Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 41: Mô men của lực . Điều kiện cân bằng của một vật có trục quay cố định

Ngµy so¹n : 13/01/08 G/v. ®ç Quang S¬n TiÕt : 41 Bµi:m« men cña lùc . ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña mét vËt cã trôc quay cè ®Þnh A/ Môc tiªu: 1.Kiến thức: - Biết được định nghĩa momen lực, công thức tính momen lực trong trường hợp lực vuông góc với trục quay. - Biết điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố định. - Vận dụng giải thích một số hiện tượng vật lí và một số bài tập đơn giản. 2.Kỹ năng: - Phân tích lực tác dụng lên vật rắn. - Vận dụng giải thích các hiện tượng và giải bài tập. B/ChuÈn bÞ: 1.Giáo viên - Biên soạn các câu hỏi kiểm tra bài cũ; củng cố bài giảng dưới dạng trắc nghiệm theo nội dung câu hỏi 1-4 SGK. - Chuẩn bị thí nghiệm theo hình 29.3 SGK. - GV có thể biên soạn các c/h- trắc nghiệm cho phần kiểm tra bài cũ và củng cố bài - Chuẩn bị những hình ảnh cân bằng của các vật. - Mô phỏng các lực cân bằng theo các hình vẽ 2.Học sinh - Ôn tập các kiến thức về đòn bẩy. C/TiÕn tr×nh D¹y- Häc: Ho¹t ®éng 1: kiÓm tra bµi cò ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Đặt câu hỏi cho HS. Cho HS lấy ví dụ. Nhận xét các câu trả lời. Nhí l¹i c©u kiÕn thøc tr¶ lêi c/ hái cña g/v -Quy tắc hợp lực của hai lực song song cùng chiều. Momen ngẫu lực? Ho¹t ®éng 2: NhË n xÐt vÒ t¸c dông cña mét lùc lªn mét vËt r¾n cã trôc quay cè ®Þnh ... Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Cho HS đọc SGK, xem hình vẽ, thảo luận trả lời câu hỏi. Nhận xét cách trình bày. Rút ra kết luận --LÊy mét sè vÝ dô trong ®êi sèng ®Ó minh häa cho kÕt luËn trªn -Đọc phần 1, xem hình H29.1 Thảo luận: Tác dụng làm quay của lực phụ thuộc vào yếu tố nào? Trình bày kết quả? - Quan sát thí nghiệm H 29.2 - ®Ó HiÓu ®­îc tác dụng làm quay của một lực lên vật rắn có trục quay cố định từ trạng thái đứng yên không những phụ thuộc vào độ lớn của lực mà còn phụ thuộc khoảng cách từ trục quay tới giá ( tay đòn) của lực. Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 3: M« men cña lùc ®èi víi mét trôc quay ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Cùng HS làm thí nghiệm, ghi kết quả thí nghiệm. Hướng dẫn HS rút ra kết luận. Vẽ hình H 29.4, nêu câu hỏi C1. Nhận xét các câu trả lời. Cho HS đọc SGK. Yêu cầu HS trình bày định nghĩa. Nêu ý nghĩa vật lý của momen. - Quan sát thí nghiệm H 29.3 - Theo dõi kết quả thí nghiệm - Nhận xét kết quả về tác dụng làm quay của lực để đưa ra khái niệm momen của lực. Xem hình H 29.4. - Trả lời câu hỏi C1. - Đọc phần 2.b, trình bày định nghĩa momen của lực. - Nhí ®Ó vËn dông ®­îc c«ng thøc tÝnh m« men lùc : M=Fd +HiÓu c¸ch x¸c ®Þnh t©y ®ßn (d) cña lùc +. Ph¸t biÓu ®­îc qui t¾c m« men - Đ/vị của momen lực, ý nghĩa v/ lí của nó? Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 4: .§iÒu kiÖn c©n b»ng cña vËt r¾n cã trôc quay cè ®Þnh ....... Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Cho HS xem hình, thảo luận. Nêu câu hỏi C2. Nhận xét kết quả. Yªu cÇu h/s : +. Ph¸t biÓu ®­îc qui t¾c m« men +. ViÕt vµ vËn dông ®­îc biÓu thøc cña qui t¾c m« men -. +. Ph¸t biÓu ®­îc qui t¾c m« men vµ nhí ®­îc biÓu thøc cña qui t¾c m« men * tổng momen của các lực có khuynh hướng làm vật quay theo một chiều phải bằng tổng momen của các lực có khuynh hướng làm vật quay theo chiều ngược lại. * Nếu quy ước momen lực làm vật quay ngược chiều kim đồng hồ có giá trị dương, cùng chiều kim đồng hồ có giá trị âm , thì: M1+M2+...=0 Với M1, M2 ... là momen của tất cả các lực đặt lên vật. Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 5: øng dông ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß -Cho HS xem hình, thảo luận. Nêu câu hỏi C2. Nhận xét kết quả. -Đọc phần 4, mô tả hoạt động của cân đĩa, cuốc chim hình H 29.5,H 29.6 -Trả lời câu hỏi C2. Ho¹t ®éng 6: Cñng cè vËn dông ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Yêu cầu:Nêu câu hỏi. Nhận xét câu trả lời cua các nhóm. Yêu cầu:HS trình bày đáp án. - Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi trắc nghiệm theo nội dung câu 1-4(SGK); bài tập 1 (SGK). - Làm việc cá nhân giải bài tập 2(SGK Ho¹t ®éng 7: H­íng dÉn bµi vÒ nhµ ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Yªu cÇu h/s : Lµm c¸c bµi tËp trong sgk Ghi nhí bµi tËp vÒ nhµ