Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài 1: Truyện ngắn Tôi đi học

Bài hát đã khơi gợi trong em những tình cảm, cảm xúc gì? TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- I. ĐỌC TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả - Thanh Tịnh (1911-1988), tên thật là Trần Văn Ninh - Quê ven sông Hương, ngoại ô Huế - Là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ. - Sáng tác của ông toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo. - Tác phẩm tiêu biểu: Hậu chiến trường (1937), Quê mẹ (1941) TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- I. ĐỌC TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích - Đọc: Giọng đọc: nhẹ nhàng, tình cảm, thiết tha, sâu lắng; thay đổi ngữ điệu khi đọc lời của các nhân vật; lưu ý phát âm các từ ngữ miêu tả. TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- I. ĐỌC TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích - Chú thích: + Ông đốc: chỉ thầy hiệu trưởng + Lớp ba, lớp năm: các lớp bậc tiểu học. Lớp năm là lớp nhỏ nhất theo hệ thống giáo dục cũ (trước Cách mạng tháng Tám 1945) + Chéo áo: mảnh vải nhỏ hình tam giác may liền vào hai bên vạt áo để cho vạt áo rộng thêm ra ở phía dưới, theo kiểu cũ, góc dưới vạt áo + Bất giác: chợt cảm thấy TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- I. ĐỌC TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích - Tóm tắt: Hằng năm, cứ cuối thu là những kỉ niệm của buổi đầu đến trường lại mơn man trong lòng tôi. Con đường đi học vốn rất quen thuộc bỗng trở nên xa lạ. Trong khoảnh khắc cùng mẹ bước đi trên con đường ấy, tôi cảm thấy bản thân đã đổi khác. Khi đến sân trường Mĩ Lí, tôi thấy mình như nhỏ bé và có chút bỡ ngỡ. Đến khi ông đốc gọi tên, tôi lo sợ và nép vào lòng mẹ bật khóc. Những lời an ủi của ông đốc vang lên khiến đám học sinh an tâm hơn, theo thầy giáo bước vào lớp học. Khung cảnh trong lớp dường như quen thuộc, ngay cả người bạn mới. TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- I. ĐỌC TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm b. Tìm hiểu chung về văn bản TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 - Thể loại truyện ngắn: + Quy mô: + Bối cảnh: + Nhân vật: ............. + Sự kiện: ................. + Chi tiết: ................. + Cốt truyện:.... - Phương thức biểu đạt - Nhân vật - Ngôi kể - Các sự việc chính - Bố cục - Cốt truyện TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- b. Tìm hiểu chung về văn bản - Thể loại: truyện ngắn + Quy mô: tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ + Bối cảnh: không gian nhỏ, thời gian nhất định + Nhân vật: thường ít nhân vật + Sự kiện: ít sự kiện phức tạp. + Chi tiết: chi tiết cô đúc, lời văn mang nhiều ẩn ý + Cốt truyện đơn giản, nhiều dạng: sự việc khác thường kỳ lạ; sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ; có truyện giàu tính, triết lý; lại có truyện ngắn rất giàu chất thơ. TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- b. Tìm hiểu chung về văn bản - Phương thức biểu đạt: tự sự - Ngôi kể: ngôi thứ nhất - Nhân vật chính: nhân vật tôi - Nhân vật phụ: mẹ, ông Đốc, các bạn - Các sự việc chính: + Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trên đường đến trường + Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” ở trên sân trường + Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” khi vào lớp học TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- b. Tìm hiểu chung về văn bản Phần 1: từ đầu đến “trên ngọn núi”: Cảm giác, tâm trạng của “tôi” khi mẹ dắt tay đến trường Bố cục Phần 2: tiếp theo đến “nghỉ cả ngày nữa”: Suy nghĩ, 3 phần cảm xúc của “tôi” khi bước vào sân trường Mĩ Lí. Phần 3: còn lại: Tâm trạng của “tôi” khi ngồi trong lớp học Theo em, cốt truyện Tôi đi học thuộc dạng nào dưới đây? Chọn phương án trả lời đúng: A. Kể lại sự việc khác B. Kể lại sự việc giản dị, đời thường, kì lạ thường mà giàu chất thơ C. Kể lại sự việc có nội dung D. Kể lại sự việc có nội dung trào phúng, châm biếm, hài giàu tính triết lí hước TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- b. Tìm hiểu chung về văn bản - Phương thức biểu đạt: tự sự - Ngôi kể: ngôi thứ nhất - Nhân vật chính: nhân vật tôi - Nhân vật phụ: mẹ, ông Đốc, các bạn - Các sự việc chính: + Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trên đường đến trường + Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” ở trên sân trường + Dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” khi vào lớp học - Cốt truyện: giản dị, đời thường, giàu chất thơ. Kể theo trình tự thời gian, men theo dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi”. TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Bối cảnh của câu chuyện - Thời điểm: cuối thu → thời điểm khai trường - Không gian: trên con đường dài và hẹp →Thời điểm, nơi chốn quen thuộc, gắn liền với tuổi thơ tác giả TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- 1. Bối cảnh của câu chuyện Thiên nhiên Con người + một buổi mai đầy sương thu và gió +Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi, lạnh + mấy cậu nhỏ trạc bằng tuổi tôi áo + con đường làng dài và hẹp.... quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau + cảnh vật xung quanh đều thay đổi. hay trao sách vở cho nhau xem... + Mấy cậu đi trước ôm sách vở nhiều lại kèm cả bút thước nữa. → NT: Miêu tả, tưởng tượng,.. => Người đọc như nhập vào cảnh sắc, hòa cùng tâm trạng nao nức của nhà văn. Rút ngắn khoảng cách giữa quá khứ và hiện tại. TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 2. Cách xây dựng nhân vật trong truyện TÔI ĐI HỌC - Thanh Tịnh- II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 2. Cách xây dựng nhân vật trong truyện a. Nhân vật “tôi” * Nhân vật được miêu tả qua: + Lời nói: Xin mẹ được cầm bút thước + Hành động: Nâng niu sách vở + Tâm trạng: Có sự thay đổi theo trình tự không gian