó lại là nền tảng cho học sinh làm bài tập khó hơn ở những lớp sau. Nên với sáng kiến này ta có thể áp dụng dạy bài toán tìm x có giá trị tuyệt đối vớitất cả các khối lớp ở chương trình toán THCS. Kiến thức về giá trị tuyệt đối rất rộng nên trong quá trình làm còn nhiều vấn đề mới nảy sinh, cho nên với sáng kiến” phương pháp tìm x có giá trị tuyệt đối ở lớp 7” của mình tôi rất mong muốn các cấp lãnh đạo, đồng nghiệp đóng góp thêm để sáng kiến của tôi được hoàn thiện mở rộng hơn, để nhanh chóng đưa vào thực tế giảng dạy đạt chất lượng cao hơn. Sông Đốc, ngày 09 tháng 9 năm 2006. Người thực hiện Nhận xét đánh giá của BGH .