Vài kinh nghiệm giúp học sinh lớp 6 giải tốt một số dạng Toán tìm X

“VAỉI KINH NGHIEÄM GIUÙP HOẽC SINH LễÙP 6 GIAÛI TOÁT MOÄT SOÁ DAẽNG TOAÙN TèM X” I . ẹAậT VAÁN ẹEÀ. Nhử chuựng ta ủaừ bieỏt caực daùng toaựn tỡm x khoõng coứn mụựi meỷ gỡ so vụựi hoùc sinh lụựp 6. Ngay tửứ khi hoùc Tieồu hoùc caực em ủaừ ủửụùc laứm quen daàn vụựi caực daùng toaựn tỡm x. Leõn ủeỏn caỏp hai caực em seừ coứn gaởp laùi raỏt nhieàu daùng toaựn tỡm x naõng cao hụn. Nhửng haàu nhử laứ caực em laùi khoõng theồ nhụự ủửụùc caựch giaỷi moọt soỏ daùng toaựn ủụn giaỷn nhử ủaừ ủửụùc hoùc ụỷ Tieồu hoùc. Chớnh vỡ theỏ vieọc hửụựng daón caực em giaỷi caực baứi toaựn tỡm x naõng cao nhử chửụng trỡnh phoồ thoõng hieọn nay seừ gaởp raỏt nhieàu khoự khaờn. ẹoự laứ moọt vaỏn ủeà raỏt caàn ủửụùc sửù quan taõm cuỷa giaựo vieõn. Tửứ nhửừng traờn trụỷ treõn toõi ủửa ra :” VAỉI KINH NGHIEÄM GIUÙP HOẽC SINH LễÙP 6 GIAÛI TOÁT MOÄT SOÁ DAẽNG TOAÙN TèM X”. ẹoự laứ nhửừng tớch luừy kinh nghieọm cuỷa toõi trong quựa trỡnh hoùc vaứ daùy toaựn, vụựi nieàm mong ửụực giuựp caực em hoùc sinh deó daứng giaỷi moọt soỏ baứi toaựn tỡm x cụ baỷn thửụứng gaởp trong chửụng trỡnh lụựp 6. II. NHệếNG THUAÄN LễẽI VAỉ KHOÙ KHAấN. Thuaọn lụùi : Trửụứng THPT ẹũnh An – Goứ Quao laứ ủieồm trửụứng naốm ngay trung taõm xaừ ẹũnh An neõn ủửụùc sửù quan taõm giuựp ủụừ cuỷa caực caỏp laừnh ủaùo ẹaỷng vaứ Nhaứ Nửụực. Cụ sụỷ vaọt chaỏt, thieỏt bũ, ủoà duứng daùy hoùc ủửụùc trang bũ moọt caựch tửụng ủoỏi ủaày ủuỷ. Phoứng giaựo guùc vaứ Ban giaựm hieọu nhaứ trửụứng thửụứng xuyeõn quan taõm tụựi taỏt caỷ caực hoaùt ủoọng cuỷa trửụứng. Beõn caùnh ủoọi nguừ Giaựo vieõn nhieàu kinh nghieọm nhaứ trửụứng coứn coự moọt ủoọi thaày coõ treỷ, khoeỷ, nhieọt tỡnh vaứ haờng say coõng vieọc. Khoự khaờn : Trửụứng THPT ẹũnh An – Goứ Quao laứ ủieồm trửụứng thuoọc vuứng saõu, hoùc sinh daõn toọc Khụmer chieỏm tyỷ leọ cao, cuoọc soỏng cuỷa caực em coứn gaởp nhieàu khoự khaờn. Ngoaứi giụứ leõn lụựp caực em coứn phaỷi phuù tieỏp gia ủỡnh ủeồ kieỏm soỏng cho neõn caực em khoõng thửùc hieọn toỏt ủửụùc vieọc tửù hoùc ụỷ nhaứ. Trong thụứi ủaùi thoõng tin buứng noồ , khoa hoùc kyừ thuaọt phaựt trieồn, nhieàu troứ vui chụi giaỷi trớ nhử ủieọn tửỷ, bi da,... ủaừ laứm moọt soỏ em queõn heỏt vieọc hoùc taọp cuỷa mỡnh daón tụựi caực em sa suựt trong hoùc taọp. ẹũa baứn xaừ ẹũnh An giửừa caực aỏp, toồ coứn xa ủieồm trửụứng neõn vieọc ủi laùi cuỷa caực em coứn gaởp raỏt nhieàu khoự khaờn, trong khi ủoự phửụng tieọn tụựi trửụứng cuỷa caực em coứn thieỏu thoỏn. Beõn caùnh nhửừng gia ủỡnh quan taõm chu ủaựo cho vieọc hoùc taọp cuỷa con em mỡnh coứn raỏt nhieàu gia ủỡnh boỷ beõ vieọc hoùc taọp cuỷa caực em do coứn phaỷi lo cho vieọc laứm aờn kinh teỏ, lao ủoọng kieỏm soỏng haứng ngaứy. Tửứ sửù quaỷn lớ khoõng chaởt cheừ cuỷa gia ủỡnh daón tụựi caực em quen thoựi chụi bụứi, tuù taọp vaứ tử tửụỷng yỷ naùi, lửụứi hoùc daàn daàn xuaỏt hieọn. III. NHệếNG BIEÄN PHAÙP THệẽC HIEÄN VAỉ GIAÛI PHAÙP KHAẫC PHUẽC KHOÙ KHAấN. Do khaỷ naờng nhaọn thửực vaứ suy luaọn cuỷa hoùc sinh trong moói lụựp chửa ủoàng boọ neõn vieọc aựp duùng lớ thuyeỏt cụ baỷn cuỷa daùng baứi toaựn tỡm x gaởp raỏt nhieàu khoự khaờn. Naộm baột ủửụùc tỡnh hỡnh treõn toõi phaỷi ủửa ra caực daùng baứi taọp khaực nhau ủeồ phaõn loaùi cho phuứ hụùp vụựi khaỷ naờng nhaọn thửực cuỷa tửứng ủoỏi tửụùng. Caực baứi taọp ụỷ daùng tửứ thaỏp ủeỏn cao ủeồ nhửừng em nhaọn thửực chaọm coự theồ laứm toỏt nhửừng baứi toaựn ụỷ mửực ủoọ trung bỡnh, ủoàng thụứi kớch thớch sửù tỡm toứi vaứ saựng taùo cuỷa nhửừng hoùc sinh khaự. Beõn caùnh ủoự toõi thửụứng xuyeõn hửụựng daón, sửỷa chửừa choó sai cho hoùc sinh, laộng nghe yự kieỏn cuỷa caực em. Cho hoùc sinh ngoaứi laứm vieọc caự nhaõn coứn phaỷi tham gia trao ủoồi nhoựm khi caàn thieỏt. Toõi yeõu caàu hoùc sinh phaỷi tửù giaực, tớch cửùc, chuỷ ủoọng, coự traựch nhieọm vụựi baỷn thaõn vaứ taọp theồ. ẹeồ giaỷi toỏt baứi toaựn tỡm x toõi yeõu caàu hoùc sinh caàn phaỷi naộm ủửụùc nhửừng yeõu caàu cụ baỷn sau : Bửụực ủaàu tieõn nhaọn daùng baứi toaựn. Sau khi nhaọn daùng , neỏu baứi toaựn coự tửứ hai pheựp tớnh trụỷ leõn thỡ ta phaõn tớch thửự tửù thửùc hieọn pheựp toaựn. Sau ủoự ta ủi tỡm x theo trỡnh tửù ngửụùc laùi vụựi trỡnh tửù thửùc hieọn pheựp toaựn. ẹửa baứi toaựn veà daùng cụ baỷn. ẹửa ra moọt pheựp toaựn ủụn giaỷn gioỏng pheựp toaựn cuỷa ủeà baứi ủeồ thaứnh laọp coõng thửực tỡm x. Sau khi tỡm ủửụùc x ta ủi thửỷ laùi. IV. MOÄT SOÁ VÍ DUẽ : Hửụựng daón hoùc sinh giaỷi moọt soỏ vớ duù cuù theồ sau : 1) Pheựp toaựn coọng : a) Daùng cụ baỷn : Vớ duù 1 : Tỡm x bieỏt : 25 + x = 63 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Trong baứi toaựn treõn cho pheựp toaựn gỡ ? + Soỏ ta caàn tỡm laứ gỡ ? + Trong pheựp toaựn coọng muoỏn tỡm moọt soỏ haùng ta laứm theỏ naứo? + Muoỏn bieỏt x=38 ủuựng hay sai ta coự theồ thửỷ laùi baống caựch thay x=38 vaứo bieồu thửực ta coự 25+38=63.Vaọy x=38 laứ ủuựng + Pheựp toaựn coọng. + Soỏ haùng thửự hai. + Laỏy toồng trửứ cho soỏ haùng ủaừ bieỏt. 63 - 25 =38 25 + x = 63 x = 63 - 25 x = 38 b) Daùng naõng cao : Vớ duù 2 : Tỡm x bieỏt : (23 + x ) + 11 = 42 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Trong baứi toaựn treõn cho maỏy pheựp toaựn ? ẹoự laứ nhửừng pheựp tớnh gỡ ? Theo thửự tửù thửùc hieọn pheựp tớnh thỡ ta thửùc hieọn nhử theỏ naứo ? + Thửùc hieọn pheựp tớnh coọng trong ngoaởc trửụực, sau ủoự thửùc hieọn pheựp tớnh coọng ngoaứi daỏu ngoaởc. Vaọy trửụực tieõn ta phaỷi tỡm soỏ haùng (23+x) trong pheựp coọng ngoaứi daỏu ngoaởc trửụực.Muoỏn tỡm soỏ haùng (23+x ) ta laứm sao ? + ẹeỏn ủaõy ta tỡm x ủửụùc chửa? Tỡm x nhử theỏ naứo ? + ẹeồ bieỏt x=8 ủuựng hay sai thửỷ laùi nhử theỏ naứo ? + Hai pheựp toaựn, pheựp toaựn coọng trong ngoaởc vaứ pheựp toaựn coọng phớa ngoaứi. Thửùc hieọn pheựp tớnh coọng trong ngoaởc trửụực, sau ủoự thửùc hieọn pheựp tớnh coọng ngoaứi daỏu ngoaởc. + Laỏy toồng trửứ ủi soỏ haùng ủaừ bieỏt. 42 - 11 = 31 + Ta laỏy toồng trửứ soỏ haùng ủaừ bieỏt. 31- 23 = 8 + Thay x = 8 vaứo bieồu thửực ta coự :(23+8)+11 = 31 +11 = 42. Ta ủửụùc bieồu thửực ủuựng. Vaọy x =8 laứ ủuựng. ( 23 + x ) +11 = 42 23 + x = 42 – 11 23 + x = 31 x= 31 - 23 x= 8 2) Pheựp toaựn trửứ : a) Daùng toaựn cụ baỷn : Vớ duù 3 :Tỡm x bieỏt: 32 - x = 14 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Trong baứi toaựn treõn cho pheựp toaựn gỡ ? + Soỏ ta caàn tỡm laứ x ụỷ vũ tớ naứo ? + Neỏu nhử caực em khoõng nhụự trong pheựp trửứ muoỏn tỡm soỏ bũ trửứ ta laứm sao.Ta coự theồ laỏy moọt pheựp toaựn trửứ ủụn giaỷn ủeồ thửỷ :5-3 =2.Trong pheựp toựan naứy thỡ soỏ naứo laứ soỏ trửứ? + Trong pheựp toaựn treõn ta thaỏy muoỏn tỡm soỏ 3 thỡ ta seừ laỏy 5-2. Coự nghiaừ laứ trong pheựp toaựn trửứ muoỏn tỡm soỏ trửứ ta laứm theỏ naứo? + Trụỷ laùi baứi toaựn tỡm x treõn, vaọy muoỏn tỡm x ta laứm theỏ naứo ? + ẹeồ bieỏt x=18 ủuựng hay sai ta coự theồ thửỷ laùi baống caựch naứo? + Pheựp toaựn trửứ + Soỏ trửứ + 3 laứ soỏ trửứ + Laỏy soỏ bũ trử ứtrửứ ủi hieọu. + Nghúa laứ muoỏn tỡm x ta laỏy 32 -14 =18 + Thay x=18 vaứo bieồu thửực ta coự 32-18=14 .ẹoự laứ moọt bieồu thửực ủuựng neõn giaự trũ cuỷa x =18 laứ ủuựng. 32 - x = 14 x = 32 - 14 x = 18 b) Daùng naõng cao : Vớ duù 4 : 32 – ( x – 13 ) = 15 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Trong baứi toaựn treõn cho maỏy pheựp tớnh ? ẹoự laứ nhửừng pheựp tớnh gỡ ? + Theo thửự tửù thửùc hieọn pheựp tớnh thỡ ta thửùc hieọn nhử theỏ naứo ? + Ta phaỷi tỡm x theo trỡnh tửù nhử theỏ naứo ? + ẹeỏn ủaõy ta tỡm x ủửụùc chửa? Tỡm x nhử theỏ naứo ? + ẹeồ bieỏt x=30 ủuựng hay sai thửỷ laùi nhử theỏ naứo ? + Hai pheựp tớnh, pheựp tớnh trửứ trong ngoaởc vaứ pheựp tớnh trửứ phớa ngoaứi + Thửùc hieọn pheựp tớnh trửứ trong ngoaởc trửụực, sau ủoự thửùc hieọn pheựp tớnh trửứ ngoaứi daỏu ngoaởc. + Ta phaỷi giaỷi quyeỏt pheựp toaựn trửứ ngoaứi daỏu ngoaởc trửụực. Neõn trửụực tieõn ta phaỷi tỡm soỏ trửứ (x-13) trong pheựp trửứ ngoaứi daỏu ngoaởc trửụực. Baống caựch laỏy 32 – 15 =17 + Do x laứ soỏ bũ trửứ neõn tỡm x thỡ ta laỏy hieọu coọng vụựi soỏ trửứ. + Thay x = 30 vaứo bieồu thửực ta coự :32 - (30 - 13 ) = 32 -17 = 15. Ta ủửụùc bieồu thửực ủuựng. Vaọy x =30 laứ ủuựng. 32 - ( x -13 ) = 15 x - 13 =32 – 15 x - 13 = 17 x=17+13 x= 30 3) Pheựp toaựn nhaõn : Vớ duù 5 : Tỡm x bieỏt : 21. x =105 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Baứi toaựn treõn cho pheựp toaựn gỡ ? + Soỏ ta caàn tỡm laứ gỡ ? Trong pheựp toaựn nhaõn muoỏn tỡm moọt thửứa soỏ ta laứm theỏ naứo? + Ta coự theồ thửỷ laùi baống caựch naứo ? + Pheựp toaựn nhaõn. + Thửứa soỏ thửự hai. + Laỏy tớch chia cho thửứa soỏ ủaừ bieỏt105 : 21 = 5 + Thay x = 5 ta coự 21 . 5 =105. Vaọy giaự trũ cuỷa x tỡm ủửụùc laứ ủuựng. 21.x = 105 x = 105 : 21 x=5 4) Pheựp toaựn chia : Daùng cụ baỷn : Vớ duù 6 : Tỡm x bieỏt : 102 : x = 3 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Baứi toaựn treõn cho pheựp toaựn gỡ ? + Soỏ ta caàn tỡm laứ gỡ ? + Trong pheựp toaựn chia neỏu ta khoõng nhụự muoỏn tỡm soỏ chia baống caựch naứo, thỡ ta phaỷi laứm sao? + Ta coự theồ thửỷ laùi baống caựch naứo ? + Pheựp toaựn chia. + Soỏ chia. +Laỏy moọt pheựp toaựn chia ủụn giaỷn ủeồ thửỷ. Vớ duù : 6:3=2. Ta thaỏy muoỏn tỡm soỏ chia laứ 3 ta phaỷi laỏy 6:2. Vaọy muoỏn tỡm soỏ chia ta laỏy soỏ bũ chia chia cho thửụng.102 :3=34 + Thay x = 34 ta coự 102:34 =3. Vaọy giaự trũ cuỷa x tỡm ủửụùc laứ ủuựng. 102 : x = 3 x = 102 : 3 x = 34 b) Daùng naõng cao : Vớ duù 7 : Tỡm x bieỏt : 206 : ( x:35 ) = 103 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Trong baứi toaựn treõn cho maỏy pheựp tớnh ? ẹoự laứ nhửừng pheựp tớnh gỡ ? + Theo thửự tửù thửùc hieọn pheựp tớnh thỡ ta thửùc hieọn nhử theỏ naứo ? + ẹoỏi vụựi daùng toaựn tỡm x thỡ ta phaỷi laứm nhử theỏ naứo ? + Trong pheựp toaựn chia muoỏn tỡm soỏ chia ta laứm nhử theỏ naứo? + ẹeỏn ủaõy ta tỡm x nhử theỏ naứo? + Muoỏn bieỏt x = 2 ủuựng hay sai ta laứm theỏ naứo. + Hai pheựp tớnh, pheựp tớựnh chia trong ngoaởc vaứ pheựp tớnh chia phớa ngoaứi + Thửùc hieọn pheựp tớnh chia trong ngoaởc trửụực, sau ủoự thửùc hieọn pheựp tớnh chia ngoaứi daỏu ngoaởc. + Thửc hieọn theo trỡnh tửù ngửụùc lai. Tỡm soỏ chia (x :35) trong pheựp chia ngoaứi daỏu ngoaởc trửụực + Laỏy soỏ bũ chia chia cho thửụng. 206 : 103 = 2 + Muoỏn tỡm soỏ bũ chia x ta laỏy thửụng nhaõn vụựi soỏ chia. 35.2=70 + Thay x=70 vaứo baứi toaựn ta ủửụùc 206 : (70 :35) = 206 : 2 = 103. Vaọy giaự trũ x = 70 laứ ủuựng. 206 : ( x :35 ) = 103 x : 35 = 206:103 x : 35 = 2 x = 2 . 35 x = 70 5) Baứi toaựn hoón hụùp : Vớ duù 8: Tỡm x bieỏt : 108 : ( 47 – 2x ) + 28 = 40 Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Noọi dung + Trong baứi toaựn treõn cho maỏy pheựp tớnh? ẹoự laứ nhửừng pheựp tớnh gỡ ? + Neỏu nhử thửc hieọn theo thửự tửù thỡ ta seừ thửùc hieọn pheựp tớnh naứo trửụực? + Ta tỡm x theo trỡnh tửù nhử theỏ naứo ? + Bửụực tieỏp theo ta laứm gỡ ? + Bửụực tieỏp theo ta laứm gỡ ? + Tỡm x nhử theỏ naứo ? + Thửỷ laùi nhử theỏ naứo ? + Goàm boỏn pheựp tớnh nhaõn vụựi trửứ trong ngoaởc vaứ chia vụựi coọng ngoaứi daỏu ngoaởc. + Pheựp tớnh nhaõn trong ngoaởc trửụực, roài ủeỏn trửứ trong ngoaởc roài ủeỏn chia ngoaứi ngoaởc vaứ cuoỏi cuứng laứ coọng ngoaứi daỏu ngoaởc. + ẹoỏi vụựi daùng toaựn tỡm x thỡ ta phaỷi laứm theo trỡnh tửù ngửụùc laùi. Nghúa laứ ta phaỷi giaỷi quyeỏt pheựp toaựn coọng ngoaứi daỏu ngoaởc trửụực . phaỷi tỡm soỏ haùng thửự nhaỏt 108 : ( 47 –2x ) trửụực. Baống caựch laỏy toồng trửứ cho soỏ haùng ủaừ bieỏt. 40 –28 = 12 + Tỡm soỏ chia (47-2x). Baốứng caựch laỏy soỏ bũ chia chia cho thửụng108:12=9 + Tỡm soỏ trửứ 2x baống caựch laỏy soỏ bũ trửứ trửứ cho hieọu. 47 – 9 = 38 + Laỏy tớch chia cho thửứa soỏ ủaừ bieỏt. 38 :2 = 19 + Thay x = 19 ta ủửụùc : 108: (47 –2.19) +28 =108 : (47-38) +28 =108 : 9 + 28 =12 + 28 = 40 Vaọy giaự trũ x=19 laứ ủuựng 108 :(47-2x) + 28 = 40 108:(47 - 2x) = 40 - 28 108 : (47 - 2x) = 12 47 - 2x = 108 : 12 47 - 2 x = 9 2x = 47 - 9 2x = 38 x = 38 : 2 x = 19 V. KEÁT QUAÛ. - Toõi ủaừ duứng phửụng phaựp naứy thửùc hieọn ủoỏi vụựi lụựp 6A2 vaứ lụựp 6A4. Maởc duứ hai lụựp naứy coự raỏt nhieàu hoùc sinh yeỏu nhửng vụựi sửù hửụựng daón cuỷa toõi caực em hửựng thuự hoùc taọp vaứ tieỏp thu baứi toỏt. Nhửừng em hoùc sinh trung bỡnh vaứ yeỏu thỡ tieỏn boọ roừ reọt. Baỷng thoỏng keõ Lụựp Chaỏt lửụùng hs khi chửa sửỷ duùng phửụng phaựp Chaỏt lửụùng hs khi ủaừ sửỷ duùng phửụng phaựp 6A2 Gioỷi 0%; Khaự 5%; Trung bỡnh 60%, Yeỏu – Keựm 35% Gioỷi 10%; Khaự 30%; Trung bỡnh 55%, Yeỏu – Keựm 5% 6A4 Gioỷi 1%; Khaự 7%; Trung bỡnh 70%, Yeỏu – Keựm 22% Gioỷi 12%; Khaự 32%; Trung bỡnh 50%, Yeỏu – Keựm 6% VI. KEÁT LUAÄN: Ngaứy nay, phửụng phaựp daùy hoùc ụỷ baọc THCS noựi chung vaứ ụỷ lụựp 6 noựi rieõng ủaừ coự nhieàu bieỏn ủoồi tớch cửùc. ẹieàu kieọn veà vaọt chaỏt ngaứy caứng ủửụùc naõng leõn roừ reọt. Nhửng ủeồ ủaùt ủửụùc keỏt quỷa toỏt yeõu caàu moói giaựo vieõn phaỷi ủaàu tử nhieàu thụứi gian cho vieọc soaùn baứi vaứ ủaởc bieọt laứ phaỷi taọn tuùy vụựi coõng vieọc, heỏt loứng vỡ hoùc sinh thaõn yeõu. Tuy toõi ủaừ coự raỏt nhieàu coỏ gaộng nhửng chaộc ủeà taứi cuỷa toõi khoõng traựnh khoỷi nhửừng thieỏu soựt. Toõi traõn troùng taỏt caỷ nhửừng yự kieỏn pheõ bỡnh, ủoựng goựp cuỷa caỏp treõn vaứ ủoàng nghieọp ủeồ ủeà taứi cuỷa toõi ngaứy caứng hoaứn thieọn hụn vaứ coự theồ aựp duùng roọng raừi trong ngaứnh. ẹũnh An, ngaứy 2 thaựng 03 naờm 2006. Ngửụứi thửùc hieọn Traàn Quang Tuự