Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Thang độ Richter và các trận động đất các khái niệm cơ bản

Thang độ RichterVà các trận động đấtCác Khái niệm cơ bảnThang độ đo động đấtHình ảnh minh hoạ nóng bỏngKhái niệm sơ bộ về động đấtBình thường tuy rất chậm, mặt đất vẫn luôn chuyển động và động đất xảy ra khi ứng suất cao hơn sức chịu đựng của vật chât vỏ trái đất. Hầu hết động đất xảy ra tại các đường ranh giới của các đĩa kiến tạo chia ra quyển đá của trái đất (các nhà khoa học thường dùng dữ kiện về vị trí các trận động đất để tìm ra những ranh giới này). Những trận động đất xảy ra tại ranh giới được gọi là động đất xuyên đĩa và những trận động đất xảy ra trong một đĩa (hiếm hơn) được gọi là động đất trong đĩa.Nhiều động đất, đặc biệt là những trận xảy ra dưới đáy biển, có thể gây ra sóng thần, có thể vì đáy biển bị biến thể hay vì đất lở dưới đáy biển gây ra Động đất hay địa chấn là một sự rung chuyển (chuyển động) của mặt đất, thường là kết quả của sự chuyển động của các phay (geologic fault) hay những bộ phận đứt gãy trên vỏ của Trái Đất cấu tạo chủ yếu từ chất rắn.Thang độ RichterThang độ Richter là chỉ số để xác định sức tàn phá của các cơn động đất hay còn gọi là địa chấn.Thang độ Richter là một thang lôgarit với đơn vị là độ Richter. Độ Richter tương ứng với loga thập phân của biên độ những sóng địa chấn đo ở 100 km cách tâm chấn động của cơn động đất.Độ Richter được tính như sau: ML = logA - logAo, với A là biên độ tối đa đo được bằng địa chấn kế và Ao là một biên độ chuẩn.Thang đo Richter được Charles Francis Richter đề xuất vào năm 1935.Hiểu thêm về Thang độ RichterTheo thang Richter, biên độ của một trận động đất có độ Richter 6 mạnh bằng 10 lần biên độ của một trận động đất có độ Richter 5. Năng lượng được phát ra bởi trận động đất có độ Richter 6 bằng khoảng 31 lần năng lượng của trận động đất có độ Richter 5.Sức tàn phá nghiêm trọng trên những diện tích to lớnDưới đây là bảng liệt kê mưc độ Đ ĐMô tảĐộ RichterTác hạiTần số xảy rakhông đáng kểnhỏ hơn 2,0động đất thật nhỏ, không cảm nhận đượckhoảng 8.000 mỗi ngàythật nhỏ2,0-2,9thường không cảm nhận nhưng đo đượckhoảng 1.000 mỗi ngàynhỏ3,0-3,9cảm nhận được nhưng ít khi gây thiệt hạikhoảng 49.000 mỗi nămnhẹ4,0-4,9rung chuyển đồ vật trong nhà. Thiệt hại khá quan trọng.khoảng 6.200 mỗi nămtrung bình5,0-5,9có thể gây thiệt hại nặng cho những kiến trúc không theo tiêu chuẩn phòng ngừa địa chấn. Thiệt hại nhẹ cho những kiến trúc xây cất đúng tiêu chuẩn.khoảng 800 mỗi nămmạnh6,0-6,9có sức tiêu hủy mạnh trong những vùng đông dân trong chu vi 180 km bán kính.khoảng 120 mỗi nămrất mạnh7,0-7,9có sức tàn phá nghiêm trọng trên những diện tích to lớn.khoảng 18 mỗi nămcực mạnh8,0-8,9có sức tàn phá vô cùng nghiêm trọng trên những diện tích to lớn trong chu vi hàng trăm km bán kính.khoảng 1 mỗi nămcực kỳ mạnh9,0-9,9Sức tàn phá vô cùng lớnkhoảng 1 mỗi 20 nămkinh hoàng10+Có thể gây ra Ngày Tận ThếCó thể không xảy raHiểu thêm về Thang độ RichterThang Richter là một thang mở và không có giới hạn tối đa. Trong thực tế, những trận động đất có độ Richter vào khoảng 4,0 - 4,9 thì có thể làm rung chuyển đồ vật trong nhà gây thiệt hại đáng kể; Những trận động đất có độ Richter vào khoảng 6,0 - 6,9 có sức tiêu hủy mạnh trong những vùng đông dân trong chu vi bán kính 180 km; Nếu lớn hơn hoặc bằng 9 là những trận động đất kinh khủng. Hình ảnh minh hoạ về động đấtNhiều ngôi nhà ở thành phố L'Aquila -Italia biến thành gạch vụn địa chấn đã tạo thành chiếc hố sâu khổng lồ ngay trên đường phố L'Aquila. sau trận động đất năm . Trận động đất ở Nhật bản 3/2011Vụ nổ ở nhà máy điện hạt nhân tại tỉnh Fukushima sáng ngày 13/3/2011. Ảnh: AFP. Xe hơi bị cháy trụi ở cảng Hitachi Harbor, đông bắc Nhật Bản. (Ảnh: Reuters)Thang độ động đất của MỹVì thang Richter cũ không thích hợp với các trận động đất có độ lớn hơn 6,8.Nên phần nhiều độ lớn được tính ngày nay thực sự là tính toán theo thang độ lớn mô men. Trung tâm Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS) không sử dụng thang này đối với các trận động đất có cường độ nhỏ hơn 3,5.Cảm ơn bạn đã quan tâm Sưu tầm và giới thiệu Phạm Huy Hoạt