Bài giảng Tiết 23 dãy hoạt động hóa học của kim loại

Tiết 23 DÃY HOẠT ĐỘNG HÓA HỌC CỦA KIM LOẠI A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - HS biết dãy hoạt động hoá học của kim loại : K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, (H), Cu, Ag, Au - Ý nghĩa dãy hoạt động hoá học của kim loại. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng quan sát hiện tượng, biết cách tiến hành nghiên cứu một số thí nghiệm đối chứng để rút ra kim loại hoạt động mạnh, yếu từ đó rút ra cách sắp xếp của dãy hoạt động hóa học của kim loại - BiÕt rót ra ý nghÜa cña d·y ho¹t ®éng ho¸ häc cña mét sè kim lo¹i tõ c¸c thÝ nghiÖm vµ ph¶n øng ®· biÕt. - ViÕt ®­îc c¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc chøng minh cho tõng ý nghÜa cña d·y ho¹t ®éng ho¸ häc c¸c kim lo¹i. - B­íc ®Çu vËn dông ý nghÜa d·y ho¹t ®éng ho¸ häc cña kim lo¹i ®Ó xÐt ph¶n øng cụ thể với dung dịch Axit, với nước và với dung dịch muối . 3.Giáo dục: Giáo dục tính cẩn thận, nghiêm túc trong thực hành hoá học. B. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC: 1. Hóa chất và dụng cụ: Đồ dùng dạy học cho mỗi nhóm + Cốc thuỷ tinh, ống nghiệm, ống hút, khay, giá ống nghiệm + Đinh sắt, dây Cu, Na, Ag, dung dịch CuSO4, FeSO4, HCl, phenolphtalein, dung dịch AgNO3, nước 2. Các đồ dùng khác: Bảng phụ nhóm, bút dạ, phấn màu III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1. Kiểm tra bài cũ (7’): Quan sát thí nghiệm, nêu hiện tượng và viết phương trình hóa học khi: Cho đinh sắt vào dung dịch CuSO4 Cho dây đồng vào dung dịch FeSO4 Trả lời: Thí nghiệm Hiện tượng và PTHH Cho đinh sắt vào dung dịch CuSO4 Có kim loại màu đỏ bám ngoài đinh sắt PTHH: Fe + CuSO4 → FeSO4 + Cu Cho dây đồng vào dung dịch FeSO4 Không có hiện tượng gì 2.Vào bài (1’): Qua kết quả của thí nghiệm trên ta thấy trong phản ứng hóa học, các kim loại phản ứng không giống nhau. Mức độ hoạt động hóa học khác nhau của các kim loại được thể hiện như thế nào? Có thể dự đoán được phản ứng của kim loại với các chất khác hay không? Bài học hôm nay sẽ giúp các em trả lời các câu hỏi đó. 3. Hoạt động của giáo viên và học sinh: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung - H­íng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm 1: + Cho mét mÈu ®ång vµo èng nghiÖm 1 ®ùng 2ml dung dÞch AgNO3. + Cho mét mÈu d©y b¹c vµo èng nghiÖm 2 ®ùng 2ml dung dÞch CuSO4. - Yêu cầu HS quan sát, ghi lại hiện tượng và giải thích hiện tượng. - Gäi HS nªu hiÖn t­îng quan s¸t ®­îc. - HiÖn t­îng ®ã chøng tá ®iÒu g×? - Gäi HS lªn b¶ng viÕt PTHH - Nh­ vËy Cu ®· ®Èy Ag ra khái dung dÞch muèi cßn Ag kh«ng ®Èy ®­îc Cu ra khái dung dÞch muèi. - So s¸nh møc ®é ho¹t ®éng cña Cu víi Ag? - XÕp 2 kim lo¹i trªn theo chiÒu ho¹t ®éng hãa häc gi¶m dÇn - H­íng dÉn HS lµm thÝ nghiÖm 2: Cho mét chiÕc ®inh s¾t, mét l¸ ®ång vµo èng nghiÖm 1 vµ èng nghiÖm 2 chøa dung dÞch HCl. - GV l­u ý HS: Khi th¶ ®inh s¾t vµo èng nghiÖm ph¶i ®Ó ®inh s¾t tr­ît theo thµnh èng nghiÖm xuèng, kh«ng th¶ ®inh th¼ng xuèng ®¸y èng nghiÖm lµm vì èng. - Yêu cầu HS làm thí nghiệm theo nhóm, quan sát, ghi lại hiện tượng và giải thích hiện tượng. - Gäi ®¹i diÖn nhãm nªu hiÖn t­îng quan s¸t ®­îc. - HiÖn t­îng ®ã chøng tá ®iÒu g×? - Gäi HS lªn b¶ng viÕt PTHH - Nh­ vËy s¾t ®· ®Èy H ra khái dung dÞch axit cßn ®ång kh«ng ®Èy ®­îc H ra khái dung dÞch axit. - Tõ ®ã rót ®­îc ra kÕt luËn g×? - Chän H lµm ranh giíi s¾p xÕp 2 kim lo¹i trªn theo chiÒu ho¹t ®éng hãa häc gi¶m dÇn - H­íng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm 3: Cho mét chiÕc ®inh s¾t, mét mÈu Na vµo 2 cèc n­íc cÊt riªng biÖt 1 vµ 2 - Yêu cầu HS quan sát, ghi lại hiện tượng và giải thích hiện tượng. - Gäi HS nªu hiÖn t­îng quan s¸t ®­îc. - HiÖn t­îng ®ã chøng tá ®iÒu g×? - Gäi HS lªn b¶ng viÕt PTHH - Nh­ vËy Na ph¶n øng ®­îc víi n­íc t¹o thµnh dung dÞch kiÒm lµm dung dÞch phenolphatalein kh«ng mµu chuyÓn thµnh mµu ®á. Fe kh«ng ph¶n øng ®­îc víi n­íc. - Tõ ®ã rót ®­îc ra kÕt luËn g×? - XÕp 2 kim lo¹i trªn theo chiÒu ho¹t ®éng hãa häc gi¶m dÇn - Tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, s¾p xÕp c¸c kim lo¹i theo chiÒu gi¶m dÇn møc ®é ho¹t ®éng hãa häc. - B»ng nhiÒu thÝ nghiÖm hãa häc kh¸c nhau ng­êi ta s¾p xÕp c¸c kim lo¹i trªn thµnh d·y theo chiÌu møc ®é hãa häc gi¶m dÇn gäi lµ d·y ho¹t ®éng hãa häc cña kim lo¹i: K, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, H, Cu, Ag, Au - Ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm nhá hoµn thµnh. - ChiÕu néi dung phiÕu häc tËp lªn mµn h×nh - Gäi ®¹i diÖn nhãm tr¶ lêi - Rót ra ý nghÜa cña d·y ho¹t ®éng hãa häc cña kim lo¹i - Theo dâi GV tiÕn hµnh thÝ nghiÖm - HS quan sát, ghi lại hiện tượng và giải thích hiện tượng. - HS nªu hiÖn t­îng quan s¸t ®­îc - Lªn b¶ng viÕt PTHH - L¾ng nghe, ghi nhí th«ng tin - Fe m¹nh h¬n Ag - Cu, Ag - Theo dâi GV h­íng dÉn c¸c b­íc tiÕn hµnh - L¾ng nghe, ghi nhí th«ng tin - C¸c nhãm HS lµm thÝ nghiÖm quan sát, ghi lại hiện tượng và giải thích hiện tượng. - §¹i diÖn mét sè nhãm nªu hiÖn t­îng quan s¸t ®­îc - Lªn b¶ng viÕt PTHH - L¾ng nghe, ghi nhí th«ng tin - Fe m¹nh h¬n Cu - Fe, H, Cu - Theo dâi GV tiÕn hµnh thÝ nghiÖm - HS quan sát, ghi lại hiện tượng và giải thích hiện tượng. - HS nªu hiÖn t­îng quan s¸t ®­îc - Lªn b¶ng viÕt PTHH - L¾ng nghe, ghi nhí th«ng tin - Na m¹nh h¬n Fe - Na, Fe - Lªn b¶ng tr¶ lêi - S¾p xÕp nh­ sau: Na, Fe, H, Cu, Ag. - Ghi vë - Th¶o luËn nhãm nhá, hoµn thµnh phiÕu häc tËp - §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi c©u hái hoµn thµnh phiÕu häc tËp. I. D·y ho¹t ®éng hãa häc cña kim lo¹i ®­îc x©y dùng nh­ thÕ nµo?(20’) 1. ThÝ nghiÖm 1: Hiªn t­îng: - ë èng nghiÖm 1: cã chÊt r¾n mµu x¸m b¸m vµo d©y ®ång, dung dÞch chuyÓn thµnh mµu xanh - ë èng nghiÖm 2: kh«ng cã hiÖn t­îng g×. NhËn xÐt: - §ång ®Èy ®­îc b¹c ra khái dung dÞch muèi b¹c Cu + 2AgNO3 à Cu(NO3)2 + 2Ag B¹c kh«ng mµu ®Èy ®­îc ®ång ra khái dung dÞch muèi. KÕt luËn: §ång ho¹t ®éng ho¸ häc m¹nh h¬n b¹c ta xÕp ®ång ®øng tr­íc b¹c: Cu, Ag. 2. ThÝ nghiÖm 2: HiÖn t­îng: - ë èng nghiÖm 1: cã nhiÒu bät khÝ tho¸t ra. - ë èng nghiÖm 2: kh«ng cã hiÖn t­îng g×. NhËn xÐt: S¾t ®Èy ®­îc hi®ro ra khái axit Fe + 2HCl à FeCl2 + H2 §ång kh«ng ®Èy ®­îc hi®ro ra khái dung dÞch axit. KÕt luËn: Ta xÕp s¾t ®øng tr­íc hi®ro, ®ång ®øng sau hi®ro: Fe, H, Cu. 3. ThÝ nghiÖm 3 * Nªu hiÖn t­îng ë thÝ nghiÖm 1 + ë cèc 1: - Na ch¹y nhanh trªn m¾t n­íc, cã khÝ tho¸t ra. - Dung dÞch cã mµu ®á. + ë cèc 2: - Kh«ng cã hiÖn t­îng g×. NhËn xÐt: Na ph¶n øng víi n­íc sinh ra dung dÞch baz¬ nªn lµm cho phenolphthalein ®æi sang mµu ®á. 2Na + 2H2O à 2NaOH + H2 * KÕt luËn: Natri ho¹t ®éng ho¸ häc m¹nh h¬n s¾t. Ta xÕp natri ®øng tr­íc s¾t: Na, Fe. * D·y ho¹t ®éng ho¸ häc cña mét sè kim lo¹i: K. Na, Mg, Al, Zn, Fe,Pb, H,Cu, Ag, Au. II. D·y ho¹t ®éng ho¸ häc cña kim lo¹i cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo?(7’) 1) Møc ®é ho¹t ®éng cña c¸c kim lo¹i gi¶m tõ tr¸i qua ph¶i. 2) Kim lo¹i ®øng tr­íc Mg ph¶n øng víi n­íc ë ®iÒu kiÖn th­êng t¹o thµnh kiÒm vµ gi¶i phãng hi®ro. 3) Kim lo¹i ®øng tr­íc H ph¶n øng víi mét sè dung dÞch axit (HCl, H2SO4 lo·ng…) gi¶i phãng khÝ hi®ro. 4) Kim lo¹i ®øng tr­íc ( trõ Na, K) ®Èy ®­îc kim lo¹i ®øng sau ra khái dung dÞch muèi. D. luyÖn tËp vµ cñng cè: 1. Tãm t¾t néi dung chÝnh: 2. LuyÖn tËp Bµi 1: Cho 8.8g hçn hîp Mg vµ Cu t¸c dông víi dung dÞch HCl võa ®ñ thÊy cã 2,24l khÝ tho¸t ra ë ®ktc. TÝnh khèi l­îng mçi kim lo¹i cã trong hçn hîp ban ®Çu. Gi¶i Mg + 2HCl → MgCl2 + H2↑ nH2=V22,4=2,2422,4=0,1 mol ⟹nMg=0,1 mol ⟹mMg=0,1.24=2,4 g ⟹mCu=8,8-2,4=6,4 g 3. H­íng dÉn tù häc: Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i trong SGK vµ VBT