Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 14: Định luật I Niutơn

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 10A1Kiểm tra bài cũEm hãy nêu khái niệm lực ? Thế nào là tổng hợp lực ? Hợp lực là gì ?Trả lời: 1. Lực là đại lượng véc tơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật biến dạng 2. -Tổng hợp lực là thay thế nhiều lực tác dụng đồng thời vào một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt như tác dụng của toàn bộ những lực ấy. - Lực thay thế này gọi là hợp lực.Các em hãy quan sát và giải thích hiên tượng ?Quan sátHòn bi đang đứng yên, nếu ta dùng tay tác dụng một lực lên nó thì nó chuyển động, nếu tay ngừng tác dụng thì hòn bi chuyển động được một đoạn thì dừng lại.Vậy muốn duy trì vận tốc không đổi của một vật thì phải làm gì?®Þnh luËt i niut¬nBµi 14Quan niÖm cña A-ri-xt«t Muốn cho một vật duy trì được vận tốc không đổi thì phải có vật khác tác dụng lên nó ( tức là quan niệm lực lµ nguyªn nh©n duy tr× chuyÓn ®éng cña vËt)2. Thí nghiệm lịch sử của Ga-li-lêThí nghiêm kiểm tra.- Dụng cụ: + Hai máng nghiêng 1 và 2, rất trơn và nhẵn.+ Một hòn bi- Tiến hành1 A21 A21 AHãy so sánh quãng đường hòn bi đi được trên máng 2 khi giảm bớt góc nghiêng α của máng 2Em có suy đoán gì về chuyển động của hòn bi nếu máng 2 rất nhẵn và nằm ngang?1Ga-li-lê suy đoán: Nếu máng 2 rất nhẵn và nằm ngang thì hòn bi sẽ lăn với vận tốc không đổi mãi mãiĐỊNH LUẬT I NIU-TƠNBµi 14Quan niÖm cña A-ri-xt«t Muốn cho một vật duy trì được vận tốc không đổi thì phải có vật khác tác dụng lên nó ( tức là quan niệm lực lµ nguyªn nh©n duy tr× chuyÓn ®éng cña vËt)2. ThÝ nghiÖm lÞch sö cña Ga-li-lª Ga-li-lê cho rằng : NÕu ta có thể lo¹i trõ ®­îc c¸c t¸c dông c¬ häc lªn mét vËt th× vËt sÏ chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu víi vËn tèc vèn cã cña nã( tức là quan niệm là lực không phải nguyên nhân duy trì chuyển động) H·y so s¸nh quan niÖm cña Ga-li-lª víi quan niÖm cña A-ri-xt«t .Quan niÖm cña Ga-li-lª lµ ®óng .Quan niÖm cña A-ri-xt«t lµ sai .Tìm các lực tác dụng lên hòn bi đang nằm yên trên mặt bàn nằm ngang ?PNTìm các lực tác dụng lên hòn bi đang chuyển động thẳng đều trên mặt phẳng nằm ngang?(Bỏ qua ma sát)PNTrong hai trường hợp trên các lực tác dụng lên vật có hợp lực bằng bao nhiêu?PNPNTrong hai trường hợp trên.Nếu ta không tác dụng gì lên lên viên bi. Em có nhận xét gì về trạng thái của viên bi đang đứng yên và trạng thái của viên bi đang chuyển động thẳng đều?Em có nhận xét gì về vận tốc của viên bi đang đứng yên và vận tốc của viên bi đang chuyển động thẳng đều?ĐỊNH LUẬT I NIU-TƠNBµi 14Quan niÖm cña A-ri-xt«t Muốn cho một vật duy trì được vận tốc không đổi thì phải có vật khác tác dụng lên nó ( tức là quan niệm lực lµ nguyªn nh©n duy tr× chuyÓn ®éng cña vËt)2. ThÝ nghiÖm lÞch sö cña Ga-li-lª Ga-li-lê cho rằng : NÕu ta có thể lo¹i trõ ®­îc c¸c t¸c dông c¬ häc lªn mét vËt th× vËt sÏ chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu víi vËn tèc vèn cã cña nã( tức là quan niệm là lực không phải nguyên nhân duy trì chuyển động) 3. §Þnh luËt I Niu-t¬n- §Þnh luËt I Niu-t¬n: NÕu mét vËt kh«ng chÞu t¸c dông cña lùc nµo hoÆc chÞu t¸c dông cña c¸c lùc cã hîp lùc b»ng 0, th× nã gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i ®øng yªn hoÆc chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu . VËt kh«ng chÞu t¸c dông cña vËt nµo kh¸c gäi lµ vËt c« lËpMABQRNThí nghiệm trên đệm không khí-Thí nghiệm minh họaXét một vật đang đứng yên hoặc đang chuyển động thẳng đều.Theo định luât I- Niu tơn nếu không tác dụng gì lên vật thì nó dữ nguyên trạng thái đứng yên hoặc chuyển động thẳng đềuEm có nhận xét gì về xu hướng của vật đứng yên?Em có nhận xét gì về xu hướng của vật đang chuyển động thẳng đều?Em có nhận xét gì về vận tốc của vật đứng yên hoặc chuyển động thẳng đều ?Mỗi vật đều có xu hướng bảo toàn vận tốc của mình. Tính chất đó gọi là quán tính4. ý nghÜa cña ®Þnh luËt I Niu-t¬nMäi vËt ®Òu cã qu¸n tÝnh Quán tính là tính chất của mọi vật có xu hướng bảo toàn vận tốc cả về hướng và độ lớnQu¸n tÝnh cã hai biÓu hiÖn:- Xu h­íng gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i ®øng yªn. Ta nãi c¸c vËt cã "tÝnh ×".- Xu h­íng gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu. Ta nãi c¸c vËt chuyÓn ®éng cã "®µ". Với ý nghĩa này:+ §Þnh luËt I Niu-t¬n cßn ®­îc gäi lµ ®Þnh luËt qu¸n tÝnh.+ ChuyÓn ®éng th¼ng ®Òu ®­îc gäi lµ chuyÓn ®éng theo qu¸n tÝnh .Gia tốc của một vật đứng yên và vật chuyển động thẳng đều bằng bao nhiêu?b) Tån t¹i hÖ quy chiÕu qu¸n tÝnh. Hệ quy chiếu quán tính là hệ quy chiếu mà trong đó vật cô lập có gia tốc bằng 0. Trong nhiÒu bµi to¸n, cã thÓ coi gÇn ®óng hÖ quy chiÕu g¾n víi mÆt ®Êt lµ hÖ quy chiÕu qu¸n tÝnh .Vận dụng trong thực tiễn đời sốngKhi các em học sinh đi xe đạp. Tại sao không nên rẽ quá gần trước mũi xe ô tô đang lao tới?Khi hai người đang đi xe máy , thì tạm dừng lại, nếu người ngồi sau chưa chuẩn bi mà người ngồi trước tăng ga đột ngột thì hiện tượng gì sẽ xảy ra? Vì sao? Nêu cách phòng tránh?1. T¹i sao ë nhiÒu n­íc l¹i b¾t buéc ng­êi l¸i xe vµ nh÷ng ng­êi ngåi trªn xe «t« kho¸c mét ®ai b¶o hiÓm vßng qua ngùc, hai ®Çu mãc vµo ghÕ ngåi ?2. Xe «t« rÏ quÆt sang ph¶i, ng­êi ngåi trong xe bÞ x« vÒ phÝa nµo? T¹i sao?3. Muèn rò bôi quÇn ¸o, tra bóa vµo c¸n, th«ng bót m¸y bÞ t¾c mùc ta cÇn cÇn thao t¸c nhanh nh­ thÕ nµo? T¹i sao?4. T¹i sao mét vËn ®éng viªn muèn ®¹t thµnh tÝch cao m«n nh¶y xa th× l¹i ph¶i tËp luyÖn ch¹y nhanh ?5. NÕu mét vËt ®ang chuyÓn ®éng mµ tÊt c¶ c¸c lùc t¸c dông vµo nã bçng nhiªn ngõng t¸c dông th×A. vËt lËp tøc dõng l¹i .B. vËt chuyÓn ®éng chËm dÇn råi dõng l¹i .C. vËt chuyÓn ®éng chËm dÇn trong mét thêi gian, sau ®ã sÏ chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu .D. vËt chuyÓn ngay sang tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu .Quán tính là gì?Hãy cho biết những biểu hiện của quán tính?