SKKN Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc

SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc GIẢI PHÁP TÍCH HỢP LIÊN MÔN CÓ HIỆU QUẢ BỘ MÔN VẬT LÝ ĐỐI VỚI HỌC SINH DÂN TỘC I.PHẦN MỞ ĐẦU • Lý do chọn đề tài Thực hiện Nghị quyết số 29 Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Thực hiện có hiệu quả cuộc vận động ” Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học và sáng tạo”; ” Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, tự lực, sáng tạo của học sinh; tăng cường kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn góp phần hình thành và phát triển năng lực học sinh; đa dạng hóa các hình thức học tập, chú trọng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, nghiên cứu khoa học của học sinh; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. Công tác đổi mới PPDH, cách thức dạy học theo hướng tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục đã trở thành xu thế trong giai đoạn mới. Dạy học tích hợp giúp xác định nội dung dạy học ở nhà trường phổ thông, đóng góp vào công tác xây dựng chương trình sách giáo khoa các môn học một cách hiệu quả. Dạy học tích hợp được xây dựng trên cơ sở những quan điểm tích cực của quá trình giáo dục. Vận dụng hợp lý quan điểm tích hợp trong dạy học, sẽ giúp phát triển các năng lực giải quyết những vấn đề thực tiễn, làm cho việc học tập của học sinh trở nên ý nghĩa hơn. Từ nhiều kết quả cho thấy PPDH tích hợp không chỉ mang lại kết quả học tập tốt không chỉ đối với học sinh vùng thuận lợi mà còn giúp ích rất nhiều trong việc nâng cao chất lượng giáo dục học sinh dân tộc thiểu số. Qua thực tế dạy học với đối tượng học sinh dân tộc giáo viên gặp rất nhiều khó khăn, điều này thể hiên rất rõ ở mỗi học sinh năng lực học tập và khả năng vận dụng thực tiễn của các em còn rất nhiều hạn chế. Là một giáo viên công tác khá lâu năm trên địa bàn tôi thiết nghĩ nếu biết cách sử dụng PPDH tích hợp một cách hợp lý thì sẽ mang lại hiệu quả cao đối với từng phân môn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục một cách toàn diện đối với học sinh vùng khó khăn. Bên cạnh đó ta thấy dạy học tích hợp là cách thức dạy học giúp học sinh dân tộc biết cách tổng hợp kiến thức, kĩ năng ở nhiều môn học để giải quyết các nhiệm vụ học tập, hình thành năng lực giải quyết các tình huống thực tiễn.Trong số các môn học ở trường THCS thì môn Vật lý là một trong những môn học thực nghiệm, nó cung cấp cho học sinh rất nhiều kiến thức cơ bản về thế giới xung quanh. Khi học tập bộ môn theo hướng tích hợp, học sinh vùng thuận lợi vẫn còn gặp một số khó khăn thì điều này đối với học sinh dân tộc lại càng khó khăn hơn. Là một giáo viên dạy bộ môn Vật lý, bản thân tôi luôn trăn trở về vấn đề làm thế nào để dạy cho học sinh dân tộc vừa nắm bắt kiến thức cơ bản của bộ môn, vừa lồng nghép được những đơn vị kiến thức về các môn học khác. Trên cơ sở tự 1 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc nghiên cứu tài liệu, tìm tòi thu thập thông tin trên báo chí, internet, đặc biệt nắm bắt phương pháp dạy học tích hợp là một trong những phương pháp dạy học theo hướng đổi mới đang được sử dụng rộng rãi trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở đó tôi chọn đề tài “ Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu mới dựa trên tinh thần nghị quyết 29 của Đảng về “ Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. • Phạm vi của đề tài Đề tài này thực hiện từ năm học 2014-2015 đến hết kì I năm 2015-2016 với đối tượng là học sinh dân tộc – Vân Kiều. Phạm vi áp dụng các lớp khối 6,7,8,9. bộ môn Vật lý tại đơn vị tôi đang công tác. • Điểm mới của đề tài. Phương pháp dạy học tích hợp được sử dụng trong hai năm trở lại đây. Dù là cách thức dạy học mới nhưng đã được giáo viên hưởng ứng sử dụng rộng rãi ở các trường học. Nhờ đó chất lượng, hiệu quả của công tác dạy học của giáo viên và học sinh vùng thuận lợi cũng như khó khăn được nâng lên rõ rệt. Trên cơ sở nghiên cứu thì đề tài của tôi có những điểm mới sau: Sử dụng phương pháp dạy học theo hướng tích hợp cho học sinh dân tộc sẽ làm thay đổi cách thức, thói quen học tập của học sinh theo một hướng mới. Điều này có ý nghĩa đặc biệt cho học sinh nơi đây, bấy lâu nay vẫn theo lối thụ động thầy dạy gì thì trò học đó. Phương pháp dạy học theo hướng tích hợp tạo cho học sinh sự mới lạ từ đó kích thích sự tò mò, tạo cho các em sự thích thú, tăng khả năng tập trung vào việc học tập trên lớp để thu được kết quả cao. Sử dụng phương pháp dạy theo hướng tích hợp đối với học sinh Vân Kiều.Giáo viên lồng nghép nhiều hình ảnh trực quan, sinh động, mang thực tế cao trong bài dạy. Điều này sẽ lôi cuốn, thu hút sự chú ý của học sinh, làm cho việc học của các em gần gũi với cuộc sống xung quanh từ đó chất lượng học tập bộ môn được nâng lên rõ rệt. Đối với học sinh dân tộc Vân Kiều thì thời gian học tập chủ yếu được thực hiện ở trên lớp. Về nhà các em rất ít khi học bài do đó sử dụng cách thức dạy học tích hợp để các em có thể ôn bài và nắm được bài ngay trên lớp từ đó có thể cải thiện được chất lượng học tập bộ môn. Thông qua dạy học tích hợp liên môn học sinh dân tộc biết được sự liên quan, quan hệ giữa các môn học với nhau. Những kiến thức, kỹ năng học được ở môn này có thể sử dụng như những công cụ để nghiên cứu, học tập các môn học khác. Chẳng hạn có thể sử dụng Toán học làm công cụ để giải các bài tập Vật lý, hay Tin học được sử dụng để mô phỏng các thí nghiệm ảo. Từ đó tăng cường cho học sinh học tập và vận dụng giải quyết các vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. Điều này làm cho việc học tập của các em có ý nghĩa hơn. 2 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc II. PHẦN NỘI DUNG 1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu: Để có thể dạy tốt và có hiệu quả ngoài sự tâm huyết của giáo viên đối với nghề, đặc biệt là đối với bộ môn mình đang đảm nhận thì cần phải có sự giúp đỡ, sự cần cù, chăm chỉ ham học của các em học sinh. Bên cạnh đó sự quan tâm, đầu tư của nhà trường, phụ huynh học sinh và các cấp lãnh đạo địa phương cho công tác giáo dục xã hội hóa giáo dục tại địa phương là một yếu tố quan trọng hàng đầu .Trong những năm qua với những kết quả đã đạt được thì giáo dục đối tượng học sinh Vân Kiều có những thuận lợi và khó khăn sau. • Thuận lợi Vật lý là môn khoa học ứng dụng, thực nghiệm; là môn khoa học của các hiện tượng tự nhiên, kiến thức môn Vật lý gắn với các yếu tố tự nhiên, xã hội. Trong dạy học môn Vật lý có thể tích hợp được được nhiều vấn đề giáo dục như giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, tiết kiệm nguồn năng lượng đang dần bị cạn kiệt, giáo dục kĩ năng sống, kĩ năng thực hành vận dụng thực tiễn. Đặc biệt có thể tích hợp những vấn đề mang tính thời sự như: sự biến đổi khí hậu toàn cầu, sự ô nhiễm môi trường, sự cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên như tài nguyên rừng.. và hậu quả của nó với việc giải quyết các vấn đề về an sinh xã hội. Trong quá trình dạy học tích hợp liên môn bộ môn Vật lý, giáo viên thường xuyên phải dạy những kiến thức, kĩ năng có liên quan đến các môn học khác vì vậy giáo viên phải tìm hiểu và am hiểu về những kiến thức liên môn đó. Điều này giúp giáo viên nâng cao khả năng hiểu biết của mình không chỉ với bộ môn đang giảng dạy mà còn ở nhiều môn học khác nhau.Với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học; vì vậy, giáo viên bộ môn Vật lý có điều kiện chủ động hơn trong sự phối hợp với các môn học khác, hỗ trợ nhau trong dạy học. Sự phát triển của CNTT, giáo viên bộ môn Vật lý là người sử dụng thành thạo CNTT đó một điểm mạnh để giáo viên triển khai tốt dạy học tích hợp. Mặt khác Môi trường " Trường học kết nối” rất thuận lợi để giáo viên đổi mới trong dạy tích hợp. Dạy học tích hợp liên môn đối với học sinh dân tộc thiểu số, các em có thể tăng cường tính chủ động, tính tự giác khi tham gia học tập.Mặt khác biết được kiến thức của nhiều môn học khác nhau thông qua học tập bộ môn Vật lý các em sẽ cảm thấy thích thú, ngày càng có ý thức cao hơn trong việc tham gia các hoạt động học tập. Dạy học tích hợp giúp học sinh nắm bắt được các vấn đề mang tính thời sự, từ đó giáo dục học sinh dân tộc biết chung tay xây dựng, giữ gìn và bảo vệ môi trường hạn chế phá rừng, bảo nguồn nước, chấp hành pháp luật.. tạo điều kiện để các em có điều kiện vận dụng sáng tạo, cải tạo thực tiễn cuộc sống tại địa phương. b. Khó khăn 3 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc *Đối với học sinh Qua thực tế giảng dạy bản thân tôi nhận thấy rằng có thể do nhiều yếu tố khác nhau mà phần lớn các em học sinh nơi đây vẫn theo xu hướng học thụ động, các em không tích cực, không chủ động cho việc chuẩn bị bài mới, tìm hiểu và khai thác kiến thức liên quan đến các môn học trong giờ học. Học sinh không tích cực hợp tác với giáo viên khi tham gia các hoạt động học tập, vẫn có xu hướng thầy dạy gì thì biết cái đó, do đó việc tích hợp liên môn các kiến thức của môn học khác liên quan đến bộ môn Vật lý là điều cần thiết và cần phải thực hiện ngay. Bên cạnh đó đối tượng học sinh dân tộc kĩ năng sống còn nhiều hạn chế. Hầu hết các em chưa biết cách vận dụng kiến thức bộ môn Vật lý vào thực tiễn cuộc sống, dù giáo viên đã đầu tư rất nhiều thời gian công sức cho việc giảng dạy mà hiệu quả vẫn chưa cao. Mặt khác về mặt nhận thức và sự tư duy của các em rất chậm, yếu và thiếu nhiều yếu tố, do đó giáo viên khi giảng dạy ngoài kiến thức cơ bản cho các em vẫn còn khó khăn . Đại đa số học sinh ý thức học tập không chỉ bộ môn Vật lý mà còn các môn học khác chưa cao, việc làm bài tập và chuẩn bị bài còn yếu, ít đọc sách vở và tài liệu. Học sinh còn ham chơi và nghỉ học làm ảnh hưởng đến công tác dạy học, do đó giáo viên bắt buộc phải thay đổi cách thức dạy học mới đó là phương pháp tích hợp liên môn nhắm nâng cao hiệu quả học tập của học sinh. Học sinh đồng bằng thuận lợi hơn học sinh Vân Kiều ở chỗ khi học xong trên lớp, về nhà các em có thể tìm kiếm thông tin, tài liệu liên quan đến bài học trên sách báo, internet điều đó làm cho các em biết nhiều điều hơn. Đối với học sinh Vân Kiều do điều kiện khó khăn nên việc học của các em chủ yếu là trên lớp, giáo viên đã chọn phương pháp dạy học theo hướng tích hợp để giảng dạy giúp các em biết nhiều hơn về kiến thức mình đang học. *Đối với giáo viên Giáo viên hiện nay chủ yếu được đào tạo theo chương trình sư phạm đơn môn, chưa được trang bị về cơ sở lý luận dạy học tích hợp liên môn một cách chính thống, khoa học nên khi thực hiện thì phần lớn là do giáo viên tự tìm hiểu, mày mò nên nhiều khi không tránh khỏi việc hiểu chưa đầy đủ về mục đích ý nghĩa cũng như cách thức tổ chức dạy học tích hợp. 2. Giải pháp điểm mới của sáng kiến. 2.1. Học sinh dân tộc thiểu số khả năng học tập của các em còn hạn chế do đó giáo viên cần lựa chọn nội dung tích hợp phù hợp để nâng cao hiệu quả giảng dạy. Lưu ý không phải bài nào, nội dung cũng phải dạy tích hợp. 2.2. Xây dựng chương trình và cách thức tổ chức các hoạt động dạy học tích hợp cho phù hợp với đối tượng học sinh là người dân tộc thiểu số. Nội dung và mức độ dạy học tích hợp liên môn phải đảm bảo thực hiện rõ mục tiêu dạy học, thể hiện cụ thể các hoạt động của học sinh, hoạt động của giáo viên và thời gian cho từng hoạt động phải cụ thể chi tiết. Tránh hiện tượng tràn lan không đúng trọng tâm bài dạy. 4 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc 2.3. Rà soát lại chương trình nội dung của từng môn học, nắm kĩ chuẩn kiến thức kĩ năng để có thể tích hợp liên môn các nội dung phù hợp mang tính thời sự, thực tiễn, gẫn gũi và liên quan nhiều đến cuộc sống xung quanh các em. 2.4. Tìm kiếm thông tin trên báo chí, tài liệu các nội dung dự định tích hợp trong bài dạy, để đưa đến cho các em những thông tin, kênh hình chính xác nhất.Tăng cường sử dụng những hình ảnh trực quan sinh động, lồng ghép với những đơn vị kiến thức dự định tích hợp. Với cách làm này giúp học sinh dân tộc thấy và hiểu rõ các vấn đề nóng cần quan tâm của xã hội: như bảo vệ môi trường, biển đảo, pháp luật, lũ lụt thiên tai, cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, nguồn nước..Từ đó có thể giúp học sinh khắc sâu kiến thức bài học nắm bắt các vấn đề thực tiễn và cùng nhau chung tay bảo vệ. 2.5. Sử dụng triệt để những nội dung kiến thức tích hợp liên quan trực tiếp đến cuộc sống của học sinh dân tộc thiểu số để tăng cường khả năng vận dụng và giải quyết các vấn đề thực tiễn rèn luyện kỹ năng sống cho các em. Ví dụ: Dựng nhà sàn có thể sử dụng rồng rọc, đòn bẩy, mặt phẳng nghiêng, chặt phá rừng gây nên thiên tai lũ lụt, cạn kiệt tài nguyên môi trường, săn bắt thú rừng làm mất cân bằng sinh thái của môi trường. Các nội dung tích hợp trong bài học cần đơn giản hóa, chi nhỏ, chi tiết để học sinh dân tộc dễ tiếp thu khi tham gia học tập. 2.6. Để nâng cao hiệu quả của việc tích hợp liên môn bộ môn Vật lý cho học sinh dân tộc thì giáo viên khi giảng dạy phải nắm chắc chắn, biết cách vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học mới như PPDH bàn tay nặn bột, dạy học dự án, dạy học nêu vấn đề, dạy học khăn trải bàn để hỗ trợ một cách tích cực và hiệu quả cho các em. 2.7. Cùng với chuyên môn, tổ chuyên môn, các bộ môn có liên quan để có thể đưa ra những nội dung tích hợp, sử dụng phương tiện dạy học phù hợp, cách tổ chức các hoạt động dạy học hợp lý và hiệu quả .Tham khảo ý kiến học sinh thông qua một bài dạy tích hợp đã được giảng dạy trên lớp để điều tra về mức độ hứng thú khi tham gia hoạt động học tập theo kiểu mới. Trong chương trình Vật lý THCS có rất nhiều bài giáo viên có thể tích hợp liên môn. Do điều kiện dưới đây là một số bài dạy minh họa cụ thể, mà bản thân tôi đã thực hiện để giảng dạy cho đối tượng là học sinh dân tộc và đã thu được kết quả cao. Vật lý lớp 8: BÀI 12: SỰ NỔI 1. Mục tiêu dạy học tích hợp * Kiến thức. - Giúp các em nắm được và hiểu rõ tính chất vật lý của dầu là không tan trong nước và nhẹ hơn nước nên nổi được trên nước. - Biết được khí H 2 nhẹ hơn khí O 2 nên quả bóng bay bay được trên bầu trời; Khí CO2 nặng hơn khí O2 nên khi ta thổi thì quả bóng không bay được. - Biết được vị tí địa lí của “Biển Chết” trên thế giới. - Biết được cá sống được là nhờ có O2; Biết cách thở khi rơi xuống nước. 5 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc - Hiểu được nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và nêu được các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường trong trường hợp ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước và có ý thức bảo vệ môi trường. * Kỹ năng: - Giúp các em rèn tốt khả năng tư duy, thảo luận nhóm, thu thập thông tin, phân tích các kênh hình, kênh chữ, liên hệ thực tế. - Biết vận dụng kiến thức liên môn trong giải quyết vấn đề. * Thái độ: - Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cụ thể là bảo vệ chính môi trường ở địa phương nơi các em đang sinh sống. - Nghiêm túc, hợp tác tốt, linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến thức liên môn trong việc lĩnh hội kiến thức. 2. Ý nghĩa của bài học Qua dạy học thực tế nhiều năm chúng tôi thấy rằng việc tích hợp kiến thức giữa các môn học vào giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là việc làm hết sức cần thiết. Điều đó không chỉ đòi hỏi người giáo viên giảng dạy bộ môn không chỉ nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình giảng dạy mà còn phải không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức của những bộ môn học khác để giúp các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học nhanh chóng và hiệu quả nhất. Đối với việc tích hợp kiến thức các môn toán, hóa học, sinh học, địa lí, giáo dục công dân vào bài dạy “Sự nổi” sẽ giúp các em nắm đươc, hiểu rõ nguyên nhân dầu nổi trên biển; ô nhiễm môi trường; Sự tồn tại của “ Biển chết” trên thế giới; Sự sinh tồn của các loài động vật dưới nước khi môi trường nước không bị ô nhiễm; Biết cách thở khi rơi xuống nước. Từ đó, các em có ý thức bảo vệ môi trường bằng một số biện pháp thiết thực của bản thân. Trong thực tế chúng tôi thấy khi bài soạn có tích hợp với kiến thức của các môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt ra trong SGK. Từ đó bài học trở nên sinh động hơn, học sinh có hứng thú bài học, được tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ sáng tạo hơn đồng thời vận dụng vào thực tế tốt hơn. 3. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học Đối với bài “Sự nổi” giáo viên thực hiện theo các bước sau: I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Giải thích được khi nào vật nổi, chìm - Nêu được điều kiện nổi của vật - Biết được khi vật nổi trên mặt thoáng chất lỏng thì FA = P - Biết vận dụng kiến thức của các môn học toán, sinh, hóa, địa, giáo dục công dân để giải thích các hiện tượng liên quan đến sự nổi của vật 2. Kỹ năng - Làm thí nghiệm về sự nổi của vật trong chất lỏng 6 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc - Giúp các em rèn tốt khả năng tư duy, thảo luận nhóm, thu thập thông tin, phân tích các kênh hình, kênh chữ, liên hệ thực tế. - Biết vận dụng kiến thức liên môn trong giải quyết vấn đề. 3. Thái độ - Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cụ thể là bảo vệ chính môi trường ở địa phương nơi các em đang sinh sống. - Nghiêm túc, hợp tác tốt, linh hoạt trong các hoạt động vận dụng kiến thức liên môn trong việc lĩnh hội kiến thức. II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC 1. Giáo viên: 1 cốc thủy tinh to đựng nước, 1 hòn bi sắt, 1 hòn bi gỗ, 1 miếng gỗ nhỏ. 2. Mỗi nhóm học sinh: Nghiên cứu kĩ nội dung bài học 1 cốc thủy tinh to đựng nước, 1 miếng gỗ nhỏ. III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới ( 3) - HS quan sát, lắng Nội dung giới thiệu bài: - Giới thiệu bài mới: nghe: Tại sao khi thả hòn bi + Làm thí nghiệm thả hòn + Cá nhân HS trả lời gỗ vào nước thì hòn bi bi gỗ và hòn bi sắt vào câu hỏi nêu ra gỗ nổi, còn hòn bi sắt nước. + HS cả lớp theo dõi lại chìm? + yêu cầu học sinh quan hình ảnh minh họa.nhận - Khi nào vật nổi? vật sát hiện tượng và đưa ra thức vấn đề cần nghiên chìm? câu trả lời. cứu + GV trình chiếu hình ảnh minh họa. để đưa ra vấn đề cần tìm hiểu Họat động 2: Tìm hiểu I. Điều kiện để vật nổi, điều kiện vật nổi, vật vật chìm. chìm.( 10 p ) Mục tiêu: - Nắm được điều kiện vật nổi, vật chìm khi so sánh lực đẩy Ác Si Mét và trọng lượng của vật. - Phân tích được kết quả TN ảo để rút ra nhận xét - Trình chiếu hình ảnh thả - Cá nhân HS trả lời câu vật vào trong chất lỏng. hỏi 7 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc - Khi một vật nằm trong chất lỏng chịu tác dụng của những lực nào? - Nhận xét về phương và chiều của hai lực đó? - Trình chiếu thí nghiệm - Nhóm HS quan sát, ảo 3 trường hợp khi thả tìm hiểu về TN ảo trả * Kết luận vật vào chất lỏng(nhấn nút lời câu C2 Vật chìm khi Làm TN) P >FA - Yêu cầu HS thảo luận C2 - Các nhóm điền từ vào Vật nổi ( chuyển động và điền từ vào ô trống. ô trống trên bảng phụ lên trên) khi P< FA Ghi kết quả vào ô trống Vật lơ lững (đứng yên) (Nhấn nút Ghi kết quả khi P = FA trên bảng trình chiếu ) - Rút ra lết luận - Nêu kết luận về trường hợp vật nổi, vật chìm, vật - Ghi vở lơ lững? - Trình chiếu kết luận. Họat động 3: Tìm hiểu độ lớn của lực đẩy Ác si II. Độ lớn của lực đẩy mét khi vật nổi trên mặt Ác si mét khi vật nổi thoáng của chất lỏng trên mặt thoáng của chât (10 ) lỏng. Mục tiêu: - Viết được công thức tính lực đẩy Ác si mét và biết được V là thể tích của phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ - Tiến hành được TN, phân tích được kết quả TN để rút ra kết luận về trường hợp vật nổi trên mặt thoáng chất lỏng thì FA = P. - Phân biệt được trường hợp vật nổi trên mặt thoáng và vật lơ lững. - Lắng nghe, quan sát - Giới thiệu và hướng dẫn tìm hiểu thí nghiệm : thí nghiệm dụng cụ, mục đích, cách + Mục đích TN tiến hành + Dụng cụ TN + Cách tiến hành TN - Đại diện nhóm nhận 8 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc - Trình chiếu TN ảo dụng cụ TN - Yêu cầu đại diện nhóm - Quan sát TN ảo nhận dụng cụ TN - Tiến hành TN theo nhóm. Thảo luận nhóm - Yc Hs tiến hành TN theo hoàn thành C3 C3: nhóm, thảo luận hoàn - Đại diện nhóm treo kết Miếng gỗ nổi vì thành C3 trên bảng nhóm quả C3 lên bảng. FA < P - Yc các nhóm treo kết - Các nhóm khác nhận quả lên bảng xét, bổ sung. - Yc các nhóm nhận xét, - Cá nhân trả lời C4: P = bổ sung FA vì trọng lực và lực C4: P = FA vì trọng lực Trình chiếu kết luận đẩy Ác si mét là hai lực và lực đẩy Ác si mét là - Hướng dẫn Hs nhớ lại cân bằng hai lực cân bằng kiến thức về hai lực cân - Cá nhân HS chọn đáp * FA = d.V bằng để trả lời C4 án đúng V: Thể tích phần chất - Trình chiếu nội dung C5 - Ghi vở kết luận lỏng bị vật chiếm chỗ ( - Yêu cầu HS chọn đáp án - Cá nhân HS trả lời C5, m3) đúng HS khác nhận xét bổ d:Trọng lượng riêng - Nhấn nút chọn đáp án sung của chất lỏng ( đúng. N/m3) FA: Lực đẩy Ác si mét ( N) Hoạt động 4: Vận dụng(15 III. Vận dụng ) Mục tiêu: - Sử dụng kiến thức môn toán chứng minh được vật nổi khi: d v < dl; vật chìm khi dv > dl; vật lơ lững khi dv = dl - Vận dụng kiến thức hóa học giải thích hiện tượng tràn dầu trên biển; quả bóng bay, khí cầu. - Vận dụng kiến thức sinh học giải thích sự sinh tồn của các loại động vật dưới nước. Kỹ năng hít thở ở người khi lăn dưới nước - Sử dụng kiến thức địa lý C6: - Vì V bằng nhau. biết được biển chết ở nước Khi dv > dl: Vật chìm nào? CM: - Vận dụng kiến thức môn Khi vật chìm thì 9 Năm học 2015-2016 SKKN: Giải pháp tích hợp liên môn có hiệu quả bộ môn Vật lý đối với học sinh dân tộc giáo dục công dân trong FA < P dl.V < dv.V việc giáo dục bảo vệ môi dl < dv trường. -Cá nhân CM C6: Tương tự chứng minh - Trình chiếu câu C6 dl = dv - Hướng dẫn HS lập luận và dv < dl từ giả thuyết đề bài kết hợp kiến thức mục I suy ra điều cần chứng minh. - GV chốt lại câu trả lời đúng - Quan sát tàu ngầm trên C7. Cộng điểm cho cá nhân trả màn hình, vận dụng Vì trọng lượng riêng của lời đúng kiến thức về điều kiện sắt lớn hơn trọng lượng - Trình chiếu hình ảnh tàu vật nổi, vật chìm giải riêng của nước. Chiếc ngầm và yêu cầu HS trả thích C7 thuyền bằng thép nhưng lời C7 - HS khác nhận xét bổ người ta làm các khoảng - Chốt lại câu trả lời sung. trống để TLR nhỏ hơn Cộng điểm cho HS trả lời TLR của nước. đúng - Cá nhân HS trả lời C8 C8: Bi sẽ nổi vì TLR - HS khác nhận xét, bổ của thủy ngân lớn hơn sung TLR của thép. - Hướng dẫn HS trả lời C8 - Quan sát hình ảnh, vận - GV chốt lại câu trả lời dụng kiến thức hóa học đúng kết hợp điều kiện vật Cộng điểm cho HS trả lời nổi giải thích hiện tượng đúng tràn dầu. Đối với chất lỏng không - Trình chiếu hình ảnh - Cá nhân HS trả lời hòa tan trong nước. Các minh họa hiện tượng tràn - HS khác nhận xét hoạt động khai thác và dầu trên biển làm cá chết. vận chuyển dầu có thể Không khí ô nhiễm - HS vận dụng kiến thức làm rò rỉ dầu lửa. Vì - Tại sao dầu nổi trên hóa học và điều kiện nổi dầu nhẹ hơn nước nên biển? vì sao cá chết? để giải thích. dầu nổi trên mặt nước. - Chốt lại câu trả lời đúng. Lớp dầu này ngăn cản - Giáo dục HS ý thức việc hòa tan oxy trong trong việc bảo vệ môi nước vì vậy sinh vật trường không lấy được oxy sẽ - Nhớ lại tính chất vật lý chết Hiệu ứng nhà kính là gì? của khí O2, CO2, H2 và Tại sao có hiệu ứng nhà điều kiện vật nổi trả lời. kính? - Khi ta thổi khí CO2 - Trình chiếu hình ảnh trong quả bóng nặng minh họa hơn khí O2 trong không - Trình chiếu câu trả lời khí nên quả bóng không 10 Năm học 2015-2016