Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Tiết 49: Bài tập về thấu kính hội tụ

Ngày soạn: 15/2/2013 Ngày giảng: 21/2/2013 TIẾT 49: BÀI TẬP VỀ THẤU KÍNH HỘI TỤ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nêu được các đặc điểm về ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ. - Dựng được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ bằng cách sử dụng các tia đặc biệt. 2. Kĩ năng - VËn dông ®­îc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i mét sè bµi tËp vÒ thÊu kÝnh héi tô. 3. Thái độ - Cẩn thận ,Tính chính xác , khoa học, thích bộ môn. II. CHUẨN BỊ GV : GA lời giải một số bài tập về thấu kính Hội tụ HS : Lời giải các BT ở sách bài tập III. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY: 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ HS1 : Nªu c¸ch nhËn biÕt thÊu kÝnh héi tô? HS2 : KÓ tªn vµ biÓu diÔn trªn h×nh vÏ ®­êng truyÒn cña ba tia s¸ng ®i qua thÊu kÝnh héi tô mµ em ®· häc HS3 : Vẽ ảnh của vật AB qua thấu kính hội tụ: ngoài tiêu cự và trong tiêu cự 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG Hoạt động 1 : Giải bài tập 1 GV th«ng b¸o néi dung bµi to¸n : * §Æt mét ®iÓm s¸ng S tr­íc mét thÊu kÝnh héi tô vµ n»m ngoµi kho¶ng tiªu cù cña thÊu kÝnh. H·y dùng ¶nh S/ cuả S qua thÊu kÝnh vµ cho biÕt S/ lµ ¶nh g× ? GV yªu cÇu HS ®äc kÜ néi dung bµi to¸n GV gọi hs lên bảng thực hiện GV nhận xét cách vẽ hs Bµi tËp 1 S I O F/ F S’ Muèn dùng ¶nh S/ cña S qua thÊu k×nh héi tô ta tiÕn hµnh vÏ c¸c tia nh­ sau: -VÏ tia tíi SI song song víi trôc chÝnh, cho tia ló qua tiªu ®iÓm F/ -VÏ tia tíi qua quang t©m, tia nµy truyÒn th¼ng. -Hai tia lã c¾t nhau t¹i S/ . Khi ®ã S/ lµ ¶nh ¶o cña S. ¶nh nµy lµ ¶nh thËt. Hoạt động 2 : Giải bài tập 2 GV th«ng b¸o néi dung bµi to¸n : BT: §Æt vËt AB tr­íc thÊu kÝnh héi tô cã trôc chÝnh lµ( ), c¸c tiªu ®iÓm lµ F, F/ . B A F O F/ a) H·y tr×nh bµy c¸ch dùng ¶nh cña vËt AB vµ cho biÕt ¶nh nµy lµ ¶nh g×? b) TÝnh kho¶ng c¸ch tõ ¶nh ®Õn thÊu kÝnh vµ chiÒu cao ¶nh. BiÕt ®é cao vËt lµ 27 cm, kho¶ng c¸ch tõ vËt ®Õn thÊu kÝnh lµ 50cm vµ tiªu cù cña thÊu kÝnh lµ 20cm GV: h­íng dÉn HS vËn dông kiÕn thøc ®Ó lµm bµi tËp Bµi tËp 2: a) C¸ch vÏ ¶nh VÏ tia tíi BI song2  trôc chÝnh, cho tia lã qua F/. -VÏ tia tia tíi qua quang t©m O , cho tia lã ®i th¼ng. -Hai tia lã c¾t nhau t¹i B/ (B/  lµ ¶nh thËt cña B) - Dùng A/ B/ vu«ng gãc víi trôc chÝnh t¹i A/ (A/ Lµ ¶nh thËt cña A). khi ®ã A/B/ lµ ¶nh thËt cña AB B I O F’ A’ A F B’ b)Kho¶ng c¸ch tõ ¶nh ®Õn thÊu kÝnh. OA/B/ ®ång d¹ng víi OAB nªn (1) F/A/B/ víi F/OI nªn (2) Tõ (1) vµ(2) cã (cm) ChiÒu cao cña ¶nh. Tõ (1) (cm) Hoạt động 3 : (10’) Giải bài tập 3 GV th«ng b¸o ®Ò bµi: ( ) lµ trôc chÝnh cña thÊu kÝnh héi tô A/B/ lµ ¶nh cña vËt s¸ng AB ( AB vu«ng gãc víi trôc chÝnh) a) A/B/ lµ ¶nh thËt hay ¶nh ¶o ? T¹i sao? b) H·y x¸c ®Þnh quang t©m O, tiªu ®iÓm F,F/ cña thÊu kÝnh ®ã. c) GØa sö chiÒu cao h/ cña ¶nh lín gÊp 1,5 lÇn chiÒu cao h cña vËt s¸ng. H·y thiÕt lËp c«ng thøc nªu mèi liªn hÖ gi÷a d vµ f trong tr­êng hîp nµy ( gäi d lµ kho¶ng c¸ch tõ vËt ®Õn thÊu kÝnh, f lµ tiªu cù; f=OF) B/ B ( ) A/ A GV: H­íng dÉn HS vËn dông kiÕn thøc ®Ó lµm bµi tËp. Gäi HS lªn b¶ng lµm tõng phÇn bµi tËp Bµi tËp 3 a) A/B/ lµ ¶nh ¶o v× A/B/ cïng chiÒu vµ lín h¬n vËt. B/ B I A/ F A O F/ b)X¸c ®Þnh quang t©m O, vÞ trÝ ®Æt thÊu kÝnh, tiªu ®iÓm F cña thÊu kÝnh. -VÏ B/B c¾t trôc chÝnh t¹i O , th× O lµ quang t©m . VÏ thÊu kÝnh héi tô vu«ng gãc víi trôc chÝnh vµ ®I qua O . -VÏ tia tíi BI song song víi trôc chÝnh . Nèi B/I vµ kÐo dµi c¾t trôc chÝnh t¹i tiªu ®iÓm F/ . Tiªu ®iÓm F lÊy ®èi xøng qua quang t©m O c) LËp c«ng thøc liªn hÖ gi÷a d vµ f: OA/B/ ®ång d¹ng víi OAB nªn (1) F/A/B/ ®ång d¹ng víi F/OI nªn. (2) Tõ (1) vµ (2) (3) V× A/B/= 1,5AB th× tõ (1) ta cã : OA/ OA/=1,5.OA(4) ThÕ (4) vµo (3) ta cã f= 3.OA = 3.d (5) 4. Củng cố GV : Khi nào ảnh của vật qua TKHT là ảnh thật ? Khi nào ảnh của vật qua TKHT là ảnh ảo ? Nêu cách dựng ảnh của vật qua TKHT ? 5. Hướng dẫn về nhà - VÒ nhµ häc bµi vµ lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i trong SBT - Đọc trước bài TKPK