Tài liệu ôn tập truyện ký

Bài tập 1: Giá trị nội dung tư tưởng đặc sắc nhất của truyện kí hiện đại (1930-1945) là giá trị nào? Trình bày ý kiến của em bằng việc khoanh tròn vào đáp án đúng nhất: A - Giá trị lịch sử và triết học. B – Giá trị tố cáo. C – Giá trị hiện thực. D – Giá trị nhân đạo. E – Cả C và D. Câu 2: Nhìn vào bảng hệ thống hãy cho biết điểm giống nhau chủ yếu của 3 văn bản 2,3,4 ? Cũng từ 3 văn bản ấy chỉ ra điểm khác nhau (nét riêng của từng văn bản). V¨n b¶n ThÓ lo¹i Phương thức biểu đạt Néi dung tư tưởng Đặc sắc nghệ thuật Điểm khác nhau Trong lßng mÑ Hồi kí Tự sự xen trữ tình Nỗi cay đắng, tủi cực cùng tình yêu thương cháy bỏng, mãnh liệt của chú bé Hồng dành cho người mẹ bất hạnh. Văn hồi kí, chân thực, trữ tình, thiết tha. Tøc nưíc vì bê Tiểu thuyết Tự sự Phê phán chế độ tàn ác, bất nhân.Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm tàng của người phụ nữ nông thôn trước Cách mạng tháng Tám. - Khắc họa nhân vật sống động. - Miêu tả hiện thực một cách chân thực sinh động L·o H¹c Truyện ngắn Tự sự xen trữ tình Số phận bi thảm của người nông dân cùng khổ và phẩm chất cao quí của họ. - Khắc họa nhân vật, đào sâu tâm lí. - Cách kể chuyện tự nhiên linh hoạt: chân thực, đậm chất triết lí và trữ tình. Điểm giống nhau - Thể loại: Đều là văn bản tự sự, truyện kí hiện đại giai đoạn (1930-1945). - §Ò tµi: Đều lấy đề tài về con ngưêi vµ cuéc sèng x· héi ®ư¬ng thêi. - Chñ ®Ò:Đều đi vào miêu tả sè phËn cực khổ của những con người bÞ vïi dËp. - Nội dung tư tưởng : Đều chan chứa tinh thần nhân đạo. - Nghệ thuật: Đều có lối viết chân thực,sinh động (bút pháp hiện thực ). Bài tập 3: Qua những truyện kí hiện đại Việt Nam (1930-1945) đã học, em cảm nhận được gì về xã hội, con người và các nhà văn hiện thực? Đọc truyện ngắn “Lão Hạc” của nhà văn Nam Cao, qua từng trang truyện, nhân vật lão Hạc đã để lại trong tâm trí em một ấn tượng đẹp đẽ, khó phai mờ.Lão Hạc – một nông dân sống quanh quẩn trong lũy tre làng, cả đời cặm cụi, chịu thương, chịu khó làm thuê cuốc mướn kiếm kế sinh nhai.Song lão nông dân ấy sống chất phát, đôn hậu, giàu lòng tự trọng.Dù nghèo khó nhưng lão trọng danh dự: Lão không muốn phiền lụy đến người khác, lão luôn coi trọng danh dự và sống trong sạch.Lão biết cư xử phải đạo và tôn trọng người có học thức.Qua từng trang truyện thấm đậm tình cảm xót thương, trân trọng của nhà văn, em không khỏi cảm động trước tình cha con vĩ đại của lão Hạc dành cho con.Lão dành hết thảy tình yêu thương cho con . Vì yêu con mà lão xót xa, đau đớn bởi không giúp được con thỏa nguyện.Vì con mà lão đã dành tất cả mọi cái làm được, có được để cho con.Vì con, vì tương lai cuộc sống của con mà lão sẵn sàng hy sinh cả tính mạng.Đây qủa thật là một người cha vĩ đại thương con hết mực.Người cha đó mãi mãi là một hình ảnh đẹp trong tâm trí những ai đã từng đọc tác phẩm này! Bài tập 4: So sánh sự khác nhau về đặc sắc xây dựng truyện của Phạm Duy Tốn trong “Sống chết mặc bay” với các truyện kí hiện đại (văn bản 2, 3,4) giai đoạn (1930-1945) vừa học ở lớp 8 về các phương diện: 1, Ngôn ngữ kể chuyện. 2, Xây dựng nhân vật. 3, Xây dựng tình huống. Phương diện so sánh “Sống chết mặc bay” của Phạm Duy Tốn Truyện kí Việt Nam hiện đại (văn bản 2, 3,4) giai đoạn (1930-1945) 1, Ngôn ngữ kể chuyện. Sáng gọn, sinh động phần nào đã thể hiện tính cách nhân vật nhưng ít nhiều vẫn còn ảnh hưởng ngôn ngữ văn học trung đại ( câu văn biền ngẫu). Linh hoạt, tự nhiên, chân thực, sinh động. 2, Xây dựng nhân vật. Tính cách nhân vật thể hiện qua hành động, ngôn ngữ . => Nhân vật hành động Nhân vật sống động, tính cách thể hiện qua hành động ngôn ngữ…, qua tâm lí (cảm xúc, suy nghĩ, tâm trạng) 3, Xây dựng tình huống. Có kịch tính Không chỉ có kịch tính mà còn bất ngờ và độc đáo hơn (Phát triển hợp lí với qui luật tâm lí của nhân vật nên có cao trào và giải quyết hợp lí) Hấp dẫn hơn. Câu 1:Lập bảng thống kê những văn bản truyện kí Việt Nam đã học từ đầu năm lớp 8. STT Văn bản Tác giả Năm sáng tác Thể loại PTBĐ chính Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật 1 “Tôi đi học” Thanh Tịnh (1911-1988) 1941 Truyện ngắn -Tự sự xen trữ tình. -Kể chuyện kết hợp với miêu tả biểu cảm. Những kỉ niệm trong sáng và sâu sắc của ngày đầu tiên đến trường đi học . - Bố cục hồi tưởng theo dòng thời gian. - Những hình ảnh so sánh, mới mẻ,độc đáo, gợi cảm. -Lời văn giàu chất thơ. 2 “Trong lòng mẹ” Trich trong "Những ngày thơ ấu” Nguyên Hồng (1918-1982) 1940 Hồi kí -Tự sự xen trữ tình. -Kể chuyện kết hợp với miêu tả biểu cảm. Nỗi cay đắng tủi cực cùng tinh yêu thương mẹ cháy bỏng, mãnh liệt của nhà văn thời thơ ấu đối với người mẹ bất hạnh. - Xây dựng nhân vật: khắc họa tính cách ( qua hành động, ngôn ngữ, cử chỉ…, tâm lí nhân vật). -Xây dựng tình huống : bất ngờ,hấp dẫn. - Cảm xúc tâm trạng nồng nàn, mãnh liệt. - Sử dụng hình ảnh so sánh, liên tưởng, độc đáo, táo bạo. 3 “Tức nước vỡ bờ” Trich trong “ Tắt đèn” Ngô Tất Tố (1893- 1954) 1939 Tiểu thuyết -Tự sự. -Kể chuyện kết hợp với miêu tả biểu cảm. Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đương thời; tố cáo chính sách thuế khóa, vô nhân đạo; ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ nông dân; giàu tình cảm yêu thương chồng,có sức sống tiềm tàng,mạnh mẽ. - Xây dựng nhân vật sống động (tính cách: hành động,ngôn ngữ …tâm lí). - Xây dựng tình huống truyện: bất ngờ có cao trào, giải quyết hợp lí. - Ngòi bút hiện thực khỏe khoắn, giàu tinh thần lạc quan. 4 “Lão Hạc” Nam Cao (1915-1951) 1943 Truyện ngắn -Tự sự xen trữ tình . -Kể chuyện kết hợp với miêu tả biểu cảm. Số phận đau thương và phẩm chất cao quí của người nông dân cùng khổ trướcCMTT: Tấm lòng yêu thương và trân trọng của nhà văn đối với họ. - Xây dựng nhân vật cụ thể, sống động: ngoại hình, tính cách: ngôn ngữ, hành động… tâm lí. - Xây dựng tình huống truyện bất ngờ. - Cách kể mới mẻ, tự nhiên, linh hoạt. Tham khảo thêm Câu 2: - Nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau chñ yÕu vÒ néi dung vµ h×nh thøc nghÖ thuËt cña c¸c t¸c phÈm “Trong lßng mÑ”, “Tøc nưíc vì bê” “L·o H¹c”. - Nhìn vào bảng hệ thống hãy cho biết điểm giống nhau chủ yếu của 3 văn bản 2,3,4? Cũng từ 3 văn bản ấy chỉ ra điểm khác nhau (Nét riêng của từng văn bản). Nhóm 1: Em hãy so sánh sự giống nhau giữa ba văn bản 2,3 và 4 về các phương diện:Thể loại, đề tài, nội dung, nghệ thuật. Nhóm 2: Em hãy so sáng sự khác nhau giữa ba văn bản 2,3 và 4 về các phương diện: Phương thức biểu đạt, nội dung, nghệ thuật. A- Gièng nhau: ThÓ lo¹i, ph¬ng thøc biÓu ®¹t: + §Òu lµ v¨n tù sù, lµ truyÖn hiÖn ®¹i (s¸ng t¸c thêi k× 1930-1945). §Ò tµi, néi dung chñ yÕu: + §Òu lÊy ®Ò tµi vÒ con ngêi vµ cuéc sèng cùc khæ cña ngêi d©n lao ®éng nghÌo khæ. + §Òu chøa chan tinh thÇn nh©n ®¹o. NghÖ thuËt: + §Òu cã lèi viÕt ch©n thùc , gÇn ®êi sèng, rÊt sinh ®éng (bót ph¸p hiÖn thùc). *Gièng nhau: Phu¬ng thøc biÓu ®¹t : V¨n tù sù hiÖn ®¹i Thêi gian ra ®êi: Trưíc C¸ch m¹ng th¸ng t¸m. §Ò tµi: Con ngưêi vµ cuéc sèng x· héi ®ư¬ng thêi. Chñ ®Ò: Ph¶n ¸nh sè phËn con ngưêi bÞ vïi dËp. - Nội dung : Chan chứa tinh thần nhân đạo. - Nghệ thuật: Lối viết chân thực,sinh động .(Bút pháp hiện thực ) * Kh¸c nhau Tªn v¨n b¶n ThÓ lo¹i Phư¬ng thøc biÓu ®¹t Néi dung chñ yÕu §Æc s¾c nghÖ thuËt Trong lßng mÑ Håi kÝ Tù sù - xen tr÷ t×nh Nçi ®au khæ cña chó bÐ må c«i vµ t×nh yªu thư¬ng ch¸y báng cña chó bÐ ®èi víi ngưêi mÑ bÊt h¹nh. V¨n håi kÝ ch©n thùc, giäng v¨n ®Çy chÊt tr÷ t×nh thiÕt tha. Tøc nưíc vì bê TiÓu thuyÕt Tù sù Phª ph¸n bé mÆt tµn ¸c bÊt nh©n cña chÕ ®é TDPK. Ca ngîi vÎ ®Ñp t©m hån cña ngưêi phô n÷ n«ng th«n VN giµu lßng yªu thư¬ng. Kh¾c ho¹ nh©n vËt vµ miªu t¶ hiÖn thùc mét c¸ch ch©n thùc sinh ®éng. L·o H¹c TruyÖn ng¾n Tù sù - xen tr÷ t×nh Sè phËn bi th¶m cña nh÷ng ngêi n«ng d©n nghÌo khæ trong x· héi cò vµ phÈm chÊt cao ®Ñp cña hä. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn ®éc ®¸o. Miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt s©u s¾c. S TT Tác giả Tác phẩm Thể loại PTBĐ chính . Nội dung Nghệ thuật 2 Nguyên Hồng (1918-1982) “Trong lòng mẹ”(“Những ngày thơ ấu”-1940) Hồi kí Tự sự xen trữ tình. Nỗi đau và tình yêu thương mẹ của chú bé Hồng. Văn hồi kí chân thực trữ tình thiết tha. 3 Ngô Tất Tố (1893- 1954) “Tức nước vỡ bờ” (“Tắt đèn” - 1939 Tiểu thuyết Tự sự Phê phán chế độ tàn ác và ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ nông thôn . Khắc họa nhân vật và miêu tả hiện thực một sinh động . 4 NamCao (1915-1951) “Lão Hạc” (1943) Truyện ngắn Tự sự xen trữ tình Số phận bi thảm của người nông dân và nhân phẩm cao đẹp của họ. Cách kể chuyện tự nhiên, linh hoạt,chân thực. STT V¨n b¶n ThÓ lo¹i Néi dung NghÖ thuËt 1 Trong lßng mÑ Håi kÝ thiªn vÒ ghi chÐp sù thËt ViÕt vÒ nh÷ng rung ®éng, t×nh c¶m cña mét trÎ th¬ víi mÑ Giäng v¨n ch©n thùc, thÉm ®Ém c¶m xóc m·nh liÖt. 2 Tøc níc vì bê TiÓu thuyÕt. Nh©n vËt vµ sù viÖc ®Òu h cÊu ViÕt vÒ ngêi phô n÷ n«ng d©n víi vÎ ®Ñp t©m hån vµ søc sèng tiÒm tµng Kh¾c häa nh©n vËt, miªu t¶ ch©n thùc, sinh ®éng 3 L·o H¹c TruyÖn ng¾n. Nh©n vËt vµ sù viÖc ®Òu h cÊu Sè phËn bi th¶m vµ phÈm chÊt cao ®Ñp cña mgêi n«ng d©n Bót ph¸p hiÖn thùc, c¸ch kÓ linh ho¹t, ®Ëm chÊt triÕt lÝ. * kÕt luËn : * TruyÖn kÝ ViÖt Nam ®Òu lµ c¸c v¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i v¨n xu«i nghÖ thuËt, ph¸t triÓn m¹nh vµo thêi k× 1930 -1945. §©y lµ c¸c v¨n b¶n viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷ víi c¸ch viÕt míi mÎ, rÊt kh¸c so víi c¸c truyÖn kÝ Trung ®¹i ®· häc ë líp 6. * Nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nhau cña ba v¨n b¶n trªn ®Òu lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm chung nhÊt cña dßng v¨n xu«i hiÖn thùc níc ta tríc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945. Bµi 1:Khoanh trßn vµo ®¸p ¸n mµ em cho lµ ®óng nhÊt: C©u 1: C¸c t¸c phÈm T«i ®i häc, Nh÷ng ngµy th¬ Êu, T¾t ®Ìn, L·o H¹c ®ưîc s¸ng t¸c vµo thêi k× nµo? 1900 – 1930 C. 1945 - 1954 1930 – 1945 D. 1955 – 1975 C©u 2: NhËn ®Þnh sau øng víi néi dung chñ yÕu cña v¨n b¶n nµo? “Sè phËn bi th¶m cña người n«ng d©n cïng khæ vµ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña hä ®· ®ưîc thÓ hiÖn qua c¸i nh×n thư¬ng c¶m vµ sù tr©n träng cña nhµ v¨n.” T«i ®i häc C. Trong lßng mÑ Tøc nưíc vì bê D. L·o H¹c C©u 3: NhËn xÐt “ Sö dông thÓ lo¹i håi kÝ víi lêi v¨n ch©n thµnh, giäng ®iªô tr÷ t×nh, thiÕt tha” øng víi ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña v¨n b¶n nµo? A. Trong lßng mÑ C. T«i ®i häc B.Tøc nưíc vì bê D. L·o H¹c Bµi 2: HS th¶o luËn nhãm 2 phót Qua ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê” vµ truyÖn ng¾n “ L·o H¹c”, em hiÓu thÕ nµo vÒ cuéc ®êi vµ tÝnh c¸ch ngưêi n«ng d©n trong x· héi cò? Qua ®o¹n trÝch “Tøc nưíc vì bê” vµ truyÖn ng¾n “L·o H¹c” ta thÊy c¶ hai ®Òu viÕt vÒ ngưêi n«ng d©n vµ n«ng th«n ViÖt Nam trưíc C¸ch m¹ng th¸ng t¸m. Hä quanh n¨m lam lò mµ vÉn kh«ng ®ñ ¨n. Gia ®×nh chÞ DËu v× sưu cao, thuÕ nÆng ph¶i r¬i vµo c¶nh bÇn cïng, chia l×a. Cßn l·o H¹c v× nghÌo mµ con ph¶i bá nhµ ra ®i, l·o th× sèng bÇn cïng, nghÌo khæ, cuèi cïng ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt. Song ë hä l¹i cã nhiÒu phÈm chÊt ®¸ng quý. ChÞ DËu tiªu biÓu cho vÎ ®Ñp cña ngưêi phô n÷ ViÖt Nam rÊt mùc yªu thư¬ng chång con tÇn t¶o, ch¨m lo cho gia ®×nh, cã søc ph¶n kh¸ng m·nh liÖt chèng l¹i ¸p bøc bãc lét. Cßn l·o H¹c l¹i lµ mét h×nh ¶nh ®Ñp vÒ mét ngưêi cha yªu con, mét l·o n«ng nh©n hËu, th¸nh thiÖn vµ giµu lßng tù träng. PhiÕu häc tËp Qua c¸c t¸c phÈm truyÖn kÝ ®· häc, em thÊy t©m hån m×nh ®ưîc båi dưìng thªm ®iÒu g×? @ H·y biÕt sèng yªu thư¬ng như bÐ Hång, chÞ DËu, L·o H¹c. @ H·y biÕt b¶o vÖ nh÷ng ngưêi th©n yªu cña m×nh trưíc mäi t¸c ®éng cña cuéc sèng. @ H·y biÕt sèng nh©n hËu, giµu lßng tù träng, dï trong hoµn c¶nh nµo còng ph¶i sèng trong s¹ch. @ Kh«ng nªn ®¸nh gi¸ con ngưêi khi chØ nh×n bÒ ngoµi mµ cÇn ®¸nh gi¸ b»ng c¸i nh×n c¶m th«ng, chia sÎ. Bµi tËp vÒ nhµ Thö viÕt thªm mét kÕt thóc cã hËu cho truyÖn ng¾n “L·o H¹c”. KÕt thóc Êy cã ¶nh hưëng ®Õn néi dung cña truyÖn kh«ng? V× Nam Cao Thanh TÞnh Em thö ®o¸n xem c¸c h×nh ¶nh sau ®©y minh ho¹ cho c¸c truyÖn kÝ ViÖt Nam nµo ®· häc tõ ®Çu n¨m ? Nguyªn Hång Ng« TÊt Tè L·o H¹c ChÞ DËu 1 2 3 4 1 2 3 Lão Hạc. 4